ئازادی بیر وڕا به مه‌رجی نه‌به‌زاندنی سنوری پیرۆزیه‌كان ! … سه ردار عه بدولا حه مه
پێت ده‌ڵێ تۆ ئازادی له دربڕینی بیرو ڕای خۆت به ڵام به‌و مه‌رجه‌ی له سنوری خۆت ده‌ر نه‌رچیت هێرش نه‌كه‌یته سه‌ر پیرۆزیه‌كان ، به رای من ئه‌و مه‌رجه یه‌كسا‌نه به‌وه‌ی كه تۆ ئازاد نیت ئیتر ئازادی ده‌بێته درۆیه‌كی گه‌وره ئیتر ئازادی ده‌بێته سه‌ر كوت وده‌م كوت ئه‌گه‌ر ئه‌و شتانه‌ی لای تۆی ده‌سه‌ڵاتدار و فڵانه گرووپ و تاقم پیرۆزه لای من پیرۆز نیه هه‌قی خۆمه ڕای خۆم بده‌م له سه‌ریان . هه‌موو ده‌سه‌ڵاته فاشیه دیكتاتۆره‌كان هه‌مان ئیدیعا ده‌كه‌ن بۆ ئاازدی ڕاده‌ربڕین مه‌رجیان داناوه بۆ ئه‌م ئازادیه مه‌رجی وه‌ك گه‌ل ، نیشتمان ،ئاڵا، سروود، دین ، مه‌زهه‌ب ،سه‌رۆك ، سه‌ركرده ،ئیمام ، عه‌قیده‌ی زۆربه ی خه‌ڵك…هتد ئه‌گه‌ر تۆ ڕه‌خنه‌ت له مانه هه‌بوو ئیتر تۆ له سنوور لاتداوه مه‌رجه كه‌ت جێ به‌‌جێ نه‌كردووه بۆیه تۆ مه‌حكومی جا حوكمه كه یا دسه‌ڵاته‌كه ده‌یدا به سه‌رتا یا خه‌لكێك كه لایه‌نداری ئه‌م مه‌رجه‌یه .
له كاتێكا ئازادی ده‌توانێ مانای هه‌بێ كه هه‌موو كه‌س بتوانێ بیرورای خۆی به ئازادنه ده‌ربڕێت وه هیچ سنورێكی بۆ دیاری نه‌كرێ له ژێر ناوی سووكایه‌تی به پیرۆزیه‌كانی خه‌ڵك و برینداركردنی شعوری خه‌ڵك. ، ئازادی هیچ مانایه‌كی نابێت كاتێ بۆت دیاری بكه‌ن تۆ نابێ له سه‌ر فلانه ئایین و مه‌زهه‌ب یا فلان حیزب وسه‌ركرده كه‌ی یا فلان پیرۆزی ڕه‌خنه بگری ، .ڕه‌خنه ئه‌گه‌ر زۆر یه توندیش ێی هێشتا نابێ سنوری بۆ دانرێ بۆچی ؟ چونكه ئه‌و كه‌سه ی كه ڕه‌خنه‌كه‌ی هه‌یه بۆی هه‌یه له سه‌ر هه‌ق بێ یا له سه‌ر ناهه‌ق له‌وانه یه پرسیارییشی هه‌بێ بۆیه ده‌بێ وه‌ڵام وه‌رگرێت بیسه‌لمێنه بۆی كه تۆ له سه‌ر هه‌قیت نه‌ك سه‌ركوتی بكه‌ی ،یا تیرۆر ی بكه‌ی یا هه‌ڕه‌شه‌ی لێ بكه‌ی ،یا ته‌مێی بكه‌ێ به‌وناوه‌ی سوووكایه‌تی كرده‌وه ، كه‌سێك ڕه‌خنه ئه‌گرێ گومانی هه‌یه ده‌كرێ ئه‌و گومانه‌ی نه‌هێڵیێت ڕێگای له‌یه‌ك تێگه‌یشتن بگره به‌ر .
له كۆمه‌ڵگا پێشكه‌وتووه‌كاندا ئه‌وه بووه‌ته ده‌سكه و‌تی كۆمه‌ڵگا كه هیچ كه‌س نابێت سنوری بۆ دابنرێ بۆ ده‌ربڕینی بیرو ڕای خۆی ته‌نانه‌ت تا ئاستێكی زۆر توندیش ڕه‌خنه بگره كه‌س پێت نالێ : بوه‌سته و سنوری خۆت به‌زاند و سووكایه‌تیت كرد ئه‌مه یه‌كێكه له ده‌سكه‌وته گه‌وره‌كانی ڕێنسانس كه له ٥٠٠ ساڵی ڕابوردووه‌وه ده‌ستی پێ كردووه ده‌نا پێش ئه‌و سه‌رده‌مه كۆمه‌ڵگاكانی ئه‌وروپاش له ژێر كاریگه‌ری كلیساو مه‌سیحیه‌تدا بووه مه‌رج و سنور بۆ ده‌ربڕینی بیروڕا دیاری كراوه .
له‌و سه‌ردمه دا چه‌ندین زاناو بلیمه‌ت كه‌وتوونه‌ته به‌ر هه‌ڕه‌شه هه‌ندێكیان وازیان له فیكری خۆیان هێناوه وه‌ك( بریخت )باسی گالیلۆ ده‌كات كاتێ ته‌لیسكۆبی داهێنا سه‌یری ئه‌ستێره‌كانی پێ ده‌كرد ووتیان ده‌بێ له سێدار بدرێ چونكه سنوری به‌زاندووه ده‌یه‌وه‌ێ خواوعیسا به درۆ بخاته وه بۆیه په‌شیمان بویه‌وه له كاره‌كه‌ی . كه‌چی ئێستا زانست و ته‌كنۆلجیا ڕاست ودروستی كاره‌كه‌ی گالیلۆی به هه‌زاران قات سه‌لماندوه ، پاشان له به‌ر ئه‌م هۆكاری سه‌ركوته‌ی كلیسا ،ڕۆشنبیران و ئازادیخوازان جموجۆلیان كردو ده‌سه‌ڵاتی كلیسایان نه‌هێشت به سه‌ر كۆمه‌ڵگاوه مه‌ودا بۆ ئازادی ڕاده‌ربڕین فراوان بوویه‌وه . به‌ڵام كۆمه‌ڵگای ئێمه به تایبه‌ت كۆمه‌لگای عێراق و كوردستان به داخه‌وه ئێستا له‌م قۆناخه‌ی ئه‌وروپای پێش ٥٠٠ ساڵه ، بۆیه ده‌ڵێم به تایبه‌تی عێراق وكوردستان چونكه هه‌ندێ ووڵاتی عه‌ره‌بی و ڕۆژهه‌ڵاتی ئه‌م قۆناخه‌یان تا ڕاده‌یه‌ك بڕیوه بۆ نمونه له دوای به‌هاری عه‌ره‌بی چه‌ند ووڵاتێكی وه‌ك تونس ومیسر له سوریاش به‌شی كوردستانی ڕۆژئاوا مه‌ودای ئازادی تیایاندا فراوانتر بوویه‌وه خه‌ڵك ده‌توانێ ڕه‌خنه له هه‌موو شت بگرێی چه‌ندین كه‌ناڵی ته‌لفزیۆنی و سۆشیال میدیا هه‌ن كه ڕه‌خنه له پیرۆزیه‌كانیش ده‌گرن .
ئه‌گه‌ر ئه‌وه راست ومه‌نتیق بێت له هه‌ر كۆمه‌لگایه‌ك زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌ی سه‌ر به كام ڕه‌وتی سیاسی و هه‌ڵگری كام عه‌قیده بن ده‌بێ شعوری ئه‌و خه‌ڵكه بریندار نه‌كرێ نابێت هیچ كه‌س ره‌خنه بگرێ له پیرۆزیه‌كانی ئه‌و خه‌ڵكه ڕاو بۆچوونی خۆی ده‌ربڕی ؟! ، هه‌ر له سه‌ر ر ئه‌م مه‌نتیقه ئه‌و كاته ئه‌م مافه‌ش به كۆمه‌ڵگاكانی تر بدرێت كه زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌ی كه وه‌ك تۆ نین زۆربه‌شن تۆ كه كه مایه یتیت بۆت نیه نابێ تۆش بیرورای خۆت ده‌ربڕی و شعوری ئه‌وان بریندار بكه‌یت چونكه ده‌بێته دژایه‌تی كردنی پیرۆزیه‌كانی كۆمه‌لگاكه‌ی ئه‌وان بۆ نموونه له سریلانكا بودایی عه‌قیده‌ی زۆربه‌ی خه‌لكه‌كه یه‌‌تی موسڵمانه‌كان له‌وێ كه مایه‌تین ئایاده‌كرێ موسڵمانه‌كان ڕه‌خنه‌یان نه بێت له سه دینی بوداێی ؟وه ئه‌گه‌ر ڕه‌خنه‌یان گرت بیانكوژن یا سزایان بده‌ن ؟ یازیندانیان بكه‌ن؟ هه‌ر وه‌ك ئێستا ده‌یبینین . له ووڵاتی چیك له%٩١ ی گه‌نجه‌كان باه‌ڕیان به دین نیه له چین له %٨٨ ی خه‌لك باوه‌ڕیان به دین نیه له سوید له%٨٠ی خه‌لك وله به‌رتانیا له %٧٠ ی خه‌لك باوه‌ڕیان به دین نیه كه ئه‌مانه زۆربه‌ن ئایا راسته ئه‌گه‌ر مه‌سیحیه‌كان یا جوله‌كه‌كان یا موسڵمانه‌كان ره‌خه‌نی خۆیان نه‌بێ له بێ دینه‌كان وقسه‌ی خۆیان نه‌كه‌ن نه‌وه‌كا سنوی پیرۆزیه‌كان ببڕن؟ دواتر بیانكوژن یا هه‌ڕه‌شه‌یان لێ بكه‌ن وته‌مێیان بكه‌ن وسزایان بده‌ن ؟ ئایا ده‌كرێ له ووڵاتێكی وه‌ك كه‌نه‌دا كه ڕیژه‌ی ئیسلام تێیدا ل%٤ موسڵمانه‌كان قسه‌ی خۆیان نه‌بێت له سه‌ر كریستیان كه له %٥٥ و یا له سه‌ر بێ دینه‌كان كه ڕێژه‌یان له%٢٦ ؟
.. یا كاتێك به‌هایه‌كان و زه‌رده‌شتیه‌كان وكۆمۆنیسته‌كان له ئێران كه كه مایه‌تین نابێ ئازاد بن چونكه ئه‌وانه سووكایه‌تی به عه‌قیده‌ی زۆربه‌ی خه‌لك ده‌كه ن له روانگه‌ی ئێیسلامی ده‌سه‌ڵاتداری ئه‌و ووڵاته‌وه . ئه‌م عه‌قله بۆ شیعه‌كانی باشوری عێراق بۆ ناسیونالیسته‌كانی كوردساتانیش نامنتیقیه كه نابیت ئینسان ئازاد بێت له ده‌ربڕینی رای خۆیدا چونكه سوكایه‌تی كردنه به عه‌قیده‌ی زۆربه ی خه‌لك به‌ڕای ئه‌وان .
له كۆتایدا ده‌لێم هیج لایه‌نه‌ێك وكه‌سێك بۆی نیه سنوور بۆ ئازادی ڕاده‌ربڕین دیاری بكات له ژێر ناوی به‌زاندنی سنوری پیرۆزیه‌كان . ئه‌م مافه له به‌رنامه‌ی جاڕدانی گه‌ردوونی مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كانیشدا هاتووه كه ئازادی ڕاده‌بڕین سنوری نیه مافی هه‌ركه‌سه ئازادانه ڕاوبۆچوونی خۆی ده‌ر بڕێت ئه‌وه به هیچ جۆره‌ك سووكایه‌تی نیه به لكو بیرو رایه‌كی پێچه‌وانه‌یه گه‌ر ڕه‌خنه بگری له ره‌وتێكی سیاسی دینی كۆمه‌ڵایه‌تی تر بۆ من ته‌نها یه‌ك جۆر سووكایه‌تی هه‌یه ئه‌ویش هه‌ڵكوتانه سه‌ر ژیانی تاكه كه‌س وشكاندنی كه‌رامه‌تی ئینسانی تاكی كۆمه‌لگایه ، سووكایه‌تی ئه‌وه‌یه كه ڕێگا نه‌ده‌ی خه‌لكی جیاواز بیر بكاته‌وه حوكمی مێژووش وایه كه كه‌س ناتوانێ ڕێگا بگرێ له ڕه‌وتی به‌ره‌و پێش چوونی كۆمه‌لگا به‌ره‌و كۆمه‌لگایه‌كی ئازاد ومۆدێرن به‌ڵام ده‌بێ به پراكتیكی پێشڕه‌وانی ئه‌م مه‌یدانه به‌دی هاتنی ئه‌م ئامانجه خێراتر بكرێ.
سه ردار عه بدولا حه مه
٢٦ /٢٠١٩/٥
