بەردێك نەزان بیخاتە گۆم بە هەزار زانا دەرنایەت!.. سەدیق سەعید ڕواندزی

گەر سەرنج لە شەڕی نێوان حەماس و ئیسرائیل بدەین، دەبینین بە بەردەوامی حەماس هۆكار و دەستپێشخەری شەڕ بووە و لە پەراوێزی وەشاندنی دوو سێ مووشەكی دەستكرد، ئیسرائیل ڕادەكێشێتە نێو شەڕێك كە جگە لە تێكدان و وێرانكردنی سەرخان و ژێرخانی كەرتی غەزە، هیچی تری لێ ناكەوێتەوە. ئەمە بەو مانایە نییە، كە ڕەوایەتی بە هێڕشەكانی ئیسرائیلیش بدەین، بەڵكو بەو مانایەی لە هاوكێشەی كار و كاردانەوەدا، هەمیشە كاردانەوە بەهێز تر دەبێت. لە ڕووی هەڵكەوتەی جوگرافییەوە، كەرتی غەزە دابڕاوە لە ناوچەكانی دیكەی فەلەستین و تەنها هاوسنووری ئیسرائیلە، بۆیە نزیكترین ئامانجە كە ئیسرائیل بیەوێت بیپێكێ، كەواتا هەر جۆرە دەستپێشخەریەكی شەڕ لەلایەن حەماسەوە بێت، بە دڵنییایەوە دۆڕاوی سەرەكی دواجار هەر خۆی دەبێت. كێشەی عەرەب و ئیسرائیل، ڕەگ و ڕیشەیەكی مێژوویی هەیە و لە ماوەی نیو سەدەی ڕابردوودا، عەرەبەكان چوار جەنگیان لە دژی ئیسرائیل كردووە، لە هەر چواریان دۆڕاو بوونە و ئەگەر ڕێككەوتننامەی كامپ دیڤد نەبووایە، كە بە حەكیمایەتی سادات كرا، ئێستا نیوەی میسریش لە ژێرد ەستی جولەكەكان دەبوو، كەواتا بۆچی دەبێت حەماس هێندە كورتبین بێت و بەرچاوی خۆی نەبینێت؟ شەڕێك بە بیست و دوودەوڵەت یەكلایی نەكرێتەوە، ناوچەیەك بە چوار شەڕ و بە سەدان هەزار سەرباز ئازا دنەكرێت، ئاخۆ گاڵتەجاری نییە كەسانێك پێیان وابێت ئەمە بە حەماس دەكرێت؟ ئەو شەڕەی حەماس دە مانگ لەمەو بەر فتیلەكەی داگیرساند، جگە لە وێرانكاری زیاتری غەزە هیچ دەرەنجامێكی دیكەی نابێ. نە تونای لۆجستی و دارایی، نە توانای سەربازیی و مرۆیی ئەو بزووتنەوەیە، لەو ئاستەدا نییە بتوانێت بچێتە شەرێكی درێژخایەنەوە لەگەڵ ئیسرائیل. وڵاتانی عەرەبی، هەمیشە لە ئاست ئەو شەڕانەی حەماس بێ دەنگی هەڵدەبژێرن، چونكە دەزانن سرووشتی ئەو بزووتنەوە توندڕۆیە، بەو سیاسەت و ستراتیژەی كاری لە سەردەكات، خزمەت بە كێشەی فەلەستین ناكات و ئەوەندەی تر، ئەو كێشەیە ئاڵۆزتر دەكات و ململانێكان قووڵتر دەكاتەوە، دەمێكە ئسرائیل، بۆتە دیفاكتۆیەكی سیاسی و جوگرافی و دیموگرافی و عەرەبەكان جگە لە قبولكردنی ئەو دیفاكتۆیە سیاسییە، هیچ چارەیەكی دیكەیان نییە، بە تایبەتیش چارەسەرێك بە ڕێگەی شەڕ كە پێشتر چوارجار تاقیانكردۆتەوە وە تیایدا سەركەوتوو نەبوونە. بۆیە پتر وەك بینەرێكی داماو بەد یار شانۆگەری وێرانكردنی غەزە، كە حەماس سیناریۆیەكەی نووسی دادەنیشن. هەرچی پەیوەندی بە ئێمەی كوردەوە هەیە، گەرچی شەڕی ئەوان بۆ ئێمە بایەخێكی ئەوتۆی نییە، بەڵام لە مێژووی ڕزگاریخوزای فەلەستیندا، سەرانی ئەو بزووتنەوەیە، بە یەك هەڵوێست و وشەش پرۆتستۆی ئەو كارەساتانەیان نەكردووە، كە ڕژێمە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق بە سەر گەلی كوردیان داهێناوە. سەردەمانێك كە بەعس و سەدام كوردیان ئەنفال و كیمیا باران دەكرد، عەرەفات دەچووە بەغدا و شانی سەدامی ماچ دەكرد. لە هەموو شەڕەكاندا، پشتگیری سەدامی دەكرد و بە پارێزەری عەرەبەكانی دەزانی. محمود دەرویش، لە هەموو ژیانی شیعرێكی بۆ كوردستان نووسی و دواتر لێی پەشیمان بووە وە و نەیخستە دیوانەكەی. هەنییە، بەردەوام پێشمەرگەی بە چەتە ناو دەبرد و پێی وابوو كافرن و پیاوی ئیسرائیلن و دەیان جار لێدوانی لە دژی كوردەكان داوە، كە هەموو جارێكیش مام جەلال، وەڵامی دەدانەوە. ئیدی نازانم بۆچی ئیسلامیییەكانی ئێمە كێچ كەوتۆتە كەوڵیان و لێرەوە شین و ڕۆڕۆ بۆ هەنییە دەكەن؟ بۆچی هاوسۆزیی ئەو بزووتنەوە تیرۆرستییە دەبن، بەڵام چاویان ئەتككرنی ژنێكی جوولەكە نابینێت كە هەردووكیان مرۆڤن؟ ئەم جەنگەی حەماس هەڵگیرساند، ڕەوایەتی بە داخەوە بە كوشتنی سەدان هەزار فەلەستینی دا، كە لە سایەی دەسەڵاتەكەیەوە لەو پەڕی گوزەرانێكی خراپدان. وێرای ئەوەی غەزە وێران بوو، خەڵكی سڤیل باجەكەی دا، دواجار هەنییەش لە ئێران كوژرا كە بێگومان هەر كەسێك پێی وابێت ئێران بێ ئاگایە لەو بە ئامانج گرتنە، بە بڕوای من لە سیاسەت نازانێت. ئیسرائیل، دواجار لە بری كلكی مارەكە، سەری مارەكەی پانكرد، بە كوشتنی هەنییە و بەرپەسەكانی دیكەی حەماس، ئەو بزووتنەوەیە كۆتایی دێت، ئەمە جێگەی داخ نییە، بەڵكو وێرانكردنی غەزە، كوشتنی ژن و منداڵ جێگەی داخە بۆ مرۆڤایەتی، وەك چۆن ئەو بە ساڵاچووانەی ئیسرائیلیش كە لە ترسی توندڕۆیەكی تیرۆرستی حەماس لە زینداندا گیان لە دەست دەدەن، هەر جێگەی داخە. جەنگ بە ئاسانی هەڵدەگیرسێت، بە ئەستەم دا ئەمڕكێتەوە، حەماس وایكرد، بۆیە دەبێت باجی شەڕەكە بدات، ئەوەشی پێی وایە لە شەڕدا لە بری كوشتن و خوێن و فیشەك و بۆمبا، گوڵی سوور و كۆتری سپی دەبەحشرێتەوە، ئەوا دەبێ مێژوویی مرۆڤایەتی و شەڕەكان بخوێنێتەوە، تا لە ماهییەتی شەڕ بگات.

سەدیق سەعید ڕواندزی

Sadiq Said Rwandze

سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.