کوا دەوڵەتو دامەزراوەی بەهێزو یەکگرتو تا نەهێڵێت ووڵات داگیر بکرێت..؟
٣-٦-٢١٠٨
موزەفەر عەبدوڵا
……………………..
لە چەند ڕۆژی ڕابردودا دوو ڕوداو ، کە بە جۆرێک لە جۆرەکان پەیوەست بوون پێکەوە، ئەوانەش لەشکرکێشی چەند بارەی سوپای تورکیاو گرتنەوەی ئاوی دیجلە بوو، بونە دوو ڕوداو و هەواڵی گەورەو گەرمی میدیاکانو پرسو ڕای گشتی .بە تایبەتی ڕوداوی لەشکرکێشی یەکە ،کە ئەمە نە یەکەم جارەو نە دوا جاریش دەبێت، بوە هۆی بەرزبونەوەی دەنگی ناڕەزایەتی بەشێک لە خەڵکیو لایەنە سیاسی یەکانو ئەندام پەرلەمانەکان لە ئاستی کوردستان و عێراق.
وە بە شیوەیەکی گشتیش ئەوانەی ناڕەزایەتی یان دەربڕیوە ،بە تایبەتی ئەو چەند ئەندام پەرلەمانەی کوردستان ،لە راگەیاندنیکدا داوای هەڵوێستگیری لە پەرلەمانو حکومەتی هەرێم و عێراق دەکەن بۆ دەرکردنی هێزی سەربازی ترکیا.
دیارە هیچ گومانیش لەوەدانی یە کە ئەم لەشکرکیشی یەی دەوڵەتی تورکیا بۆ کوردستان ، بە جیا لە گۆشە نیگای جیاوازوناکۆکی ئێمەوە بۆ نیشتیمانو دەوڵەتو سەروەری یاساییو ئەمانە، بەڵام هەر لە ڕوانگەی یاساو ڕێسا نێو دەوڵەتی یە بۆرژوایی یەکانیشەوە خۆی لە خۆیدا پێشیلکاری یە. جا پرسیارەکە لێرە ئەوەیە کوا ئەو دەوڵەتو دامەزراوە لە عیراقدا کە کوردستانیش بەشێکە لێی تا سەروەری خۆیان بپارێزنو بەرگری لێ بکەن وا هەندێک لە خەڵکو ئەو لایەنانەو ئەندام پەرلەمانانە داوا دەکەن تا لە دژی ئەم لەشکرکیشی یەی تورکیا هەڵویست وەرگرێت و وەدەریان نێت؟
بە ڕای من وەڵامی ئەم پرسیارە سادەیە زۆر ڕۆشنە ئەویش ئەوەیە کە شتێک نی یە بە ناوی دەوڵەتو دامەزراوەی بەهێزو یەکگرتو لەسەر ئەم پارچە جوگرافیەی کە پێی دەڵێن عێراقو هەرچەندە رەسمیەتی نێودەوڵەتیشی هەیە.
لێرەدا بە پێویستی دەزانم کەمێک ئەم وەڵامو ڕایەم ڕوشن کەمەوە.
وەک ئاشکرایە لە ساڵی ١٩٩١ ئەمریکا بۆ بەرژوەندنی یەکانی خۆی بەبەهانەی جۆراجۆرەوە گەورەترین شەڕو داگیرکاری لە دژی عێراق بەرپاکرد. ئەگەر چی ئەمریکا ئەو کات مەبەستی لەو شەڕە روخانی ڕژێمی بەعس نەبو. بەڵام هەر بۆ بەرژەوەندی یەکانی خۆیان کوردستانیان بە کردەوە لێی دابڕی بێ ئەوەی بیکەن بە ووڵاتێکی سەربەخۆ.سەرەنجام وەک کەمپێکی ئاوارەییان لێکردو پارتی و یەکێتیشیان وەک دوو هێزی عەشیرەتی وچەکدارکرد بە پاسەوانی ئەم کەمپی ئاوارەیییەو خەڵکەکەشی لەسەر خێرو هاوکارییە نێودەوڵەتی یەکان دەژیان.
پاشان لە درێژەی هەمان سیاستو ستراتیژی باڵی ڕاستڕەوی بۆرژوا ئەمپریالیستی ئەمریکا جاڕێکی تر بەبەهانەی جۆراوجۆرەوە ساڵی ٢٠٠٣ شەڕیان بەرپاکردەوەو ئەم جارە عێراقیان تەواو داگیرکردو ڕژێمی فاشی قەومی و نیمچە ئیسلامی بەعسیان ڕوخاند.دوایی زیاتر لە دوو ساڵ بەڕیوەبردنی لە لایەن ئەمریکاوە بە سەرپەرشتی پۆل برێمەر کۆمەڵێک دەستەو تاقمی چەتەو ڕێگرو ئینسانی کوژی ئیسلامی و قەومی یان هەروەک کوردستان کرد بە دەسەڵاتدار.بۆ شەرعیەتدان بە دەسەڵاتەکەیان هەر چەند ساڵ جاڕیکیش گاڵتەجاڕی یەک بەناوی هەڵبژاردنی پەرلەمانو حکومەتەوە بەڕیدەخەن . ئیتر لەو ساوە یانی نزیک بە سی ساڵە کوردستان و ١٥ ساڵیشە هەمو عێراقیان کردۆتە گۆڕەپانی ململانێ سیاسی وشەڕی بە کردەوەی نێوان ئەو لایەنانەو دەخاڵتو لەشکرکێشی ڕژێمەکانی ناوچەکەو گیژاوو کارەساتی گەورەیان بۆ خەڵکەکەی پێکهێناوە.تورکیاو ئێرانو زۆر ڕژیمی تریش لەشکرکێشی و تەڕاتێنی خۆیانی تێدا دەکەن.بەم شێوەیە کوردستانو عێراقیان کردوە بە لاوازترین دەوڵەت کە خاوەنی هیچ دامەزراوەیەکی یەکگرتوو بەهێزی وەک پەرلەمانو حکومەتو سوپاو..هتد نی یە.ئەوەی هەیە وەک ووتمان تەنها دەسەڵاتی میلیشایی کۆمەڵێک باندە بەناوی پێهاتەی دینیو تایەفیو قەومو خێڵو بنەماڵەیی یەوە.ئەمانەش گرێدراون بە خودی ئەمریکاو تورکیاو ئێرانو سعودیەو ..هتد.
بۆیە مایەی گاڵتەجاری یە کە ئەم ئەندام پەرلەمانانە ، کە دڵنیام لە ئێمە باشترئەم ڕاستی یانە دەزانن، بەڵام داوا لەم دەسەڵاتە دەکەن تا هەڵوێست وەگرێت لە دژی لەشکرکێشی تورکیا.
ئاخر ئەمانە خۆیان وەک ئاماژەمان پێدا لەئاکامی شەڕو لەشکرکێشی ئەمریکاو ڕوخانی دەوڵەتی عیراق ،کە لە لایەن حزبو ڕژێمێکی زۆر بەهێزی قەومیو نیمچە ئیسلامی فاشی وەک بەعسو سەدام بەڕێوە دەبرا هاتنە سەر دەسەڵات، ئیتر چۆن دەیانەوێتو دەتوانن هەڵویست وەرگرن لەدژی لەشکرکیشی تورکیاو دەوڵەتو ڕژێمەکانی ناوچەکە.
جا ئەوەی ئەمریکاو هاوپەیمانەکانیشی بۆ نایانەوێتو ناتوانن عێراق ببێتەوە ئەو دەوڵەتە بەهێزە سەربەخۆیەی وەک بەعس کە بتوانێت سەروەری خۆی بپارێزێت ئەوە بێگومانە ئەوکات ئەو دەوڵەتە بەهێزە یەکەم هەنگاو دژی شەڕو داگیرکاری و لەشکرکیشی ئەمریکاو هاوپەیمانەکانی دەوەستێتەوە.
بۆیە ئەوە نزیک بە سی ساڵە هەم عێراق بە کوردستانیشەوەو هەم ناوچەکە لە بەردەوامی شەڕو کارەساتوقەیرانی سیاسیو کۆمەڵایەتیو ئابوریدایە ،کە ڕزگاربونو دەرچونی وا ئاسان نی یە. نە لە تواناییو نە لە ویستی ئەمریکاو ڕژێمەکانی ناوچەکەیە کۆتایی بەم قەیرانانە بێنن.هەمویان قازانج لەوە دەکەن کە ئەم دۆخە قەیراناوی یە درێژەی هەبێت.بەڵام بێگومانە کە سەرەنجام هەر کۆتایی پێ دێت .جا چ ئەوەی بە سەرکەوتنی یەکێک لە زلهێزەکانی دونیاو هاوپەیمانەکانیان تەواو بێت یاخود سەرەنجامی ناڕەزایەتی و ڕاپەرینی جەماوەری ستەمدیدەو ئازادیخواز کۆتایی بە دەسەڵاتی ئەم دەستەو تاقمانەو بێنێتو ڕێگاش بگرێت لە دەخاڵەتی هەر دەوڵەتێکی ناوچەیی و جیهانی و وەک هەر دەوڵەتێکی ئاسایی جیگاوڕیگا پەیدا بکاتەوە لە پەیوەندی یە نێو دەوڵەتی یەکانەوە . ئەگەرچی هەردوو ئاییندەکە بە ڕای من وا نزیک نایاتە بەرچاو .بەڵام دەسکۆتاکردنوروخانی دەسەڵاتی ئەم تاقمانە لە ئاستی کوردستانو عیراق پێشمەرجی هەر ئاڵوگوڕیکە بە قازانجی ئەمنو ئاساییشی خەڵکیو پاراستنی سەروەری یاسایی ئەم ووڵاتە.