کورد و ناتۆ NATO… ئیدریس مستەفا
تورکیا دەڵێ چەند داواکاریەکم هەیە تاکو رازی بم بەوەی ئەندامێتی فینلەند و سوید قبوڵ لە هاوپەیمانی ناتۆدا. هەموان لە هەوالەکان گوێمان لێ بووە کە کورد/ پ ک ک یەکێکە لەو بابەتانە بەڵام با کەمێک زیاتر رۆبچینە نێو بابەتەکەوە و بزانین دەگەین بە چی.
کورد داوایەکی سەرەکی نیە بۆ تورکیا بەڵکو بیانویەکە و هیچی تر، گەر مەسەلەکە تیرۆر و نەیار و هەڕەشەی کەسان و رێکخراوی نەیاری تورکیای ئەردۆغان بێ خۆ ئەمریکا مامۆستاکەی ئەردۆغانی لە لایە و پشتیوانیەکی مادی و سیاسی و پارێزگاریشی لێ دەکات و فشەی بە قسەکانی تورکیا دێت کە جار ناجارێ دەڵێ فەتحوڵڵا گولەنم رادەست بکەنەوە. دیارە بیانوو بۆخۆی کەم نیە بەڵام داواکاری سەرەکی لە ژێر ناوی بڕووبیانوودا شت هەڵدەگرێ.
تورکیا باش دەزانێ داڵدەدانی کەسێتی ئەندامانی پ ک ک لەو دوورە ولاتەوە ناتوانێ شتێکی ئەوتۆ بخاتە سەر خەرمانی خەباتی کوردان لە ناوەوەی باکور، چونکێ خودی وڵاتانی ئەوروپی پ ک ک بە تیرۆرست لە قەلەم دەدەن و ناشهێڵن هیچ جالاکیەکی ئەوتۆیان هەبێ کە مۆرکی سیاسی وەهای پێوەدیار بێت تا تورکیا بخاتە ژێر مەنگەنەوە.
فینلەندا و سوید، لە لایەکی ترەوە، دوو دڵی لەوە ناکەن کە هەرچی (پ ک ک)یان لە لا هەیە رادەستی تورکیایان بکەنەوە گەر بێتو ئەوان گرفتی سەرەکی بن. تورکیا دەزانێ ئەمریکا جەندە بە تاسوقەوەیە لەم کاتەدا هەر ولاتێک ببێت بە ئەندام لە ناتۆدا، بە تایبەت ولاتانی سەر دەریای بەڵتیک، بۆیە تورکیا ئاستی داواکاریەکانی بەرز دەگرێ. تورکیا داواکاری گەورەتری لە ناتۆ هەیە و مەسەلەی پ ک ک لە پەراوێزی ئەو داواکاریانەدایە دیارە ئەو پەراویزە زۆر خەتەرە بۆ سەر پ ک ک و لەوانەشە بە ئەرێنی بەسەر مەسەلەی کوردا بشکێتەوە. ئەم خالە بۆ دوایی هەڵدەگرم و ئیستا داواکاریە سەرەکیەکانی تورکیا ئاماژە پیدەدەم:
یەکەم؛ رازی بوونی ئەمریکا بە فرۆشتنی فڕۆکەی جەنگی F35ی ئەمریکی پێی. دواتر بێ دەنگی کردن لە کڕینی جەکی گەورەی روسی سیستەمی بەرگری ئاسمانی S-400. دەنگۆی ئەوە هەیە کە ئەم چەکە بە پارە دەست بەسەرداگیراوەکانی خەڵکی هەرێم لە بانکەکانی تورکیا کڕدرابێ کە نرخەکەی خۆی لە نیو ملیار دۆلار دەدات.
دووەم: داوای لادانی گەمارۆ ئابوری و سەربازیەکانی ئەمریکا و ئەوروپا کە لە سێ و چوار سالی رابردووەوە لەسەر چەند کۆمپانیا و بانکی تورکیدا دانراون بەهۆی شکاندنی ئەو گەمارۆیەی لەسەر ئێران دایاننابوو. لە سەروو ئەم داواکریەوە، داوای لابردنی گەمارۆی جەک فرۆشتن دەکات بەتایبەت لە لایەن سویدەوە. پێ نەفرۆشتنی کۆمەڵی چەک و تەقەمەنی دیاریکراو بە تورکیا لە لایەن ولاتانی ئەوروپاوە لە ژیر ناوی “پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ” لەو وڵاتەدا چەند ساڵێکە چالاکە.
سێیەم: بە شەریکردنێکی سەرەکی تورکیا لە مەسەلەی دەرهێنای گاز و نەوت لە ناو دەریای ناوەراستدا کە ئەوروپا و ئەمریکا تا ئیستا رازی نین بە شەریکە بەش گەورەی تورکیا تێیدا.
سێیەم: دووبارە خستنە لیستی تورکیا بۆ بە ئەندامبوون لە یەکێتی ئەوروپادا. ئەم خالە یەکیک دەبێ لە ئەستەمەکان بەڵام لەوانەیە ئەمریکا و ئەوروپا بڵێن باشە بیرێکی لێ دەکەینەوە.
چوارەم: مەسەلەی قوبرس. داوکاردن یاخود هێنانە بەرباسی بەشە داگیرکراوەکەی قوبرس بەوەی دانی پێدابنرێ لە لایەن رۆژئاواوە.
لەگەڵ ئەوەی لە دوا مەنزڵدا تورکیا هەر مل دەدا بە ئەندامێتی بوونی فینلەند و سوید بەڵام تورکیا گەر لایەنی کەمی ئەم داواکارییانەی دەست بکەوێ ئەوا گەلێک خۆشحاڵ دەبێ. دیارە ئاسانترینیان رادەست کردن یاخود قەیدوبەندکردنی زیاتری تەواوی کەسان و ئەندامانی پ ک ک و جوڵەکانیان هەرچەندە، وەک گوتم پێشتر، بە مۆمیا کراون.
کورد لەو نیوەدا..
گەر بێتوو و (پ ک ک)یەکان رادەستی تورکیا بکرێنەوە بەتایبەت لەو دوو وڵاتەدا، جگە لەوەی ئەم هەنگاوە خەتەرە بەڵام کورد و کێشەکەی دەباتە قۆناغێکی ترەوە. خودی ئەوەی کە ئیستا کورد لە باس و خواسەکانی ناتۆدا کاغەزێکی فشارە و بگرە بابەتیشە ئەوا بۆخۆی خاڵێکی ئیجابیە. کورد لە باکور دەتوانن ئەم مەسەلەیە باشتر ببینن گەر بێتوو بە هزرێکی ئارامەوە لێی بڕوانن. ئەو بزووتنەوەی چەکداریەی ئیستا پ ک ک پێوە گیرۆدە بووە سەردەمی بەسەر چووە و شیوازی خەباتکردنی نەتەوەیی لە قۆناغێکی تردایە. دیارە لێرەدا مەبەستم لە سیستەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی نیە بە تەنها گوایە مافە نەتەوەییەکان تەنها لەویوە بەدەست دێن بەڵکو مەبەستم لەوەیە کە خەبات بۆ بەدیهاتنی هەر ناسنامەیەکی نەتەوەیی و نیشتمانی و چینایەتی، کە خەباتی دیاریکردنی چارەنوسی میللی نەتەوەیەک بەشێکی دانەبراوەیە لە خەباتی چینایەتی، لە ناو خەڵک و ناو شارەکانەوە دەبێ نەک شاخە دوورەکان.
