دۆخی کورد لەنێوان ساڵانی ١٩٧١_ ١٩٨٠ز لە تورکیا.. فەرهنگ خلیل قادر
لەدوای کودەتاکەی ١٩٧١ سەرکردایەتی سووپای تورکیا سیاسەتی بەرامبەر کورد دژایەتی و نکۆڵی کردن لەنەتەوەی گەلی کوردیان دەکرد هەمان ئەو هەنگاوانەی سەرکردەکانی سوپای کودەتای ١٩٦٠ پەیڕەویان دەکرد وە چەندین هەنگاوی نوێی تر بە توندترین شێوە گرتە بەر،
هەنگاوەکانی حکومەتی تورکیا دژی کورد
١_ باری نائاسای لە دووانزە ویلایەتی کورد نیشین راگەیەنرا.
٢_ هەڵمەتێکی فراوانی سەرکوت کاری دژ بە هێزە کوردەکان پیادە کرا بە هەزاران کورد دەست گیرکرا بەشێکی زۆری کە ئەندامانی پارتە سیاسیەکانی کورد وەکوو(DDKO) و پارتی دیموکراتی کوردستانی تورکیا بە تۆمەتی خیانەتی مەزن تەمەت بارکرا٫
٣قەدەغەکردنی زمان و دابونەریتی کورد. ٤بڕیاری قەدەغەکردنی چاپ و بڵاوکردنەوی گۆڤارە کوردیەکانی دەرکرد٫
٥_ ژمارەیەک لە نوێنەرانی ڕۆشنبیری کورد دادگای کرا بە تۆمەتی هەوڵدان بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆی کوردی٫
پارت و ڕێخراوە سیاسیەکانی کورد:
دوای هێور بونەوەی دۆخەکە ڕێگا درا پارتە سیاسیەکان دابمەزرێن چەند پارتی کوردیش دەرکەوتن وەکوو”
١_پارتی کاریگەری کوردستان (کیپ ) :
ئەم پارتە لەلایەن دکتۆر شڤان دامەزرا پێشتر لەناو پارتی دیموکراتی کوردستان لە تورکیا بوو ئەم پارتە خۆی بە مارکسی لینینی لە قەڵەم دادا سەرەتا لەژێر ناوی ( کۆمەڵەی کەلتوری دیموکراتی شۆڕش گێڕ ) خۆیان ڕێک خستەوە لە ساڵی ١٩٧٧ دا ناوی پارتەکەیان بۆ پارتی کاریگەری کوردستان ( کیپ) گۆڕا ئامانجی ئەم پارتە ئەوەبوو مافی کورد بە دەست بێنێت ئەم پارتە خاوەن چەند گۆڤاروو ڕۆژنەمە بوو گۆڤارێک دەرچوو بە ناوی ( لاوانی شۆڕش گێڕی دیموکرات ) هەروەها ڕۆژنامەیەکیش بەناوی ( ژیانی نوێ ) دەرچوو،
٢_ ڕێخراوی ڕزگاری کوردستان
ئەم ڕێخراوە لە چەند ئەندامێکی جیابوەوەی (DDKO) دامەزرا. ڕۆژنامەیەکیش بەناوی ڕزگاری دەرچوو ئەم ڕێخراوە لە هەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٧٧ پشتیوانیان لە ئەجەوید و پارتەکەی نەکرد ئەمانە زیاتر باوڕیان بە سیۆسیالیزم هەبوو،
٣_ رێکخراوی ئاڵای رزگاری
ئەم رێکخراوە لە ساڵی ١٩٧٨ز لە رێکخراوەی رزگاری جیابووەوە ئەمانە داوایان دەکرد گۆرانکاری لە پرەنسیپە مارکسیەکاندا بکرێت و لەگەڵ دۆخی کوردا بگونجێندرێت٫
٤.ڕێخراوی کاوە
ئەم ڕێخراوە لە ساڵی ١٩٧٧ دامەزرا کە ئامانجیان پێکهێنانی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردی بوو ئەمانە زیاتر لەنێو لاوەکان و خوێندکاران بڵاو بوەوە
کۆمەڵەی تێکۆشین٫
ئەم کۆمەڵەییە لە ساڵی ١٩٧٨ز دامەزرا لە زیاتر باوەریان بە خەباتی چەکداری هەبوو هەبوو لە پێناوە سەربەخۆی کوردستاندا٫
بزووتنەوەی رزگاری خوازی نەتەوەیی کوردستان
ئەم رێکخراوە لە گەنجە چەپەکانی ناو پارتی دیموکراتی کوردستانی تورکیایان دامەزراند کە باوەریان بە خەباتی چەکداری هەبوو و بۆ کوردستانێکی سەربەخۆ و دیموکرات کاریان دەکرد ، بەرنامەشیان بەو شێوەیە بوو کە لەگەڵ هیچ داگیرکەرێکی کوردستاندا مامەڵە نەکەن٫
٥- پارتی کرێکارانی کوردستان ئەم پارتە وەک گروپێکی مارکس لینینی لە ناوەندەکانی خوێندی باڵا لە تورکیا دەرکەوت وە دواتر وردە وردە پەرەی سەند و لەساڵی ١٩٧٤ ز دا ئەم گروپە زیاتر گەیشتە ئەو باوەری لە رێگای بیربۆچوونە مارکسیەکانەوە دۆزی کورد چارسەربکرێت ، لە نێوان ساڵانی (١٩٧٣ ١٩٧٧ز)دا کە گرووپەکە بە ئاپۆچییەکان دەناسران هەتا دەهات زیاتر پێش دەکەوتن ، و لەکۆتایی ساڵی ١٩٧٧ز دا (عبدوڵڵا ئۆجەلان یەکەم رەشنووسی پرۆگرامی پارتی کرێکارانی کوردستان لە شاری (عینتاب ) و لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٧٨ ز دا ئەم گرووپە یەکەم کۆنگرەیان لە گوندی (فیس )ی سەر بە شاری ئامەد بەست ، کە چوار رۆژی خایاند و تیایدا بڕیاری دامەزراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان دراو لێرشەوە ئەم پارتە ووردە ووردە دەستیانکرد بە هێرشکردنە سەر ئاغا و موڵکدارە کوردەکان و لایەنگرانی حکومەتی دەستیان بە خەباتی سیاسی لە دژی دەوڵەتی تورکیا کرد.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
