Skip to Content

بیرەوەرییەکانی قوتابییەک …. نووسینی :عەلی حەمەڕەشید بةرزنجي

بیرەوەرییەکانی قوتابییەک …. نووسینی :عەلی حەمەڕەشید بةرزنجي

Closed
by كانونی یه‌كه‌م 6, 2018 General, Kids Literature

سۆما یەکێک بوو لەو قوتابییە زیرەک و لێھاتووانەی کە سەرنجی سەرجەم مامۆستاکانی بۆ لای خۆی ڕاکێشا بوو.لە ھەموو وانەکاندا نمونە بوو،بەڵام لە وانەی بیرکاری دا باشترو جیاوازتربوو ، چونکە لەگەڵ ئەوەی حەزی بە وانەکە دەکرد مامۆستای بیرکاریشی زۆر خۆشدەویست،لەگەڵ ئەوەی کە وانەی بیرکاری پێدەوتن چیرۆک و ھۆنراوەی خۆشی بۆ دەگێراِنەوە و لە بۆنەکانیشدا ئەو سەرپەرشتی ئاھەنگ و کاری شانۆیی قوتابخانەکەی دەکرد چونکە خۆیشی نوسەر بوو.بیرمە زۆر جار سۆما لێی دەپرسی :مامۆستا تۆ چۆن مامۆستا کوردی نیت؟ تۆ ھۆنراوە و چیرۆک دەنووسیت و رۆژانە گۆڤار و کتێبمان بۆ دەھێنیت و نیشانمان دەدەیت.دیارییەکانیشت بۆ ئێمە ھەر گۆڤار و کتێبە.مامۆستاش بەپێکەنینەوە پێی دەوتین ئەی ئەوە نییە بەھۆی ئەوەوە بیرکاریم لا خۆشەویست کردوون و زۆر جار ھۆنراوەشتان بۆ دەخوێنمەوە کە بۆ بیرکاریم نوسیوە.رۆژانە بۆ بیرکاری ھۆنراوەی بۆ دەخوێندینەوە .ئێستاش لە بیرمە جارێکیان ئەم ھۆنراوەیەی پێ وتین ھەموومان لەبەرمان کردبوو لەسەرەتای وانەکەدا تا ئەو رۆژ و وانە و بابەتی دەنووسی بە خەتە جوانەکەی پێکەوە دەمان وت:
وا (بیرکــاری ) مان ھەیە…..لام خــــۆشترین وانـەیـە
زۆر حەز دەکـــــەم ڕۆژانە…..بخــــوێنم یەک دوو وانە
کە مامۆستا ھــــاتە پۆل…..وریاو ئازاو گورج و گـــۆڵ
دادەنیشــم بە چـــــاکی…..تیا دەنوێنم چــــــالاکی
من ســـەرنج دەدەم ھێواش…..ھەتاکو تێ بگـــەم باش
لە ھـەرچیەکیش نەگەشتم…..لە مـامــۆستا دەپرســـم
وەڵامــــم دەداتـــــەوە…..بۆیشم ڕوون دەکــــاتەوە
ئەوساکە باش تێ دەگــەم…..منیش سوپاسی دەکـــــەم
زۆر جار لە ناوەڕاستی وانەکەشدا کاتێک کە ئێمە خەریکی نووسین بووین ئەو ھۆنراوەیەکی بۆ دەوتین:
چەندە خۆشە بیرکاری
مامۆستا وانەکەی کرد بەیاری
ھەر ھەموومان دەست و برد
بەشداریمان تیایدا کرد
ئەم ھۆنراوەیەی کاتێک دەوت کە لەگەڵ تەواو بوونیدا ئێمەش دەستمان لە نووسین ھەڵدەگرت و چاوەڕوانی ئەومان دەکرد.ئەوەی زیاتر سەرنجی منی ڕاکێشا بوو پرسیارەکانی( سۆما ) بوو، زۆر بە جوانی لە بیرمە مامۆستا ھەوڵی دەدا کە ئێمە زیاتر بجوڵێنێت تا چالاک بین و زانیاری زیاتر بەدەست بھێنین و پشت بەخۆمان ببەستبن و گیانی ھاوکاری و یارمەتیدان لە ناوماندا بەھێز و پتەو بکات،
جارێکیان داوای لێکردین کە بە گروپ بڵاوکراوەی سەر دیوار بۆ بیرکاری دروست بکەین.پۆلەکەی ئێمە ٣٦ قوتابی بوو کردینی بە ٩ گروپەوە.بەڵام ئەوەی زیاتر سەرنجی منی ڕاکێشا ئەوە بوو کە لە دروستکردنی گروپەکاندا سەلیقەیەکی جوانی بەکار ھێنابوو،چونکە نەچووبوو ھەموو قوتابییە باشەکان لە گروپێکدا دابنێت بەڵکو ھاتبوو بەپێی ئاستی زیرەکی و لێھاتوویی داینابووین.

من لەو گروپە دا دانربووم کە سۆمای تیابوو،ئای کە دڵخۆشبووم.سۆما ھەمیشە پرسیارە جوان و بەجێکانی ئامادە بوون بۆیە لە مامۆستای پرسی: باشە مامۆستا چۆن و چی بکەین بۆ بابەتەکان ؟ مامۆستاش وتی:دەتوانن ھەریەکەتان چەند بابەتێک دەربارەی بیرکاری پەیدا بکات و بەجوانی بینووسێتەوە ئەوسا ھەموو بابەتەکان کۆبکەنەوە و نیشان منی بدەن منیش بۆتان دیاری دەکەم کە کامیان باش و گونجاوە ئەوسا لە کارتۆنێکدا بەدەستی خۆتان بینووسن و ھەمووشتان بەشداربن.سۆما بەو پرسیارەوە نەوەستا چەندە خۆشبوو پرسیارەکەی دڵی منی کرد کە دڵنیام پرسیاری زۆربەی قوتابییەکانی تریش بوون.

وتی ئەی ئەگەر قوتابییەک نەیتوانی و بابەتی دەست نەکەوت؟ مامۆستا بە پێکەنینەوە وتی: ئەوە ھەر زۆر ئاسانە با بابەتەکانی ناو کتێبەکانی خۆتان بێت.ئێمە لە پۆلی شەش بووین و کتێبەکانیشمان پڕ بابەتی ھەمە جۆر بوون.قوتابییەکی تر کە ئەوە یەکەمجار بوو پرسیار بکات لە مامۆستای پرسی ئەی نابێت لە بازاڕ دروستی بکەین کە زۆر جوان و سەرنج ڕاکێش دەبێت و بە خەتێکی جوانیش بۆمان دەنووسن و وێنەی ڕەنگاوڕەنگی جوانیشمان لەگەڵدا بۆ دروست دەکەن؟خۆ پرسیارەکەی ئەویش بەجێ بوو چونکە من شتی وام بینیبوو کە بۆ وانەکانی تر دروستیان کردبوو.مامۆستا بە روویەکی خۆشەوە وتی گوڵەکەم من دەمەوێت بەری رەنج و ھەوڵەکانی ئێوەی گوڵ ببینم.ئەوەی کە خۆتان بەدەستی خۆتان دروستی دەکەن سەدان جار لەوە جوانترە کە کەسێکی تر بۆتان دروست بکات.

ھەروەھا ھەرگیز لە بیریشتان ناچێتەوە چونکە لەگەڵیدا ماندوو بوون.بەڵام ئەوەی کە تۆ دەڵێیت ماندوو بوونی تیانییە،کەمێک پارە دەدەیت و بۆت دروست دەکەن ،راستە جوانە بەڵام لای من وەک گوڵی نایلۆن وایە و ئەوەی خۆتان دروستی دەکەن وەکو گوڵی سروشتی وایە.ئای کە خۆشبوو وەڵامە بەجێکانی مامۆستا بەڕاستی زۆر حەزی دەکرد کە بەشێوەیەک پەروەردەمان بکات کە ھەمیشە پشت بەخۆمان ببەستین و لە ھەوڵداندا بین.من یەکەمجارم بوو کە بڵاوکراوەی بیرکاری بەو شێوەیەی کە مامۆستا داوای دەکرد ببینم و پێشتریش ئەو بڵاوکراوانەی کەبەسەر دیوارەکانەوە دەمان بینی بۆ وانەکانی تر بوون بەتایبەتی وەرزش و زانست و کوردی.گوێمان لە دەنگی دەگای پۆلەکەبوو مامۆستا بەھێمنی کردیەوە یەکێک بوو لە مامۆستایانی قوتابخانەکەمان..خشتەی تاقیکردنەوەی مانگانەی پێبوو کە بۆمان بنووسێت.کە تەماشای سەر تەختەکەی کرد ناوی گروپ و باسی بڵاوکراوەی بیرکاری تیابوو ،لای ئەویش بوو بە پرسیار و لە مامۆستای پرسی ئەوە داوای بڵاوکراوەی بیرکاریت لێ کردوون.مامۆستاش وتی بەڵێ دوای تاقیکردنەوەکان بۆم دەھێنن.ئەویش سەرێکی بادا وتی یاخوا وابێت،چونکە وادیار بوو بەلایەوە کارێکی قورس بێت.دوای تاقیکردەوەکان ھەر گروپە لەناو خۆیاندا کەوتنە وتو وێژ و ڕاوێژ کردن بەیەکتر و پرسیار کردن لە مامۆستا.

مامۆستا رۆژێکی دیاری کرد تابابەتەکانی بۆ بھێنین و ئەویش پێش ئەوەی ئێمە بینووسین لەسەر کارتۆنەکە بیبینێت و چی بەلاوە پەسەندە دیاری بکات..ئەوەبوو بۆ ئەو رۆژە لە نۆ فایلدا بابەتەکانمان دا بە مامۆستا..بەڵام سۆما و چەند قوتابییەکی تر سەرو فایلی جیایان دا بە مامۆستا و وتیان ئێمە جگە لەوەی کە لە گروپەکەدا بەشداری ھاوڕێکانمان دەکەین حەزیش دەکەین بەجیا بڵاوکراوەی تایبەت بۆ خۆمان بکەین.مامۆستا زۆر زۆری پێخۆشبوو ،بۆیە وتی ھەر زۆر باشە و لە ئێستاوە دەستخۆشیتان لێدەکەم.ئەم قسانە وای لە منیش کرد وەکو سۆما بکەم و بڵاوکراوەیەکی جوان و بەسوود ئامادە بکەم
.بۆیە ھەرچوومە ماڵەوە لەگەڵ سازگۆی خوشکم کە لە من گەورە تربوو کەوتینە کۆکردنەوەی بابەت و رۆژێک بردم بۆ مامۆستا ھەر بە بینینی تەماشایەکی کردم و وتی ئەی ئافەرین زۆر باشە.

منیش بە خۆشییەوە لەماوەیەکی کەمدا تەواوم کرد و نایلۆنم تێگرت و لای کەس قسەم نەکرد.بەڵام لەگەڵ گروپەکەم خەریکی نوسین و ئامادەکردنی بڵاوکراوەکەی گروپەکە بووین..ئێمە ناومان نا (یاری بیرکاری) .کە تەواومان کرد نایلۆنمان تێگرت و داماننا تا ھەر کاتێک مامۆستا داوای لێکردین بیدەینێ.ئەوە بوو رۆژێکیان مامۆستا وتی بۆ رۆژی شەممە ھەمووتان بڵاوکراوەکانتان بھێنن.چەندە خۆشبوو رۆژی شەممە بەرەو قوتابخانە بەڕێکەوتم و ئەوی خۆیشم نابووە بن دەستم کە گەیشتمە قوتابخانە ھەموو قوتابییەک پێیەتی .کە چووینە پۆلەوە مامۆستا ھات و یەکە یەکە بڵاوکراوەکانمان دایە دەستی .بێجگە لە گروپەکان زۆربەمان بەتەنیاش دروستمان کردبوو .مامۆستا یەک یەک تەماشای دەکردن و دەیخستە لاوە. بەڵام لە دانەیەکیاندا زۆر سەرنجی دا و وەستا و بە جیا داینا.

کە لە ھەموویان تەواو بوو یەکە یەکە بانگی کردین و بڵاوکراوەکانی داینەوە و وتی بەیانی ھەموویان ھەڵدەواسین.ئەوەی کە لای مابووەوە بڵاوکراوەکەی من بوو ،بەرزی کردەوە و وتی بەڕاستی ئەمەیان زۆر جیاوازە ،چونکە باسی یەک جۆر لە شێوە ئەندازەییەکان دەکات و زۆر بە ڕێک و پێکی دروستکراوە.من ھەرچەندە دەست و خەتیشم زۆر جوان نەبوو بەڵام بابەتەکەم بەلای مامۆستاوە گرنگ بوو.مامۆستا بەرزی کردەوە تا ھەمووان بیبینن.بێ ئەوەی مامۆستا قسە بکات قوتابییەکان بە چەپڵەڕێزانێک پیرۆزباییان لێکردم ،ئای کە خۆشبوو ھەرگیز لە بیرم ناچێتەوە.ئەوە بوو بۆ رۆژی دواتر بە ھاوکاری مامۆستا ھەموو بڵاوکراوەکانمان لە وانەکەی ئەودا بە دیوارەکان دا ھەڵواسی.

ئای کە دیمەنی جوان بوو،کە زەنگ لێیدا و قوتابییان لە پۆلەکانیان ھاتنە دەرەوە بەبینینی ئەو دیمەنانە زۆر دڵخۆشبوون و کەوتنە تەماشا کردن و سەرنج دان و خوێندنەوەی.بڵاوکراوەکەی من بەجیا دانرابوو تەماشام کرد قوتابیانی پۆلی چوار و پێنج و شەشیش تەماشای دەکەن چونکە بۆ ھەموویان بەسود بوو.ناوی سێگۆشە بوو کە لە ناو سێگۆشەیەکدا نووسیبووم.ئەوسا پێناسەکەی و چێوە و روبەرەکەیم نووسیبوو یاساکانیان و چۆنیەتی دۆزینەوەیان و نمونەم بۆ شیکار کردبوون ھەریەکەی بەڕەنگێک.دوای ئەوە کردبووم بە دوو بەشەوە بۆ جۆرەکانی سێگۆشە بە پێی لاکانی و بە پێی گۆشەکانی و بۆ ھەریەکەیان وێنە و پێناسەکەیم لەناودا نووسیبوو.ئەو کارەی کە پۆلەکەمان بە ھاوکاری مامۆستای بیرکاری ئەنجای دا بوو بە مایەی دڵخۆشی بۆ ئێمە و سەرنج راکێشانی قوتابیان و تەنانەت مامۆستاکانیش..

کارێکی تر کە حەز دەکەم باسی بکەم ئەوەبوو ھەمیشە لە پۆلدا چەند قوتابییەکی دیاری دەکرد بۆ ئەوەی کاتێک ئەو نەھات لە جێگەی ئەو وەک مامۆستا وانە بڵێنەوە و ئێمەش ڕێزی تەواوی ئەو قوتابییەمان دەگرت ،چونکە ئەو دیاری کردبوو ،زۆر بە بێدەنگی و باش وانەکە دەچوو بەڕێوە..مامۆستا بۆیە ئەمەی دەکرد کە ئێمە زیاتر باوەڕمان بەخۆمان ببێت و کە مامۆستاشمان لانەبێت وا نەکە بڕوات بەڕێوە.ئەو یەکەمجار خۆی ماوەیەک دوا دەخست تا ئێمە ئامۆژگارییەکانی جێبەجێ بکەین و دوایی دەھات،چەندە خۆشبوو کە بەھێمنی لەدەرگای دەدا و دەھاتە ژوورەوە زۆر جاریش دەچووە جێگەی ئەو قوتابییەی کە خەریکی وانە وتنەوە بوو دادەنیشت بۆ ئەوەی گوێی لێبگرێت و ئەویش زیاتر باوەڕی بەخۆی ببێت.بیرمە جارێک مامۆستای چاودێر ھاتە ژوورەوە کاتێک یەکێک لە قوتابییەکان لە جێی مامۆستا ڕاھێنانی بۆ شیکاردەکردین و یەک یەک پرسیاری لە قوتابییەکان دەکرد،کە زانی وابێدەنگین وای دەزانی مامۆستای لێیە،بۆیە چووە وە دەرەوە و پاشان دوای کەمێک ھاتەوە چونکە ئەو رۆژە مامۆستا نەھاتبوو بۆ قوتابخانە و بەڕێوەبەر ئاگاداربوو.بۆیە دووجار ھات مامۆستای چاودێر بەلایەوە سەیر بوو کە مامۆستایشی لێ نییە و وا بێدەنگ خەریکی کاری خۆمانین.ئەوە خۆی فێری کردبووین .بیرمە ھەموو جارێک پێی دەوتین من ھەمیشە قوتابی ئازاو نەترسم خۆشدەوێت ،دەیوت ئەوە ئازایەتی نییە کە من ھاتم بێدەنگ بن ،ئازایەتی ئەوەیە کە زانیتان وانەی منتان ھەیە و نەھاتووم بەبێدەنگی دابنیشن و چاوەڕوان بکەن و یەکێکتان لەجیاتی من سەرپەرشتی وانەکە بکات.مامۆستا دەیویست لەگەڵ زانیاری زۆردا پەروەردەیەکی جوانیشمان بکات و ھەمیشە بە باوەڕ بەخۆبوونەوە بەرەو ڕووی کێشەکانمان ببینەوە.

زۆر جار لە تاقیکردنەوەی رۆژانەدا بۆ ھەر ڕیزەمان چەند پرسیارێکی دەنووسی ..کە پرسیارەکانی من لە پرسیاری ھاوڕێکەم نەدەچوو کە لەلامەوە دانیشتبوو چونکە پۆلەکەمان قوتابی زۆری تیابوو بەئاسانی و بەسەلیقەی خۆی ئەو کێشەیەی چارەسەرکردبوو،دەھات لەسەر تەختەکە دوو جۆر پرسیاری دەنووسی لە جۆرێکیان دەینووسی ( A)و لە جۆرەکەی تر دەینووسی ( B ) و ھەر ڕیزەی جۆرێکی پێدەوتین..پاش ماوەیەک کە سەرنجم دا ھەمان پرسیارن بەڵام ھاتووە لە یەکەمیاندا لە(١تا٥)ی نوسیوە و لە دووەمدا ھەمان پرسیارە بەس لە (٥تا١) نووسیوە لەجیاتی ئەوەی ٥ پرسیار بنوسێت و ھەموومان وەڵام بدەینەوە ئەو بەو شێوەیەی لێکردبوو.کە بۆ خۆی ئاسانکاری بوو بەتەواوی ئاستی قوتابییەکانی بۆ دەردەکەوت و نەماندەتوانی تەماشای یەکیش بکەین ،ھەرچەندە ئەو وای لێکردبووین کە چی دەزانین ئەوە بنووسین و وەڵام بدەینەوە وا ئەمڕۆ تەماشای ھاوڕێیەکمان کرد ئەی کە کەسی لێ نەبوو چی بکەین..مامۆستا فێری زەنگی وریاکردنەوەیشی کردبووین،لەوانەیە بپرسن زەنگی وریاکردنەوە لە پۆلدا دەبێت چی بێت؟زۆر چاک لە بیرمە دەیوت ئاگاداربن لەکاتی نوسیندا و گواستنەوەی بۆ سەر دەفتەرەکانتان ھەندێک جار بە ئەتقەست ھەڵەیەک دەکەم بزانم کێ زۆر وریایە و دەیدۆزێتەوە.سەرەتا ژمارەیەک یان وشەیەکی بە تۆخی دەنووسی و زوو دەستمان بەرز دەکردەوە و پێمان دەوت.ئیتر لە ڕۆژانی تریشدا دووبارەی دەکردەوە جارجارە ،جاری وابوو ژمارەیەکی بەتۆختر دەنووسی بەڵام راست بوو ھەڵەکە لە شوێنێکی تردا بوو،ئیتر بە ئاسایی دەینووسی و ئێمەش لەکاتی گواستنەوەی بۆ سەر دەفتەرەکانمان زۆر بەوردی بۆ ھەڵە دەگەڕاین بەڵام نووسینەکەمان زۆر بەباشی دەخوێندەوە .

ئەو مەبەستی ئەوە بوو کە باش بیخوێنینەوە و لێی تێبگەین نەگ بەس بیگوازینەوە وەک ئەوەی بەس وێنەی بگرین..ئیتر بۆمان دەرکەوت کە ئەو زەنگەی ئەو باسی دەکات بەڕاستی زەنگی وریا کردنەوەیە
ھەمیشە ھەوڵم دەدا کە بەسەرنجەوە لە کارەکانی مامۆستاکانمان بڕوانم،چونکە ئەوان خەمخۆر و دڵسۆزی ئێمە بوون و زۆر خۆیان لەگەڵماندا ماندوو دەکرد.زۆر رۆژ وانەی بیرکاری بە گروپ پێدەوتین ،کە خۆشییەکی زۆرتری دەدا بە وانەکە و باشتریش لە وانەکە دەگەیشتین.بەڵام لە ھەر وانەیەکدا لەگەڵ ئەوەی کە ناوی گروپەکەی دەگۆڕی گروپی تازەیشی دروست دەکرد،وانەبوو ھەر لە گروپێکدا بمێنینەوە.زیاتریش ئەو قوتابییانەی ھەڵدەسان لە گروپەکەدا کە پێشتر کەم بەشدارییان دەکرد لە وانەکەدا،تا وای لێھات ھەمووان وەک یەک حەزمان بە وانەکە دەکرد و بەشدایمان دەکرد.بیرمە رۆژێکیان مامۆستا پێی وتین بەیانی وانەکەمان جیاوازتر دەبێت و میوانمان دەبێت.زۆر جار مامۆستایانی تری قوتابخانەکە یان مامۆستایانی ڕاھێنەر دەھاتن بۆ بینینی وانەکەی چونکە مامۆستا ساڵانێکی زۆربوو بیرکاری دەوتەوە و وانەکەی ھەمیشە نوێکاری تێدابوو کە ھەموومان حەزمان لێی دەکرد.

بۆ رۆژی دواتر ھێندەم زانی مامۆستا خۆی کرد بە پۆلدا و وتی ئەم وانەیە لە ھۆڵەکەدا دەخوێنین و کۆمەڵێک میوانیشمان ھەیە بۆیە دەبێت ئاگاداربن و وێنەیەکی جوان بنوێنن..ئیتر کتێب و دەفتەری بیرکاریمان گرت بە دەستەوە و بە ڕیز و بەھێمنی چووین بۆ ھۆڵەکە.تەماشامان کرد لە دواوە زیاتر لە ٤٠ مامۆستا دانیشتبوون.مامۆستا ئێمەی دانا و کەوتە قسە.بەخێرھاتنی میوانەکانی کرد و وتی ئێستا وانەیەکتان پێشکەش دەکەم.ھەر لەگەڵ نوسینی وانە و رۆژ و بابەت ئێمەش ئەو ھۆنراوەیەمان وت کە خۆی پێشتر فێری کردبووین.لەگەڵ ئەو تەواو بوو ئێمەش تەواو بووین.وتی پشووبەن،ئێمەش بەھەمان شێوە ئەو دێڕە ھۆنراوەمان وت کە ھەموو جارێک لەکاتێکدا دەیوت پشووبدەن دەمان وت:مامۆستا گیان ئامادەین..کە وتی وریا بن،زتمان چاوەڕوانی تۆ دەکەین..بێدەنگ تەماشای مامۆستامان دەکرد.یەک دوو پرسیاری لە بارەی بابتی پێشووەوە لێکردین و بەجوانی وەڵاممان دایەوە..ئیتر وتی وانەی ئەمڕۆ بە شێوەی گروپ دەخوێنین.لەماوەیەکی کەمدا جیای کردینەوە و کورسییەکانمان ڕێک خست ،دەبوایە مێزیشی لێبووایە بەڵام نەبوو ،رەحلەکانمان وا ڕێکخست وەک مێز دەرچوون.

وتی ھەر گروپە و بە ڕاوێژ ناوێک لە گروپەکەی خۆی بنێت..دەگەڕا بەسەرمانەوە،لە ناوی گروپەکانی دەپرسی،سێو،پرتەفاڵ،مۆز،شوتی و دوو گروپیش ھەناریان نووسی بوو،چەندە خۆشبوو مامۆستا وتی ھەر زۆر باشە با یەکێکتان ھەناری شیرین بێت و ئەوی ترتان ھەناری مێخۆش،ئەوەم ھەرگیز بیرناچێتەوە.ئیتر کەوتە وتنەوەی وانەکە کە باسی بازتە بوو.ئەم شتانەشی وەک ھۆی ڕونکردنەوە بۆ ھێنا بووین(نان،پەنیری سێگۆشەیی کە لە پاکەتێکی خڕدا بوو دواتریش ژێر پەنیرەکان مقەبای سێگۆشەیی تێدابوو کە بە دەرزی دەیدا لەو پارچە تەپەدۆرەی کە ھەڵیواسیبوو ،پلایسێک و پارچەیک تەلی باریک،چەند وێنەیەکی بازنە بە ڕەنگاو ڕەنگی و مقەستێک)بیرمە وانەکە وەک یاری و سەیران وابوو.بەشێوەیەک باسی چێوە و ڕوبەری بازنەی بۆکردین و ڕێژەی نەگۆڕی بۆ دۆزنەوە تا ئێستاش بیرم ناچێتەوە..ھەموو شتەکان کە ھێنابووی بەکاری ھێنا ئەو وەک ئاراستەکار و ڕێنمایی کار بوو ئێمە چەقی وانەکەبووین.کە وانەکە تەواو بوو نان و پەنیرەکەی داینێ و چووین بە بێدەنگی لە باخچەی قوتابخانەکەدا خواردمان و ئەوانیش کەوتنە گفتوگۆ دەربارەی وانەکە.

مامۆستا وەکو ھاوڕێ وابوو لەگەڵمان دا و زۆرمان خۆشدەویست،چونکە دەیزانی چۆن ھەڵسوکەوتمان لەگەڵدا بکات .ھەرچەندە ئێمە لە ناو کۆمەڵێک خێزانی جیاوازەوە ھاتبووین و ھەریەکەشمان خاوەنی تایبەتمەندی تایبەتی خۆمان بووین،بەڵام ئەو زۆر بەباشی دەیناسین و بەو شێوەیە دەیدواندین.قوتابییەکامان لابوو لە بیرکاریدا باشبوو بەڵام لە وانەکانی تردا باش نەبوو ، بۆیە مامۆستاکانی تر گلەییان لێی ھەبوو.کە پێیان دەوت با باوکت یان دایکت بێت،ھەرجارەو شتێکی ڕێکدەخست .جارێکیان وتی دایکم نەخۆشە و لە نەخۆشخانە کەوتووە،جارێکیتر وتی باوکم لە دەرەوەی وڵاتە،جارێکیتر وتی پرسەمان ھەیە و بەو شێوەیە.بۆیە رۆژێک لێیان پرسی ماڵتان لەکوێیە؟ئەو بە ھەڵە وەڵامی دابووە ،کارگوزارێکیان ناردبوو بۆ ماڵەوەیان و نوسراوێکیان دابوویە.وای گەڕان و ماندوو بوونێکی زۆر بۆی نەدۆزرابووەوە.ئیتر ناچاربوون کە بە مامۆستا بڵێن کە چۆن ماڵەوەیان ئاگادار بکات.ئەویش رۆژیک َمنی بانگ کرد بێ ئەوەی کەس لە ھاوڕێکانم ئاگاداربن وتی تۆ ماڵیان دەزانی و نزیک ماڵی ئێوەیە ،ئەمڕۆ ھەوڵ بدە پێش ئەو بگەیتە ماڵیان و ئەم نوسراوە بدە بە باوکی یان دایکی و بڵێ با کوڕەکەتان نەزانێت بەیانی سەر لە قوتابخانە بدە.منیش وتم زۆر باشە مامۆستا گیان.ئیتر بۆ ڕۆژی دواتر باوکی ھات بۆ قوتابخانە و یەکەمجار ئاگام لێبوو کە مامۆستا پێشوازی لێکرد و بە وردی باسی منداڵەکەی بۆ کرد و بە ھێمنی ڕێگە چارەیشی پێوت،ئەوسا لەگەڵیدا رۆیشت بۆ لای مامۆستاکانی تر.

کارێکی تری مامۆستا کە زۆر بەلامەوە سەرنج ڕاکێش بوو بەکاری دەھێنا بۆ خۆش کردنی وانەکە و بۆ ئەوەی زووتر لە بابەتەکە بگەین و ھەرگیز لە بیرم ناچێتەوە،دروستکردنی سیناریۆ بوو کە دواتر وەک شانۆگەرییەک ئەنجاممان دەدا .ئەوە گیانی ھاوکاری و خۆشەویستی بۆ یەکتر و بۆ مامۆستا و بۆ وانەکە و بۆ قوتابخانەی زیاتر لا دروست دەکردین .ئەو وای فێر کردبووین کە بۆ پیچوونەوەی ھەموو بابەتێک ئەو شانۆگەرییە بچوکە ئەنجام بدەین.کە بە سێ ئەکتەر دەکرا ، یەکێک لە قوتابییەکان خۆی وا نیشان دەدا کە ڕۆژی پێشوو نەھاتبێت و دوو قوتابییەکەی تر لە پۆلدا بوون و ئاگاداری وانەکە بوون و ئەم دەیەوێت بۆی دووبارە بکەنەوە تا ئەویش باش تێبگات.بۆیە شانۆگەرییە بچوکەکە یان نواندنەکە بەم شێوەیە دەستی پێدەکرد.قوتابییە نەھاتووەکە لە دەرگای دەدا و دەھاتە ژوورەوە و بەیانی باشی لە دوو قوتابییەکەی تر دەکرد کە لە بەردەم تەختەکەدا پێکەوە دەدوان.بەم شێوەیە:
یەکەم:بەیانیتان باش ھاوڕێیان
دووەم:بەیانیت باش ھاوڕێ.
سێیەم:بەیانی تۆیش باش .ئەوە دوێنێ بۆ نەھاتبووی؟
یەکەم:کەمێک ناساغ بووم.
دووەم:ئەی مۆڵەتیان بۆ وەرگرتیت؟
یەکەم: بەڵێ زوو باوکم ھات و مۆڵەتی بۆ وەرگرتم.
سێیەم:زۆر باشە کەواتە ئەگەر رۆژێک نەھاتین بە ھۆی نەخۆشی یان کارێکی ترەوە دەبێت کەسێک لەخۆمان گەورەتر بێت و مۆڵەتمان بۆ وەربگرێت.
یەکەم: زۆر ڕاستە ھاوڕێیان.ئەوە دوێنێ مامۆستای بیرکاری باسی چی بۆ کردن.
دووەم:باسی کۆکردنەوە و لێدەرکردنی ژمارە دەییەکان.
یەکەم : دەی زۆر باشە بۆچی یەکی نمونەیەکەم بۆ شیکار ناکەن؟
دووەم:بەسەرچاو(نمونەیەکی لەسەر تەختەکە بۆ دەنووسێت و بە دەنگەوە بۆی شیکار دەکات)
سێیەم: (یەئەویش بەھەمان شێوە).
یەکەم: دەستتان خۆش بێت،دەی ئێوەش سەرو نمونە بۆ من بنووسن با شیکاری بکەم.
دووەم: نمونەیەکی بۆ دەنووسێت.ئەویش وەکو ئەوان شیکاری دەکات.
سێیەم: نمونەیەکی بۆ دەنووسێت.ئەویش وەکو ئەوان شیکاری دەکات.
یەکەم: زۆر سوپاسان دەکەم بەڕاستی ئێستا زۆر بەباشی تێگەیشتم.
ئەمە وای کردبوو کە خۆمان بۆ ھەموو وانەیەکی نوێ بە ئاسانی دەمانتوانی ئەو سیناریۆیە دروست بکەین .مەرجیش نەبوو بۆ ھەموو وانەیەک ئەو کارە بکەین.چونکە ئەو شێوازی وانە وتنەوەی بۆ ھەر وانەیەک و بۆ ھەر بابەتێک تایبەتمەندی خۆی ھەبوو.بۆیە ھەرگیز بێزار نەدەبووین.مامۆستا دەیزانی بیرکاری بابەتێکی زانستی تا ڕادەیەک قورسە و ھۆکاری بەکارھێنانی ئەو شێوازە جیاوازانەیش بۆ ئاسانکردن بوو.

کارێکی جیاوازی تری مامۆستا کە بووە ھۆی ئەوەی کە زیاتر خۆشمان بوێت چیرۆکە ئامۆژگاری ئامێزەکانی بوو .بیرمە جارێکیان چیرۆکێکی بۆ گێڕاینەوە و دواییش وتی ھەریەکەتان لەماڵەوە چۆن تێگەیشتووە بەو شێوەیە بۆم بنووسێتەوە.کە ئەمە بەڕاستی کارێکی مەزن بوو . بێجگە لە ناوەرۆکی چیرۆکەکە کۆمەڵێک سودی تریشمان لێی وەردەگرت .وەک خەت جوانی و بەھێزکردنی بیرکردنەوە و حەزکردن بە چیرۆک و داڕشتن و نووسین.حەزدەکەم یەکێک لەو چیرۆکە ئامۆژگاری ئامێزانە باس بکەم کە بیرم ناچێتەوە.بۆی گێڕاینەوە و وتی:(دوو قوتابی ھەبوون لە پۆلێکداپێکەوە دادەنیشتن ز یەکتریان زۆر خۆشدەویست.یەکێکیان باوکی زۆر دەوڵەمەند بوو کە ھەمیشە بەجل و بەرگی جوان و گرانبەھاوە دەمانبینی .بەڵام گوێی بە خوێندن نەدەدا .

کە پێیان دەوت بۆچی کۆشش ناکەیت ؟بەپێکەنینەوە دەیوت:باوکم زۆر دەوڵەمەندە و چیم بوێت بۆم دەکات.بەڵام ھاوڕێکەی لەگەڵ ئەوەی کە کوڕی پیاوێکی ھەژار بوو ھەمیشە خەریکی کۆششکردن بوو یەکێک بوو لە قوتابییە زیرەکەکانی پۆلەکە. ساڵ ھات و چوو کوڕە دەوڵەمەندەکە بەھۆی لەخۆ بایی بوون و دەوڵەمەندی باوکییەوە نەیتوانی خوێندن تەواو بکات،بەڵام کوڕە ھەژارەکە بەسەرکەوتوویی خوێندنی تەواو کرد.کوڕە دەوڵەمەند پارەی زۆر وخانوی باش و ئۆتۆمبێلی جوانیان ھەبوو .بەڵام ئەمانە تاسەر نابن.پاش ماوەیەک باوکی نەخۆش کەوت و پارەیەکی زۆریان دا بە پزیشک و چارەسەر بۆی سودی نەبوو لەماڵوە لەسەر جێگە کەوت.

ئەرکێکی زۆر کەوتە سەر کوڕەکە،بەڵام نەیدەتوانی وەکو پێویست بە ئەنجامیان بگەیەنێت.بۆیە ھەر خەریکی پارە بەفیڕۆ دان و بەزم و خۆشی بوو زیاتر.تەماشای کرد پارە و سامان بەرەو کەم بوونەوە دەڕوات.ناچار ئۆتۆمبێلی فرۆشت..پارەی ئەویش تەواو بوو..تا زۆربەی کەلوپەلی ماڵیشیان فرۆشت .چونکە فێری کار و ھەوڵدان نەبوو بوو نەیدەتوانی ھیچ بکات.

زۆر بێزار بوو بوو.ڕۆژێکیان لەڕۆژنامەیەکدا ئاگادارییەکی بینی بۆ دامەزراندن لە فەرمانگەیەکدا.بۆیە بەخۆشییەوە ھەوڵیدا کە بچێت .رۆژانە بە عارەبانەیەکەوە خەریکی کار بوو زۆر ماندوو دەبوو.دەبووایە بژێوی بۆ خێزانەکەی پەیدا بکات.ئەوەبوو داخوازی نووسی و چووە بەردەم پرسگەی فەرمانگەکە.کە پرسیاری کرد فەرمانبەرەکە وتی ماوەکە تەواو بووە.ئەویش زۆر ھەوڵی دا بۆیە کردیە ژوورەوە.کە چووە ژوورەوە بەڕێوەبەرەکە تەماشای رۆژنامەیەکی دەکرد دەموچاوی لای ئەمەوە دیار نەبوو.ئەمیش داخوازییەکەی خستە بەردەمی و لەسەر مێزەکەی بۆی دانا.کە سەری بەرزکردەوە ئەم تەزوویوکی سارد بە گیانیدا ھات.بەڕێوەبەریش لەشوێنی خۆی ھاتە دەرەوە و باوەشی پێدا کرد و ئەملاولای ماچ کرد و داوای چای بۆ کرد.ئەمیش بەشەرمەزارییەکی زۆرەوە لە تەنیشتییەوە دانیشت و نەیدەزانی چی بڵێت.

چونکە ئەو قوتابییە ی کە لە پۆلدا لایەوە دادەنیشت و کوڕە ھەژارێک بوو،زۆر جار ئەم گاڵتەی پێدەکرد.ئیتر کەوتە قسە لەگەڵیدا و ھەوڵی باوکی لێ پرسی.ئەویش بە دەنگێکی نزمەوە وەڵامی دایەوە و ئەویش وتی فەرموو بزانم کارەکەت چییە با بۆت جێبەجێ بکەم..کە تەماشای داخوازییەکەی کرد.وتی بەداخەوە ھاوڕێ گیان ماوەکەی بەسەرچووە بەڵام تەنھا یەک کارمان ھەیە و ئەویش دڵم نایەت پێت بڵێم .ئەویش وتی بەقوربانت بم ھەرچییەک ببێت ئامادەم بیکەم.بەڕێوەبەریش وتی کارگوزاری ژوورەکەم خانەنشین بووە دەتوانیت ئەو کارە بکەیت؟ئەویش تەماشایەکی کرد و وتی ئامادەم .ئەویش وتی باشە قسەکانی مامۆستات بیر نایەتەوە کە دەیوت ئەوەی بەرز بفڕێت نزم دەنیشێتەوە.بۆیە بوو بە کارگوزار لای ھاوڕێکەی).

mm

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.

Previous
Next
Kurdish