یەکێتی و پارتی چۆن جیادەکرێنەوە؟ … چالاک ئـاغجەلەری
خەبات و تێکۆشانی گەلی کورد لە کوردستانی عێراق وەک بژاردەیەکی وەڵامگەرا بە ڕووی نادادیی و ھەڵە بەدەوامەکانی ڕژێمە سەردەستەکانی ووڵات ھەڵتۆقی ، ئـەمھەستان و بەگژا چوونەوەیە پێش ئـەوەی داکۆکی بێت لە نەژادێک داکۆکی بوو لە تەواوی ئـەو بەھایانەی کە پێچراوە بە ھەر مرۆڤ و کۆمەڵگەیەکەوە ، ھەرچەندە بۆ خۆیئـەم بەھایانە شکڵ بەندی ئـەزەلی لە خۆدەگریت ئـیمکانی دوورکەوتنەوە لێی وێنەیەک لە ناتەواوی مرۆڤەکان پێشکەش دەکات ھەر بۆیە دەست بردن بۆ ئـەم بەھایانە ودژایەتی کردن و دوورکەوتنەوەیە لە ھەقیقەتی خود ، بەواتایەکی تر ڕووبەڕوو بوونەوەیە لەگەڵ یاساکانی ژیان لە پەیوەند بە بوونی مرۆڤ.
ھەرچەندە بۆ ھەندێک ئـەم پێناسەیە لە تێکۆشان و بەدەستھێنانی مافە زەوتکراوەکان دوور لە کاتەگۆری عەقڵانیەتە چونکە دەرئـەنجامی ئـۆپۆزیسێونی دوێنێ ، گەیشتن بەدەسەڵات و بەردخورد لەگەڵ ئـاکامە دژوارەکاندا ، بوارێک ناھێڵێتەوە بۆ ڕاڤەکردن و تێگەیشتن لەیەکتر ، ھاوکات گەیشتنە بە وێستگەیەش بەشێکە لە ئـەنجامە ناکامەکان،لێرەدا بۆ ئـەوەی نەبینە بەشێک لە خۆڵەمێش و جێگەیەک بگرین لە فەزاکە دەبێت بە زیندو بمێنینەوە ئـەنجامەکان بە ژینگەیەک بسپێرین کە کۆمەڵ بەرپرسیارێتی تەواویفەزاکە بکاتە شان نەک بەتەنھا نوخبەیەک.
بە ھاتنە سەرباسی ھێدلاینی بابەتەکە پێویستە قسە و باسێک سەرێ بخەین بۆ ئـەوەی بە ھەمووان ئـەنجامێک بەدەست بھێنین بە ئـەندازەی کۆک بوونمان لەمەڕعوارچێوەی بابەتەک.
وەکو ئـاشکرایە کەم تا زۆر ھەموو شارەزای مێژووی ئـەم دوو ھێزە سیاسیەن ، شوێن و پێگەیان ڕۆژھەڵاتی ناوینە ھاوکات گەرمترین شوێنی لە ھەڵچونە سیاسی وعەسکەریەکانی پێبڕاوە کە ( ووڵاتی عێراقە)، ناوندێکە لەیەکەم خۆناسیندا ئـەوەی گوێی لێنەگیرا پێکھاتە کۆمەڵایەتیەکەی بوو ، بەڵێ چەرخاندنی ئـەم شەمەندەفەرە سیاسیەبە ھێزی سەربازە گوێڕایەڵەکان ئـاراستەی ئـەجنداکەی بەجوڵە خست،ئـەنجامی ئـەو نادادیە ئـەم ھێزە سیاسیانەش (پارتی و یەکێتی) بەرھەمێکە لە نموونەی ئـەو ھێزەبەرھەڵستکارانەن بۆ وەستاندنی ئـەو جوڵە سیاسیە کە ویستی نەژادیان تێدا فەرامۆش کرا.
ڕەواتی یان ناڕەوایەتی ئـەم حزبانە کە ھەریەکە لە ساتە وەختێکی مێژووییدا خۆی ناساند پرسی ئـەم بابەتە نیە، بەڵام ئـەوەی دەبینرێت ھەردوولا لەسەر یەک فەلسەفە وئـەجیندای قەومگەرایی پەیڕەوو و پرۆگرامی سیاسیان خستەکار، بەڵام بەشکڵ و شێوەی جیاواز، پارتی دیموکرات ھەرچەندە لەسەر دەستی موعەلیمە نەتەوەییەکان شکڵیگرت بەڵام ئـەنجام سیاسەت گەڕایەوە دیوەخان و بوو بە بەشێک لە تەریقەت، ئـەمە وەک یەکەم ھەڵە تێکەڵ بە ژیانی سیاسی پرسی کورد بوو ، بەدوای ئـەمەشدا تەسلیمبوونی موعەلیمە سیاسیەکان بەو حەقیقەتە ھێندەی تر قوڕەکەی خەستکردوە، ئەو پرسەی خەڵک ھەوڵی بۆدا و لە پێناویدا خۆی کردە قۆچی قوربانی بۆ تەریقەت بوو لەبناغەدا ، شۆڕش بوو بەشێک لە زیکری دەروێش ئـاسا بە موناجاتی کوردایەتی گردبوونەوەی سیاسیان پێگەرم کرد دوور لە ھەستی خۆیان .
وەک دەبینرێت ھێزێکی وەکو پارتی ٧٠ ساڵە تا وەکو ئـەم ساتەش خوانەکەی بەشێوەیە گوزەر دەکات، بەسەر ھەموو فەزاکەشدا زاڵە، حزبی پارتی زۆرباش مامەڵە بەژیانی سیاسی خۆی دەکات و دەزانێت لەکوێ و چی کۆمەڵگەیەکی دەروێش ئـاسادا ئـاراستەی ئـەجینداکەی دەکات، وەک چۆن عەقلی تۆتالیتاری و ھەژموونی خۆسەپاندنبەشێکی دانەبڕاوی ئـەو ناوچەیەیە، لە ھەر ئـەنجام گیریەک بۆ تەواوی ھەڵچوونی کێشە سیاسی و عەسکەریەکان بە لادانی دەسەڵاتێکی سەرکوتکەر و ھێنانی فێرژنێکینوێە بۆ ھەمان فەزا ، ئـەمە ئـەو ڕاستیەیە خۆگێلکردن لێی ئـەو ئـەنجامە دەدات بەدەستەوە کەھەیە.
بە دوای ئـەم ھێزەدا دوای ماڵئـاویکردن لە دیوەخانی سیاسەت یەکێتی بووە شێونگرەوەی ئـەم ھێزە( پارتی)، ھێزێک قەرار بوو ئـاراستەیەکی جیاواز لە پارتی بجوڵێنێت، لەچوارچێوەی ھێزێکی فرە بەرەییدا لە ناوەڕاستی حەفتاکانەوە خۆی ناساند، ئـەم ھێزە فرە ئـاراستەیە بە دیدگاو تێڕوانینی جیاواز بۆ یەک ستراتیژ کە دۆزی کورد و کێشەکەیوەکو خۆی بناسێنن ، ھاوکات بۆ دەرباز بوون لەو ھەڵەیەی موعەلیمەکانی دەیەی ٤٠ و ٥٠ کان کردیان ، قەراریان گرت ئـەو لەنگیە ڕاست بکەنەوە بەڵام ئـەفسوسنەکەوتە ڕێ چونکە ھەر زوو پارتی کەوتە خۆی بە نەفەسی( شۆڕشمان پێنەکرێت ، پێمان تێکدەدرێت)، کەوتنە خۆ و کەوتنە وێزەی ئـەم ھێزە ساوایە ، بە جۆرێک ئـەوەیمەبەستیان بوو وەکو مۆراڵی سیاسی بیر چوەوە ، شەڕی یەکتر بوە دیفاکتۆ تەواو ی خەون وھەوڵەکان کە پێویست بوو سەر پێخرێت بە ئـیفلیجی بە جوڵە کەوت، ئـەنجام بێھێزی ھەموولایەنەکان بەرامبەر بە ڕژێمی سەردەست و دوور کەوتنەوە لە خەباتە بنچینەییەکە بەرەیەکی ئـیجباریان لە نێو خۆدا پێکھێنا، دوای شەڕی کوەیت و عێراق ئـەمبەرەیە وەکو زمانحاڵی دەسەڵاتی کوردی خۆیناساند.
ئـەم بەرەیە تەنھا لە یەک ئـەزموندا سەرکەوتوبوون ئـەویش(شەڕی یەکتر)بوو، نەھاتن وەک بەرەیەکی شۆڕشگیر باری تێکشکاوی کۆمەڵگەی کوردی ڕاست بکەنەوەئـەوە بوو لەسەر ھەمان فەرھەنگی شاخ دوای ئـەوەی یەکتریان پێھەزم نەکرا کەوتنەوە وێزەی یەکتر و لەم جەولەیەدا تەواوی خەڵکیان کرد بەگژ یەکەدا کرد ، ئـاسەواریئـەم دژایەتیە تا ئـەم ساتەش لە ئـامادەیەکی چالاکدایە.
وەکو لە پەرەگرافەکانی پێشترئـاماژەم پێکرد ھێزێکی وەکو پارتی تەریقەت ئـاسا گرەو لەسەر مانەوە و دەنگەکانی خۆی دەکات، ئـەوەش بە حوکمی خوێندنەوەیان بۆدواکەوتوویی کۆمەڵگاکە سیاسەتی حزبییان بەرھەمدارە و دەروێشەکانی ئـەم تەریقەتە بە ھەموو فەزایەک ڕازین و گوڵ لە دەستیان دەرناچێت و بەردەوامن.
ھەرچی پەیوەندی بە یەکێتی یەوە ھەیە وەکو ھێزێکی نوێی بەرەیی، ئـەم فرەییە وەکو تێزێکی نوێ لە سیاسەتی حزبی کوردییدا، دەکرا بەرەو پێش ببرێت، بەڵام بەھۆیھەزمنەکردنی ئـەم ڕەوتە لە خەبات و تێنەگەیشتن لە فەلسەفەی بەرەیی ، توشی چەندین جیابوونەوە و گوێ نەگرتن لەیەکتریانی کرد، کردنەوەی دەروازە بەم ئـاراستەیەدانادیدەگرتن و کەوتنە ژێر بەرپرسیارێتیەکەوە نەفەسێکی درێژی دەویست خۆی بۆ بگرێت، وەک دەیبینن توانای ئـەم فرەییە کورتی ھێنا ، لە نوێترین دوورکەوتنەوەدابزتنەوەی گۆڕان(کاک نەوشیروان) بوو ماڵی خۆی جیاکردەوە ، لە پێناوی ھەرچی گەیشتن بەو ئـامانجەی مەبەستی بوو سەرکەوێت.
ئـەم خەسڵەتە لە یەکێتیدا بە ئـێستاشەوە بەردەوامی ھەیە ، فۆرمی فرە میمبەری بە شێوەیەک بچوک و قێزەوونکراوە ، دۆخی دەستەگەری باڵی کێشاوە بەسەر ئـەم ھێزەدا،ئـەم دەستە دەستانە ھەریەکە خۆی بە خانەخوێ و بەرامبەر بە مورتەزیقە ئـەژمار دەکات، کار گەیشتۆتە ئـاستێک پێشمەرگەیەکی دێرینی ئـەم ھێزە کە ھەموو تەمەنیخەباتی لەم ھێزەدا بەسەر بردووە ئـومێدی چاک بوونی بەم حزبە نەماوە، بۆ ھێزێکی سیاسی کارەساتە کەسە دڵسۆزەکانی نەفەسی ڕەشبینی ھەڵمژن، بە دیوێکی ترداھێزێک فەرھەنگی دیموکراتی بە شاڕێگەی خۆی وێنا بکات و بەزمان دونیایەکی جوان پیشان بدات و بە کردەوەش شوێن پێی ھێزە تەریقەت ئـاساکە بێت، مایەی پرسیار وگومانە ، ئـێستا کاتی ئـەوەیە یەکێتی خۆی بناسێنێت وەکو چۆن پارتی یەکلا بۆتەوە، دەبێت بەلای کەمەوە کادیر ولایەنگرانی لەم ھەڵوێستەی بگەن، ھەرچەندە ئـەم فۆرمەپێویستی بە ڕامانی سیاسیە ئـەوەش لە چوارچێوەی گۆنگرەیەکدا بەرجەستە دەبێت، ھەر بۆیە ھەرچی زووە دەست و برد لەم ھەوڵەبکرێت جەماوەرەکەی پێش چاویان ڕوونبێتەوە بە فیعلی ھێزێکی سیاسی بێ خەوشە و داکۆکیکاری سەرسەختی خەڵک و پشتیوانیانە ،یان ئـەو ھێزە تەریقەت گەراییەیە لەسەر ھەمان میتۆدی ھێزە تۆتالیرستەکانەگرە و لەسەر نوخبەیەکی دەست ڕۆیشتوو دەکەن، چاوەڕانی ڕۆژێک دەکەن کە پێیان بڵێن بڕۆن !! نمونەی سەدام و قەزافی ئەوانی تر، ئـەمە جیاوازی نێوان یەکێتی و پارتییە ، دەشێ لە سبەی ڕۆژدا جوانتر خۆی نمایش بکات.
لە کۆتاییدا بە پشت بەستن بەو کۆمەڵە دەنگە جوانەی ناو یەکێتی و جەماوەرە ماندووەکەی نوسەر گەشبینە بە ئـاراستە ڕاستەکەی ، ھەرچەندە کەشی ئـاڵۆزی ناوچەکەدژوارە ترسی کەوتنیشی ھەیە بەڵام ئـەنجام دەست گرتن بە داکۆکی لە خواستەکانی خەڵک کلیلی دەروازەی ئـایندەیەکی گەش و مێژوویەکی ڕوو سورە بۆ ھەر کایەکیسیاسی.