شۆڕش یا نییە یاخود شۆڕشی خەڵکە، زوڵملێکراوانە … زاهیر باهیر
پێشئەوەی بچمە سەرباسەکە دەبێت ئەوە بڵێم کە شۆڕش لای من گۆڕانکاری کۆمەڵایەتییە بۆ کۆمەڵێکی ناچینایەتی و ئاسۆیانە [ ناقوچکەیی] ، کە کۆمەڵی سۆشیالیستییە. هەروەها ئەم وتارە گرێدراوی وتارەکانی دیکەمە بەتایبەت ” بزوتنەوەی خەڵکیی زۆر زەروورە بە هاوپشتی چینی کرێکاران
http://www.emrro.com/bizutneweyxelkiy.htm هەروها ئایا کرێکاران چینێکی شۆڕشگێڕن؟ http://www.emrro.com/ayakirekaranc.htm ”
تێگەیشتنی من و ئەزموونەکان و بینین و چاودێریی ڕوداوەکان هەموو ئەمانە دەمگەیەننە سەرەنجامێک کە شۆڕش، شۆڕشی خەڵکە ، داپلۆسراوانە نەك بە تەنها کرێکاران .
ئەگەر ئێمە ئەنارکیزم بە مێتودێکی کردەیانە بۆ شیکردنەوە و لێکدانەوەی ڕووداوەکان و بارودۆخەکە بە ڕەچاوکردنی فاکت و دیتنی واقیع نەك لە ڕێگای تێکستەکانەوە، بزانین، ئەوە بۆ من ناوازەیە کە باوەڕم وابێت کە شۆڕش تەنها لەسەر دەستی کرێکارانا ڕوودەدات و چینی کرێکاران دینەمۆی جەوهەرین و ئەو هێزەن لە گۆڕانی کۆمەڵدا بۆ سۆشیالیزم.
لەمەش زیاتر لەکاتی سەرهەڵدانی سیستەمی چینایەتیی و کۆمەڵی هەرەمییەوە کە بەدووی کۆمەڵی سەرەتایی کۆمۆنوێڵ دا هاتووە، زەروورەی شۆڕشیشی لە هەناوی خۆیدا هەڵگرتووە. هەر ئەمەش هۆکاری ڕوودانی ڕاپەڕین و شۆڕشەکان بوون لە هەموو دونیادا. وەختێك هەبووە کە ڕاپەڕین و شۆڕش لە ئەوروپا و ئەمەریکادا لە چەرخەکانی پازدە و شازدە و حەڤدەدا و هەتا پێشتریش چڕبووەتەوە کاتێك کە خەڵكی خۆیان لە ڕێگای ئەنجوومەنەکانیانەوە، بە بەکارهێنانی خەبات و چالاکی ڕاستەوخۆ توانیویانە ئامانجی ڕاپەڕین و شۆڕش و بەگژاچوونەوەکانیان بهێننە دی.
ئەم چەند دێڕەی سەرەوە پرسیارێکی سەرەکی و بناغەییمان لا دروستدەکات. بۆچی بەشەرییەت دەبێت چاوەڕوانی کاپیتاڵیزم یاخود هەر سیستەمێکی دیکەی چینایەتی بکات،تاکو شۆڕش وادەی خۆی بێت ئەو کاتە لە هەوڵی بەجێگەیاندنییا بێت؟ بۆچی ئایندەی شۆڕش دەبێت بە پێشەوەچوون و گەشەکردنی چینی کرێکارانەوە گرێبدرێتەوە؟
لە کاتێکدا کە لە واقیعدا ئێمە ئەوە دەبینین کە سەرمایەداریی بە کۆمەکی هێزە تاریکەکانی و گەشەکردنی تەکنەلۆجیا، بەهێزتر دەبێت، بەڵام هاوکاتیش چینی کرێکاران لاوازتر دەبێت تا ڕادەی ئیفلیجیی. بە تێڕوانینی واقیع دەتوانین ئەوە ببینین کە چینی کرێکاران بووەتە ئۆرگانێكی خۆگونجێنەر لەناو جەستەی کۆمەڵی بورجوازییدا.
کەواتە ناکرێت لە ڕابووردوودا بژین ، کاتێك کە دەمانەوێت خەبات دژی سیستەمی هەنووکەیی کە لە سایەیدا دەژین بکەین، دەبێت تاکتیك و ئامرازەکانی تێکوشانە تەقلیدییەکان کە کارانین و چیتر هیچ بەدەستناهێنن ، بگۆڕین.
دەبێت ئەوە بزانین کە پێناسەی چینی کرێکاران لە هەنووکەدا زۆر جیاوازە لە سەد یا دووسەد ساڵ لەمەوبەر. دەبێت لەوەش حاڵی ببین کە گەشەی تەکنەلۆجیا بۆ ئاستێكی زۆر پێشکەوتوو هەنگاوی ناوە و ڕۆبۆتی دروستکردووە کە لە ماوەیەکی دیکەدا کرێکاران بەرەو مەحفبوونەوە دەبات. لە چەند دەهەیەکی دیکەدا لە زۆر شوێندا ڕۆبۆت شوێنی کرێکار دەگرێتەوە. لەو بارەدا ئەوانەی کە هێشتا باوەڕیان وایە کە چینی کرێکاران ئێمە ئازاد دەکات، ئەو کاتە ڕەنگە ئەوان ئومێدی ئەوە بکەن کە ڕۆبۆت لە بری کرێکارەکان ئەرکی بەدیهێنانی کۆمەڵی سۆشیالیزم ، بگرنە ئەستۆ و ئازادمان بکەن، گەر ئەمەش باوەڕیان بێت لەبری بەرزکردنەوەی دروشمی ” چینی کرێکاران یەكبگرن “…دەکرێت ئەمە بگۆڕێت بە ” ڕۆبۆتەکان یەکگرن “.
واقیعی ژیان تەنها ئەوەمان نیشان نادات ، بەڵکو لە ڕاستیدا دەشیسەلمێنێت کە کرێکاران لە قوتابییان، بەتاڵە ، خانەنشیکراوان، کەمئەندامان کەر کار ناکەن، کێڵگەوان و جوتیاران، کاسبکارێك کە کاسبی بۆخۆی دەکات و خەڵکی ناچەوسێنێتەوە ، شۆڕشگێڕتر نیین. دەتوانین ئەوەش تێبینی بکەین کاپیتاڵیزم پیر نەبووە و لە قەیرانا نییە ، بەڵکو زۆر گەنجە و ڕەنگە ساڵانێکی دوور و درێژی مابێت ، مەگەر ئێمە خۆمان ، خۆمان ڕێکخەین و کارایانە و جددیانە جەنگی دژ بکەینەوە.
هەر وەك چۆن پێناسەی چینی کرێکاران تا ڕادەیەك وەکو جاران نەماوە هەر ئاواش پێناسەی کاپیتاڵیزمیش . جیهانگیریی [ گڵۆبەڵایزەیشن ] کاریگەریی لەسەر چینی کرێکاران لەڕوی چەندایەتی و چونایەتییەوە داناوە و گۆڕیوێتی، هەروەها کاپیتاڵیزمیشی گۆڕیوە . بۆ زانیاری زیاتر لەسەر ئەم خاڵە تکایە ئەو لینکەی سەرەوە ببینە . جیهانگیریی کاپیاڵیزمی بەرەو پێشەوە بردووە و بەهێزتری کردووە بەڵام چینی کرێکارانی بەرەودواوە بردووە و لاوازکردوە.
یەكێك لە کاراییەکانی سەرمایەداریی لە سەر هەموو چینەکانی ناو کۆمەڵ، یەکێتی چیانیەتییانی هەڵوەشاندەوە، هەروەها لەناو خودی چینی کرێکارانیشا. ئەمەش یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکان کە لە ئێستادا نەك هەر مانگرنتی گشتی نابینین، بەڵکو لەناو ڕیزەکانی هەمان کرێکاری بەشە جیا جییاکانی ناو هەمان کۆمپانیا یەکڕیزی و یەکێتی کرێکاران نابینین لە کاتێکدا کە کار و پیشەکانیان تەواوکەری یەکترین.
گەرچی کاپیتاڵیزم یەکێتی نێوانی چینەکان و یاخود یەکێتی ناو خودی چینەکە خۆی، تێکشکاندوە، بەڵام هاوکات هەمان بارودۆخی لە نێوانی گەلێك لە توێژاڵەکانی نێو چینە جیاوازەکاندا خولقاندووە کە ئەو بارودۆخە هاوبەشە لە نێوانی بەشێك لە کرێکاران و جوتیاران و ئەوانەی کە پێیان دەڵێن پیتی بورجوا و هەتا توێژاڵێکیش لە چینی ناوەندی، هەیە. ئەم بارودۆخەش بووەتە زەمینەیەکی ناوکۆیی بۆ تێکۆشانی هاوبەشیی و بەیەکەوەیی هەموویان دژ بە دوژمنەکەیان کە سیستەمەکە و دەوڵەتەکانێتی. ئەم توێژاڵانەن کە دەبنە دینەمۆی شۆڕش. لە کاتێکیشدا هەر یەکەیان سەر بە چینێکی جیاوازن لە کۆمەڵدا و زۆرینەی خەڵک پێکدەهێنن بەم هۆیەوە چالاکیی و داخوازییەکانیان ڕەنگدانەوەی سەراپای کۆمەڵە.
لە کۆمەڵی هەنووکەییدا، لەهەر شوێنێك بڕوانین دەبینین هەموو بزوتنەوە شۆڕشگێڕییەکان لە ڕاستیدا بزوتنەوەی خەڵکن. زۆر دوورن لەوەی کە بتوانین ناودێریان بە بزوتنەوەی کرێکاران بکەین . هەندێك لە باشترین نموونە لەو بارەدا وڵاتانی ” بەهاری عەرەبی” یە، بزوتنەوەی خەڵکە لە ئێران و کوردستان و عێراق ، هەندێك لە وڵاتانی ئەمەریکای لاتین و هەندێك لە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا هەتا دەگات بە رووداوەکانی ئێستای وەکو بزوتنەوەی پەسەك زەردەکان و بزوتنەوەی یاخیبووان لە مەحفبوونەوە [ئینقرازبوون] و پاراستنی ژینگە لە بریتانیا و وڵاتانی دیکەدا.
لە ئێستادا خەباتکردن سەبارەت بە ” تاکە کێشەکان” لای خەڵکی بووەتە پرسێکی گرنگ و زەرووری لایان. ئەم تاك کێشەیانە پرسی زۆر جەماوەرین و لای خەڵكی زۆر مەبەستن ئیدی پرسی ژینگە بێت، پەنابەر و کۆچبەران ، خانووبەرە و کێشەی سەرەپانان، ڕایسیزم و فاشیسزم، پرسی چارەسەر و تەندروستیی ، پەروەردە و پێگەیاندن، فێمەنیزم تا دەگات بەوانی دیکە ، هەموو گرنگن. تێکۆشان بۆ لابەلاکردنەوەی ئەم کێشانە خەڵکی لە هەموو بەش و لایەنەکانی ناو کۆمەڵەوە بێ گوێدانە جیاوازی چینایەتییان، دین و ئاینیان ، ئیتنیکییان، کاریان، بەشداری دەکەن و چالاکی خۆیان دژ بە دەوڵەت و سیستەمەکە دەوام پێدەدەن.
لەگەڵ ئەوەشدا دەبێت ئەوەشمان لا ڕوون بێت کە خەباتی لابەلاکردنەوەی تاك کێشەکان دەبێت گرێبدرێتەوە بە سیستمەکە و دەوڵەتەوە. ڕەگ و ڕیشەی هەر کام لەو کێشانە لە خودی سیستەمەکەدایە و ناتوانرێت ئامانجیان بە تەواوی بپێکن ئەوەندەی ئەم سیستەمە بەردەوام بێت لە بوونیا. من باوەڕم وایە ناتوانین چارەسەری ئەم تاك کێشانە بۆ چینی کرێکاران بەجێ بهێڵین کە لە کاتێکدا ئەوان توانای بەرگرییکردنیان لە مافەکانی خۆیان نییە.
شۆڕش ، شۆڕشی کۆمەڵایەتییە ، ئابووورییە ، سیاسییە ، ڕۆشنبیرییە و کولتورییە. لەبەر ئەوە دەبێت لە بنی کۆمەڵەوە لە هەموو کوچەو کۆڵانێکەوە، نەك هەر بە تەنها لە کارگەکانی کرێکاران و شوێنەکانی دیکەی سەرکارەوە سەرهەڵبدات. دەبێت بزوتنەوەیەکی جەماوەریی بێت نەك بە تەنها هی کرێکاران، دەبێت هەموو کێشەکان لە کۆمەڵدا لابەلابکاتەوە نەك بە تەنها کێشەی نێوانی کرێکاران و بەڕێوەبەرانی کارگەکان، دەبێت شۆڕشێکی مرۆڤانە بێت نەك بە تەنها شۆڕشی چینی کرێکاران بێت.
ئەگەر چینی کرێکاران دینەمۆی شۆڕش بن، ئەمە یانی ئەوان پێشڕەوی ئیمە دەکەن و دەبنە ڕابەر و سەرکردە . ئەگەریش سەرکردایەتی ئێمە بکەن ئەوەش ئەوە دەگەیەنێت کە بۆشایی لە نێوانی سەرکردە” چینی کرێکاران” و “ئێمەی” بنکردە ، دروستدەبێت، ئەمەش بە ڕۆڵی خۆی لە ڕاستیدا بەرەیەکی هەرەمیی و چینایەتی دەخولقێنێت.
کەواتە کۆمەڵی سۆشیالیستیی بە تەنها لە ڕێگای چینی کرێکارانەوە کە کەمایەتی کۆمەڵن بنیات نانرێت. ئەوان نابێت دەسەڵاتدار بن بەسەر ئێمەوە. ئەگەر دەسەڵاتیان هەبێت ئەوە کۆنترۆڵی تاك و کۆمەڵ دەکەن و سەرەنجامیش سیستەمی چینایەتی و هەرەمیی لە ژیانا بەردەوام دەبێت .
زاهیر باهیر- لەندەن
ئایاری 2019
Zaherbaher.com