منداڵانی باخچەوهۆنراوه …عه‌لی حه‌مه‌ڕه‌شید بەرزنجی
ده‌مێكه وه‌ك نوسه‌رێك له بواری ئه‌ده‌بی منداڵاندا و مامۆستا و خه‌مخۆرێكی په‌روه‌رده‌یی ئه‌و دنیا جوان و بێگه‌رده‌ی منداڵ،له‌هه‌وڵدام تا به چه‌پكێك هۆنراوه‌ی تایبه‌ت بۆ قۆناغی (باخچه‌ی منداڵان) ئاماده‌بكه‌م و وه‌ك دیارییه‌ك له شێوه‌ی كتێبێكدا پێشكه‌شیان بكه‌م.پێشتر چه‌ندین هۆنراوه‌ی تایبه‌تمان بۆ نوسیبوون و هه‌ندێكیان له گۆڤاره تایبه‌ته‌كانی منداڵان و هه‌ندێكیشیان له‌و كتێب و نامێلكانه‌ی كه بۆ منداڵانم به چاپ گه‌یاندبوو بڵاوم كردوونه‌ته‌وه.له باخچه‌كاندا كاریان له‌سه‌ر كراوه و ئاوازیان بۆ دانراون.دواتریش هه‌ندێكی تر و تایبه‌تتر و سه‌رده‌مییانه‌م نوسی.كه له ئه‌نجامدا بوون به كتێبێك.به‌ڵام پێش ئه‌وه‌ی كه ڕۆشنایی چاپ ببینێت و بگاته به‌ر دیده و دڵی منداڵان و مامۆستایان و خه‌مخۆران،ویستم هه‌ندێكیان لێره‌وه به ئێوه ئاشنا بكه‌م،بۆ ئه‌وه‌ی به‌بینینی ئه‌م ئاسۆیه سه‌رنج و تێبینییه‌كانی ئێوه‌ش ڕه‌نگین و ڕازاوه‌تری بكات . لێره‌دا كۆمه‌ڵێك هۆنراوه‌ی تایبه‌ت به باخچه و ناوی باخچه و ژووری باخچه ده‌خه‌مه ڕوو به‌و مه‌به‌سته‌ی خزمه‌تێكی بچوك به منداڵانی ناسك و نه‌شمیله‌ی باخچه‌ی منداڵان بكه‌م و سه‌ره‌تایه‌كیش بێت بۆ دروست بوونی پڕۆگرامێكی لێوانلێو له هۆنراوه‌ی په‌روه‌رده‌یی و فێركاری و گونجاو تا مامۆستایانی باخچه سودی لێوه‌ربگرن و به‌كاریان بهێنن بۆ منداڵانی باخچه‌كانیان.وه‌ك ده‌زانین ( باخچه‌ی منداڵان ده‌زگایه‌كی په‌روه‌رده‌یی تایبه‌ت به مداڵانی قۆناغی پاش دایه‌نگه و پێش چوونه قوتابخانه‌یه). له ڕاستیدا منداڵانی باخچه‌ی منداڵان، پێویستییه‌كی زۆریان به هۆنراوه و چیرۆكی تایبه‌ت به خۆیان هه‌یه ، تا چێژی لێوه‌ربگرن و له هه‌مان كاتیشدا هه‌ندێك زانیاری لێوه فێرببن ، تا له‌ڕێی بابه و دایه و مامۆستایانی دڵسۆزی باخچه‌وه بگات به گوێی ئه‌و منداڵانه‌ی كه به په‌رۆشه‌وه له باخچه‌ی منداڵان چاوه‌ڕوانن و ئاماده‌ن بۆ وه‌رگرتنی ئه‌م جۆره هۆنراوه و چیرۆكانه.بۆیه روویان تێده‌كه‌م و ده‌ڵێم:
منداڵه نه‌شمیله‌كــــان……گوڵخونچه وردیله‌كـــان
دیــــاریم پێیه بۆ ئێوه…..بۆ خۆشی و خه‌نده‌ی لێوه
هۆنراوه‌ی خۆش و شیرین…..ده‌تانخاته پێكـــه‌نین
ده‌توانن به گــــۆرانی……بێڵێن به شادمـــــانی
به سه‌ما و یاری كــردن…..تا هه‌میشه دڵخـــۆشبن
سه‌رچـــاوه‌ی زانیارییه…..به ســـودترین دیارییه
بۆ ناوی باخچه چه‌ند هۆنراوه‌یه‌ك ده‌نوسم ،ئه‌م هۆنراوه‌یه به‌ناوی (باخچه‌ی منداڵانی به‌ندێر)كه به‌شێوه‌یه‌ك نوسیومه كه ده‌توانرێت بۆ هه‌ر باخچه‌یه‌كی تریش به‌كار بهێنێت كه ناوی باخچه‌كه دوو بڕگه‌یی بێت.
باخچه‌ی (به‌ندێر)
باخچه‌ی (به‌ندێر)،خۆشه و دڵگیر……ڕازاوه‌یـــــه بۆ ئێمــه‌ی ژیـر
مه‌ڵبه‌ندێكـه بۆ زانیــــــاری…..بۆمــان بۆته شاری یــــــاری
بۆ چیرۆكی بــاش و به‌ســـــود.بۆ هـــۆنراوه‌ی خۆش و ســرود
بۆ ئۆپه‌رێت، گــــــۆرانی زۆر…..فیلم كــــــارتۆنی جۆراوجۆر
بۆ كێشـانی وێنه‌ی جوان جوان…..بۆ دیده‌نی و گه‌شت و ســه‌یران
باخچه وه‌كـو مـاڵی خۆمـــان…..خـۆشترین جێگایه بۆمــــان
ســــــۆز و نـاز و میهره‌بانی…..مامۆسـتا ئـازیزه‌كــــــانی
بۆ ئێمــه‌ی خونچـه پێویستن…..بۆیه لامـان خۆشــــه‌ویستن
ئه‌مه‌ش هۆنراوه‌یه‌كی تر كه هه‌موو باخچه‌یه‌كی منداڵان ده‌توانێت به‌كاری بهێنێت و ئاوازی بۆ دابنێت و به گۆرانی منداڵانی باخچه‌كه بیڵێنه‌وه.
باخــچه‌ی منداڵان
له باخچـــــه‌ی منداڵانم…..وه‌ك گوڵ ناسك و جـــوانم
ئه‌و مامۆستانــه‌ی له‌وێن…..وه‌ك چــاوم خـۆشم ده‌وێن
میهره‌بان و دڵســــــۆزن…..بۆ منداڵی وه‌كـــــــو من
زانیاری و ئامۆژگــــــاری…..چالاكی خــــۆش و یــاری
دیــــاری جوان و رازاوه‌ن…..پێشكه‌شی ئێمـه‌ی ده‌كـه‌ن
بۆیه ئێمـه‌ی جوان و گوڵ…..سوپاسیان ده‌كـه‌ین به دڵ
بۆ به‌خێرهاتن و پێشوازی له میوان و ئه‌و كه‌سانه‌ی كه سه‌ردانی باخچه ده‌كه‌ن ده‌توانرێت مامۆستای مۆزیك ئه‌م هۆنراوه‌یه ئاماده بكات و گروپێك له منداڵان بیڵێن.
ئاوازی شادی
ئه‌مڕۆ ئێمه دڵخــــــۆشین…..خه‌نده‌مان له‌ســـــه‌ر لێوه
ئه‌ها چه‌ند جوان وه‌ستاوین…..بۆ پێشــــــوازی له ئێوه
ده‌نگی ناسك و خۆشـــمـان…..ســـــــۆز و ئاوازی جیایه
پێشكه‌ش به ئێوه‌ی ده‌كه‌ین…..هه‌ر ده‌ڵێی مۆسیقـــــایه
ده‌ڵێین یاخـــوا به‌خێر بێن…..دڵخۆشین كـــــه ئێوه دێن
بمان بینن چـــــــالاكین…..ڕۆح سوك و ده‌رون پــاكین
ته‌ماشاكه‌ن چه‌ند جوانین…..هۆی به‌ختیاری ژیـــانین
ئێمه هه‌رده‌م ئاسـووده‌ین……بۆیه وا ده‌م به خه‌نده‌ین
هه‌روه‌ها ئه‌م هۆنراوه‌یه‌ش بۆ هه‌مان مه‌به‌ست به‌كار دێت.
به‌خێرهاتن
به‌خێرهـاتن هه‌ر هه‌مووان…..بۆ ناو باخچــه‌ی منداڵان
بـــۆ بینینی ڤیستیڤاڵ…….چالاكی ئێمــــه‌ی منداڵ
وا بۆ پێشــــــوازی ئێوه…..گشت وه‌ســـتاوین به پێوه
چـــــالاكیمان ئه‌نوێنین…..بوونیشمان ئه‌ســـه‌لمێنین
پێتان ئه‌ڵێین به‌خــێربێن…..دڵخۆشـــــین كه ئێوه دێن
میوانی ئێمه‌ی خونچـــه‌ن…..دڵســــۆزیتان ده‌رده‌خه‌ن
ئه‌م هۆنراوه‌یه‌ش بۆ كۆتایی ساڵی به‌كار ده‌هێنرێت ، كه منداڵان كۆتایی به باخچه ده‌هێنن و ئاماده ده‌بن بۆ ئه‌وه‌ی كه بۆ ساڵی دواتر بچنه قوتابخانه.
سوپاس و ماڵئاوایی
ســــــــوپاسێكی بێ پایــــــــان…..بۆ داده و مـامۆســــــتا گیــــــان
كــــارمه‌ندانی باخچــــــــه‌كه‌م…..ســــوپاسی ئێــوه‌ش ئه‌كـــــــه‌م
ئه‌و دوو ســـاڵه‌ی لێره بــــــووم……له باخچــه ئه‌ســــــــتێره بووم
ماڵی ســـــــۆز و ئه‌وین بـــــــوو…..شــــــــاری یاری ڕه‌نگین بـــــوو
بۆیه ده‌ڵێم باخــــچــــــه‌كه‌م…..هـــــــــــه‌رگیز له یادت ناكه‌م
باخچه‌ی خونچـــه‌ی جــوان جوانی…..نیشــــــــــــــــتمانی گوڵانی
بۆ پـــه‌روه‌رده و زانیـــــــاری…..وه‌كــــو ئه‌ســــــتێره دیــاری
وا ئه‌مساڵیش ته‌واو بـــــــــوو……پۆلێك خونچه‌ی تر ده‌رچــــوو
له قــــۆناغی كــــــــــۆتایی…..بــــه خــــــۆشی و دڵنیـــایی
ده‌ڕۆن بۆ قوتابخــــــــــــانه….دڵیان زۆر شـــــــــــــــادمانه
ئه‌مه‌ش منداڵانی باخچه ده‌توانن وه‌ك گۆرانی بیڵێن و به هه‌موو باخچه‌یكیش گونجاوه.
باخچه‌كه‌م
باخچه‌كه‌م سه‌یرانگــایه…..لام خۆشترین جێگـــــایه
پڕ یاری جۆراوجــــــۆره…..یاری ده‌كه‌ین بــــه نۆره
مامۆستاكان ڕووخــۆشن…..بۆ خۆشیم به په‌رۆشــن
هه‌تـا بڵێی دڵســـۆزن……خۆشه‌ویست و به سۆزن
رێزی ئـــه‌وانم لایــه…..خۆشم ده‌وێن وه‌ك دایـه
مامۆستایانی باخچه‌ی منداڵان ئه‌و دڵسۆز و خومخۆره ماندووانه‌ن كه كارێكی گه‌وره و گرانیان له ئه‌ستۆدایه ،بۆیه ئه‌م هۆنراوه‌یه‌م به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌وان نوسیوه كه منداڵان به ده‌نگه ناسك و خۆشه‌كانیا بۆ مامۆستاكانیانی بڵێن به ئاوازێكی خۆش بیڵێن.
مامۆستا
مامــۆستا شـیرینــــه‌كـه‌م…..هانده‌ری هیواو خـــــۆزگـه‌م
تۆ بۆ ئێمــــه‌ی وه‌ك خــونچه…..تیشكی خۆری لـــــه باخچه
به خۆشــه‌ویستی و ســـۆزت…..به كــــــــاری زۆر پیرۆزت
شتی جوانمـــان فێر ده‌كه‌ی…..هۆش و بیرمـان تێر ده‌كـه‌ی
تـــا ئێمـــه‌ی بچكــۆلانه……له‌م باخچه خۆش و جــوانه
گورج و گۆڵ و چـــالاك بین……ڕوو له ئاسۆی ڕوونــاك بین
نه‌ورۆز یه‌كێكه له‌و بۆنه‌كان كه منداڵان به‌خۆشییه‌وه به‌شداری تیا ده‌كه‌ن .بۆیه واباشه كه ئێمه‌ش وه‌ك نوسه‌ری بواری ئه‌ده‌بی منداڵان هۆنراوه‌ی تایبه‌ت به‌خۆیان و له ئاستی ته‌مه‌نی ئه‌واندا بێت ئاماده بكه‌ین بۆیان تا له‌و كاتانه‌دا به ده‌نگه ناسو خۆشه‌كانیان بیڵێن.
شادی
وا نه‌ورۆزه و ئامــــاده‌م……به‌شداری ئاهــه‌نگ بكه‌م
ئــه‌ی ئێوه منتان دیــوه…..جلی كـــــوردیم پۆشیوه
شــاد و ئاســـوده دیارم…..وه‌ك نێرگــزی به‌هــارم
ئێوه‌ی بچكـۆله‌ش وه‌ك من…..هـه‌تا شـاد و دڵخۆش بن
ئامــــاده بن به جوانی……به‌خۆشی و شادمــــانی
له‌و جه‌ژنه‌دا به‌شدار بن…..تا ئاسوده و به‌ختیار بن
گۆرانی بۆ نیشتمان و بۆ كوردستان یه‌كێكه له‌و پێویستییانه‌ی كه واباشه منداڵانی كوردی پێ گۆش بكرێت .منیش ئه‌م هۆنراوه‌یه‌م بۆ ئه‌و مه‌به‌سته نوسیوه.
خۆشترین نیشتمان
ئه‌م كــوردستانه جوانه…..بۆ ئێمــــه‌ی بچكۆلانه
خــــۆشترین نیشتمانه
ئاڵاكه‌ی شه‌كـــــاوه‌یه…..چــــوار ره‌نگی رازاوه‌یه
دڵمان پێی كـــــراوه‌یه
ئاو و هه‌وای ســــازگاری……باخچه و گوڵ و گوڵزاری
بوون به مایه‌ی به‌ختیاری
ده‌ی ده‌ی وه‌رن بێ وه‌ستان…..گۆرانی بڵێین هه‌مـــووان
بڵێین بژی كوردســــتان
هاندانی منداڵ زۆر گرنگه و ده‌توانرێت له‌و ڕێگایه‌وه وا له منداڵ بكرێت كه حه‌ز و خولیا و به‌هره‌كانی گه‌شه بكات و به‌ره‌و پێش بچێت و له هه‌مان كاتیشدا خۆشی به منداڵ ببه‌خشێت.ئه‌مه‌ش هۆنراوه‌یه‌ك له‌و باره‌یه‌وه.
ئافه‌رین
چه‌نده خۆشه ئافــه‌رین…..ده‌مانخاته پێكـــه‌نین
كه زیره‌ك و وریـــا بین…..به دڵی مامۆســـتا بین
مامۆستاش هه‌موو كاتێ…..ئافـــه‌رینمان ده‌داتێ
له قوتابخانه‌دا پۆلمان هه‌یه، به‌ڵام له باخچه‌ی منداڵاندا ژوورمان هه‌یه و هه‌ر ژووره‌ش ناوی تایبه‌تی خۆی هه‌یه.زۆر جار له باخچه‌كاندا هه‌ر به‌ناوی میوه‌كانه‌وه ژووره‌كانیان ناو ناوه(هه‌نار،پرته‌قاڵ،سێو،هه‌رمێ،شیلك،مۆز………)من لێره‌دا هاتووم هه‌ندێك ناوی ترم بۆ ژووره‌كان داناوه و كردوومن به هۆنراوه كه ئه‌وانیش بریتین له (باران،به‌رسیله،پشیله،كانی،كه‌مانچه،عود، پیانۆ،گێزه‌ر……) به‌و هیوایه‌ی كه توانیبێتم كارێكم كردبێت كه دووباره بوونه‌وه و سواوی له‌و ناوانه‌دا نه‌بێت و نوێكاری تیا به‌كار بهێنم.
ژووری باران
چه‌ند خۆشه ژووری باران…..بۆ ئێمه‌ی وردیله و جوان
جێگه‌ی سه‌مــاو یارییه……جێی وانـــه و زانیارییه
مامۆستاكان دڵســـۆزن……میهره‌بان و به‌ســــۆزن
روخۆش و لێو به‌خه‌نده‌ن…..یاری خۆشمان فێر ده‌كه‌ن
رۆژانه دایان نـــــاوه……به چیرۆك و هــــۆنراوه
باشترین ئامۆژگــــاری……بۆمان بكه‌ن به دیـــاری
ژووری به‌رسبله
ئای چه‌ند جوان و نه‌شمیله‌ین……خونچه‌ی ژووری به‌رسیله‌ین
ئه‌م ژووره بۆ ئێمه‌ی جوان……جێگه‌ی خۆشییه و سه‌یران
بۆ فێربوون و زانیــــاری……یان بۆ گۆرانی و یــــاری
بۆ چیرۆك و هـــــۆنراوه……له لایه‌ن مامـــــۆستاوه
كه رۆژانه به دیـــــاری……وه‌ك وانه و ئامۆژگـــاری
پێشكه‌ش به ئێمه‌ی ده‌كه‌ن……تا به‌ره و پێشمان ببـــه‌ن
ژووری پشیله
ئێمه‌ی ورد و نه‌شمیله……واین له ژووری پشیله
دڵشاد و لێو به خه‌نده‌ین…..سه‌یری چه‌نده ئاسوده‌ین
ده‌م به گۆرانی خۆشین……وریا و ژیر و روخۆشین
ژووری كه‌ناری
خونچه گوڵی بۆندارین……وا له ژووری كه‌نارین
لێو به خه‌نده و چالاكین……یاریی ده‌كه‌ین دڵپاكین
دڵمان شاده و به‌ختیارین…..خنچه‌ی ژووری كه‌نارین
ژووری ئاسك
خونچه‌ی جوان و ناســـكین……وا له ژووری ئاســـــــكین
روخۆش و لێو به خه‌نده‌ین…….دڵ پڕ له هیوا و خۆزگه‌ین
چــــالاك و ژیر و وریاین……خۆشه‌ویستی مامۆســتاین
ژووری نه‌ورۆز
له باخچه ژووری نه‌ورۆز…..پڕ پڕه له شادی و سـۆز
وه‌كــــو سه‌یرانگه وایه…..پڕ له خونچه‌ی ساوایه
جێی یارییه بۆ هه‌مووان…..ڕازاوه و خۆشه لامـــان
هۆنراوه و چیرۆكی جوان…..دیاری ده‌ستی مامۆستان
ژووری پاساری
خونچه‌ی ژووری پاسارین……خه‌ریكی ســه‌ما و یارین
به خۆشی دێین و ده‌ڕۆین…..زۆر هێمن و له‌سه‌رخۆین
وه‌ك پاساری ئێسك سوك…..ئێمه‌ی وردیله و بچوك
گۆرانی ده‌ڵێین بۆ ژین….چونكه شاد و دڵخۆشین
ژووری ماسی
حه‌ز ده‌كه‌یت من بنـاسی…..وه‌ره بۆ ژووری مـــاسی
تا چـــــالاكیم ببینی…..زۆر به جــوان و شیرینی
شـــاره‌زا بیت له توانام…..بزانیت به‌هره و خولیام
له‌ســـایه‌ی مامۆستاوه…..كه چۆن گه‌شه‌ی پێداوه
له‌وێ زۆر شـــــادمانم….له‌گه‌ڵ گشت هاوڕێكانم
ژووری هه‌تاو
خونچه‌ی ژووری هه‌تـاوین……وه‌ك خۆر پرشنگ ده‌هاوین
ئه‌و كاتانه‌ی له باخچه‌ین…..دڵخۆش و لێو به خه‌نده‌ین
مامۆستای دڵ میهره‌بـــان…..كه دێته ژوور بۆ لامـــان
گه‌نجینــــه‌ی زانیارییه…..وانه‌كه‌ی هــــه‌ر یارییه
جارێك چیرۆكی به‌ســـود…..جارێك هۆنراوه و ســـرود
جارێك سه‌مـــا و گۆرانی …..له‌پێش نانی به‌یــــانی
جارجـــارێكیش به وردی…..فیلم كــــارتۆنی كوردی
هه‌ر له ژووره‌كه‌ی خۆمان…….ده‌كاته دیاری بۆمـــان
ژووری مانگ
ئه‌م ژووره خۆش و جـــوانه…..بۆ ئێمـــه‌ی نه‌شــــمیلانه
دنیایـــــــــه‌كی به‌رینه…..بۆیه لامـــــــان شـیرینه
ژووری مــــانگی پێ ده‌ڵێن…..زۆر حه‌ز ده‌كه‌ین ئێوه‌ش بێن
تا بزانن ئێمـــــــه چین…..لـــه‌م ژووره چۆن فێر ده‌بین
به هه‌وڵی مامۆستاكـــــان…..كه وه‌ك خۆری باخچــه وان
بۆ ئێمه زۆر دڵســـــــۆزن……كانی و سه‌رچـــاوه‌ی سۆزن
ژووری خۆر
گوڵخونچـه‌ی ژووری خۆرین…..بۆندار و جـۆراوجـــۆرین
خاوه‌ن به‌هـره و چـالاكین…..روو له ئاســۆی رونــاكین
ژووره‌كــه‌مان وه‌ك خۆمان…..ڕازاوه‌تــه‌وه بۆمــــان
وه‌كــــــو پێشانگا وایه…..وێنه‌ی جوان جوانی تیایه
دیواره‌كان نه‌خشــــاون…..تابلـــــۆیه‌كی ته‌واون
ئه‌م ژووره وه‌ك خۆر روونه…..مه‌ڵبه‌ندێكی فێربـــوون
ژووری هه‌ور
گوڵخونچه‌ی ژووری هه‌ورین……هـــاوڕێی باران و به‌فرین
ئه‌م ژووره بۆ ئێمه‌ی جوان…….دنیایه‌كه فـــــــراوان
بۆ گـــۆرانی و یاریی زۆر……بۆ چــــالاكی جۆراوجۆر
بۆ چیرۆك و هــــۆنراوه……له‌لایه‌ن مامۆســـــتاوه
خۆشترین جێیه بۆمـــان…..دڵگیره وه‌كو خـــــۆمان
ژووری به‌فر
گوڵخونچه‌ی ژووری به‌فرین…..هاوڕێی باران و هــه‌ورین
ئه‌م ژووره بۆ ئێمــه‌ی ژیر…… ڕازاوه و خۆشـــه و دڵگیر
دیواره‌كان نه‌خشـــــاون……تابلۆی پیا هه‌ڵواسـراون
منداڵ بۆ یاریی كـــردن……هه‌رچییه‌كی پێویست بن
له ژووری به‌فـــرا هه‌یه……هه‌ر هه‌مووی ئامــاده‌یه
چیرۆك و هۆنراوه‌ی جوان…….دیاریی ده‌ستی مامۆستان
ژووری ئه‌ستێره
خونچه‌ی ژووری ئه‌ستێره‌ین…….زۆر دڵخــۆشین كه لێره‌ین
ژووره‌كه‌مان ڕاسته‌وخـــۆ……بووه به ته‌خته‌ی شانـــۆ
یاریگای چــــــالاكییه……سه‌رچــــاوه‌ی ڕوناكییه
له‌م ژووره دیواره‌كـــــان ……پڕن له وێنه‌ی جوان جوان
كـه‌وا مامۆستای دڵســۆز ……كێشاونی به‌هه‌سـت و سۆز
وانه‌كـــــــانی ڕازاوه‌ن……پڕ چیرۆك و هــۆنراوه‌ن
گــــۆرانی و مـۆسیقایه…… یاری خۆش و سه‌مـــایه
ژووری سمۆره
ســه‌یری ژووری ســـمۆره…….پڕ خونچه‌ی هه‌مـــه‌جۆره
به تابلۆی جـــوان و دڵگیر……نه‌خشاوه بۆ ئێمـــه‌ی ژیر
هێنده خــــۆش و ڕه‌نگینه…..بۆیه لامـــان شــــیرینه
مامۆســتا به زانیـــاری……به گـــۆرانی و به یـاری
وه‌ك هاوڕێیه‌كی ڕۆح سوك……دێ بۆ لای ئێمــه‌ی بچوك
ژووری گێزه‌ر
ژووری( گێزه‌ر) له باخچه…..پڕه له گـــــوڵی خونچه
ژووره‌كه‌ش وه‌ك خونچه‌كان……بۆنخـۆشه و ڕازاوه و جوان
له‌وێ هـــــه‌رچی دیواره……پڕ له نه‌خش و نیگـــاره
كه بۆ ئه‌و ژووره ده‌چـــین……زۆر ئاسوده و دڵخۆشـــین
مامۆستا گیان به جـوانی …..زۆر به نــــه‌رم و نیانی
زانیاریمان فێر ده‌كــات……خۆشی به دڵمـــان ده‌دات
ژووری كه‌مانچه
زۆر دڵخـــۆشین له باخچـه‌ین…..خونچـه‌ی ژووری كه‌مانچـه‌ین
ئـای كــــه رازاوه و خۆشــه…..بۆ ئێمـــه‌ی جگــه‌رگۆشـــه
مامـۆســــتا بـه شــــیرینی…..ســــــــــۆز و ناز و ئه‌وینی
له‌گـــه‌ڵ یــــاری و زانیاری…..بۆمــــان ده‌كـــات به دیاری
ئێمـــه‌ش به شادمــــــانی…..به ئــــــاواز و گـــــۆرانی
دۆ، رێ، می، فا،صۆل، لا، سی…..ده‌ڵێینه‌وه بـــــه خــــۆشی
ژووری پیانۆ
گوڵخونچه‌ی ژووری پیانۆین…..نه‌شمیلانه و له‌ســه‌رخۆین
ژووره‌كــه‌مـــان به تابلۆ……تابلۆی كه‌مانچــه و پیانۆ
له‌گه‌ڵ دره‌خـت و روبــار……گـوڵ و بـاڵنده و گیانـدار
چیــا و ده‌شت و دۆڵ و گـرد…..شار و گوند و كانی و پـرد
كه‌ســــایه‌تی كـارتـۆنی…..تۆم و جیری یـان جــۆنی
ئه‌مه‌نده جوان نه‌خشــاون…..بۆ ئێمــه‌ی گـوڵ كــراون
مامۆستاش به دڵســــۆزی…..به خۆشه‌ویستی و ســۆزی
بــه چیرۆك و هـــۆنراوه …..زیـــــاتر خۆشی پێداوه
ژووری عود
گوڵخونچه‌ین له ژووری عود…..ده‌م به گۆرانی و ســــرود
یاری ده‌كـــــه‌ین پێكه‌وه……بــه دڵێكی خـــــۆشه‌وه
مامۆستای دڵسۆز و چـــاك…..هه‌روه‌كو خــۆری رونـــاك
سـۆزی پێمـــان به‌خشیوه……ژووره‌كـــــه‌ی داپۆشیوه
بۆ هــــه‌رلایه‌ك بڕوانی……ڕه‌نگینه و پڕ له جــوانی
رازاوه‌یه و پرشنگــــدار….. نـه‌خشێنراوه به نیگـــار
ژووری گۆڤار
خونچه‌ی ژووری گۆڤــارین……نه‌شمـیلانه و نـــازدارین
وریا و ژیــــر و چـالاكین……لێو به خــه‌نده و دڵپاكین
ژووره‌كه‌مـــان وه‌ك گۆڤار……ڕه‌نگینه و ڕازاوه و دیـــار
شــــانۆیه بۆ نوانـــدن……جێیه بۆ یاری كـــــردن
چیرۆك و هۆنراوه‌ی جوان…….وه‌كو دیاری مـــامۆستان
پێشكه‌ش به ئێمه‌ی ده‌كه‌ن……خۆشی به دڵمـــان ده‌ده‌ن
ژووری كانی
گوڵخونچه‌ی ژووری (كانی) ین…..سه‌رچــــاوه‌ی ئـــاوه‌دانین
به ئـــــــاواز و مۆســـیقا…..به گــــۆرانی و به قــاقــا
ژووره‌كه‌مـــان پڕ ده‌كــه‌ین…..خۆشی بـــــه دڵمـان ده‌ده‌ین
دیــــوارێكی ئــــه‌م ژووره…..سه‌وز و زه‌رد ،سپی و ســـــوره
بوون به ئاڵای كوردســــتان…….تا بیناسین ئێمــــه‌ی جوان
لێره‌دا هاتووم وه‌ك كارێكی نوێ و ئه‌نجام نه‌دراو پێشتر ئه‌م هۆنراوانه‌م نوسیوه به‌ناوی میوانی ژوور كه دڵنیام له‌گه‌ڵ زانیاری دا چێژ و خۆشیش به منداڵانی باخچه ده‌به‌خشێت.
میوانی ژوور 1
چـۆله‌كــــه‌یه‌كی بچـــــوك……له ده‌رگـــای دا به ده‌نــــوك
مـــن چـووم و كــردمه‌وه لێی…..وتم ئـــازیز به‌خــــێر بێی
بۆ پێشــــوازی لــــه میوان……ژوور بـوو به چــــه‌پڵه‌ڕێزان
وتی هـــاوڕێكـــــانی من…..زۆر حـه‌زده‌كــــه‌م دڵخۆشبن
ژووره‌كــه‌مـــان به جــوانی….پڕ بـــوو لــه شادمــــانی
به جــــریوه و گـــــۆرانی…..ئاوازێكمـــــان پێكهــــانی
باخچه هه‌مـــووی پێی زانی
میوانی ژوور 2
ڕۆژێك كۆترێكی نه‌خشـــین…….هات و ســـه‌ردانی كــردین
له ده‌رگـــای ژووره‌كه‌ی داو……..وتی هـــــــاوڕێیان سڵاو
چه‌ند خـــۆشبوو به گمه‌گم………وتی میوانتـــان ده‌بــــم
ئێمه‌ش خێرا ، ده‌ست و بـرد………به‌خێرهــــاتنمان لێكـرد
گمــــــــه‌گم و پێكه‌نین……..سه‌مــا و خۆشی و هه‌ڵپه‌ڕین
ژووره‌كه‌ی پڕ كــــــردبوو…….ئای كه دڵخۆش بووین هه‌موو
پاشــان دای له شه‌قه‌ی باڵ…….رۆیشت لای ئێمـــه‌ی منداڵ
چــــوو بۆ هێلانه‌كه‌ی خۆی……كه وه‌ك نیشتمـــــانه بۆی
میوانی ژوور 3
ڕۆژێكیان كـــه‌وی كوێستان…..هات بۆلامان به‌ســـــه‌ردان
بـه‌خێرهاتنمــــان لێكرد……قاقبه‌قاقی ده‌ست پێكـــرد
مامۆستاش وه‌كــــو هه‌موو……له‌گه‌ڵمـــاندا به‌شدار بوو
وتی ئه‌م كه‌وه جـــــوانه…….كه له‌لامـــــــان میوانه
بۆ ئه‌وه‌ی دڵی شـــــاد بێ…..زۆر حه‌ز ده‌كــات ئازاد بێ
چیا و هـــه‌ردی كوردستان…..باخ و كێڵگــــه و دارستان
له لای ئه‌م خـــۆشه‌ویستن…….بۆ ژیـــــــانی پێویستن
ئه‌وه‌ی كه له باخچه‌ی منداڵاندا زیاتر سه‌رنج ڕاكێشه به‌لای منداڵانه‌وه وێنه‌یه، به‌تایبه‌تیش وێنه‌ی كه‌سایه‌تییه كارتۆنییه‌كان و وێنه‌ی گیانداران و باڵداران و سروشت.منیش لێره‌دا ئه‌م خۆنراوه‌یه‌م له‌شێوه‌ی ئۆپه‌رێتێكدا داڕشتووه كه مامۆستا ده‌توانێت سودی ێوه‌ربگرێت و هه‌م ئاوای بۆ دابنێت و هه‌م دیواری باخچه‌كه‌ی پێ نه‌خشینتر بكات.چونكه ده‌توانین له هه‌مان كاتیشدا زانیاری له‌ڕێی وێنه‌كانه‌وه به منداڵان ببه‌خشین.
دیواره‌كانی باخچه
كۆرس:
باخچه‌كـــــه‌مان ره‌نگینه…..بۆیه لامـــــــــان شیرینه
دیـــــواری لـــه‌گشت لاوه……به وێنه‌ی جـــوان نه‌خشاوه
باران:
هه‌ر كاتێك چـــوویته ناوی……ئاســــــوده‌ی به تـه‌واوی
سان:
وێنه‌ی رازاوه و ره‌نگـــــین……كۆتر و كـــــه‌وی نه‌خشین
گــوڵی جوانی ڕه‌نگاو ڕه‌نگ…..یان بۆق و ماسی و نه‌هه‌نگ
كارا:
كــــه‌ڵه‌شێر و پاســـاری……توتی و فنس و كه‌نـــــاری
ئه‌ســــپ و زه‌ڕافه و ئاسك…..په‌پولـــــه‌ی ناسك ناسك
په‌یڕه‌و:
فیل و كه‌روێشك و مه‌یمـون…….كه خه‌ریكی یــــاری بـوون
مــریشك و جوجه‌ڵه‌ی جوان……به‌یه‌كــــه‌وه ده‌گـــــه‌ڕان
مراوی و قـــاز هێنرابوون……له نـاو ئاودا نه‌خشــابوون
باران:
هێماكـــــــانی هاتوچۆ…….تیایدا بوو بوون به تابـلۆ
ناز:
وێنه‌ی وه‌رزه‌كــــانی ساڵ……وێنه‌ی خێزان ،خانو،مـاڵ
ژووری میوان ، هی نوســتن …..هــــۆڵێكیش بۆ دانیشـتن
لانه:
نا بێت له بیرمـــان بچێت…… چێشتخانه‌ش ژووری ده‌وێت
راز:
دوو ژووری تر پێویســـتن……كه له ناو مــــاڵدا هه‌بن
چونكه گرنگن تــــه‌واو……ته‌والێت له‌گه‌ڵ گــه‌رماو
ئاوان:
ژوورێكی تــــری تیایه……كه وه‌ك گــه‌نجینه وایه
بۆ كه‌لوپه‌ل هه‌ڵـــگرتن…..پێویســتی ماڵ تێكــردن
ئارۆ:
گـــــه‌ڵا و ڕوه‌ك و میــوه…..ســه‌ر دیــــواری ته‌نیوه
وێنه‌ی كارتۆنیی ناســراو……تێكه‌ڵ كـــــراون ته‌واو
كۆرس:
وێنه‌ی ئاڵای كـــوردستان…..وا له سه‌رووی هه‌مــوویان
له‌سه‌ر وێنه‌ی گوند و شار……ده‌شه‌كێته‌وه جــار جــار
ئه‌مه‌ش چه‌ند هۆنراوه‌یه‌كی تر كه چێژو خۆشی به منداڵانی باخچه ده‌به‌خشن و حه‌ز ده‌كه‌ن به‌په‌رۆشه‌وه گوێی لێبگرن و له‌ماوه‌یه‌كی كه‌میشدا له‌به‌ری بكه‌ن.خۆ ئه‌گه‌ر ئاوازێكی خۆشی بۆ دابنرێت زووتر له‌به‌ری ده‌كه‌ن.
خه‌ونێك
له خــــه‌ونمدا ئه‌ســـتێره……خــــۆی هــــاتبوو بۆ ئێره
مـــــاڵی ئێمــــه‌ی ده‌زانی…….هــــاتبوو به میـــــوانی
وتی من میــــوانی تــــۆم……بردم بۆ ژووره‌كـــه‌ی خــۆم
كه ژووره‌كـــــــه‌می بینی…..به قــاقــا و پێكــه‌نینی
وتی ده‌ست خۆش گوڵی جوان……سه‌ركـــه‌وتوو بیت له ژیان
مه‌له‌كردن
ڕۆژێك له تاوی گه‌رمــا……جلم نه‌هێشت له‌به‌رمــا
حه‌وزێكی مه‌له‌مــان بوو……خۆم هـه‌ڵدایه ناوی زوو
(ئارۆ) ش وه‌كــو مراوی…..هات خۆی هه‌ڵدایه ناوی
كه‌وتینه مه‌له و یــاری…..شــادی و خۆشی ده‌باری
دایكم وه‌ك مامۆستا بــوو….له نزیكمان وه‌ستا بــوو
یاریمان ده‌كــرد به ئاو….فێنك بووینه‌وه تــه‌واو
پاشان وه‌كـــو مه‌له‌وان….هاتینه ده‌ر هه‌ردووكمان
خۆمان گۆڕی ده‌ستوبــرد….چووم سوپاسی دایكم كرد
هه‌ندێك له هۆنراوه‌كان له‌گه‌ڵ ساده‌ییدا دێڕه‌كانی زۆرن به‌ڵام مامۆستا ده‌توانێت وه‌كو ئۆپه‌رێتێكی بچوكی لێبكات و هه‌ر منداڵه‌ی دێڕێك ێێت .ئه‌وسا ئاسانتر ده‌بێت و زووتریش له‌به‌ری ده‌كه‌ن و سه‌رجه‌م منداڵانی ژووره‌كه‌ش به‌شداری تێدا ده‌كه‌ن و له كۆتاییشدا هه‌موویان هۆنراوه‌كه به‌ته‌واوی له‌به‌ر ده‌كه‌ن چونكه دووباره ده‌بێته‌وه….دایك ئه‌و مرۆڤه خۆشه‌ویسته‌ی كه هه‌موومان خۆشمان ده‌وێت و هه‌میشه به‌بارانی سۆزوخۆشه‌ویستی بێسنوری خۆی ئارامی و ئاسوده‌یی و خۆشی به دڵه‌كانمان ده‌دا..ده‌بێت منداڵانی باخچه كه ماوه‌یه‌ك رۆژانه له دایكیان دووربن چۆن و چی بكه‌ن..منیش له روانگه‌ی ئه‌وه‌وه ئه‌م هۆنراوه‌یه‌م نوسیوه كه دڵنیام چێژی تایبه‌تی خۆی ده‌بێت بۆ منداڵان.
دایه
خۆشی نییه بگــــاته…….بــۆن و ئامێزی دایــه
ســـۆز و ماچی شیرینی…..شیله‌ی هه‌نگوینی تیایه
سـه‌رخستنه ســـه‌ر ڕانی…..ئاســـوده‌یی و ئــارامی
ده‌به‌خشێ به هه‌موومان…..شـــاد بین به‌به‌رده‌وامی
ده‌نگی به‌سۆز و خـۆشی…….مۆسیقای ســـروشتییه
خه‌نده و پێكه‌نینه‌كه‌ی ……لـه ڕه‌نگ و وێنه‌ی نییه
سـه‌رچاوه‌ی هێز و تینه…..بۆ ئێمـــه‌ی بچكـۆلانه
هیوامـان پێ ده‌به‌خشێ……سـه‌ركـه‌وین له‌م ژیانه
ئه‌م هۆنراوانه تایبه‌ت بوون به منداڵانی باخچه‌ی منداڵان و هه‌ندێكیشیان پۆله‌كانی یه‌ك و دووی بنه‌ڕه‌تیش به‌په‌رۆشه‌وه گوێی لێده‌گرن و حه‌زی لێده‌كه‌ن.ئه‌وه‌ی من له‌م نوسینه‌مدا مه‌به‌ستم بوو لێره‌دا ئه‌وه‌بوو كه كۆمه‌ڵێك هۆنراوه‌ی وا بخه‌مه به‌رده‌ست مامۆستایانی باخچه‌ی منداڵان هه‌روه‌ها له‌هه‌مان كاتیشدا ده‌ستپێشخه‌رییه‌كیش بێت بۆ ئه‌وه‌ی كه پڕۆگرامێك یان كتێبێك كه چه‌ندین هۆنراوه‌ی له‌م شێوانه‌ی تیابێت ئاماده بكرێت و له‌هه‌موو باخچه‌یه‌كدا هه‌بێت تا مامۆستایان به‌پێی به‌رنامه و پلانی خۆیان سودی لێوه‌ربگرن .بێگومان دانانی كتێبێك یان كارێكی له‌و شێوه‌یه‌ش پێویستی به لیژنه‌یه‌كی پسپۆڕ و شاره‌زا هه‌یه بۆ دیاریكردنی هۆنراوه و چیرۆكه‌كان تا جوانترین و به‌سودترین و گونجاوترینیان بۆ ئه‌و قۆناغه هه‌ستیار و گرنگه هه‌ڵبژێن
……………….
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
