لەپەنا دیواری ئەکادیمییەوە؛ سێرەگرتن لەتێکۆشانی ئازادیی.. 1-نووسینی: دیار سیروان بیلال
بەشی یەکەم..
(گرفتە زیهنی- دەروونییەکانی د.بورهان یاسین)
وەڵامنامە
１. دوو وتە
２. سەبارەت بە پێشەکییەکەی د.بورهان
３. لەپەنا دیواری ئەکادیمیبوونەوە سێرەگرتن لە تێکۆشانی ئازادییدا
４. سەبارەت بە تێکۆشانی گەلی فەلەستین و ئەزموونە شکستخواردووەکەی فەتح
５. سەبارەت بە ئەزموونی تێکۆشانی گەریلایی پەکەکە
６. سەبارەت بە چەمکی لوبنانیکردن
７. دەرئەنجامەکەی د.بورهان
８. دەرئەنجام
——– بەشی یەکەم ——-
لەپەنا دیواری ئەکادیمییەوە؛
سێرەگرتن لەتێکۆشانی ئازادیی
(گرفتە زیهنی- دەروونییەکانی د.بورهان یاسین)
وەڵامنامە
نووسینی:
دیار سیروان بیلال
１. دوو وتە
２. سەبارەت بە پێشەکییەکەی د.بورهان
３. لەپەنا دیواری ئەکادیمیبوونەوە سێرەگرتن لە تێکۆشانی ئازادییدا
４. سەبارەت بە تێکۆشانی گەلی فەلەستین و ئەزموونە شکستخواردووەکەی فەتح
５. سەبارەت بە ئەزموونی تێکۆشانی گەریلایی پەکەکە
６. سەبارەت بە چەمکی لوبنانیکردن
７. دەرئەنجامەکەی د.بورهان
８. دەرئەنجام
- دوو وتە
-١-
لە مێژوو و ئەمڕۆشدا؛ بە ژمارە کەم نین ئەو ناوەندە ئاکادیمیی و زانستیی و ئەو کەسە ئەکادیمسیێن و نووسەرانەی کەوا خزمەتێکی بێسنووریان بە سیستەمی دەسەڵاتگەرا و دەوڵەتگەرا و رەوتە فاشیستی و شۆڤێنیستی و رەگەزگەرا و نەژادپەرستەکان و داگیرکارانی وڵاتەکەیان کردووە و لەمیانەی توێژینەوەی بەناو ئەکادیمی و زانستییەوە رەوایەتیان پێداون و بەهێزیان کردوون و پشتیوانیان لێکردوون. هەروەها لە ئاستی کوردستانیشدا لە مێژوو و ئەمڕۆشدا کەم نین ئەو رۆشنبیر و نووسەرانەی لەخزمەت داگیرکاریی و چینە باڵادەستە خائین و بەکرێگیراو و ستەمکار و گەندەڵ و پاشڤەڕۆییەکەی کورددا بوونە و هێشتاش بێ شەرمانە دەیکەن. ئەمە پەتا و دەردێکی کوشندەی ئەنتلێنجێسایە (رۆشنبیرە) کە بەدرێژایی مێژوو تا بە ئەمڕۆ دەگات رۆڵیان لە هێشتنەوە و بەهێزکردن و خۆسەپاندنی ئەو سیستەم و رەوت و چینە پاوانخواز و دەسەڵاتخوازانەدا بینیوە. بەمەش ئەنتلێنجێسا و ناوەندە ئەکادیمیا و زانستییەکان چەندە بەرگی پیرۆزیی و ئەقڵانییەتیان پۆشیبێت و دەمامکی رۆشنبیربوون و ئەکادیمیبوون و زانستیبوونیان لە رووخساریان دابێت، بەڵام دواجار هەر لەگەڵ داڕووخان و لەناوچوونی ئەو سیستەم و رەوت و چینەدا ئەو کراس و دەمامکانە لەبەر ئەو توێژەدا داماڵراون و راستینەیان ئاشکرا بووە و کەوتوونەتە بەر خۆری راستیی و حەقیقەتەکان. ئەگەر ئەمە لەئاستی مێژوودا، لەپانتایی جیهاندا راستییەک بووبێت، ئەوا لە کوردستانیشدا ئەمە پێویستی بە هەوڵێکی زۆرترە تا ئەو کراس و دەمامکە لە جەستە و رووخساری ئەو توێژە مفتەخۆر و مشەخۆر و بێویژدان و بێ پرەنسیپە داماڵرێت. مسۆگەر ئەمەش تەنیا لەرێگەی کردنەوەی کۆدەکانی ئەقڵییەت و دەروونی ئەو توێژە و شیکردنەوەیان دەتوانرێت هەوڵەکان ئەنجامگیر ببن.
گرنگە بپرسین؛ ئەم توێژی رۆشنبیرە، بۆچی بەو ئاقارەدا ئاراستەگیر دەبن، کە دژ بە گەل و کۆمەڵگەکەی خۆیان و شۆڕش و بزاڤە ئازادیخوازەکانی بن؟ چ هۆکارێک لەپشت ئەم ئاراستەگیربوونەیانەوە هەیە؟ ئایا هەر تەنیا بەرژەوەندیخوازیی و ئیمتیازخوازیی شەخسی و تایبەت دەکرێ ببنە هۆکاریی سەرەکی رۆیشتنیان بەو ئاقارەدا؟ یان دەکرێ گرفتێکی زیهنیش هەبێت تا لەگەڵ بەرژەوەندییەکانیان یەکانگیر ببنەوە و ببنە پاڵنەریان؟ بەم ئاراستەگیربوونەیان بەرەو کوێ دەچن و لە چ سەنگەرێکدا خۆیان دەبیننەوە؟ لەبەر ئەوەی ئەمە بابەتی بنچینەیی ئەم نووسینەم نییە، نامەوێ بە فراوانی وەڵامی ئەو پرسیارانە بدەمەوە، بەڵام ئەگەر زۆر بە پووختی بێت، ئەوا دەتوانم بڵێم؛ غەفڵەت و غەفڵەتبوون سەرچاوە و هۆکاری بنچینەیی ئەو ئاراستەگیربوونەیە. غەفڵەت چییە؟ گرفتێکی زیهنییە، دەرکنەکردنە بە راستینەی مێژوویی و ئێستایی کۆمەڵگە و گەلەکەی خۆی، دەرکنەکردن بەوەی کۆمەڵگە و گەلەکەی بەم دۆخەی خۆیەوە بەرەو کوێ دەچێت و چی لێبەسەر دێت. هەروەها دەرکنەکردن بە راستینەی ئەو هێز و پۆتانسێڵەی کە وەک دووژمن و دژبەری ئەو کۆمەڵگە و گەلە هەن. تەنانەت دەرکنەکردنە بە رۆڵ و پێگە و پەیام و ئەرک و مافەکانی خۆی وەک مرۆڤ و توێژێکی نێو کۆمەڵگە، کە دەکرێ بەم دەرککردنە ببنە ویژدانی کۆمەڵگە و بەرجەستەکاری بەها مەعنەویی و فیکریی و جوانناسیی و داهێنانەکان بکەن لەنێو کۆمەڵگەدا. مسۆگەر دەرککردن بۆخۆی ئاستی بەرزی هۆشیاریی دەخاتەڕوو، ئاستێکی زیهنیی باڵای هۆشیارییە، دەرکنەکردنیش گرفتێکی زیهنیی و ئاستی نزمی ناهۆشیارییە. بۆیە غەفڵەت واتا پەتایەکی زیهنیی و دەرکنەکردن و نزمیی ئاستی هۆشیاریی. باشە چۆن دەبێت رۆشنبیر بێت و ئاستی هۆشیاریی و دەرککردنەکەی ئەوەندە نزم بێت تا بکەوێتە غەفڵەتەوە؟. خۆی گرفتە زیهنییە بنچینەییەکە لەم خاڵەدا خۆی شاردۆتەوە، کە هەم رۆشنبیر بیت و هەمیش لە غەفڵەتدا بیت، ئەمە دۆخێکی پارادۆکسیی سەیرە و تەنانەت گەلێک رۆشنبیری وەک عەزراپاوەند و هایدگەریش تێیکەوتوون، کە پشتیوانیان لە فاشیزم کردووە.
رەنگبێ مرۆڤ هەندێک واتا بەوە بدات کە مرۆڤێکی ئاسایی دەرەوەی کایەی رۆشنبیریی دووچاری غەفڵەت ببێت و لەغەفڵەتدا بیربکاتەوە و هەڵسوکەوت بکات، بەڵام ئەمە قورسە و تراژیدی-کۆمیدیایە بۆ رۆشنبیرێک بکەوێتە نێو غەفڵەتەوە و دۆخی غەفڵەتگیریی ببێتە دۆخە ئاساییەکەی ژیانی و بیرکردنەوەی و کارەکانی. چونکە غەفڵەت و رۆشنبیری هەروا بەئاسانی بەیەکەوە ئاوێتە نابن، لەبەرئەوەی عیلە و مەعلولی نەهێشتنی یەکترن، ناکۆکن بەیەکەوە و هەروا بەبێ گرفتێکی زیهنی نابنە دووانەیەکی پارادۆکسی لەیەک زیهن و کەسێتییدا. بۆیە رۆشنبیرێکی غافڵ زیاتر جێی رەخنەیە تا کەسێکی ئاسایی دەرەوەی کایەی رۆشنبیریی. ئەگەر لەم رووەوە هانا بۆ چەمکی نەزانی و پۆلینکارییەکەی سوقرات ببەین باشتر ئەو هەڵوەستەیەمان رووندەبێتەوە. سوقرات نەزانی بۆ دوو دۆخ پۆلین دەکات، کە ئەویش نەزانی سادە(جهل البسيط) و نەزانی تێکچڕژاو(جهل المركب)ە. دۆخی نەزانی سادە مرۆڤەکە دەزانێت کە نازانێت، کە ئەمەش بۆخۆی زانین و دەرککردنێکی زۆر گرنگ و مەزنە. بۆیە بەم هۆیەوە دەتوانێت ئیدی هەوڵبدات و بیزانێت و پلە بەپلە ئاستی زانینەکەی و دەرککردنەکانی بەرز و بەرزتر بکاتەوە. بەڵام لە دۆخی نەزانی تێکچڕژاودا مرۆڤەکە نازانێت کە نازانێت، هەر پێی وایە کە دەزانێت. بۆیە تا دێت ئاستی نەزانییەکەی قووڵتر و فراوانتر دەبێت، ئاستی زانینەکەیشی نزم و نزمتر دەبێتەوە.
بەڵام پێم وایە کە دۆخێکی تری نەزانیش هەیە، کە دەکرێ بە دۆخی سێیەمی نەزانی ناوزەد و پۆلینی بکەین، کە ئەویش دۆخی نەزانیی دۆگمایی(جهل الدوغمائي)ە. ئەم دۆخەش نەک هەر نازانێت کە نایزانێت، نەک هەر کار بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی زانینەکەی خۆی و رزگاربوون لەو نەزانییە ناکات، بەڵکو لەرووی بیرکردنەوەوە چەقدەبەستێ و زۆر پێداگرییش لەسەر زانایی خۆی دەکاتەوە و بەشێوەی رەها پەیوەستە بە بۆچوون و راکانییەوە و دەیەوێت بەسەر ئەویتر و ئەوانیتریشدا بیسەپێنێت. جا “نەزانیی دۆگمایی” کوشندەترین جۆری نەزانییە. چونکە پێی وایە هەموو راستییەکان لای ئەوە و نوێنەراتی هەموو راستییەکان دەکات. ئەوەی جێی تێڕامانە؛ نەزانی بەهەر سێ رەهەندەکەیەوە کراوەیە بۆ تووشبوون بە پەتای فۆبیا و فۆبیابوونەوە.
هەروەها ئەگەر ئەو پۆلینکارییەی سوقرات لەگەڵ پۆلینکارییەکی رێبەر ئۆجەلاندا بێنینە لای یەکترەوە ئەوا رەنگبێ وێناکەی زانین و نەزانین(کە غەفڵەت شێوەیەکی نەزانییە) باشتر روون ببێتەوە. رێبەر ئۆجەلان جیاوازیی لەنێوان زانین(معرفة) و تێگەیشتن(فهم) دەکات، بەوەی زانین کەڵەکەبووی رێژەیەکی کەم یان زۆری رووت(مجرد)ی زانیارییەکانە و پەیوەست نییە بەوەی چەندە و چۆن کرداری لێدەکەوێتەوە یان نا. هەرچی تێگەیشتنیشە ئەوەیە کە ئەو زانیارییە کەڵەکەبووانە چەندە و چۆن لەرووی کرداریی و بەجێهێنانییەوە لە ژیان و بیرکردنەوە و کار و هەڵسوکەوتدا رەنگدەداتەوە. واتا ئەگەر زانین زانیاریی کەڵەکەبووی رووت بێت ئەوا تێگەیشتن زانیاریی بەکرداریکراو و بەرجەستەکراوە. رادەی تێگەیشتن پەیوەستە بە رادەی زانیاریی بەکرداریکراو. هەر لەم روانگەیەوە “ئازادی”ی هەر تەنیا پەیوەست نییە بە رادەی زانینی رووتەوە، بەڵکو ئازادی، وەک سپینۆزا پێی وایە، راستەوراست پەیوەستە بە تێگەیشتنەوە. واتا ئازادیی؛ تێگەیشتن و بەرپرسیارێتییە. رادەی تێگەیشتن و بەرپرسیارێتییەکانت رادەی ئازادیتە. ئیدی مرۆڤی ئازاد ئەو مرۆڤەیە کە ئاستێک لە تێگەیشتن و بەرپرسیارێتی هەیە، جا ئەو مرۆڤە لە زینداندا بێت یان لەدەرەوەی زیندان، لەهەر کات و سەردەمێکدا بێت و لەهەر پێگەیەکیشدا بێت. مرۆڤی کۆیلەش ئەو مرۆڤەیە کەمترین ئاستی تێگەیشتنی هەیە و کەمترین بەرپرسیارێتیش لەئەستۆ دەگرێت، جا لەهەر کوێیەک و لەهەر کات و سەردەمێکدا بێت و لەهەر پێگەیەکیشدا بێت. لێرەوە دەکرێ چەمکی “ئیرادە” و “ئیرادەبوون”یش پەیوەستبکەین بە چەمکی زانین و تێگەیشتن و ئازادییەوە، کە ئەو وزە و باوەڕیی و هێزەیە کەوا مرۆڤی خاوەن ئیرادە لەپانتاییەکدا ئازادییەکەی بەرجەستە دەکات. مرۆڤی بێ ئیرادەش خاڵییە لە زانین و تێگەیشتن و ئازادییەوە، کە دواجار بەرەو کۆیلەبوونی دەبات…
جا کاتێک ئەم جۆرە پۆلینکاریی و تێگەیشتنە لە زانین و نەزانی، ئازادیی و کۆیلەییە بێین و دۆخی رۆشنبیری نەزان (غافیل)ی پێبێوین رەنگبێ باشتر لە دۆخەکە تێبگەین و کێشە و گرفتەکە روونتر دەستنیشان بکەین.
جا کێشە گەورەکە هەر لەوەدا راناوەستێت، بەردەوامبوون لەغەفڵەت بە ئاقارێکی مەترسیدارتردا دەچێت، کە ئەویش پێی دەڵێن؛ خیانەتی رۆشنبیران. چ پەیوەندییەک لەنێوان غەفڵەت و خیانەتدا هەیە؟ غەفڵەت بۆخۆی دەرگە و دەروازەی چوونە نێو خیانەتەوەیە، پردی دۆزەخ بە بەردەکانی غەفڵەت چنراوە. واتا نانی خیانەت لەهەویری غەفڵەت شێلراوە، نەک هەر خیانەت، وەک ئەفڵاتوون دەڵێت؛ سەرچاوەی هەموو تاوانەکان نەزانییە، هەڵبەتە نەزانیش ئاستێکی غەفڵەتبوونە. من ئەوەشی دەخەمەسەر کە سەرچاوەی نەزانییش لاوازی پەروەردە، دژەپەروەردە و خۆپەروەردە نەکردنە (خۆڕۆشنبیرنەکردن و خۆهۆشیارنەکردنەوەیە)، کە دواجار بەواتای ناهۆشیاریی دێت. ناهۆشیارییش گرفتێکی زیهنیی قووڵە و بەهۆی سرووشتی پێکهاتەیی زیهنییشەوە، هەروا بە ئاسانی و لەخۆیەوە مرۆڤی تووشبوو بەو گرفتەوە لێی رزگار نابێت، رەنگبێ مرۆڤی تووشبووی ئەم گرفتە تا ئاستی فۆبیابوون بەوەی لێی لەغەفڵەت دایە، بچێت. مخابن لاپەڕەکانی مێژوو پڕیەتی لەو رۆشنبیرە غەفڵەتگیر و غافڵ و نەزانانە، جا یان ئەوەتا لە خەوی غەفڵەتدا وەئاگا هاتوونەتەوە و دەرکیان بە دۆخەکەی خۆیان و ئینجا دۆخی کۆمەڵگە و گەلەکەیان و دووژمنەکەیان کردووە و جارێکی تر بوونەتەوە ویژدانی کۆمەڵگە و گەلەکەیان، یانیش هەر لەو خەوە غەفڵەتگیرییەی خۆیانەوە پەڕیونەتەوە نێو زەڵکاوی خیانەتەوە، یاخود نە وەئاگادێتەوە و نە خیانەتیش دەکات بەڵکو هەر لەغەفڵەتدا دەمێنێتەوە و دەژیت. زۆر سەبارەت بە غەفڵەت و خیانەتی رۆشنبیران نووسراوە و بە پێویستیی نازانم لێرە درێژە بەم باسە بدەم. با ئەوەش بڵێم؛ نە غەفڵەت و نە خیانەتیش دوو دەستەواژەی تۆمەتبەخشین یان دەستەواژەی بارگاوی بە جنێوداریی نین، بەڵکو دوو دۆخی کۆمەڵایەتیین، کە دەکرێ رەوتێک، بزووتنەوەیەک و حیزبێک، یان رۆشنبیرێک، سەرکردەیەک و سیاسییەک و هەر کەسێتییەکی تری نێو کۆمەڵگەش تێیبکەوێت.
-٢-
لەم ماوەیەدا و لەیادی قەڵەمبازی ١٥ی ئابی تێکۆشانی گەریلایی تەڤگەری ئازادیی کوردستان، د.بورهان یاسین لەنێو دوو کەوانەدا (توێژینەوە)یەکی بەناوی “بە لوبنانکردنی هەرێمی کوردستان” بڵاوکردۆتەوە. دیارە بڵاوکردنەوەی ئەو (توێژینەوە)یەی لەیادێکی وەهادا مسۆگەر بێ مەبەست نییە، د.بورهان پێشتریش لە ساڵانی رابردوودا لە ساڵوەگەڕەکانی پیلانگێڕیی نێودەوڵەتی ١٥ی شوباتی ١٩٩٩دا زنجیرەیەک سیمینار لەسەر وازهێنانی رێبەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە دەوڵەتی سەربەخۆ رێکخستووە . کەواتە دەبێت لەبڵاوکردنەوەی وتار و سیمینار و توێژینەوەکانی لەسەر پەکەکە و رێبەر و بیرمەندی تێکۆشانی ئازادیی رێبەر عەبدوڵڵا ئۆجەلاندا، هیچیان رێکەوت نەبن. ئەوەشمان لەبیرە کاتێک کە پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەکەی ١٥ی شوباتی ١٩٩٩ روویدا و لەمیانەیدا رێبەر ئۆجەلان رادەستی تورکیا کرایەوە، د. بوڕهان و چەند رۆشنبیرێکی تری باشوور بەیاننامەیەکی توندیان دژ بە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بڵاوکردەوە .
باشە دەبێت گرفتی د.بورهان یاسین چی بێت ئاوا زیاتر لە ٢٥ ساڵە بێوچان خەریکی سەنگەرگرتن و تیرهاوێشتنە لە تێکۆشانی ئازادیی پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان؟! ئەمە لەکاتێکدا مرۆڤی ئەکادیمی لەڕێگەی میتۆدی ئەکادیمییەوە دەبێت گرفتەکان شیبکاتەوە و هەڵسەنگاندنی بابەتیانەیان بۆ بکات، رێگە لەبەردەم چارەسەرکردنی گرفتەکان بکاتەوە، کە ئەمە لایەنی کەمی ئەرکی لەپێشینەی ئەکادیمیبوون و میتۆدی ئەکادیمییە. ئەی بۆ د.بورهان پەیوەست نییە بەم پرەنسیپە ئەخلاقی و زانستییەی ئەکادیمیبوونەوە؟! ئەمە پرسە بنچینەییەکەیە کە دەبێت بە وردی قسەی لەسەر بکرێت و بخرێتە ژێر پرسیارەوە.
لێرەدا؛ دەکرێ ئەو (توێژینەوە)یەی بەناوی “بەلوبنانیکردنی هەرێمی کوردستان” وەک نموونەیەک وەربگرین و وەڵامی ئەو پرسیارە بدەینەوە کە د.بورهان بۆ پەیوەست نییە بە پرەنسیپە ئەخلاقی و زانستییەکانی ئەکادیمییبوونەوە؟! با ئەوەش بپرسین؛ ئایا د.بورهان یاسین لەچی و بەچی گرفتارە؟ مسۆگەر بەپێویستی نابینم بچمە نێو بنج و بنەوانی گرفت و مەسەلە کەسییەکانی د.بورهان و هەڵوێستە سیاسییەکانی لە باشووردا، دەمێک لایەنگری دەسەڵاتی باشوور و دەمێکیتر سواربوونی شەپۆڵی ئۆپۆزسیۆن و ناڕەزاییەتییەکانی خەڵکی باشوور… ئەمانە لەم نووسینەدا جێی نابێتەوە و پێویستیش نییە.
ئەو (توێژینەوە)یەی د.بورهان یاسین لە پێشەکییەک و سێ بەش پێکهاتووە. هەوڵدەدەم لەمیانەی هەندێک رەخنە و سەرنجەوە لەسەر ئەو توێژینەوەیەی و – هەندێکجاریش دەچمە سەر سیمینارەکەی دانیمارک – وەڵامی ئەو پرسیارانەی سەرەوە بدەمەوە.
２. سەبارەت بە پێشەکییەکەی د.بورهان
د.بورهان پێشەکییەکی درێژی بۆ (توێژینەوە)کەی نووسیوە کە سێ یەکی (توێژینەوە)کەیەتی. باشە، ئەم پێشەکییە درێژە بۆ؟ چونکە خودی پێشەکییەکە ئەسڵ و کرۆکی بابەتەکەی د.بورهانە. گرفتی د.بورهان لە پێشەکییەکەیەوە دەستپێدەکات. دەکرێ ئەو گرفتەی د.بورهان بە گرفتێکی زیهنی-گرێیەکی دەروونی خودی د.بورهان ناوزەدی بکەین. چونکە د.بورهان لە پێشەکییەکەیدا یەکسەر داوامان لێدەکات کە نەکەوینە نێو هەردوو بەرەی “لەگەڵبوون” یان “دژبوون”ی تێکۆشانی پەکەکەوە. کار بە لۆژیکی رەش یان سپی نەکەین. بەڵام گرفت و گرێیەکەی د.بورهان ئەوەیە پێش هەر سیمینار و نووسینێکیدا خۆی یەکلاییکردۆتەوە کە دژ بە رێباز و تێکۆشانی پەکەکە و پارادیگمای نوێی رێبەر ئۆجەلان بێت. پێشتر بڕیاری داوە کە دەرئەنجامی سیمینار و (توێژینەوە)کانی دەبێت دژ بە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بێت. پەیامی بنچینەیی و کرۆک و ئامانجی هەموو سیمینار و نووسینەکانی د.بورهان لەسەر تێکۆشانی ئازادیی، سەنگەرگرتنە لە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان. ناویشی لەم سەنگەرگرتنەشی ناوە توێژینەوە و رەخنەکردنی ئەکادیمی. باشە د.بورهان بۆ وادەکات؟
درێژەی هەیە….
———————–— پەراوێزەکان..…………………..
١- داوا لە خوێنەرانی بەڕێزی ئەم وتارە دەکەم کەوا؛ پێش ئەوەی ئەم وتارەم بخوێننەوە با سەرەتا بە وردی وتارەکەی د.بورهان یاسین بخوێننەوە، ئینجا ئەم وتارە بخوێننەوە، پاشانیش خۆیان دەتوانن هەڵسەنگاندن و رەخنەی خۆیان و داوەریی خۆیان بکەن.
٢- سیمینارەکەی د.بورهان بەناوی (عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستانەوە بۆ دژە دەوڵەت) بوو، لەشوباتی ٢٠٢٠ دا لە دانیمارک بەڕێوەی بردووە. ئەو سیمینارەی د.بورهان لە چەند خاڵێکەوە بەپێویستم بینی لەم پەراوێزەدا قسەی لەسەر بکەم، چونکە ئەم وتارەی د.بورهان درێژکراوەی هەمان سیمینارە:
١. لەبنچینەدا ناوەڕۆکی سیمینارەکەی د.بورهان پووختەی وتارێکی جانیت بێل-هاوژین و هاوڕێی مورای بۆکچینە کە لە کۆنفرانسی”تەحەدیاتەکانی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی: چەمکە ئەلتەرناتیڤەکان و دۆزی کورد” کە لە شاری هامبرۆگی ئەڵمانیا لە ٣-٥ی شوباتی ساڵی ٢٠١٢دا پێشکەشی ئامادەبووانی کۆنفرانسەکەی کردووە. واتا پێدەچێت کەوا د.بورهان نە کتێبەکانی مورای بۆکچینی خوێندبێتەوە و نە کتێبەکانی رێبەر ئۆجەلانی خوێندبێتەوە، بەڵکو چی لە وتارەکەی جانێت بێلدا هاتووە، ئەو بەناوی توێژینەوەی خۆیەوە، بەشێوەی سلاید. خاڵ بە خاڵ کە زۆربەی لە وتارەکەی جانێت بێلدا هاتووە. نووسیبوی و ئەویش قسەی خۆی لەسەر کردووە. بۆنموونە:
لەوتارەکەی جانێت دا باسی کۆڕۆنۆلۆژیا و باکگراوەندی چەپبوون و دواتر ئەنارکیستبوونی مورای بۆکچین دەکات، هەروەها باسی کڕۆنۆلۆژیا و باکگراوندی چەپبوونی رێبەر ئۆجەلان دەکات، باسی کاریگەربوونی رێبەر ئۆجەلان بە ئایدیاکانی بۆکچین دەکات، رێک د،بورهانیش بە سلاید و قسەکردنەکانی لەسەر سلایدەکانی، هەمان ئەو خالانە دووپات دەکاتەوە، وەک ئەوەی خۆی لێکۆڵینەوەی کردبێت نەک لە وتارەکەی جانێتی وەرگرتبێت.
لە وتارەکەی جانێت دا باسی دژایەتی بۆکچین و رێبەر ئۆجەلان بۆ سیستەمی دەوڵەت-نەتەوە دەکات، د،بورهانیش هەمان خاڵی لێ وەرگرتووە و باسی دەکات. جانێت باسی ناڕوونی لە پڕۆژەی کۆنفیدراڵی دیموکراتی رێبەر ئۆجەلان دەکات، ئەویش هەمان خاڵ دێنێت و باسی دەکات، تەنیا ئەوەی بۆ زیاد دەکات کەوا بەچەند خاڵێکی نا لۆژیکی و نازانستی ئەو ناڕوونیە شیدەکاتەوە و تیۆریزەی دەکات، ئەمە لەکاتێکدا رێبەر ئۆجەلان زۆر بە ڕوونی و کۆنکرێتی پڕۆژەکەی خۆی ڕوونکردۆتەوە و پڕ بە وردەکاریی باسی کردووە.
بەگشتی سیمینارەکەی د.بورهان رێک کۆپییەکی وتارەکەی جانێت بێڵە و ئەو لەشێوەی سیمیناردا پێشکەشی کردۆتەوە. ئەمەش جێی تێڕامانە کە کەسێکی ئەکادیمیسێن بێ ئەوەی ئاماژە بە سەرچاوەی سەرەکی سیمینارەکەی بدات، بێت و بەناوی خۆیەوە، وەک ئەوەی خۆی توێژینەوەی کردبێت و دەرئەنجامی توێژنەوەکەی خۆی سیمینارەکە پێشکەش دەکات. بۆ زیاتر جەختکردنەوە لەسەر ئەم راستییە، لە کۆی سیمینارەکەی د،بورهاندا تەنیا ناوی یەک پەرتووکی رێبەر ئۆجەلان دێنێت کە ئەویش بە ئینگلیزی بڵاوکراوەتەوە، بێ ئەوەی ناوی یەک پەرتووکی تری رێبەر ئۆجەلان بهنێنێت کە هەر هەموو بەرگرینامەکانی بە زمانی کوردی و عەرەبی و فارسی و چەندین زمانی دیکە بڵاوکراونەتەوە و د.بورهان دەیتوانی بیانخوێنێتەوە سوودیان لیوەربگرێت، تەنانەت ناوی یەک پەرتووکی مورای بۆکچینیش ناهێنێت کە سوودی لێوەرگرتبێت. بۆ زیاتر تێگەیشتن لەوەی چۆن د.بورهان وتارەکەی جانێتی کردۆتە سەرچاوە و بنەمای سیمینارەکەی ئەوا لینکی وتارەەکەی جانێت بێڵ بە ئینگلیزی و عەرەبی دادەنێم و خوێنەران دەتوانن بە وردی لەگەڵ سیمینارەکەی د.بورهان بەراودی بکەن و خۆیان راستییەکان ببینن. دەکرێ لە دەرفەتێکی تردا سەبارەت بەم سیمینارەی د.بورهان هەڵسەنگاندنێکی رەخنەیی بنووسم.
هەڵبەتە ئەم وتارەی جانێت بێڵ بە زمانی کوردیش لەلامە، بەڵام لەبەرئەوەی هێشتا بڵاونەکراوەتەوە، بۆیە بێ لینکە و ناکرێ هەموو وتارەکە بەکوردی لیرە دابنێرێت، بۆیە لینکی وتارەکەی جانێت بێڵە بە ئینگلیزی و عەرەبی لیرە دادەنێم، تا خوێنەر خۆی بەراوردی ناوەڕۆکی سیمینارەکەی د.بورهان و وتارەکەی جانێت بێڵ بکات، تا ببینێت چەندە لەیەک دەچن!!.
لینکی ئینگلیزی:
http://new-compass.net/articles/bookchin-%C3%B6calan-and-dialectics-democracy
لینکی عەرەبی:
https://ara.yekiti-media.org/%D8%A8%D9%88%D9%83%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D9%86%D8%8C-%D8%A3%D9%88%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AC%D8%AF%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D9%8A%D8%A9-13/
دەقی وتارەکەی جانێت بێل بە ڤیدیۆ ببینە:
https://www.youtube.com/watch?v=djhIUsALCBA
٢. لەو سیمینارەیدا،
لەدەرەوەی ئەو زانیاری و شرۆڤانەی لە وتارەکەی جانێت بێڵی وەرگرتووە، د.بورهان لەشێواندنی فیکری رێبەر ئۆجەلاندا کەمتەرخەم نەبووە و لەمیانەی فێڵی بەمووچینگ دەرهێنانی رستە لە سیاقی بابەتەکەدا دەیەوێت بەگوێرەی خۆی فیکری ئۆجەلان لەقاڵب بدات.
٣. د.بورهان هەر بەڕاستی هیچ پەرتووکێکی رێبەر ئۆجەلانی نەخوێندۆتەوە، کەچی سیمینار و توێژینەوەی لەسەر دەکات!!.
٤. د.بورهان هاتووە وتەی کەسانی تر وەک خەتیب دیجلە، ساڵح موسلیم، دەکاتە بنەما بۆ فەلسەفەی ئۆجەلان بەڵام لە خودی ئۆجەلان جگە لە چەند رستەیەک هیچی دیکەی وەرناگرێت و شیناکاتەوە.
٥. هەر لە سیمینارەکەیدا؛ بە هەڵچوون و چەند جارێکیش بە جۆرێک لە ئوسلوبی لاقرتێوە باسی ئایدیاکانی ئۆجەلان و پەکەکە بۆ چەپ و ژن و تێکۆشان لەئاستی جیهاندا دەکات. تەنانەت رێبەر ئۆجەلان بە قەزافی دەچوێنێت. کە ئەمانە لەگەڵ ئەتیک و ئەخلاقی کەسی ئەکادیمیسێندا ناکۆک و ناتەبان.
٣- جگە لەوەی لەم پیلانگێڕییەدا دەیان دەوڵەت تێیدا بەشداربوون کەچی ئەو ئەمە بە پیلانگێڕییەکی نێودەوڵەتی نازانێت و تەنیا بە دەرئەنجامی رێککەوتنی نێوان تورکیا و سوریاوە پەیوەستی دەکات، ئەمە لەکاتێکدا لەو پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەدا تورکیا و سوریاش کەمترین رۆڵیان لەو پیلانگێڕییەدا هەبوو، و تەنانەت بوڵند ئەجەویدی سەرۆکوەزیرانی ئەوکاتە لە لێدوانێکی بۆ رای گشتی رایگەیاند: ئێمە نازانین بۆچی ئۆجەلانیان رادەستکردووینەتەوە. بەڵام د.بورهان بە لۆژیکی “بشفڕێ هەر بزنە” دەڵێت ئەو پیلانگێڕییە نێودەوڵەتی نییە ئەگەر زیاتر لە 30 دەوڵەتیش بەشداری تێدا کردبێت کە زۆربەیان ئەندامی ناتۆن.
هەروەها دیارە لەوکاتەدا لەگەڵ چەند نووسەرێکی تری باشوور، بەیاننامەیەکیان دژ بە رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە نووسیوە و بڵاوکردۆتەوە، بێ ئەوەی بەیەک وشەش ئەو پیلانگێڕییە شەرمەزار بکەن….!! پێم باشە کە د.بورهان ئەوە بزانێت کە نە پەکەکە و نە کۆمەڵگەی کوردی بێ یادگە و بێ هزر نییە تا راستییەکان نەبینێت و زوو زوو بە قولابی ئەوانەوە وەبێت کە قولابەکانیان دەهاوێژنە ئاوی مەنگەوە، یان لەپشت و پەنا دیوارەکانی ئەکادیمیبوون و ئەکادیمسێنیدا سێرە لە پەکەکە بگرن و تیرە ژەهراوییەکانیان بهاوێژن.
٤- هەر سەبارەت بە تێڕوانینی بۆ ئەم چەمکانە لە سیمینارەکەی دانیمارکیدا ئەو تێگەیشتنە ئایدیۆلۆژییانەی لیبڕالیستانە بەڕوونی دەردەکەوێت. تەنانەت بە ئەنارکیزم دەڵێت: “فەوزەوی”!! ئەمە ناولێنانێکی سیستەمی سەرمایەداریی و تەنانەت چەپە دەسەڵاتخواز-دەوڵەتگەراکانە، کە بە بزاڤی ئەنارکیزم دەڵێن: ئاژاوەگێڕ و فەوزەوی. ئەگەرنا بزاڤی ئەنارکیزم بزاڤێکی ئازادیخوازی دژە دەسەڵاتەکان – دژەدەوڵەتە، نەک ئاژاوەگێڕ و فەوزەوی.!!
٥- خۆ ئەگەر هەر دەستەواژەی گەریلای لەسەر دڵی گرانە و نایەوێت دان بەوەدا بنێت کە ناوی شۆڕشگێرەکانی پەکەکە لەناو هەپەگەدا “گەریلا”یە ئەوا بەلایەنی کەم وەک “أضعف الإيمان”ێکیش بووایە، دەیتوانی وەک لە راگەیاندن و پەرتووکە بە زمانی ئینگلیزییەکاندا دەستەواژەی جەنگاوەر(Fighter) یان تێکۆشەر و میلیتان (militant)ی بۆ گەریلاکانی پەکەکە بەکاردەهێنرێت، بەکاری بهێنابایە. بەڵام ئەوەش ناکات، بێگومان بە مەبەست ئەمە ناکات، بۆ ئەوەی سیفەتی شۆڕشگێڕێتی و رێکخراوێتی و پەیوەستبوونە ئایدیۆلۆژیی و سیاسیی و جەماوەرییەکەی لێبسێنێتەوە و هەر بە چەکداری پەتی و رووت لەقەڵەم بدرێت، پێیان دەڵێت “چەکدار و چەکدارانی پەکەکە”. ئەمەش لەگەڵ سیفەتی ئەکادیمیبوون و بێلایەنیبوونی نووسەر یەکانگیر نابێتەوە و ناکۆکە، کە خۆی بانگەشەی بۆدەکات.
٦- لەم لینکەدا کە ماڵپەڕی “رۆژنیوز” بڵاویکردۆتەوە، ناوی بەشێکی زۆر لەو پەرتووکانەی کەوا رێبەر ئۆجەلان لە زینداندا لە ساڵانی نێوان(١٩٩٩-٢٠١٥)دا خوێندوویەتیەوە هەیە:
https://rojnews.news/%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%DB%8E%D9%83-%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%88-%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8-%D9%88-%DA%AF%DB%86%DA%A4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%DA%95/
٧- بێگومان لە سیمینارەکەی دانیمارکیدا، مرۆڤ کەمێک لە سەرچاوە و هۆکاری رق و کینە و ئەو دژایەتییەی بۆ رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە دەدۆزیتەوە، کە لە وەڵامی پرسیاری بەڕێزێکدا کە پرسیبووی لە ساڵی ١٩٩٩دا بەیاننامەیەکی هاوبەشتان لەگەڵ چەند رۆشنبیرێکی تردا دژ بە رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە دەرکردووە، ئایا ئێستا لەسەر هەمان بۆچوونی خۆتیت؟ د.بورهان بە هەڵچوونێکی زۆرەوە وەڵامدەداتەوە و دەڵێت:”حەزدەکەم هەر بەڕووتی بڵێم؛ ئەمە بێویژدانییەکی زۆر زۆرە، ئە و نووسینەی ئێمە نووسیمان لە ١٩٩٩ ئێستاش ئەینووسمەوە، ئەزانی ئەم نووسینە چیبوو؟…” ئینجا بەگوێرەی خۆی باسێک دەگێڕێتەوە و دەڵێت گوایە؛ کاتێک کە رێبەر ئۆجەلان لە رۆما بووە و لەمیانەی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی تیڤیدا بە کۆمەڵێک رۆشنبیری بەشدرابووی نێو بەرنامەکە دەڵێت:” ئێوە شەڕفسزن و نامووسزن”. بەڵام چۆن رێبەر ئۆجەلان وایگووتووە و بۆ وایگووتووە باس ناکات، سیاقی باسەکە چی بووە روونی ناکاتەوە. کە من خۆم باوەڕ ناکەم رێبەر ئۆجەلان بەو شێوەیە و لە کەناڵێکی تیڤیدا بە کۆمەڵێک رۆشنبیر بڵێت؛ شەڕەفسز و نامووسز. ئاخر بۆ وایان پێبڵێت؟ چی روویدابوو تا وایان پێبڵێت؟؟ ئیدی ئەویش بەم هۆیەوە رقی هەڵساوە و لەگەڵ چەند رۆشنبیرێکی دیکە بەیاننامەیان دژی رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە دەرخستووە. بەڵام رێبەر ئۆجەلان ئەگەر ئەوکاتە لە رۆما بووبێ وەک بەخۆی دەڵێت؛ ئەوا لە ساڵی ١٩٩٨ لە رۆما بوو، ئەو بەیاننامەیەی ئەوان دەریانخستووە وەک خۆیشی دەڵێت لە ساڵی ١٩٩٩دا و دوای پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەکەدا دەریانخستووە. کەواتە ئەمە واتا جۆرێک لە پاساوهێنانەوەیە بۆ هۆکاری دەرخستنی ئەو بەیاننامەیان، پاشان نکۆڵی لەوە دەکات کە بەیاننامەیان بۆ یەکێتی ئەوروپا دەرخستبێت و رێبەر ئۆجەلان و پەکەکەیان بە تیرۆریست لەقەڵەم دابێت. ئەگەر ئەم قسەیەی د.بورهان راستە با دەقی ئەو بەیاننامەیە وەکو خۆی بڵاوبکاتەوە و با هەموو لایەک بینین کە چی تێدا نووسراوە، تا کەسی تر لەمەودوا وەک خۆی دەڵێت؛ بێ ویژدانیی بەرامبەردا نەکات.
٨- زۆر جێی سەرنج و تێڕامانە کە د.بورهان دەستەواژەی “چۆکپێدادان”ی پەکەکە بەکاردێنێت!!. چونکە ئەم دەستەواژەیە پێشتر و گەلێک جار لەلایەن دەزگا راگەیاندنییەکانی دەوڵەتی تورکیا و لێدوانەکانیان بەکارهاتووە. لەهەمووی سەرنجراکێشتر ئەم دەستەواژەیە لەلایەن دەزگای ئاسایشی میللی (MGK)ی تورکیاوە لە ساڵی ٢٠١٤دا ناوی لە پیلاننامەیەکی شەڕ و هێرشکردنە سەر پەکەکە بە ناوی “پیلانی ئەژنۆشکاندن” ی داڕشتبوو. واتا چۆک شکاندن و چۆکپێذانانی پەکەکە. پێم وا نییە، ئەم بەکارهێنانەی د.بورهان بۆ ئەم دەستەواژەیە هەروا رێکەوت و بێ مەبەست بێت.
٩- وەک ئەگەرێک لەوانەیە ئەگەر هاوپەیمانێتی سێقۆڵی نێوان رەوتی سەدر- پەدەکە- رەوتی سووننە سەریگرتبا و حکومەتیان بەسەرۆکایەتی مستەفا کازمی ئاواکردبا و ئەمریکا، و تورکیا و بریتانیا و کۆی ناتۆش پشتیوانیان لەو حکومەتە کردبا ئەوا ئەگەری رێککەوتنێکی وەها شیمانەکراو و پیلان و رێککەوتن دژ بە پەکەکە بکەن، هەبوو. بەڵام وەک بینیمان ئەو هاوپەیمانێتییە سەرینەگرت و بێئەنجام بوو و خودی هەر سێ هێزەکەی نێو ئەم هاوپەیمانێتییە کەوتنە نێو قەیران و گێژاوێکی قورسترەوە.
١٠- لەم لینکەی ماڵپەڕی رۆژنیوزدا؛ ئاماری شەڕ و بەرخۆدانی گەریلاکانی هەپەگە تەنیا لە پێنج مانگدا بخوێننەوە، بزانن سوپای تورکیا چ زیانێکی گیانی و ماددیی بەرکەوتووە. با د.بورهانیش لەلای خۆیەوە زەحمەت بکێشێت و نرخی ئەو تەکنۆلۆژیا سەربازییە تێکشکێنراوانەی ئەم پێنج مانگە بقەبڵێنێت و بە داتا حیساب و کیتابی بکات و بزانێت تێچووی تەنیا پێنج مانگی تەکنۆلۆژیا سەربازییەکەی تورکیا و ناتۆ چەندە کە تێکشکێنراون، ئینجا با بە لێکدانەوەکەی خۆیدا بچێتەوە، بزانێت لەماوەی چل ساڵ شەڕدا لەڕووی گیانی و ماددییەوە چەند زیان بە تورکیا و ئابوورییەکەی گەیشتووە:
https://rojnews.news/%d9%83%d9%88%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86/%d9%87%db%95%d9%be%db%95%da%af%db%95-%d8%a6%d8%a7%d9%85%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d9%be%db%8e%d9%86%d8%ac-%d9%85%d8%a7%d9%86%da%af%db%8c-%d8%b4%db%95%da%95%db%8c-%d8%a8%da%b5%d8%a7%d9%88%d9%83%d8%b1%d8%af/
١١-گرفتێکی سەیری د.بورهان ئەوەیە کە نازانێت “بەرگری رەوا واتای چییە، بۆیە، لە سیمینیارەکەی دانیمارکیدا دەڵێت:”بەرگری رەوا(بەرگری لەخۆکردن) واتا خەباتە چەکدارییەکەی خۆمان”!! دەستەواژەی “خۆمان” مەبەستی بزووتنەوەی چەکداریی(پێشمەرگایەتی) باشوورە. کە ئەمە بۆخۆی هەم جۆرێکە لە چەواشەکردن، هەمیش دیارە دەرک و جیاوازیی ناکات لەنێوان ئەوەی بزووتنەوەیەک هێزە گەریلاییەکەی رۆڵی سەرەکی و ستراتیژیی لەگەیشتن بە ئامانجەکانی ببینێت و لەگەڵ ئەوەی ئەو هێزە بچێتە دۆخی بەرگری رەواوە و زەبروزەنگ ناکاتە بنچینەی خەباتەکەی. واتا جیاوازیی ناکات لەنێوان چەمکی “زبروزەنگ” وەک رێگە و ئامرازیی ستراتیژی و بنچینەیی لەگەڵ چەمکی “بەرگری رەوا”، کە ئەمە بۆخۆی گرفتێکی میتۆدییشە کە چەمک و زاراوە سەربازیی و گەریلاییەکان و پێگە و رۆڵی لەپێشینەیی یان لەپاشینەییان لە خەبات و تێکۆشاندا، تێکەڵ و پێکەڵ دەکات و دەرک بە جیاوازییە جەوهەرییەکانی نێوانیان ناکات.
- هەم لە سەرەتای سیمینارەکەیدا و هەمیش لە پێشەکیی ئەم (توێژینەوە)یدا جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە کە ئەو ئایدیۆلۆژیانە لە مەسەلەکان نزیکنابێتەوە و لێی ناڕوانێت. بەڵام ئەو خۆی لیبرالیستانە و بە ئایدیۆلۆژیای لیبرالیزم دەڕوانێتە رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە و تێکۆشانەکەی. لەوانەیە بتوانێت خۆی هەڵبخەڵەتێنێت و بڵێت من ئایدیۆلۆژیست نیم، بەڵام ناتوانێت خوێنەری هۆشیار بەوە بخەڵەتێنێت کە بیرکردنەوە و بۆچوونەکانی ئایدیۆلۆژیستانەی لیبراڵیستانە نییە. نەک هەر ئایدیۆلۆژیستێکی لیبراڵە، بەڵکو لەقووڵایی ئەم ئایدیۆلۆژیایەدا غەرق بووە و تێیدا خنکاوە. هەر لە روانگەی ئەو بۆ چەمکی دەوڵەت و دەوڵەت-نەتەوە و چەپ و سۆسیالیزم و ئەنارکیزمە وە تا دەگاتە مەسەلەی خەباتی چەکداریی و گەریلایی و بەرگری رەوا و زۆر چەمک و بابەتی تر کە لە سیمینارەکەی و ئەم (توێژینەوە)یەدا، تەواو ئایدیۆلۆژیستانە و بە ئایدیۆلۆژیای لیبرالیزمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی بیردەکاتەوە و لێیان دەڕوانێت. بێگومان، سەنگەرگرتن و هاویشتنی تیرەکانی بۆ تێکۆشانی ئازادییش بەرلەهەمووشتێک سەنگەرگرتنێکی ئایدیۆلۆژیانەیە و ئەمە زۆر بە روونی پێیەوە دیارە. ئەوەی د.بورهان دەیکات، بەر لەوەی سەنگەرگرتن بێت لە پەکەکە، بەرگریکردنییەتی لە ئایدیۆلۆژیاکەی خۆی و ئەو سیستەمەی لەسەر بنەمای ئەو ئایدیۆلۆژیایە بونیادنراوە، کە سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییە. هەڵبەتە لێرەدا مرۆڤ ماف بە خۆی نادات بڵێت؛ د.بورهان بۆ هەڵگری ئەم ئایدیۆلۆژیایەیت؟ بۆ باوەڕت بە لیبراڵیزم هەیە و دڵت بە مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی خۆشە و بۆی لێدەدات و لیبڕاڵیستانە سەنگەرت لە فیکر و فەلسەفە و تێکۆشانەکەی رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە گرتووە. چونکە ئایدیۆلۆژیا و پارادیگمای لیبرالیزم – کە د.بورهانیش هەڵگرییەتی- لەگەڵ ئایدیۆلۆژیا و پارادیگمای رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە تەواو و جەوهەرییانە لەیەک جیاوازن و تەنانەت تەواو لەگەڵ یەکتریدا ناکۆکیشن. بەڵام ئەوەی کە دەبێت لێی بپرسرێت و رەخنەی لێبگیردرێت ئەوەیە کە تۆ ئایدیۆلۆژیست بیت و هەڵگری ئایدیۆلۆژیای لیبراڵیزم بیت، کەچی بێیت و بیشاریتەوە و بڵێیت؛ “من ئایدیۆلۆژیست نیم و ئایدیۆلۆژیانە بیر ناکەمەوە و من توێژینەوەی ئەکادیمیی دەکەم”!!. ئەمە خاڵێکی جەوهەریی گرنگە، کە سەنگەرگرتنەکەی د.بورهان هەروا بێلایەنانە و بێ مەبەست و بێ ئامانجیش نییە. جا ئەمە دەرکی پێدەکات یان نا، ئەمە گرفتی خۆیەتی.
- د.بورهان لە من باشتر دەزانێت کە پرەنسیپێکی بنچینەیی هەر توێژینەوەیەک دەبێت بێلایەنی بێت. هەر بابەتێک بچێتە ژێر شەنوکەوکردن و تاوتوێکردنی ئەکادیمییەوە دەبێت رەخنەکردن “بە لایەنە ئەرێنی و نەرێنی”یەکانی بابەتە توێژینەوە بۆکراودا تێبپەڕێت. کەچی د.بورهان ئەم پرەنسیپە ئەخلاقی و زانستییەی ئەکادیمیاییبوون و توێژینەوەی زانستی پێشێل دەکات و بە ئێمەی خوێنەر دەڵێت؛ پێویستە لەدەرەوەی ئەم دوو بەرەی “لەگەڵبوون” و “دژبوون”ی پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بین. بەڵام خۆی وەک پێشداوەرییەک بڕیاری خۆی داوە و لەبەرەی “دژبوون”دا جێی خۆی گرتووە. هەم ئەم توێژینەوەیەی و هەمیش سیمینارەکانی لەسەر پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان گەواهی ئەو خۆیەکلاییکردنەوەیەی د.بورهان دەدەن. کەواتە د.بورهان یەکێک لە پرەنسیپە ئەخلاقی و زانستییەکانی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمییبوونی لەدەستداوە. با هەندێکی تر بە وردی لەسەر پێشێلکردنی ئەو پرەنسیپانە لەلایەن د.بورهانەوە قسە بکەین.
- پرەنسیپێکی تری توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمییبوون ناوهێنانی هەر شتێکە بەناوی ئەسڵی خۆیەوە. هەرشتێک چ ناوێکی هەبێت، دەبێت بەو ناوە ناوزەد بکرێت. نەک توێژەر خۆی چۆنی دەوێت وەها ناو لە شتەکان و بابەتە توێژینەوە بۆکراوەکەدا بنێت. هەر لە مانشێتەکەوە و لە کۆی (توێژینەوە)کەیدا بە تێکۆشەرانی چەکهەڵگرتووی پەکەکە دەڵێت (چەکداران)، ئەمە لەکاتێکدا ناوی ئەو تێکۆشەرانە گەریلایە. گەریلا لە زانستی سەربازیی و شەڕناسیدا نە پێشمەرگەن، نە هێزی سوپای نیزامیین، نە میلیشیا و چەکدارن. بەڵکو ئەوانە پارتیزانن و ناویان “گەریلا”یە. د.بورهان باش دەزانێت دەستەواژەی “چەکدار” یان “چەکداران” دەکرێ بۆ هەموو کەسێک یان کەسانێک کە چەکیان هەڵگرتووە بگووترێت “چەکدار” یان “چەکداران”، جا چۆن و بۆ هەڵیانگرتووە گرنگ نییە. ئەم دەستەواژەیە دەستەواژەیەکی بێلایەن نییە. ناونانی کەسێک یان کەسانێک کە هیچ ناسنامەیەکی سیاسی و ئایدیۆلۆژیی و رێکخستنییان نەبێت ئاساییە بە “چەکدار” ناوزدە بکرێن. بەڵام گەریلاکانی پەکەکە خاوەن ناسنامەیەکی ئایدیۆلۆژیی، سیاسی، رێکخستنی و بەرنامە و پەیڕەوی ناوخۆی خۆیانن. لەپێناو ئامانجێکی دیاریکراودا کە ئازادیی و بەدەستهێنانی مافە رەواکانی گەلی کورد و گەلانی خۆرهەڵاتی ناوینە تێکۆشانی شۆڕشگێڕیی خۆیان دەستپێکردووە و دژ بە فاشیزم و داگیرکاریی و سیستەمی ناتۆ لە تێکۆشان و بەرخۆدان دان. گەریلاکان کەسانێک نین بە چەکدار یان چەکداران ناوزەد بکرێن، وەک راگەیاندنەکانی پەدەکە و هەندێک راگەیاندنی تری کوردی وەها ناوزەدیان دەکەن. ئایا توێژینەوەی زانستی رێگە بە د.بورهان دەدات بەو تێکۆشەر و شۆڕشگێڕانە بڵێت چەکدار؟! خۆ د.بورهان باش دەزانێت لە کوردەواریی بە کەسێک یان کەسانێک دەگووترێت “چەکدار” کە تەنیا چەکهەڵگرن، دەکرێ بە کۆمەڵێک دز و مرۆڤکوژ و چەتە و جاشیش بگووترێت “چەکدار” باشە بۆ د.بورهان گەریلاکانی پەکەکە بەناوی خۆیانەوە ناوزەدیان ناکات و پێیاندەڵێت چەکدار؟ ئەگەر ئەمە سووکایەتی و بێڕێزیکردن نەبێت بە گەریلا چییە؟! ئەگەر ئەمە چوونە بەرەی دژبوون”ی پەکەکە نەبێت چییە؟! د.بورهان خۆ دەزانێت تەنیا راگەیاندنەکانی پارتی(پەدەکە) و هەندێک لە ئیسلامییە ئیخوانییەکان بە گەریلاکانی پەکەکە دەڵێن چەکدارانی پەکەکە. راگەیاندنەکانی تورکیای فاشیستیش دەڵێن: “تیرۆریستان”. کە لەناواخنی هەردوو دەستەواژەدا ناوزڕاندن و لێسەندنەوەی ناسنامە ئایدیۆلۆژیی و سیاسی و رێکخستنییەکەی گەریلایە. جۆرێک لە تەشهیرکردن و سوکایەتیکردنە بە گەریلا. لێرەدا د.بورهان ئەگەر رەخنەی لەسەر گەریلاش هەیە دەتوانێت رەخنەی خۆی بکات و بڵێت؛ فڵان رەخنە و فیسار رەخنەم لەسەر گەریلای پەکەکە و تێکۆشانەکانیان هەیە. بەڵام کەس ئەو مافەی بە د.بورهان نەداوە بە گەریلا بڵێت “چەکدار”. راستە گەریلاش چەکی هەڵگرتووە، بەڵام ناوێکی لەخۆی ناوە و خۆی پێناسەکردووە و خۆی لەهەموو جۆرە چەکدارییەکی دیکە جیاکردۆتەوە. تەنانەت خۆی لە دەستەواژەی پێشمەرگەش جیاکردۆتەوە کە پێشمەرگایەتی لەرووی پۆلێنکردنەوە دەچێتە نێو لیتەراتۆری “نیمچە پارتیزانی- نیمچە نیزامی”یەوە. بەڵام گەریلایەتی نیمچەیی نییە، بەڵکو دەچێتە نێو لیتەراتۆری “پارتیزانی”یەوە و هەر خودی پارتیزانێتییە. بەڵام د. بورهان وەک راگەیاندنەکانی پەدەکە بە گەریلا دەڵێت؛ چەکدارانی پەکەکە. وەک ئەوەی گەریلا کەسانی چەکداری بێ فیکر و بێ پڕەنسیپ و بێ رێکخستن و بێ سیاسەت و بێ پەروەردە بن !!
- هەر توێژینەوەیەکی زانستی لەسەر هەر بابەت و هەر بزووتنەوەیەک بکرێت مەرجێکی بنچینەیی میتۆدی زانستی ئەوەیە کە لە توێژینەوەکەیدا پشت بە سەرچاوەی ئەسڵی ئەو بابەتە و ئەو بزووتنەوە توێژینەوە لەسەرکراوەکە ببەستێت. نەک بۆ ئەوەی تەئیدی ئەو سەرچاوەیە بکات، بەڵکو بۆ ئەوەی کە باسی بزووتنەوەیەک دەکەیت و توێژینەوەی لەسەر دەکەیت ئەو بزووتنەوەیە بۆچوون و فیکری خۆی لەسەر ئەو بابەت و مژارە هەیە کە کەسی توێژەر توێژینەوەکەی لەسەر کردووە. بۆ نموونە؛ چۆن دەکرێ زنجیرەیەک سیمینار لەسەر تێزەکانی ئۆجەلان سەبارەت بە نەتەوە، دەوڵەت-نەتەوە، کۆنفیدرالیزمی دیموکراتی رێبەر ئۆجەلان بکەیت و کەچی یەک سەرچاوەی خودی رێبەر ئۆجەلانیش بەکارنەهێنیت؟! ئایا ئەمە لەکوێی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمییبووندا جێی دەبێتەوە؟ زۆر مەرجە کە توێژەر را و بۆچوون و فیکری ئەو بزووتنەوەیە و خودی ئەو کەسەش دەرهەق بەو بابەتە وەک سەرچاوە بەبنەما وەربگیرێت و توێژینەوەی لەسەر بکرێت جا چ بە رەتکردنەوە و پووچەڵکردنەوەی را و بۆچوون و فیکرەکانی بزووتنەوەکە بێت یان بە تەئیدکردن و راستبینینی. ئەمە مەرجێکی بنچینەیی هەر توێژینەوەیەکی زانستیی بێلایەنە. ئێستا لەوانەیە د.بورهان بڵێت:” جا وەرە ئەو کابرایە من فێری مەرجەکانی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمییبوون دەکات. منێک کە دکتۆرام هەیە و پسپۆڕم، ئەوە کێیە دەیەوێت من فێربکات؟!” من دەزانم کە د.بورهان باش لە مەرجەکانی توێژینەوەی زانستی دەزانێت، بەڵام گرفتەکەی د.بورهان لەوەدا نییە کە نایزانێت، بەڵکو گرفتەکەی لەوەدایە کە دەیزانێت و جێبەجێی ناکات. بۆ؟ ئا ئەمە گرفت و گرێیە زیهنی و دەروونییەکانی د.بورهانە کە ناهێڵێت زانستیانە بیربکاتەوە و زانستیانە توێژینەوە بکات و خۆی لەو فۆبیا و گرفتە زیهنی و گرێ دەروونییەی خۆی لەبەرامبەر بە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان رزگار بکات و بێت زانستیانە رەخنەیان لێبگرێت و بەمەش هەم سوود بە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان و گەلی کورد دەگەیەنێت، هەمیش سەنگ و پێگەی زانستی و ئەکادیمیی خۆی ناخاتە ژێر پرسیار و پاڵەپەستۆی گرێ دەروونیی و گرفتە زهنییەکانی خۆیەوە.
دەکرێ بپرسین لەم (توێژینەوە)یەی د.بورهاندا ئایا یەک سەرچاوەی هەپەگە، پەکەکە، کەجەکە و رێبەر ئۆجەلانی بۆ توێژینەوەکەی بەکارهێناوە سەبارەت بە تێکۆشانی گەریلایی؟ نەخێر. ئایا تەنانەت سوودی لە یەک لێدوان، یەک پەرتووک و نامیلکە تەنانەت یەک رستەی بزووتنەوەی پەکەکە وەرگرتووە بۆ توێژینەوەکەی؟ نەخێر. تەنانەت لەکۆی سیمینارێکی دوو کاتژمێر و نیویی تەنیا بە مووچنگ سێ چوار دێڕی لە یەکێک لە پەرتووکەکانی رێبەر بە زمانی ئینگلیزی وەرگرتووە، کە ئەویشی لە نووسینەکەی جانێت بێل وەرگرتووە، وەک ئەوانەی چۆن ئایەتی (ولاتقربوا الصلاة و وانتم سکارا) دێن ئایەتەکە بەشێکی لادەبەن و دەڵێن ئەی ئەوە نییە خودا لە قورئان دەفەرمووێ: ولا تقربوا الصلاة- توخنی نوێژ نەکەون) ئەمە شێواندن و چەواشەکردن نەبێت چییە؟ لەکۆی زیاتر لە هەزار لاپەڕەی بەرگرینامەکان و نزیکەی هەزار دەقی چاوپێکەوتنەکانی رێبەر ئۆجەلان لەگەڵ پارێزەرەکانی و خانەوادەکەی، تۆ بێیت و تەنیا سێ چوار رستە و ئەویش لە سیاقی راستەقینەی خۆی دەربخەیت و بڵێیت من توێژینەوەی ئەکادیمی لەسەر ئۆجەلان دەکەم. یان دوای دوو کاتژمێر و نیو ئینجا بڵێیت؛ ئۆجەلان روون نییە چیدەوێت و دەیەوێت چ بڵێت و ئۆجەلان لە قەزافی دەچێت. ئەمە رێک وەک ئەو کەسانە وایە کەوا حیلەی شەرعی دەکەن و مەسەلە شەرعییەکان بەگوێرەی خۆیان دەشێوێنن و دەگونجێنن. د.بورهانیش هاتووە دەقەکانی رێبەر ئۆجەلان دەشێوێنێت و دەڵێت ئەوە ئۆجەلان وادەڵێت… کەواتە د.بورهان توژێنەوە لەسەر بابەتێک دەکات کە سوودی لەیەک سەرچاوەی خودی ئەم بابەتە وەرنەگرتووە، کە وەریدەگرێت بە هەوەسی خۆی دەیشێوێنت… کە توێژینەوە لەسەر خەباتی گەریلایی پەکەکە دەکات، کەچی لە توێژینەوەکەیدا یەک سەرچاوەی پەکەکەی بەکارنەهێناوە. ئەی کەواتە تۆ چۆن رێگە بە خۆت دەدەیت ئەم هەموو توێژینەوە و سیمینارانە دژ بە پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بکەیت و کەچی یەک سەرچاوەیان بەکارناهێنیت، نەک بۆ تەئید و راستبینینی تێز و بۆچوونەکانیان، بەڵکو هەر بۆ دژایەتیکردنیش ناوی یەک سەرچاوە و یەک دەستەواژە و یەک تێزی پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بەکارناهێنیت. باشە د.بورهان رێگە بە من یان کەسانێک دەدات بێ ئەوەی هیچ سەرچاوەیەکی نووسین و کتێبەکانی خودی د.بورهان بەکاربێنم و بێم توێژینەوەی لەسەر بکەم؟ نەک هەر توێژینەوە بەڵکو بێم رەخنەی بکەم و هەموو تێز و فیکرەکانی بەهیچ و بێ واتا و هەڵە و دژ بە ستراتیژی نەتەوەیی و نیشتمانیی کوردی لەقەڵەم بدەم؟! ئایا د.بورهان رێگە بە من یان کەسانێکی تر دەدات ئەمە دژ بە ئەو بکەن؟! بێ ئەوەی یەک پەرتووکی یان سیمیناری یان توێژینەوەیەکی بخوێنینەوە و بێین تاوتوێی فیکری د.بورهان بکەین و رەخنەی بکەین و ئینجا بەناوی توێژینەوەی زانستیش پاساو بۆ دژبوون بە د.بورهان بهێنینەوە؟ ئایا ئەمە پەسند دەکات؟ مسۆگەر نەخێر، رێگەمان نادات. ئەی چۆن د.بورهان رێگەی بەخۆی دەدات کەوا سیمینار لەسەر تێزەکانی ئۆجەلان بکات و یەک پەرتووکی ئۆجەلان وەک سەرچاوەش بەکارناهێنێت؟! توێژینەوە لەسەر خەباتی گەریلایی پەکەکە دەکات و یەک سەرچاوەی هەپەگە و پەکەکە و کەجەکەش بەکارناهێنێت…!! ئایا ئەم پەرتووکانەی دەستنەکەوتووە؟ یان تاقەتی خوێندنەوەی هەزاران لاپەرەی بەرگرینامەکانی رێبەر ئۆجەلانی نەبووە و هاتووە لەهەواوە تیرەکانی بەناوی توێژینەوەی زانستی بهاوێژێت.. ئایا ئەمە چەند لەگەڵ پرەنسیپ و مەرجە زانستییەکانی توێژینەوەی ئەکادیمیی دەگونجێن؟! بۆ د.بورهان ئەم پرەنسیپەی توێژینەوەی زانستی ژێرپێ دەخات و بێ گوێدانە ئەو پرەنسیپانە توێژینەوە لەسەر پەکەکە دەکات؟ ئایا توێژینەوەیەکی وەها دەچێتە خانەی توێژینەوەوە یان دەچێتە خانەی قسە هەڵبزڕکاندن و سەلماندنی ئەوەی کەوا چۆتە بەرەی دژ بەپەکەکەوە؟ بۆ دەیەوێت بەناوی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمیبوونەوە تیرە ژەهراوییەکانی بهاوێژێتە تێکۆشانی شۆڕشگێڕانە و بەرخۆدانی پڕ شکۆی گەریلاکانی ئازادییەوە؟ دەبێت بۆ وەڵامی ئەم پرسیارانە لە گرفتە زیهنیی و گرێ دەروونییەکانی د.بورهاندا بۆی بگەڕێین.
بێگومان وەک گریمانەیەک؛ ئەگەر پەکەکە خاوەنی ئەدەبیاتی فیکری و سیاسی و توێژینەوە و لێکۆڵینەوە نەبووایە، دەکرا بڵێین کە مادام پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان هیچ ئەدەبیاتێکی فیکری و سیاسییان نییە و خاوەنی هیچ توێژینەوە و لێكۆڵینەوەیەک نین، ئەوا دەکرێ بڵێین مافی د.بورهانە کە بەپاساوی نەبوونی ئەو ئەدەبیاتە یان لەبەردەستدا نەبوونی ئەو ئەدەبیاتە قسە و توێژینەوە لەسەر پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بکات… بەڵام هەم خودی رێبەر ئۆجەلان و هەمیش پەکەکە هەزاران پەرتووکیان لەبواری فیکری و سیاسی و زانستی و هونەری جەنگ و رێبازیی گەریلایەتی و هەموو بوارەکانی دیکەی ژیان و تێکۆشان هەیە. هەر خودی رێبەر ئۆجەلان لەماوەی نێوان (١٩٩٩-٢٠١١)دا زیاتر لە حەوت هەزار لاپەرەی سەبارەت بە تێزە فیکری و سیاسییەکانی خۆی لەچوارچێوەی بەرگرینامەکانیدا نووسیوە و پارادیمی خۆی زۆر بە قووڵی و فراوانی و لێبڕاوانە و بەروونی خستۆتەڕوو و بە کوردی و گەلێک زمانی دیکەی جیهانیش چاپ و بڵاوکراونەتەوە. د.بورهان پەکەکە وەک بزووتنەوە یان حیزبێکی چەکداریی کلاسیکی هاوشێوەی ساڵانی شەستەکان و حەفتاکان و هەشتاکانی باشوور دەبینێت. ئەمەش گرفتێکی دیکەی زیهنی د.بورهانە کە بەهەڵە زانستی بەراوردکاریی بەکاردێنیت. بەڵام پەکەکە بەرلەوەی بزووتنەوەیەکی گەریلایی(پارتیزانی) بێت، بزووتنەوەیەکی فیکریی، کولتووری، کۆمەڵایەتی، ئینجا سیاسی و ئینجاش گەریلاییە. مسۆگەر پەکەکە و رێبەرەکەی لەئاستی کوردستان و خۆرهەڵاتی ناوین و تەنانەت جیهانیشدا لە تەمەنی پەنجا ساڵەی خۆیدا خاوەنی زۆرترین ئەدەبیاتی فیکری و سیاسی و کۆمەڵناسی و مێژووناسیین. چۆن دەکرێ توێژینەوە لەسەر تێزەکانی خودی رێبەر ئۆجەلان بکەیت و هیچ یەکێک لە پەرتووکەکانیشی وەک سەرچاوە- جا بۆ دژایەتیکردنی تێزەکانی بێت یان بۆ پشتیوانی لە تێزەکانی بێت- بەکارنەهێنیت؟!
تا چەند پرەنسیپ و مەرجە زانستییەکانی توێژینەوە، رێگە بە توێژەرێک دەدات توێژینەوە لەسەر تێکۆشانی گەریلایی بکات و بێ ئەوەی یەک پەرتووکی ئەکادیمیا گەریلاییەکانی هەپەگە و کەجەکە و پەکەکە و بەڵگەکانی کۆنگرە و کۆنفڕانسەکانیان و خودی رێبەر ئۆجەلان کە بیرمەند و رێبەری ئەو تێکۆشانەیە وەک سەرچاوە بەکاربێنیت، بێ ئەوەی یەک لێدوان و چاوپێکەوتنی فەرماندەکانی گەریلا وەک سەرچاوە بۆ توێژینەوەکە بەکاربێنیت؟؟ د.بورهان بۆ گرفتی لەگەڵ بەکارنەهێنانی ئەو سەرچاوانەی خودی ئەم بزووتنەوەیە هەیە؟ ئێ توێژینەوە واتا دەستگەیشتن بە سەرچاوە ئەسڵییەکان و راستەوخۆکان و سەلمێنراوەکان. نەک تیۆرییەک و دووان بێنیت و بەسەر پەکەکە و تێکۆشانە گەریلاییەکەیدا بسەپێنیت و بڵێیت؛ ئەوە من توێژینەوە دەکەم. ئەم گرفتە زیهنییەی د.بورهان بۆ وابۆتە گرێیەکی دەروونی ئەوتۆ کە هەرچی پرەنسیپی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمیایی هەیە بیخاتە ژێر ئەو گرفت و گرێوگۆڵانەی خۆیەوە؟!
مسۆگەر نە رێبەر ئۆجەلان و نە خودی پەکەکەش، نە لە زانست و نە لە توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمیبوون و نە لە رەخنەش ترساون و دەترسن. رێک بە پێچەوانەوە پەکەکە وەک بزووتنەوەیەکی رۆشنگەریی کوردستانی و خۆرهەڵاتی ناوینی و جیهانی، خاوەنی پاراداییمێکی فەلسەفی، فیکری و زانستیین. بنەما و بنچینە فەلسەفی و فیکرییەکانی رێبەر ئۆجەلان و پەکەکەش کە لەسەر ئەو بنەما و بنچینانە تێکۆشانی هەمەلایەنە دەکات، دوای توێژینەوە و لێکۆڵینەوەی هەزاران لاپەڕە، سەبارەت بە مێژووی مرۆڤایەتی و ناوچەکە و کوردستان، ئینجا بەو تێز و پارادایمە گەیشتوون کە ئێستا جێبەجێی دەکەن. هەر بۆ نموونە با سەیری لیستی ئەو پەرتووکانە بکات کەوا رێبەر ئۆجەلان لەساڵانی نێوان (١٩٩٩-٢٠١٥)دا توانیویەتی بخوێنێتەوە، ببینێت رێبەر ئۆجەلان بۆئەوەی لە مێژوو و ئەمڕۆ و داهاتوو تێبگات و پارادیمی خۆی داڕێژێت چەند پەرتووکی لە خراپترین دۆخی زینداندا خوێندۆتەوە . نەک هەر ئەمە، تا ئەم ساتەش ئەو توێژینەوە و لێکۆڵینەوانەی رێبەر ئۆجەلان و ئەکادیمیا و دەزگا فیکرییەکانی پەکەکە و کەجەکە بەردەوامە و تادێت قووڵتر و فراوانتر دەبێت… لەهەمووی گرنگتر ئەو رەخنە و رەخنە لەخۆگرتنانەی رێبەر ئۆجەلان لە خودی خۆی و پەکەکەی گرتووە، تا ئێستا کەس بەو رەنگە قووڵ و فراوانە رەخنەیان لە رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە نەگرتووە. کەواتە پەکەکە وەک بزاڤێکی رەخنەیی و رەخنەلەخۆگرتن هیچ کاتێک نەک هەر لە رەخنە نەترساوە، تەنانەت بەبێ رەخنە و رەخنە لەخۆگرتن ناتوانێت بچووکترین پێشکەوتن و گۆڕانکاریی ئەنجام بدات. بەڵام هەموو ئەمانە بۆ د.بورهان هیچ واتا و گرنگییەکیان نییە، بێ گوێدانە خوێندنەوە و تێگەیشتن لەو تێزە لەمیانەی خودی پەرتووکەکانی خاوەن تێزەکە، وەک کەسێکی تەواو دوور لە پرەنسیپی ئەکادیمیبوون و میتۆدی زانستی دێت بەحیساب توێژینەوە لەسەر تێزەکانی رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە دەکات. د.بورهان بۆ وەها سەیری رێبەر ئۆجەلان و بزووتنەوەی پەکەکە دەکات؟ چ گرفتێکی زیهنی و چ گرێیەکی دەروونی لەگەڵیاندا هەیە؟
بێگومان کاتێک دەڵێین؛ گرفتی زیهنی و گرێی دەروونی، هەر توێژەرێک لەسەر هەر بابەتێک بنووسێت و گرفتاریی زیهنی و گرێی دەروونی هەبێت، هەرچی بینووسێت ناچێتە خانەی توێژینەوەی زانستی و ئەکادیمییەوە. لەبەر هۆکارێکی سادە؛ ئەویش گرفتە زیهنی و گرێ دەروونییەکان کەسی توێژەر لە میتۆدی زانستی و ئەکادیمیی دوور دەخاتەوە. چونکە هەبوونی میتۆدی زانستی بۆخۆی بۆئەوەیە کە توێژەر گرفتە زیهنیی و گرێ دەروونییەکانی تێکهەڵکێشی توێژینەوەکانی نەکات. رەق و کینە و هەڵوێستە شەخسییەکانی نەکاتە بنەما و پاڵنەر بۆ توێژینەوە و قسەکردن لەسەر بابەتێک یان بزووتنەوەیەک… ئەگەر ئەمە رەچاو نەکرێت نە توێژینەوە واتای دەمێنیت و نە ئەو دەرئەنجامانەی لە توێژینەوەیەکی بارگاوی بە گرفتە زیهنیی و گرێ دەروونییەکاندا هەڵدەهێنجرێت سوود و کاریگەرییەکی بەرچاویان دەبێت.. لەوانەیە کەسانێک یان خەڵکانێک هەبن بکەونە ژێر کاریگەریی ئەو جۆرە بەناو توێژنەوانەوە، بەڵام ئەمە پێوەر نییە و پێوەر نابێت بۆ زانستیبوون و ئەکادیمییبوونی بەناو توێژینەوەیەک کە هەڵقوڵاوی گرفتە زیهنی و گرێ دەروونییەکان بێت.
ئەگەرنا، میتۆدی زانستی و توێژینەوەی زانستی بۆ ئەوەیە ببێتە هۆی لێگەڕین و گەڕان بەدوای راستیی و حەقیقەتدا، بەتاڵکردنەوەی رەخنە لە رق و کینە و بەرژەوەندیخوازیی و گرفتە زیهنیی و گرێ دەروونییەکان. نەک ببێتە چەکی دژایەتیکردن و بێواتاکردنی تێزە فیکرییەکان و تێکۆشان و بەرخۆدانی بزووتنەوە و بیرمەند و رێبەرێکی ئازادیی. ئەگەر توێژینەوە و رەخنەیەک ئەمە بنەمای نەبێت ئەوا دەچێتە خانەی ناپاکی زانستی و ئەکادیمییەوە.
ئەم هەموو قسە و باسەم لەسەر پێشەکییەکەی د.بورهان لە(تویژینەوە)کەیدا بۆ ئەوەیە کە خودی د.بورهان لەپێشەکەییەکەیدا داوای ئەوەمان لێدەکات زانستیانە بیربکەینەوە و خۆبەدوور بگرین لە هەڵویستی لەگەڵبوون یان دژبوونی خەباتی گەریلایی پەکەکە، کە ناوی لێناوە (خەباتی چەکدارانی پەکەکە)!!. بەڵام خۆی هەر لەناوونیشانی (توێژینەوە)کەی خۆیدا ئەم داوایەی خۆی، خۆی جێبەجێی ناکات و پێچەوانەکەی دەنووسێت.!! - هەڵبەتە لێرەدا قسە لەسەر تیۆریی ناوەند-کەنار(رۆخ) ناکەم. چونکە ئەمە تیۆرییەکە و دەکرێ لەتوێژینەوەی زانستیدا و بۆ گەیشتن بە هەندێک راستی و حەقیقەت-نەک هەموو راستیی و حەقیقەتەکان- سوودی لێوەربگیردرێت. بیرمەند سەمیر ئەمینیش گەلێک سوودی لەم تیۆرییە وەرگرتووە. تەنانەت خودی رێبەر ئۆجەلان لە بەرگرینامەکانیدا، هەم سوودی لێوەرگرتووە و هەمیش رەخنەی ئەم تیۆری و میتۆدەی کردووە. واتا ئەم تیۆرییە، وەک هەر تیۆرییەکی دیکە تاقانە تیۆریی و تاقانە میتۆدی توێژینەوە و گەیشتن بە راستیی و حەقیقەتەکان نییە و دار عەسا سیحراوییەکەی مووساش نییە، کە پەرجوو بخوڵقێنێت. تیۆرییەکە وەک هەر تیۆرییەکی دیکە کە دەکرێ لەهەندێک رووەوە و بۆ هەندێک توێژینەوە سوودی خۆی هەبێت. بەڵام کەی و چۆن و لەچیدا دەکرێ سوومەند بێت بۆ توێژینەوەی زانستی، ئەمە دەکرێ مرۆڤ بگەڕێتەوە بۆ خودی تیۆرییەکە و ئەو رەخنانەی لەبارەی خودی تیۆرییەکە هەن، دەرک بە چییەتی و رادەی گرنگی بە بنەماوەرگرتنی خودی ئەم تیۆرییە بکات…
- د.بورهان لە پێشەکییەکەیدا دەڵێت:” خاڵێکی لێوەدەرچوونی ئەم باسەی بەردەست ئەوەیە کە دۆخەکە تا بڵێی مەترسیدارە نەک هەر بۆ پەکەکە و خەباتە دوور و درێژەکەی، بەڵکو بە رادەی زێدەتر مەترسیدارە بۆ چارەنوسی هەرێمی کوردستان. تەنانەت خەریکە ئەمڕۆ ئەم مەترسیە لەسەر هەرێم لە خاڵی یەکلاکەرەوە نزیک دەبێتەوە، ئەو خاڵە چارەنووسسازەی کە تیایدا تورکیا لە هەمان کاتتدا چۆک بە پەکەکە دابدات و باشووری کوردستانیش شکستێکی کەمەرشکێنی بەر بکەوێ! هەر بە نموونە، دەکرێ لە رێککەوتنێکی گشتگیردا لە نێوان ئەنقەرە و بەغدا لە هەمان کاتدا، بە شێوەیەکی کەمەر شکێن، پەکەکە و دەسەڵاتی باشووری کوردستان لە رێککەوتنێکی ئەوهادا بە ئامانج بگیرێن! ئەوەی لە ئێستادا سیناریۆیەکی ئەوها دوادەخات ئەم دۆخی پاشاگەردانییەیە کە عێراقی تیایە، چونکە ئەگەر عێراق بیەوێ دەرفەتی رێککەوتنێکی گشتگیری لەگەڵ تورکیادا هەبێ ئەوا دەبێ توانای بڕیاری گەورە و یەکلاکەرەوەی هەبێت، کە هەڵبەتە لە ئێستادا نییەتی.
بەم قسەیەی دەیەوێت پێمان بڵێت کەوا: دۆخی ئێستا بۆ پەکەکە و هەرێمی کوردستان تابڵێی مەترسیدارە و هۆکارەکەش ئەوەیە کە پەکەکە باشووری کوردستانی بە لوبنانی کردووە. ئینجا دەیەوێت بڵێت: هاکا پەکەکە چۆکی شکێنرا و زەبری کەمەرشکێنی بەرکەوت و لەناوبچێت، کە لەئەگەری رێککەوتنی نێوان ئێراق و تورکیا هەم پەکەکە لەناو دەچێت و هەمیش هەرێم زەبری کەمەرشکێنی بەربکەوێت. د.بورهان دەڵێت؛ ئەو توێژینەوەیەشی بۆ ئەوە نووسیوە تا کێشەی نێوان تورکیا و پەکەکە لە دۆخی زیانگەیاندن دەربهێنرێت.!!
هەڵبەتە د.بورهان دۆزی گەلی کورد لەگەڵ رژێمی تورکیا بە کێشەی نێوان تورکیا و پەکەکە لەقەڵەم دەدات، نەک نێوان گەلی کورد و رژێمی تورکیا. ئەمە لەکاتێکدا دەیان ساڵ پێش پەکەکەش کورد خاوەن دۆز بووە لە تورکیا. بەڵام کە پەکەکە لەدایکدەبێت خاوەندارێتی لەو دۆزە دەکات و تێکۆشان بۆ چارەسەری ئەم دۆزە دەکات.
د.بورهان پاساوێکی سەیر بۆ وێناکردنی دۆخەکە بەمشێوە ترسناکە بە ئەگەر و شیمانەیەک دێنێتەوە کە سیناریۆی رێککەوتنی نێوان هەردوو حکومەتی ئێراق و تورکیایە دژ بە پەکەکە و هەرێمی کوردستان. هەر خۆیشی دەڵێت؛ ئەوەی ئەم سیناریۆیە دوادەخات دۆخی پاشاگەردانییەکەی ئێستای ئێراقە. بێگومان د.بورهان شتێکی نوێ لەبارەی رێککەوتنی نێوان دەوڵەتانی داگیرکاری کوردستان کەشف نەکردووە، چونکە دەوڵەتانی داگیرکاری کوردستان، لەم 100 ساڵەی رابردووی دەوڵەت-نەتەوەکانیاندا بەدەیان رێککەوتن و پەیماننامە و هاوپەیمانێتییان بەیەکەوە دژ بە کورد واژۆکردووە و جێبەجێکردووە. بەڵام هەمیشە گرنگ ئەو لەهەڤهاتنانەی نێوان ئەو دەوڵەتانە نەبووە، بەڵکو ئەوەی گرنگ بووە هەڵوێست و کاردانەوەی کورد و بزووتنەوەکانیان چیبووە لەبارەی ئەو لەهەڤهاتنانەدا. هەر بۆ نموونە؛ رێککەوتنەکەی جەزائیری ساڵی ١٩٧٥ی نێوان ئێران-ئێراق، بزووتنەوەی ئەوکاتەی کورد بڕیاری ئاشبەتاڵی لە تێکۆشان دا، بۆچی ئەم بڕیارە مەرگەساتبار و تەسلیمکارییەی دا؟ ئایا نەدەتوانرا بەردەوامی بە تێکۆشان بدرێت؟ ئێستاش کە ئەگەر ئەو سیناریۆیەی نێوان تورکیا-ئێراق بە رێککەوتنێک بگات – ئەوا ئەگەری زۆرە دیسان دەسەڵاتی هەرێم ئاشبەتاڵێکی دیکە رابگەیەنێت و تەسلیم ببێت. خاڵێکی تر کە گرنگە لێرەدا بە کورتی ئاماژەی پێبدەم ئەوەیە کە بەڕاستی ئێراق بەم پێکهاتە و دۆخەی ئێستایەوە، کەی و چۆن دەگاتە ئەو ئاستەی کەوا بچێتە سەر ستراتیژی داگیرکاریی و فاشیستانەی رژێمی تورکیا و دەست بەو شەش پرۆسەیەی “نکۆڵیکردن، قڕکردن، کۆمەڵکوژی، تواندنەوە و خۆبەخۆتواندنەوە، پارچەکردن و راگواستن”ی گەلی کورد لە باشووری کوردستاندا بکات؟ ئایا بەڕاستی ئێراق ئەو زەمینەیەی تێدا هەیە وەکو تورکیا ئەو شەش پرۆسەیە بەسەریەکەوە جێبەجێ بکات؟ ئایا ئێراق توانست و زەمینەی ئەوەی بۆ رەخساوە یان دەڕەخسێت کەوا لەداهاتوویەکی نزیک یان دووردا، ببێتە پەیڕەوکاریی ستراتیژییە ئەختەبووتئاسا شەش قاچەکەی رژێمی تورکیا؟ بێگومان ئەو پرسیارانە بۆ خودی د.بورهان و خوێنەران و توێژەرانی بەجێدێڵم.
بەڵام ئیدی لەئەگەری جێبەجێکردنی هەمان سیناریۆ دژ بە گەلی کورد لەباشوور و دژ بە پەکەکەدا ئایا گەلی کورد لە باشووردا بێدەنگ و بێهەڵوێست لێیدادەنیشێت؟ بێگومان نەخێر و مافی بەرگری لەخۆکردنی هەیە و مسۆگەر دەیکات. ئەی پەکەکە؟ ئایا پەکەکە ئاشبەتاڵ لە تێکۆشانی شۆڕشگێڕانەی خۆی دەکات؟ مسۆگەر نەخێر. نەک ئەم سینایۆیە، بەڵکو سیناریۆی زۆر لەمە مەزنتر و مەترسیدارتریشی لەدژدا بەڕێوەچووە و کۆڵی نەداوە و تەسلیم نەبووە و بەرخۆدان و هەڵوێستی شۆڕشگێڕانەی بە بنچینە وەرگرتووە. خۆ هەمان رێککەوتن و سیناریۆی د.بورهان باسی لێیەوە دەکات، لە ساڵانی نێوان ٢٠٠٧-٢٠١١دا بەڕێوەچوو و لەژێر ناوی “کۆردیناسیۆنی سێینەی دژ بە پەکەکە” لەنێوان (ئەمریکا-تورکیا-ئێراق) جێبەجێ کرا، لەڕاستیدا کۆردیناسیۆنەکە سێقۆڵی نەبوو، بەڵکو چوارقۆڵی بوو و پەدەکەش بە نوێنەرایەتی کەریم سنجاریی “ئەندامی م.س و وەزیری ناوخۆی هەرێمی کوردستان” بەشداریی ئەو کۆردیناسیۆنەی کردبوو. گەلێک بڕیار و هەنگاویشیان دژ بە پەکەکە هەڵێنا. بەڵام ئاکام چیبوو؟ توانیان چ ئەنجامێک بەدەستبهێنن؟ رەنگبێ هەندێک زیانیان بە پەکەکە گەیاندبێت، بەڵام پەکەکە نەک هەر چۆکی نەشکا و چۆکیدانەدا، بەڵکو ئەو کۆردیناسیۆنە نەزۆک و بێئاکام بوو. رەنگبێ ئێستاش بەجۆرێک لە جۆرەکان ئەو کۆردیناسیۆنە بەردەوامی هەبێت، بەتایبەتی لەبەرامبەر بە خەڵکی ئازادیخوازی شەنگال و وارگەی پەنابەرانی مەخموور و ئاڵوگۆڕکردنی زانیاریی هەواڵگریی نێوانیان هەبێت. بەڵام ئەمانە دووژمنن و لە پیلانگێڕیی و رێککەوتنی نێوانیان دژ بە کورد و بزووتنەوە ئازادیخوازەکەی بەردەوام دەبن. بەڵام گرنگ ئەوەیە کورد و بزاڤەکەی چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ دۆخێکی وەهادا دەکات؟. ئەوەی جێی سەرنجە، د.بورهان پێی وایە کە لەئەگەری جێبەجێبوونی سیناریۆیەکی وەها لەنێوان ئێراق-تورکیادا ئەوا پەکەکە چۆکی دەشکێنرێت و هەرێمیش بەهەمان شێوە زەبری بەردەکەوێت. لەراستیدا ئەوەی لە هەرێم زەبری بەردەکەوێت بە پلەی یەکەم زیاتر توێژە دەسەڵاتدارەکەیەتی. ئەوە دەسەڵاتەکەی باشوورە کە بەهۆی ئەو پەیوەندییە بارمتەگیرییەی دەسەڵاتی هەرێم بۆ تورکیا، زەمینەی هەموو زەبربەرکەوتنێکی خەڵکی باشووریشی رەخساندووە، نەک پەکەکە. بەڵام د.بورهان زۆر بەمەبەست کاغەزەکانی تێکەڵاو کردووە و دەیەوێت هەر زەبربەرکەوتنێک بە خەڵکی باشوور و قەوارەکەی، هەر لە ئێستاوە بیخاتە ئەستۆی پەکەکە. بۆ؟ چونکە گوایە پەکەکە هەرێمی کوردستانی بە لوبنان کردووە.!! بەڵام د.بورهان بەهیچ شێوەیەک باسی دوو خاڵی زۆر ستراتیژیی و چارەنووسساز ناکات:
یەک: پەیوەندی سی و یەک ساڵەی نێوان دەسەڵاتدارانی باشوور، بەتایبەتی پەدەکە، لەگەڵ حکومەتە یەک لەدوایەکەکانی تورکیا لەسەر بنەمای: بەبارمتەگرتنی دەسەڵات و خەڵکی باشوور، تاڵانکردنی سامانی ژێرزەوی و سەرزەوی باشوور، داگیرکردنی سەربازیی، ئەمنی، سیاسی، ئابووری و کولتوورییانەی باشووری کوردستان و زەبروەشاندن لە بزووتنەوەی ئازادیی کوردستان و زۆر بەتایبەت پەکەکە و تەنانەت زەبروەشاندن لە خەڵکی و بزووتنەوەکانی رۆژئاوا و رۆژهەڵاتی کوردستانیش، بووە. خۆ هەموو بەچاوی خۆمان دەبینین کە لەجیاتی ئەوەی قەوارەی باشوور رووی لە بەغداد بێت، لەباوەشی ئەنقەرەدا دژ بە بەغداد بووە. کە ئەمە بۆخۆی هۆکارێکی زۆر بەرچاوە لەوەی کە ئەگەر حکومەتی ئێراق بەهێز ببێتەوە، ئەوا مسۆگەر هیچ کات ئەم دۆخی بەبارمتەگرتنەی هەرێمی کوردستان و ئەو تاڵانی و داگیرکارییەی تورکیا پەسند ناکات و هەڵوێست و کرداری دژبەرانەی دژ بە تورکیا و دەسەڵاتی هەرێم دەبێت. ئایا لە دۆخێکی وەهادا حکومەتی ئێراق دژ بە خودی خەڵکی باشووری کوردستانیش هەڵوێست و کرداری دژبەرانەی دەبێت یان نا؟ ئەمە هێشتا روون نییە. د.بورهان دەیەوێت وا نیشان بدات کە هیچ جیاوازییەک لەنێوان بەرژەوەندییە ستراتیژییەکانی خەڵکی باشووری کوردستان و بەرژەوەندییە بنەماڵەیی و حیزبییەکانی دەسەڵاتدارانی باشوور نییە و هەمان شتن. ئەمە لەکاتێکدا ئەمڕۆ و لە 31 ساڵی رابردووشدا بەرژەوەندییەکانی دەسەڵاتدارانی هەرێم لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی خەڵکی هەرێم تەواو ناکۆک و دژ بەیەک بوونە و هیچ کات هەمان بەرژەوەندیی نەبووە. بۆیە کاتێک دەڵێت؛ هەرێمی کوردستان زەبری کوشندەی بەردەکەوێت، ئەوە روون ناکاتەوە کێی هەرێمی کوردستان زەبرەکەی بەردەکەوێت؟ خەڵکی باشووری کوردستان یان دەسەڵاتدارەکانی هەرێم؟. ئینجا دەیەوێت لە شاردنەوەی ئەم راستییەدا، پەکەکەش هەر لە ئێستاوە بەوە تۆمەتبار بکات کە زیانی بە هەرێمی کوردستان گەیاندووە و دەگەیەنێت. ئەمە کرۆکی شاراوەی هەموو ئەو (توێژینەوە)یەی د.بورهانە. بۆ ئەوەی ئەم تۆمەتبارکردنەی سەر پەکەکەش بسەلمێنێت هاتووە چەندین شێر و ڕێوی هێناوەتەوە و لەمیانەی خراپ بەکاربردنی “تیۆری ناوەند-رۆخ و میتۆدی بەراوردکارییدا دەیەوێت بیسەلمێنێت کە مادام پەکەکە هەرێمی کوردستانی بەلوبنانی کردووە، ئەوا هەر زەبروەشاندنێک بەر هەرێمی کوردستان بکەوێت ئەوا پەکەکە خەتابارە. ئیدی د.بورهان بۆ سەلماندنی ئەم خەتابارییەی پەکەکە لە پێشەکییەکەیدا دەڵێت:” ئەم وتارە هەوڵێکە بۆ دەرهێنانی کێشەی تورکیا و پەکەکە لە هاوکێشەیەکی زیانبەخش، کە تیایدا زهنیەتی “یان رەش یان سپی” وەیا حوکمی “لەگەڵ یا دژ،” کە لە چوارچێوەیەکی سنوورداری ئایدیۆلۆژی و حیزبیدا باڵادەستە”. هەروەها دەڵێت:” پرسیاری سەرەکی ئەم وتارە ئەمەیە: ئایا هەرێمی کوردستان چۆن “بە لوبنانی” کراوە و چ ئاکامێک لەو حاڵەتی بە لوبنانیکردنە چاوەڕوان دەکرێ؟”
لەلایەکەوە دەیەوێت بڵێ؛ هەر کەسێک وەکو من پەکەکە خەتابار نەکات و وانەزانێت کە هەرێمی کوردستانی بە لوبنانی کردووە، ئەوا بەئەقڵییەتی رەش یان سپی و لەگەڵ یان دژ و ئایدیۆلۆژیانە و حیزبیانە بیردەکاتەوە، لەلایەکی تریشەوە دۆزی کورد لەگەڵ دەوڵەتی تورکیا بە کێشەی تورکیا و پەکەکە لەقەڵەم دەدات. ئەمە ئەو میتۆد و تیۆرییەیە کە د.بورهان دەیەوێت لەو (توێژینەوە)یەدا پێمان بسەلمێنێت. بەڵام خۆیشی لەم (توێژینەوە)یەدا هەر لەسەرەتاوە بە تۆمەتبارکردنی پەکەکە بەوەی هەرێمی کوردستانی بەلوبنانیکردووە، “سەنگەری دژ”ی هەڵبژاردووە و لەروانگەیەکی زۆر بەرتەسک و نا ئەکادیمیانەوە لە دۆخەکە دەڕوانێت.
دوو: د.بورهان بەهیچ شێوەیەک باسی مەسەلەی ویلایەتی موسڵ و ستراتیژی داگیرکاریی تورکیا بۆ باشووری کوردستان ناکات..!! کە ئەمە کاکڵ و ئەسڵی مەسەلەکەیە و لێی رادەکات و وەک خۆی دەڵێت؛ بە رۆخی رۆخی ئەم بابەتەوە خەریکە… واتا وازی لە مەسەلە ستراتیژییەکە هێناوە، کە هەوڵە ستراتیژییەکانی تورکیایە بۆ باشووری کوردستان و جێبەجێکردنی پڕۆژەی عوسمانییەتی نوێیە، باسی هۆکاری هەبوونی دۆزی کورد لە تورکیا و خۆرهەڵاتی ناوین و لەدایکبوونی پەکەکە وەک بەرئەنجامی ئەو دۆزە ناکات، باسی ستراتیژیی تورکیا بۆ باشووری کوردستان و کۆی ویلایەتی کۆنی موسڵ ناکات، باس لە یەکێک لەئاکامەکانی ئەو دۆخە دەکات کە هەبوونی پەکەکەیە لە گۆڕەپانی تێکۆشاندا، لەناو ئەو گۆڕەپانانەشدا وەک هەر بەشێکی تری کوردستان لە باشووری کوردستانیشدا تێدەکۆشێت. باشە بۆ د.بورهان خۆی لەباسکردنی کرۆک و ئەسڵی بابەتەکە دەدزێتەوە و دێت باسی یەکێک لە دەرئەنجامەکانی هەبوونی دۆزی کورد دەکات کە تێکۆشانی گەریلایی پەکەکەیە لە کۆی کوردستان و زۆر بەتایبەتیش باس لەهەبوونی تێکۆشانی گەریلایی لە باشووری کوردستان دەکات و ناوی دەنێت بەلوبنانیکردنی هەرێمی کوردستان؟ ئەمە لەبنچینەدا ئەو گرفتە میتۆدیی و ئەکادیمییەیە کە د.بورهان گیرۆدەی بووە. چونکە د.بورهان هیچ مەبەستی نییە باسی هۆکاری دەستپێکردن و بەردەوامیدانی تێکۆشانی گەریلایی تا ئێستا بکات، کە خودی هەبوونی دۆزی گەلێکە بەناوی دۆزی کورد، هەبوونی ستراتیژییەتێکی داگیرکارییە بەناوی ستراتیژییەتی عوسمانییەتی نوێ. کە تۆ باسی ئەسڵی بابەتەکە ناکەیت و دێیت دەچیتە سەر هەبوونی پەکەکە لە هەرێمی کوردستان، کە زۆر روونە پەکەکە چۆن و کەی هاتۆتە باشوور و بۆ لە باشوورە و لە باشوور چیکردووە و چیدەکات و چ دەرئەنجامێکی ئەو هەبوونەی لە باشووردا بۆ تێکۆشانەکەی و بۆ گەلەکەی بەدەستهێناوە، بەڵام مەبەستتە لەو خاڵەوە تیرێک لە تێکۆشانی ئازادیی گەلەکەت بدەیت و هۆکار و دەرئەنجامەکانی هەبوونی پەکەکە لە باشوور و تەنانەت کۆی خەباتە گەریلاییەکەی بشێوێنیت و ئەمەش بەناوی ئەکادیمییبوون و بەڕێگەی هەڵەبەکارهێنانی تیۆریی و میتۆدێکەوە ئەمە دەکەیت، ئەمە بۆخۆی جێی تێڕامان و لێوردبوونەوەیە.
ئەگەر د.بورهان لەگەڵ باسکردنی ئەم دوو خاڵەی سەرەوە باسی هەبوون و ئاکامەکانی تێکۆشانی گەریلایی پەکەکە و دەرئەنجامی هەبوونی ئەم تێکۆشانەیشی لە هەرێمی کوردستاندا بکردبایە ئەوا لەوانەبوو، توێژینەوەکەی کەمێک بە ئاراستەی راست رۆیشتبا و دەرئەنجامی راستی لێوەدەرهاتبا. بەڵام بێیت و هەبوونی پەکەکە لە هەرێمی کوردستان لەهەموو ئەم مەسەلانە داببڕێنیت و لەمیانەی چەمکی بەلوبنانیکردنەوە لە راستییەکان و ئەسڵی مەسەلەکە رابکەیت و ئینجا پەکەکەش بەوە تۆمەتبار بکەیت کە هەر زیانێک بە هەرێمی کوردستان بکەوێت (لەئەگەری رێککەوتنی نێوان تورکیا-ئێراقدا)، ئەوا بەهۆی بەلوبنانیکردنی هەرێمی کوردستانەوەیە لەلایەن پەکەکەوە. باشە ئەمە لەکوێی توێژینەوەی ئەکادیمیی و تیۆریی رەخنەیی و بەراوردکاریی و زانستیبووندا جێی دەبێتەوە؟! ئەی مەرجی بنەڕەتی هەر توێژینەوەیەکی ئەکادیمی و زانستی ئەوە نییە کە باس لە دیاردەیەک، دۆخێک، کێشە و گرفتێک بکرێت، دەبێت بەر لەهەمووشتێک باس لەو دۆخە بکرێت کە ئەو مەسەلە باسلێکراوە تێیدا دەرکەوتووە و پەیدابووە؟ دەبێت باس لەو هۆکارانە بکرێت کەوا ئەو مەسەلە باسلێکراوە بەهۆیانەوە سەریهەڵداوە؟ ئەگەر ئەمە مەرجێکی بنچینەیی هەر توێژینەوەیەک بێت، ئەی بۆ د.بورهان، ئەم مەرجەی لە (توێژینەوە)کەیدا لەبەرچاو نەگرتووە و پەیڕەوی نەکردووە؟ ئەمە ئەو گرفتە زیهنی و گرێ دەروونییەیە کە بەهۆیەوە د.بورهان هیچ لای مەبەست نەبووە، بەلای ئەسڵی بابەتەکەدا بچێت، بەڵکو ئەوەی بەلایەوە گرنگ بووە تەنیا بیسەلمێنێت کە پەکەکە خەتابارە بەوەی هەرشتێک لەمیانەی رێککەوتنی نێوان تورکیا-ئێراق بەسەر هەرێمی کوردستان و کورد بەگشتیدا بێت. چونکە هەرێمی کوردستانی بە لوبنانیکردووە و دەستبەرداریی کۆی تێکۆشانی گەریلایی نابێت و لاسایی فەلەستینییەکان ناکاتەوە. - هەرچەندە لەپێشەکییەکەیدا بەسەرەقەڵەمێک و راگوزەرانە باس لەوە دەکات کە: ” بەهەر حاڵ لەم رووەوە دەتوانین هەرنەبێ بە ئاسانی بڵێین کە لاوازکردن و تەنگپێهەڵچنینی پەکەکە (لە باشوور و رۆژئاوای کوردستان) ئامانجێکە کە لەوێدا خواست و بەرژەوەندییەکانی تورکیا و پارتی دیمۆکراتی کوردستان “یەکانگیرن.” بەڵام خۆی لە باسکردنی خاڵی یەکەمی سەرەوە لادەدات و بە گرفت و کێشەی نابینێت. باس لە هۆکاری ئەم یەکانگیربوونەیان و دەرئەنجامەکانی ئەو یەکانگیربوونە لەگەڵ خۆیدا هێناویەتی ناکات، بۆ رەنگبێ وەک دەڵێن؛ “زیانی بۆ پەزەکانی هەبێت”؟!!. ئەمە لەکاتێکدا هەر ئەم یەکانگیربوونە بۆخۆی یەکێک لەهۆکارە زۆر روونەکانە لەهەبوونی پەکەکە لە باشووردا، نەک هەبوونی پەکەکە لەباشوور بووبێتە هۆی ئەم یەکانگیربوونە و بووبێتە هۆی ئەوەی هەرێمی کوردستان زەبری بەربکەوێت. بەڵکو ئەوە ئەو یەکانگیربوونەی نێوان تورکیا-پەدەکەیە کە پەکەکەش لەبەرامبەر بەم یەکانگیربوونەدا بەرگری لەخۆی دەکات و لەکوێ پێویست بێت بەرگری بکات دەیکات.
- ئینجا د.بورهان هەر لە پێشەکییەکەیدا بۆئەوەی خەباتی گەریلایی تەواو رەش بکات و بەبێ ئەنجام و سەرچاوەی زیانگەیاندن بە گەلی کورد نیشان بدات دەڵێت:” ئەم رەهەندانە هەموویان بەیەکەوە، کورد بە گشتی، وە بە تایبەتی پەکەکە و ئەزمونی باشوری کوردستان لە خاڵی یەکلابوونەوەی مەترسیدار نزیک دەکاتەوە: لە لایەکەوە تا بڵێی دۆخی هەرێمی کوردستان هەستیارە، وە لەولاشەوە بە هەموو پێوەرێک خەباتی چەکداری پەکەکە، هەر نەبێ لە باکوری کوردستان، لە باشترین حاڵەتدا، گەیشتۆتە رادەیەک لە بنبەست و بێ کاریگەر کراوە، ئەوەی ماوەتەوە شەڕی “خۆپارێزییە” لەسەر خاکی هەرێمی کوردستان. کات نە لە بەرژەوەندی پەکەکەیە وە نەش لە بەرژەوەندی هەرێمی کوردستانە!”
بێگومان دۆخەکە بۆ پەکەکە و تێکۆشانی گەریلایی تەواو پێچەوانەی ئەم بانگەشەیەی د.بورهانە. هەر بۆ نموونە؛ ئەگەر هەر تەنیا ئاکامی شەڕ و بەرخۆدانی گەریلا لە پێنج مانگی رابردوودا بڕوانین دەبینین کەوا ئەو لێکدانەوەیەی د.بورهان چەندە وەهمی و ناڕاستە سەبارەت بە کاریگەرییەکانی تێکۆشانی گەریلایی و ئەو زیانانەی لە داگیرکاریی تورکیای داوە.
بەڵام کامانەن ئەو پێوەرانەی کەوا وای لە د.بورهان کردووە هەروا بەئاسانی و هەڕەمەکی و بێ توێژینەوە و خستنەڕووی داتاکان بڵێت؛ گەیشتۆتە رادەیەک لە بنبەست و بێکاریگەرکراوە؟ د.بورهان خۆی لەباسکردنی ئەو پێوەرانە دەدزێتەوە و دەڵێت ئەوەی ماوەتەوە شەڕی خۆپارێزییە. ئێ ناوی هێزەکانی گەریلا هەر لە ساڵی ٢٠٠٠وە بووە بە “هێزەکانی پاراستنی گەل(هەپەگە)”. واتا ئەو شەڕ و بەرگری و بەرخۆدانانەی گەریلا بەڕێوەی دەبات بەرگری رەوایە و خۆپارێزییە، نەک رێگە و رێبازێک بۆ چارەسەری پرسی کورد .
لێرەدا ناچمە سەر ئەو هەموو شرۆڤە و توێژینەوانەی کەوا رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە و کەجەکە و هەپەگە لەبارەی هۆکاری پێداویستیی هەبوونی هێزەکانی پاراستنی گەل و بەردەوامیدانی بە دۆخی بەرگری رەوا، تەنیا لە پەیماننامەکەی کەجەکەدا لە چەند ماددەیەکدا زۆر بەڕوونی باسی ئەم پێداویستییە دەکات. لە پەیماننامەی کەجەکەدا لە بەشی جاڕنامەی دامەزراندندا رێبەر ئۆجەلان دەڵێت:” کۆنفیدراڵیزمی دیموكراتی بەبێ پەنابردنە بەر توندوتیژی و زەبروزەنگ بەرێگای ئاشتییانە چارەسەركردنی كێشەكانی كۆمەڵگا بەبنەما وەردەگرێت، واتە پشت بە سیاسەتی ئاشتیخوازانە دەبەستێت. بەرامبەر بەو هێرشانەی كە دەكرێنە سەر وڵات، گەل و ئازادییەكان و پێشێلكارییەكانی ماف و یاسا لە رەوشی بەرگری رەوا(الدفاع المشروع)دا دەبێت.”
هەروەها کەجەکە لەماددەی (٤) بڕگەی (ل)دا دەڵێت:” لەدژی هێرشەکانی سەر رێبەرێتی کۆنفیدرالیزمی دیموکراتی، وڵات، گەل و ئازادییەکان و تا دەگاتە کۆمەڵکوژییەکانی سەر چاندەکان و هەموو رەفتارەکانی دەوڵەت-نەتەوەدا، لەسەر بنەمای بەرگری رەوا تێدەکۆشێت.” و لە ماددەی(٦) و بڕگەی (ل)شدا دەڵێت:” مافی گەلان و کۆمەڵگەکان هەیە بە ئازادی چارەنووسی خۆیان دەستنیشان بکەن. لەبەرامبەر بە فشار، تواندنەوە، لەناوبردن و داگیرکارییدا مافی بەرخۆدانی گەلان و کۆمەڵگەکان رەوایە.”
هەروەها سەبارەت بە رەوشی پاراستنی رەوا لە ماددەی(٣٣)دا دەڵێت:” ئەگەر لەدژی سیستەمی کۆما جڤاکێن کوردستان و رێبەرەکەی هێرشێکی کرداریی پێکبێت. ئەو داگیرکارییەی بەواتای سیاسی لەسەر کۆمەڵگەی کوردستان خۆی سەپاندووە بەردەوام ببێت، بەواتای ئابووریی؛ برسێتی، بێکاریی، هەژاریی و تاڵانی بەردەوام ببێت، لەڕووی چاندیییەوە؛ تواندنەوە، ژنکوژیی و قڕکردن(ژینۆساید) بەردەوام ببێت و دژ بە دۆخی داگیرکاریی سەربازیی، شەڕی پاراستنی رەوا پێویست دەبێت.”
ئەمەو لەچەندین ماددە و بڕگەی تردا کەجەکە وەک سیستەمێکی جڤاکی گەلی کوردستان مەسەلەی بەرگری رەوا و شەڕ و ئاشتی و بەرپرسیارێتییەکانی هێزەکانی بەرگری رەوادا زۆر بە روونی و کۆنکریتی باسی لێیانەوە کردووە. بەڵام د.بورهان بەلایەوە گرنگ نییە کەی پێویست بە بەرگری رەوا هەیە و کەی دەکرێ دەستبەرداریی لێبکرێت؟ کەی و چۆن دۆخی شەڕ یان ئاشتی دێتەدی و چۆن بڕیار لەبارەیەوە وەردەگیردرێت؟ ئەوەی بەلایەوە گرنگە ئەوەیە کە دەبێت پەکەکە دەستبەرداریی خەباتی گەریلایی ببێت و چەکدابنێت و تەواو. دەرئەنجامەکەی ئەمە چیدەبێت و چۆن دەبێت بەلای د.بورهانەوە هیچ گرفت و کێشەیەک نییە.!! ئاخر ئەم جۆرە بیرکردنەوە و بۆچوونە چەندە لەگەڵ لۆژیکدا دەگونجێت؟ دەستبەردان لە خەباتی گەریلایی و چەکدانان چەندە لەگەڵ راستینەی دۆزی کوردستان و راستینەی ستراتیژە داگیرکاریی و فاشیستانەکەی تورکیا و رژێمەکانی تری سەر کوردستان و راستینەی چینی بەکرێگیراو و بەبارمەتگیراوی کورد و راستینەی کۆی دۆخی ئاڵۆزی خۆرهەڵاتی ناوین و جیهانی پڕ لە شەڕ و پەلاماردان و خۆپڕچەککردندا یەکانگیر دەبێتەوە؟ ئەمانە بەلای د.بورهانەوە جێی باس و خواس نین و هەردەبێت پەکەکە دەستبەرداریی تێکۆشانی گەریلایی و چەک ببێت و لاسایی ئەزموونە شکستخواردووەکەی فەلەستینییەکان بکات و تەواو. - ئینجا بۆ سەلماندن و بەرەواکردنی ئەم تەرح و داواکارییەی لە پەکەکە، د.بورهان لە پێشەکییەکەیدا دەڵێت:” هەردوو خەباتی چەکداری فەلەستینییەکان و پەکەکە هیچ جارێک لە ناوەندەوە نەبووە، بەڵکو بەردەوام لە رۆخەوە بووە، بەمەش ئەم شێوازە لە خەبات (لە رۆخ) کۆمەڵێک ئاکامی زیانبەخشی بۆ هەردوو جوڵانەوە چەکدارییەکە و رۆخە جوگرافییەکانیش، وەک ژینگەی ئەم جوڵانەوە چەکدارییانە، هەبووە، ئەو رۆخە جوگرافییە سەرەتا بۆ فەلەستینییەکان کەرتی غەزە و بۆ پەکەکەش باکوری کوردستان بوو. لەوەش زیاتر، ئەو جوڵانەوە چەکدارییانە زیانبەخش بوونە بۆ ئەو وڵاتانەی، کە وەک رۆخی رۆخ، واتە پێگەی جوڵانەوە چەکداریەکە، رۆڵییان بینیوە: هەڵبەتە لە حاڵەتی فەلەستینییەکان ئەو وڵاتە ئوردن و دواتر لوبنانە و لە حاڵەتی پەکەکەشدا هەرێمی کوردستانە. لە هەردوو حاڵەتیشدا رەهەندێکی هاوبەش ئەو راستییەیە کە “ئەگەر خەباتی چەکداری، یا بە مانایەکی تر نەبەردی سەربازیی لە خودی ناوەنددا نەکرێ، ئەوا خەباتە چەکدارییەکە دوور دەمێنێتەوە لە کاریگەرییەکی راستەوخۆ لەسەر بڕیار و هەڵوێستەکانی رژێم یا دەسەڵاتدرانی ناوەند.”
جارێ بەرهەموو شتێک ئەزموونی دەستبەرداربوونی بزووتنەوەی فەتح لە تێکۆشانی چەکداریی خۆی ئەزموونێکی تەواو شکستخواردوو و تەسلیمکارانەیە، نەک هەر هی ئەوە نییە لاسایی بکرێتەوە، بەڵکو هی ئەوەیە بەر رەخنەی توند بدرێت، کە چۆن گەلی فەلەستینی گورگانخواردوو کرد و بێ بەرگریی رەوای هێشتەوە و دۆزی فەلەستینییەکانی قووڵتر و ئاڵۆزتر کردەوە. چونکە بزووتنەوەی فەتح لەبەرامبەر بە چەمکی “یان دەبێت تەسلیم بیت یان بە تیرۆریزم ناوزەدت دەکەم”دا بژاری تەسلیمبوونی پەسند کرد، بۆ ئەوەی سیفەتی تیرۆریزمی لێببێتەوە..!! راستە فەلەستینییەکان دەستبەرداریی تێکۆشانی چەکداریی بوون و چەکەکانیان دانا، بەڵام دوای زیاتر لە 34 ساڵ دۆزی فەلەستینییەکان چی بەسەرهات؟ چارەسەر بوو؟ ئایا خەباتی چەکداریی فەلەستینییەکان کۆتایی هات، یان دیسان سەریهەڵدایەوە؟ ئایا لەوکاتەوە تا ئێستا دۆزی فەلەستینییەکان یەک هەنگاو چۆتە پێشەوە؟ یان بۆتە کارتێک بەدەست تورکیا و هەندێک دەوڵەتی عەرەبی و ئێرانەوە؟ ئایا د.بورهان ئەمەی لە پەکەکە دەوێت؟ بێگومان پەکەکە ئەمەی نەکرد و ناشیکات. نە تەسلیم دەبێت و چەکدادەنێت و نەش پێوەلکاندنی سیفەتی “تیرۆریزم” لە خەبات و بەرخۆدان ساردی دەکاتەوە. بەڵکو هات رێی سێیەمی هەڵبژارد، کە رۆڵ و پێگەی چەک(تێکۆشانی گەریلایی) گۆڕی، چەک و گەریلای خستە دۆخی بەرگری رەواوە و لەوەی دەرخست ببێتە رێگە و رێبازی سەرەکی چارەسەرکردنی پرسی کورد، لەجیاتی ئەوە، وەک لە پەیماننامەکەی کەجەکەشدا بەڕوونی دیارە، رێگە و رێبازی ئاشتیی و سیاسی کردۆتە رێگە و رێبازی چارەسەرکردنی پرسەکە. لەهەمانکاتیشدا خۆیشی دانەماڵیوە لە چەک. ئەمە ئەو دۆخەیە کە د.بورهان نەیتوانیوە بیبینێت و نایەوێت واتای پێبدات. لەم وتارەی د.بورهاندا ئەوەندەی بە ئەقڵییەتی رەش یان سپی کاردەکات واتا داوا لە پەکەکە دەکات یان لەناودەچێت و چۆکی پێدادەنرێت و هەرگیز سیفەتی تیرۆریزمی لێنابێتەوە یانیش دەبێت چەکدابنێت و خۆی لە چەک داماڵێت. لە راستیدا د.بورهان لەوەش زیاتر دەڕوات و تەنیا یەک رێگە لەبەردەم پەکەکەدا دەمێنێتەوە ئەویش لەناوچوونە…!! چونکە پێی وایە پەکەکە چەکدانەنێت لەناودەچێت، بەڵام ئەوەش باس ناکات کە ئەگەر داواکەی د.بورهان جێبەجێ بکات و چەکیش دابنێت هەر لەناودەچێت.!! ئایا ئەمە ئەقڵییەتی رەش یان سپی یان بڵێین تاکڕەهەند روانین نییە کە د.بورهان بۆ پەکەکەی پێشنیاز دەکات؟ یان هەر سەپاندنی قەدەری لەناوچوونە بەسەر پەکەکەدا؟!
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
