بە تیمساح مەڵێ دەم درێژ .. شیعری نوێی جیهانی .. لە ئینگلیزییەوە: ئازاد ئەسوەد

بە تیمساح مەڵێ دەم درێژ تا لە ڕووبار ئەپەڕیتەوە
Don’t Call Alligator Long-Mouth Till You Cross River
شاعیری بەریتانی/ گوویانی: جۆن ئەیگارد
John Agard (1949)

بە تیمساح بڵێ دەم درێژ
بە تیمساح بڵێ دەم مشار
بە تیمساح بڵێ دەم مقەست
بە تیمساح بڵێ دەم شڕ
بە تیمساح بڵێ قوون گرنج
هەرچی وشەی نەشیاو هەیە ئاڕاستەی تیمساحی بکە
بەڵام هەندێ چاوەڕێ کە
تا لە ڕووبار ئەپەڕیتەوە.

تاووس بۆ قیژاندی؟
Why Did The Peacock Scream?
شاعیری سکۆتڵەندی: ئاڕ. دی. ڵانگ
R. D. Laing (1927-1989)

تاووس بۆ قیژاندی؟
بۆ ئەوەی گوێی لە خۆی بێ
تاووس بۆ قیژاندی؟
چونکە خۆی نەئەبینی

فەلسەفە
Philosophy
شاعیرو قەشەی ئینگلیزی: فرێدەریك ڵانگبریج
Frederick Langbridge (1849-1922)

دوو کەس لە هەمان شیشی زیندانەوە ئەڕواننە دەرەوە؛
یەکێکیان قوڕ ئەبینێ – ئەوی تریان ئەستێرە.

ژنە قارەمان
Heroine
لەلایەن (جوولیەس لێستەر)ەوە دۆزراوەتەوە
Found by Julius Lester (1939-2018)

لە یەکی دیسەمبەری 1955 دا
شوفێری پاسی شاری (مۆنتگۆمری) فەرمانی بە
خاتوو (رۆزا پاڕکس)ی بەرگدرووی ڕەشپێستی تەمەن 42 ساڵ کرد
کورسییەکەی خۆی بۆ نەفەرێکی سپیپێست چۆڵ بکات
بەڵام ئەو ڕەتی کردەوە
پۆلیس دەستبەسەری کردو
بە بڕی دە دۆلار سزا درا.
A World of Poetry, Selected by Michael Rosen, Kingfisher Books, London 1991

ئەو لە نهۆمی سێیەمەوە خۆی هەڵنەدایە خوارەوە
He Did Not Jump Down From The Third Floor
شاعیری پۆڵەندی: ئانا شڤیر
Anna Swir (1909-1984)

جەنگی دووەمی جیهانی.
وارشۆ.
دوێنێ شەو فڕۆکە
(مەیدانی شانۆ)یان بۆردومان کرد.

شوێنکاری باوکم
لە (مەیدانی شانۆ)یە.
هەموو تابلۆکانی،
بەرهەمی چل ساڵەی.

ئەم بەیانییە
بۆ (مەیدانی شانۆ) چوو
بۆی دەرکەوت کە

شوێنکارەکەی
نە بنمیچی پێوە ماوە
نە دیوار و
نە زەمین.

باوکم لە نهۆمی سێهەمەوە
خۆی هەڵنەدایە خوارەوە.
باوکم سەرلەنوێ دەستی پێ کردەوە.

ئەو فەروو ئەدزێ
He Steals Furs
بۆمبێك دەرگای دووکانی
فەروەفرۆشەکە پارچە پارچە ئەکات.

پیاوێك خێرا خۆی بە ژووردا ئەکا و
باوەشێك فەروو ئەدزێ و
بە غاردان بەرەو دەرگا بەکێشی ئەکات.

لەبەر دەرگادا بۆمبێکی دی
کابرا پارچە پارچە ئەکات.

چێژی دەرگا
The Pleasures of the Door
شاعیری فڕەنسی: فڕانسیس پۆنژ
Francis Ponge (1899-1988)

پاشاکان دەست لە دەرگا نادەن.
ئەوان لەم چێژە بێبەشن: چێژی پاڵنان بەو تەختەدارە زەبەلاحە ئاشنایەی بەردەمیان، بە نەرمی یا بە توندی، سووڕانەوەو داخستنیان- لەباوەشکردنی دەرگا.
چێژی بەدەست گرتنی دەسکی سیرامیکی سکی یەکێك لەو ڕێگرە بەرزانە؛ ئەو هەڵپژانە خێرایەی، بۆ ساتێك، ڕێی لێ ئەگرێ، کاتێ چاو ئەکاتەوە هەموو بەدەنی لە کەشێکی نوێدا خۆی ئەگونجێنێ.
بە دەستێکی دۆستانە ماوەیەکی زیاتر بەدەستیەوە ئەگرێ بەرلەوەی، بێ دوودڵی، دیسان پاڵی پێوەنێ و لەسەر خۆی دایبخات- بەم جۆرە، بە چرکە کردنی سپرینگە بەتین و چەورەکە، ئاسوودانە دڵنیا ئەبێ.
سەرچاوە:
The Ecco Anthology of International Poetry, Edited by Ilya Kaminsky and Susan Harris, Words Without Borders, Harper Collins Publishers, New York, 2010

ژنێتی
Muliebrity
شاعیری ئەمێرکی/ هیندی: سوجاتا بهات
Sujata Bhatt (1956)

زۆر بیرم لەو کیژە کردەوە
کە بە درێژایی ڕێگا سەرەکییەکەی بەر ماڵی ئێمەو پەرستگای (ڕادها ڤاللاب)، لە ناوچەی (مانینەگەر)
ڕیخی مانگای لەناو سەبەتە پان و خڕەکەی دەستیدا کۆ ئەکردەوە
زۆر بیرم لە شێوەی جووڵانەوەی دەست و ناوقەدی و بۆنی ڕیخی مانگاو تەپوتۆزی ڕێگاو
گوڵە زەمبەقەی تەڕ کردەوە
بۆنی هەناسەی کەر و جلی تازە شۆردراو و تەپوتۆزی باڵی قەڵەڕەش کە بۆنێکی جیاوازی هەیە- دیسان بۆنی ڕیخی مانگا کاتێ کچە چنگی لێ ئەدا، لەیەك کاتدا بە هەموو ئەو بۆنانە جیاوازانە تەنراوم- زۆر بیرم لێ کردەوە
بەڵام دڵم نەهات بۆ مێتافۆرێك، بۆ وێنەیەکی جوان کیژە بەکار بێنم-
لەسەروو ئەوانەشەوە دڵم نەئەهات لەیادی بکەم یاخود لای هیچ کەسێك باسی مەزنی و ئەو هێزەی بکەم لە گۆنایەوە ئەبریقایەوە هەر کاتێ بەستەکێ تەپاڵەی ئومێدبەخشی ئەدۆزییەوە.
Scanning The Century, The Penguin Book of the Twentieth Century in Poetry, Edited by Peter Forbes, UK, 1999

تێرۆریستەکە، چاودێری ئەکا
The Terrorist, He Watches
شاعیری پۆڵەندی: ڤیسلاڤا شیمبۆرسکا
Wisława Szymborska (1923-2012)

کاتژمێر یەك و بیست خولەك بۆمبەکە لە باڕەکەدا ئەتەقێتەوە.
ئێستا یەك و شانزدە خولەکە.
هێشتا کات ماوە هەندێك بڕۆنە ژوورێ،
هەندێك بێنە دەرێ.

تێرۆریستەکە لەو بەرەوە چاودێری ئەکات.
شوێنێکی ئارامە بۆ خۆپاراستن لە مەترسی
کە هەر لە سینەما ئەچێت:

ژنێکی چاکەت زەرد، خۆی بە ژووردا ئەکات.
پیاوێکی چاویلکە ڕەش، دەرئەچێت.
چەند لاوێکی جینز لەپێ، گفتوگۆ ئەکەن.
یەك و حەڤدە خولەك و چوار چرکەیە.
کورتە باڵاکەیان بەختەوەرە، سواری سکووتەرەکەی ئەبێ.
بەڵام باڵابەرزەکەیان ئەچێتە ناو باڕەکەوە.

یەك و حەڤدە خولەك و چل چرکەیە.
کچێکی قردێلە سەوز، بەلای باڕەکەدا تێپەڕ ئەبێ.
بەڵام پاسێك لەناکاو لەبەردەمیدا ئەوەستێ.
یەك و هەژدە خولەکە.
کچەکە لە چاو ون ئەبێ.
تۆ بڵێی هێندە گەمژە بێ خۆی بە ژووردا کردبێ، یا نەچۆتە ژوورەوە.
کە لاشەکان دەرئەهێنن ئەوسا بۆمان دەرئەکەوێ.

یەك و نۆزدە خولەکە.
پێ ئەچێ کەسی دی نەچێتە ژوورێ.
بەڵام پیاوێکی قەڵەوو کەچەڵ دێتە دەرێ.
وا دیارە گیرفانەکانی ئەپشکنێ
دە چرکەی ئەوێ بۆ یەك و بیست خولەك
بۆ دەستکێشە شڕەکەی ئەگەڕێتەوە باڕەکە.

یەك و بیست خولەکی ڕێکە.
کات ناڕوات.
بە دڵنیاییەوە، ئێستا کاتیەتی.
نا هێشتا نا.
بەڵێ، ئێستا.
بۆمبەکە، ئەتەقێتەوە.

The Ecco Anthology of International Poetry, Edited by Ilya Kaminsky and Susan Harris, Words Without Borders, Harper Collins Publishers, New York, 2010

مێش
The Fly
شاعیری چێکی: میرۆسلاڤ هۆڵوب
Miroslav Holub (1923-1998)

لەقەد دار بییەکدا هەڵنیشت
ئەیڕوانییە دیمەنێکی شەڕی (کرێسی)،
قیژەو هاوار،
هەناسە بڕکێ،
نرکەو ناڵە،
پڵیشانەوەو ساتمەدان.

لە کاتی چواردەهەمین هێرشی
سوارە فڕەنسییەکاندا
ئەو لەگەڵ مێشێکی نێرینەی چاو قاوەییدا
کە لە (ڤادینکۆرت)ەوە هاتبوو
زاوزێی کرد.

کاتێ لەسەر ئەسپێکی ڕیخۆڵە دەرهاتوودا هەڵنیشت
قاچەکانی لەیەك خشاندو
بیری لە نەمریی مێشەکان کردەوە

بە ئاسوودەییەوە لەسەر
زمانی شینی
دۆقی (کلێرڤۆ) نیشتەوە.

کاتێ بێدەنگی ئەو ناوەی تەنی و
تەنیا چرپەی بۆگەنیو
بە دەوری لاشەکاندا ئەخولایەوە

تەنیا هەندێ دەستوقاچ
لە ژێر درەختەکاندا
هێشتا تەکانیان ئەدا،

گەراکانی
لەسەر تەنیا چاوەکەی
(یۆهان ئوور)ی چەخماخسازی پاشا
خستەوە.

ئا لەم کاتەدا
باڵندەیەکی تیژڕەو
کە لە ئاگری شارۆچکەی (ئێستری) هەڵاتبوو
قووتی دا.

لێبووکەکان
Clowns
لێبووکەکان بۆ کوێ ئەڕؤن؟
لێبووکەکان لەکوێ ئەنوون؟
لێبووکەکان چی ئەخۆن؟
ئەی لێبووکەکان چی ئەکەن، دایە
کاتێ کەس
هەر کەس
چیتر پێناکەنێ؟

Miroslav Holub, Poems Before and After, Collected English Translations, Translations by Ian & Jarmila Milner et al, Bloodaxe Books, Newcastle upon Tyne, 1990