گەلەری ئەنفالی هونەرمەندی جیهانی: (عوسمان قادر ئەحمەد).. نوسینی: سەلاح جەلال

چۆن زمانی پرسیار بدۆزینەوە؟ لەکوێوە دەست پێ بکەین؟ بەچی زمانێک رۆمانی کەوتنە خوارەی رۆحی هەزارەها زیندەبەچاڵی بەر ئاگرو خۆڵ و خەردەل بنوسینەوە؟
چی کامێراو وێنەیەکی فۆتۆیی دەتوانێت ئەو دیمەنە نەبینراوانەمان نیشان بداتەوە؟ وێنەی ئەو ساوایانە وێنا بکاتەوە بەمژینی مەمکی وشکی دایکیانەوە چڵمی مەرگیان هەڵدەمژییەوە، ئەو ژن و پیاوانەی لەناو هاواری تێزاباوی دەروندا لاڵ ببون، چی ئامێرێکی گەردونی دەبێت هاوارو نوزەو گریان و لاڵانەوەو دەنگی مەرگەساتی هەزارەها جیابکاتەوەو ئەو وێنانە فۆتۆ بکاتەوە؟
ئەم مەنفای بەخۆڵ خۆڵێنەی خۆڵەپەتانێی گیانی سەدو هەشتاو دو هەزار مرۆڤی سپیلی بۆ ئاسمانەکان هەڵفڕاند، دەنگ و نوزەشیان بەڕەگ و تیرەی زەوییەوە بڵاوبوەوە. ئەو فیلمە کتوپڕیانەی بە گەردەلولی زەمەنەوە نەتەوەیەکی داپۆشی و جیهانی سەرسام کرد نانوسرێنەوە، جیمیس یۆب و مانگی دەستکرد و میکرۆسۆب وێنەی نەگرتن و کاغەزو قەڵەم و تەکنەلۆژیا ناتوانن ئەو سیناریۆیانە وێنا بکەنەوە، بەحەقیقەتی خۆیانەوە بەبیستن و وێناکردنی فەلسەفییەوە بەهۆکاری تەکنیکی گەڕانەوەو ئامارو دابەشبون و جێگۆڕکێ منی بیرکەرەوەی دیکارتیان گۆڕی بۆ ئێمە تواینەوەو ئێوە بیر بکەنەوە.
ئەم منە لێرە گۆڕدرا، بەمێژو فەلسەفەی جینۆسایدی سپیلەوە دەنگی منیان لەبیرکردنەوەی خۆیانەوە خنکا، بون بە ئێمەی بیرکەرەوە لەبیرەوەریدا تۆڕی ئاماژەیی و سونبل و رەمزی نەمری.

ستۆدیۆی گەلەری هێڵکاری( عوسمان قادر ئەحمەد)
زەمەنی نوسینەوەی مێژویەکە لەخوێن و رۆح و روانیندا ناونیشانیان ماوە، خومخانەو تیشکی تەلێکسی زەمەنێکی زیندە بەچاڵی مەرگەساتی رژێمی خوێن رێژی بەعس بو لە(نوگرە سەلمان و بیابانی عەرعەر)کاروانی سەردەمێکی شوم.
لەبری چاوی کامیراو بەشەکانی میدیا وێنە و فیلم و ڤیدیۆو دیکۆمینتاری لەچاوی هونەرمەند(عوسمان قادر)دا وێنا کران، بەو ژانە سەختەوە توانی بەکۆڵنەدان لەرۆحەوە ئەو وێنانە لەهێڵکارییەکانیدا بکێشتەوە، بەتێکەڵابونیان بەناخ و هەست و نەستی مرۆڤایەتییەوە، بەجیهانیان بناسینێت. لەوێنەی تەعبیرییەکی هەستیارەوە باس لە گێڕانەوەی ئازاری خەڵک دەکات، لەیادەوەرییەوە بۆ وێنە بۆ ئەو وێنانەی تر هیچ وێنەیەکیان بۆ نییە.
ئەم ژورە ستودیۆ گەلەری هێڵکاری(عوسمان قادر ئەحمەد) لەبەکرەجۆ لەگۆگڵ ماپڕجستەر کراوە(studio gallery osman ahmed)
ئەو گەلەریەیە وێنەی واقیعی مەرگەساتی ئەو سەردەمەی کیشایەوە، بەپیشاندانی کاری هونەری و ئەزمونی دۆکمەنتکردنی نەهامەتییەکانی جەنگ. یەکەمین پیگەی گرنگیدانە بەهونەری هێڵکاری لەناوچەکەدا بەگشتی.
فەزای ژوری هونەری لەروانینی من و تۆو ئەوانەوە فراوان دەبێتەوە بۆ سنوری بەرەو بێ کۆتایی، بەرەو کوژاندنەوەی روناکی و بینین. ژورێک فەزای جەنگی جیهانی سێیەم و پانۆرامای بون دەکات، یاخود چرۆی زیندو بونەوەی هەناسەکانی تێکەڵ بەخۆڵ دەبنەوە بەهۆمیرۆس و جارێکی تر هاوار دەکەن.
چۆن بتوانین بەوشە باس لە پیرۆزییەکانی گەلەرییەکی خۆبەخش بکەینەوە وێنەی سەردەمی مەرگەساتی میللەتێک بکێشێتەوە؟ چۆن روبەڕوی ئەو هەمو رۆحە هەڵفڕیوانە ببینەوەو بچینە ناو ئەم گەلەریەوەو سەیری وێنە هێڵکارییەکان بکەین؟ دەبێت بەشیعرەکەی سالمەوە چرایەکی رۆحی دابگیرسێنین:
(بەحەیا بیرە حزورو بەئەدەب سوژدە بەرە
خەڵوەتی دولبەرە سالم ئیرە مەیخانە نییە؟)

هونەری هێڵکاری چیە؟
هێڵکاری هونەرێکی میم ڕێژکراوە، بەو رەنگە تەلەسکۆبە فیزیاویانەی هەیەتی، لەزمانی شاراوەی فەزای وێنەییدا ئیستا دەباتەوە ناو رابردویەکی ئامادەو روداوە دڵ تەزێنەکان زیندو دەکاتەوە، رابردویەک ناتوانین لێی جیاببینەوە، لەگەڵ بیرو هۆش و نەست و هەستماندا تێکەڵاو بووە. وەک پەلکە زیرێنەی هونەری بەڕەنگەکانیەوە فەزا دەگرێت و زمانی سیمۆلۆژی بەروی جیهاندا دەکاتەوە، وێنەکان شارێکی رابردویی لە روانیندا دروست دەکەنەوە. ئەوە ئێمەین، ئەوە باب و باپیرانن، ئەوە ئەو کارەسات و جینۆسایدەیە لەزەمەنێکدا کراوە بۆتە هەوینی زەمەنەکان، بەبێ کۆتایی لەگەڵ نەوەکانی ئایندەدا زیندو دەبنەوە.
ئەم هونەرە زەمەنێکی دریژی لە مێژوی جیهاندا هەیەو سەرەتا ریشەی لە زانستەکاندا هەبووە بە وێنەی درەخت و رەگ و ئەستێرە ناسی و دوایی هێڵکاری سەرکردەو پاشاکان و سەدە بەسەدە فراوانتر بووە.
زیاتریش پێشکەوتنی زۆری لەکلتوری ئیسلامیەوە ماوەتەوە، سەرەتا بەنەخشەسازی دەستی پێکردووەو نوسراوە، لەقورئانی پیرۆزدا کلتورێکی گەورەیان بەجێهیشت، هەتا ئەم شێوە کلتورە ئیسلامییە لەمۆزەخانەو کتێبخانەکانی جیهاندا پارێزراون، زیاتر لە سەدو بیست و چوار هەزار هێڵکاری لە شاری ئیستانبوڵدا هەیەو لەمیسرو تونس و مەغریب و هیندستان و ئێران و زۆربەی وڵاتانی تری جیهانیشدا داندراون. هەتا ئێستا زیاتر جێگەی بایەخن(اڵایسیسکۆ) هەوڵدانی گرنگی زۆر دەزگای نیشتمانی و نێودەوڵەتی و رێکخراوی جیهانی ئیسلامی و یۆنسکۆیە بۆ پاراستنی هەمو هێڵکارییەکان.
ئەم هونەرەیش جیاواز لەهونەرەکانی تر، لای هونەرمەندانی ئیسلام زۆر پێشکەوت و داهێنانیان لەسەر کرد، لەرێی رازاندنەوەی رەنگی ئاڵتونی و رەنگەکانی ترو جوانی و قەشەنگی ئەم هێڵکارییەیان گەشە پێدا بۆ وڵاتانی تر گوازرایەوە. یەکەم جاریش خەلیفەی موسڵمانان(المستنێر بالله)لە ساڵی 302_366 نوێنەری خۆی ناردووە بۆ رۆژهەڵات بۆ کڕینی پێویستی ئەم هونەرەو کۆمەڵەیەکیشی بۆ نوسەرانی ئەم هونەرە کردۆتەوە. هەمو هێڵکاران و وێنەگران و نوسەرانی گرتۆتەوەو چالاکی و گەشەیەکی گەورەیان دەست پێکردووە.
سەرەتایش هێڵکارییەکان زیاتر لە زەخرەفەو یەکەی نەخشەکیشانی جیاواز لە زەخرەفەی رووەکی و نوسراوەیی ئەندازیاری منمنمات و وێنەو شیوازی تر دەستی پێکردووە. بەدەست لەسەر کاغەز یان گەڵای زەل یان لاپەڕەو سیرامیک و شوشەو منمنمات ەوە دروست کراوە.
لەکۆندا دیاریکردنی مانای هێڵکاری لەتەنەکاندا یان شێوەکاندا هەڵگری ئەوە بون واتای هێڵکاری نزیک دەبوەوە لەو واتایانەی ئاسانن .
بەڵام لەچەرخی نویدا هێڵکاری لە دەرفەتی هونەریدا دیاری دەکرێت، لەرەنگەکانی تەڵایی وەک زەێتی و تامبراو ئەکریلیک و کۆمی تواوەو فرمێسک و رۆنە پێکهاتەییەکان . زیاتر فڵچەی رەنگ کردن و چەقۆو سکب و پەڕ بەکار دەهێنرێن.
هونەری هێڵکاری الرسومات دەستەواژەیەک بو بۆ خزمەت گەیاندن بەهونەری شێوەکاری، لە چەرخی نۆزدەدا وەک هۆنەرێکی سەربەخۆ ناسرا، وەک بەشێکی بنەڕەتی تابلۆ دادەنرێتـ، لە رەنگە ئاویەکان و هەمو شێوەکانی باستیل و یان قەڵەمدانی مۆم بن.
وشەی وێنەگرتن التێویر واتایەکی دیاریکراو فراوانی هەیە، بەگشتی هێنانی وێنەی فیکرییە لە هۆکارە دروست کراوەکانەوە، دیسان وێنە واتایەکی فراوانتر دیاری دەکات، بەگشتی هێنانێکی ئاڵۆزە ئەگەر دروست کراو یان سروشتی یان خەیاڵ کراوبێت، وێنەی زیهنی بن یان وێنەی خەیاڵی یان مەجازی بن، وێنەگرتنی ئەو خەیاڵ کردنەیە بۆ ئیدای وێنەگرتنی فۆتۆگرافی، کامێرا وێنەیەکی فیکری یان جوڵاو وێنە دەگرێت لەڕیی ڤیدیۆوە دەبێت. وشەی وێنە بەوشەی فۆتۆگرافییەوە دەلکێت شێوەی وێنەکە دیاری دەکات.
هونەری هێڵکاری لەناواخنی ئەم فەرهەنگەوە لەماوەی هونەریەوە خراوەتە سەر هونەری تەشکیلییەوەو واتای فەرهەنگی بۆ هێڵکاری (الرسم)ناونراوە. هێڵکاری بەبەکارهێنانی پێکەوە لکاندن و پێکهاتەیی الفسیفساء(مۆزاییک رەنگاڵەیی) و کۆلاج و شوشەیی المعشق، بەڵام هێڵکاری لە زەمانی جێماوەیەکی زیادەڕۆییە لەدیاریکردنی ئەرکی جیماوەکە و لەسەرتەختەکان ناو دەنرێن بەلابردنی جێماوە دەست نوسەکە بەبەکارهێنانی فەزا.

عوسمان ئەحمەد قادر کیییە؟
کاراکتەری کارەساتە سەختەکانی ئەنفال و تاریکی ئەو رۆژگارانەیە لە شەپۆلی توانەوەی رۆح ەو جەستەدا بە دوربینێکی تەلێکسی ئەفسانەییەوە چاوی لەو وێنە ترسناکانەدا بو زرێ پۆش و ستونی ئۆتۆمۆبیلە سەربازییەکان بەزەبری چەک منداڵ و ژن و ساواو شیرە خۆرەو پیرو لاویان دەپێچایەوەو راپێچیان دەکردن بۆ ناو زیلی سەربازی، ئەو وێنانە هەر لە روانیندا نین کاتێک تێکەڵ دەبن بە چیرۆک و رۆمان و ئۆپیراو موزیکی جۆراو جۆر لەوشەو رستەو هاواری ناخ و تەقینەوەی دەروندا وەک بورکانێک لەو چرکەساتانەی بەرەو مەرگ دەبرێن، ئەو فیلمە ترسناکانەی رەوی ئەو رێبوارانەی مەرگ بون لە فیلمەکاندا جیگەیان نابێتەوە، چۆن شەڕواڵ و مراد خانی و جلی ژنانەی کوردەواری بە تێکەڵی گەردەلولی تەپو تۆزی ئەو سوپا بێ شومارەوە بڵاو دەبونەوەو تێکدانی گوندو خانوبەرەو رەزو باخ و هەمو شوێنەوارو پاشماوەیەک دەسوتیندران و هەزاران سڤیل دەکرانە خۆراکی زیندویی تاریک ترین زەمەن و بون بە فۆڕمێکی سروشتی و سروشیان دەدا بۆ بینەران.
ئەم وێنەو فیلمە سینەماییانە لە شەپۆلەکانی بونەوە دێن تێکەڵی هەست و نەست دەبن ، کێ دەتوانێت جارێکی تر وێنایان بکاتەوە؟
ئەوە ئەو دەفتەرە ونەی مێژووە، (عوسمان ئەحمەد قادر) لەبری کامیرا و هەمو هۆکارەکانی میدیا بو بەدەریالوشی ئەو فیلم و وێنانە. هەڵمژینی کیمیاوی و بۆنی باروت و ئاسن و فیشەک و خوێن و عارەق و شەونخونی رۆژانی مەرگەسات بون بەهەوێن و خامەی خاوی واقیعی و روانین و هەست و نەستی بەوێنەی ئەنفال مۆمیا ببو. وەک وێنەی کۆتایی بون تابلۆی مەرگەساتیان کیشاوە وەک چاودیری هەمو روداوەکان لەگەڵ ئەو پۆلە پیشمەرگە گیانبازانەدا گەڕاوەو وێنەی رۆحی ئەو مەرگەساتەیان بەچاو گرتووەو لە رۆحدا شۆردویانەتەوە بە وێنەو فیلمی تراژیدی جینۆسایدی سەدەی بیست و یەک. سەرتاپای سێکچ و کانڤاس و کارتۆن و ماتریالەکانی تریان داگیر کردووەو ژینگە بۆتە فۆڕمێکی شویندراو هەوڵی زیندوبونەوەی ئەو جەستە بێ گیانیانە دەدات چۆن زیندە بەچاڵ کران؟
هونەرمەند پێشمەرگەیەکی بێ چەک بووە.
ئەو وێنانەبون بەمۆمیای کارەساتەکان و کامێرایەکی خۆکردیان دروست کرد لە روانینی و نیگای هونەرمەند لەتافی لاویدا بووە بەکامێرا.
ئەو رۆژانە هونەرمەند پێشمەرگەیەکی بێ چەک بووە، لە مەڵبەندی رێکخستنی یەکی سلێمانی، وەک مورویەکی ئاوداری چاخەکان ویستویەتی رەشەباو گەردەلولێکی گەردونی هەڵبکات و ئەو رژێمە دیکتاۆرە بڕوخێنێت، رۆژانە بەفرمێسک چاوی شتووەو گریەو هاواری لەناخیدا کردۆتە بورکان و بڕیاری داوە ئەو فیلمانە وێنا بکاتەوەو بە جیهانیان بناسێنێت.
بەو هیوایەوە لە قەندیلەوە بۆ بەشی راگەیاندن دەگوازرێتەوە لە سەقز لەگەڵ هونەرمەندان و نوسەرانی تری وەک( رەمزی قوتبەدین) و(رێبوار خالید)و( رێبوار سەعید)دەست بە کاری ئەدەبی و هونەری دەکەن. وەک کارمەند لە گۆڤاری رەنگاڵە و کەلتور لە بەشە ئەلبومەکانیان هێڵکاری بڵاودەکاتەوە. لە شاری سەقزیش بەمامۆستای هونەر دامەزراوە، بەو هۆیەوە ناسنامەی بۆ دروست کراوەو توانیوێتی بۆ هەمو شارەکان بڕوات و چالاکی بکات و پەیوەندی بەگەلەرییەکان و دام و دەزگاکا هونەرییەکانەوە بکات. بیرۆکەی دیکۆمینتەری لەسەر کەمپی منداڵانی هەڵەبجە لە زێوێ نزیک سەقز دەکاتەوە. لە تارانیش پێشانگایەکی تایبەت بە منداڵانی هەڵەبجە دەکاتەوەو هونەرمەند(عەباس عەبدولڕەزاق) وێنەی پێشانگاکە دەگرێت، ئەم ڤیدیۆیە دەبێت شوناسێکی گرنگ بۆ کورد، لەگۆگڵ بڵاودەبێتەوەو زۆر کاریگەری دەبێت، دوای ساڵانێکی زۆر دواجار پرۆڤیسۆر زیلان فەڕەنسی پەیوەندی بە هونەرمەند(عوسمان قادر)ەوە بەمەبەستی دانانی کتێبێک لەسەر گێڕانەوەی جەنگ لەچاوی منداڵانەوەکاریگەری جەنگ لەسەر منداڵ لە سەد ساڵی رابردودا.

لەو کاتەیشدا ئێرانیش لە رێی کاک(حسێن سنجاری) نوێنەری یەکێتی لە تاران دانیشتنیان لەگەڵ کردووە لەسەر ئەوەی بەهۆی کیمیا بارانی هەڵەبجەوە رژێمی سەدام بۆ چەواشەکردنی رای جیهانی دەیەوێت حکومەتی ئێرانی پێ تاوانبار بکات و بەم کارە هونەریانەی هونەرمەندانی کورد ئەو دەستەواژەیە سفر دەبێتەوەو جیهان دەزانێت تاوانباری سەرەکی رژێمی عێراقە.
بەو مەبەستەیش وێنەو تابلۆو هێڵکاریەکانیان بەملوێنانی لێ چاپ بکرێت و ژێر نوسی بە زمانی ئینگلیزی لەسەر چاپ بکەن و لە رێگەی قونسوڵ گەرییەکانیانەوە بە جیهاندا بڵاو بکرێنەوەو پەیمانیشیان دەدەنێ هاوکاریان بکەن هەتا بچنە وڵاتانی ئەوروپی.
ئەمەیش دەرفەتێک بۆ ئەم هونەرمەندانە دەکاتەوە، هەتا دواتر بەهۆی ئەوەی هاوڕێکانی فەڕەنسا هەڵدەبژێن و ئەمیش سوید، بەهۆی شانسەوە ئەوان فیزە وەردەگرن و ئەم دەمێنێتەوە.

کاک(رێبوار سەعید) و (مامۆستا نازم) و (رەمزی قوتبەدین)و(ئەبو شەهاب)دەگەنە پاریس.
رێبوار سەعید و رەمزی قوتبەدین پێشانگا دەکەنەوە بەئامادە بوونی بەرێز(مام جەلال) و (فرانسۆ مێتەران)، بەرێز (مام جەلال) پرسیاری لێکردون عوسمان بۆچی نەهاتووە؟ کاتێک هۆکارەکەی زانیوە پەیوەندی پێوەکردووە بچێتە سوریا.
بەرەو سوریا دەچێت لەدیمەشق چاوی بە مام جەلال دەکەوێت و لە رێی ناوەندی رۆشنبیری کوێتەوە لەهوتێل شیراتۆن پێشانگایان بۆ دەکاتەوە بۆ کۆمەڵێک هونەرمەند و زیاتریش زۆربەی کارەکان هی ئەو بوون. لەگەڵ ئەوەیشدا تابلۆی هاوڕێکانی شاخ و ئاوارەیی ئێرانیشی نمایشت کردووە. بەرێز مام جەلال وەک هەمیشە پشتیوانی بووە، لەو کاتەیشدا نوێنەری یەکێتی ئاگادار دەکات بەپەلە کاری بۆبکەن هەتا بچێتە لەندەن.

هێڵکارییەکانی لە مۆزەخانەی بەریتانیا دادەنرێن.
دوای ئەوە لەلەندەنی پایتەختی بەرێتانیا نیشتەجی دەبێت و لە رێگەی تابلۆکانییەوە دەناسرێت و لەپێشانگایەکی تایبەت بە مێژوی ئەوروپی لەسەر جەنگ بەشداری دەکات و هەوڵدەدات کارە هونەرییەکانی بچنە بواری توێژینەوەو ئەکادیمییەوە و دەست بە خوێندنی ماستەر دەکات بەناونیشانی (یادەوەرییەکانی خۆم لە جەنگدا) دەتوانێت رێچکەی خۆی لە هێڵکاریدا بدۆزێتەوە. هەتا تابلۆکەی لە ژوری(ولیم تێرنەر) هونەرمەندی بەناوبانگی بەریتانی و جیهان دادەنرێت. لەمۆزەخانەی بەرێتانیا تابلۆکانی دادەنرێت ودەچێتە قۆناغێکی نوێوە لە هونەری هێڵکاری. پاش ماوەیەک هەواڵی پێدەدەن لە مۆزەخانەی(جەنگی ئیمپریالی بەریتانی) لەگەڵ دو گەلەری تردا بایەخیان پێداوەو دانراوە.
دوای ئەوە زۆریان هانداوە لەیادەوەری خۆی دەربچێت بۆ یادەوەری نیشتمان، بەو مەبەستەوە دەست بە دیکۆمێنت کردنی قوربانییەکانی ئەنفال دەکات، ئەوانەی لە نوگرە سەلمان رزگاریان بووە، لەماوەی پێنج ساڵدا تێزی دکتۆراکەی تەواو دەکات بەناونیشانی(دۆکمەنتکردنی یادەوەرییەکانی ئەنفال بەهێڵکاری) بە زیندوکردنەوەی یادەوەری پانزە کەسی رزگاربوی ئەنفال.
وێناکردنی ئازارو زوڵم.
لەزانکۆی پر برس لە ئۆسترالیا رێزلێنان و بڕوانامەی باشترین هونەرمەندی وەرگرتووە کاری کردبێت لەسەر وێنا کردنی ئازار و زوڵم و ستەمدیدە لە جەنگدا.
لەدوای پانزە ساڵ گەڕانەوەی لە بەریتانیاوە بەو هیوایەی خەونی بیست و سێ ساڵ ژیانی دەربەدەری سەنتەرێکی رۆشنبیری بکاتەوە ببێتە جێگەی وتوێژو نیشاندانی کارەسات و جینۆساید و ئەنفالەکانی گەلێکی ژیر دەستە. پەیامێک لە رێی هێڵەکانەوە گێڕانەوەی چیرۆکی مەرگەساتەکان و زیندو کردنەوەی بەهای جوانی لەفۆڕمێکی سەردەمیانەی وێنەی هونەریدا، لەم ستۆدیۆ گەلەریەدا نیشان بداتەوە. هەتا لە روی مێژوییەوە بمێنێتەوە بۆ نەوەکانی ئایندە. مەڵبەندی کوردۆلۆژی بکاتە ناوەندێک نەهامەتییەکانی گەلی کورد بخاتە بەردەمی جیهان، وەک ئەو پرۆژە تایبەتیانەی لە بەیەک گەیشتنی کەلتورەکان لەگەڵ هونەرمەندانی جیهانیدا بە هاوبەشی ئەنجامیان داوە. هەمو ئەو هەوڵانە لای کەسانی رۆشنبیری رەسمی و لایەنی پەیوەندیدارەوە بووە بەخەونی زڕو بەناچاری خۆی ئەم پرۆژەیەی کردەوە.
ئەم هێڵکاریانە وێنە تەعبیریەکی هەستیارن لەهەموو زەمەن و گۆڕانێکی هونەریدا نوێن، لەگەڵ هەست و سۆزو ناخ و بیرکردنەوەی خەڵکەکەدا دەبنە تازە لەدایک بویەک، دەبنە زمانی وەرگێڕانی خەون و هیواو ئازارو ژانی مرۆڤایەتی بەبێ جیاوازی، پێکهاتەی تیشکی فیزیایی و تورەکەی گەردونی شتنەوەی فۆتۆی هەزاران هەزار وێنەی تەلێکسی جەستەیی ئەو مرۆڤانەیە پێکەوە لەساتێکدا زیندە بەچاڵ کران، لەوێنەیەکەوە گڕکانێکی گەردونی دەردەخات، لەفەزای ناشیوەیی روانینەوە کراونەتەوە بەهێڵکاری و لەم ژورەدا بە واقیعی وێنەییەوە جارێکی تر بەئاماژەو نیشانەو ئیقونەی زەمەنی سفرەوە دوا فیلمی جیهان تەواو دەکەن.
لەرۆژنامەی کوردستانی نوێ پاشکۆی ئەدەب و هونەر ژمارە1275 لە25/5/2023 و ژمارە(8931)لە1/6/2023=ا بڵاوبۆتەوە.

Salah Jalal

ژیاننامەی سەلاح جەلال عبدالله رەحیم یەكەم موالیدی 1963 سلێمانی شارباژێڕ. لەدایك بونی دەگەڕێتەوە بۆ رۆژی كەوتنە خوارەوەی(عبدالسلام عارف) لەتەیارە هەروەك هەمیشە دایكی جەختی لەسەر كردۆتەوە. خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لەسلێمانی بووە. زانستی ئیسلامی لەمزگەوت و تەكیەكاندا خوێندووە. دەرچوی ئامادەیی ئاینی ئیسلامیە. لەوەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینی لەشاری هەولێر ساڵی 2009 - 2010 دەرچوی زانكۆی عراقییە لەبەغداد. كۆلیژی زانستە ئیسلامیەكان. بەشی بەراوردكاری ئاینەكان و مەزهەبەكان و دایەلۆژی شارستانی لەساڵی.2011-2012 لەساڵی 2014- 2015 تەواوی كردووە. بڕوانامەی ماستەری بەدەست هێناوە بەپلەی زۆر باشە لەهەمان بەش، بۆ سالی 2018=2021. ئەندامی یەكێتی نوسەرانی كوردستانە. ئەندامی یەكێتی گشتی ئەدیبان و نوسەرانی عێراقە . ئەندامی یانەی رۆژنامەنوسانی كوردستانە. ئەندامی یانەی رۆژنامەنوسانی عێراقە. ئەندامی یانەی هونەرمەندانی عێراقە. دووەم لەساڵی 1983 دەستی بەنوسین كردووە. لەساڵی 1989 یەكەم دیوانی شیعری بەناونیشانی (ئیشككر)پێشكەش كردووە بەبەڕێوەبەرێتی رۆشنبیری كورد لەبەغداد. لەلایەن پسپۆڕەكانی رژێمی عێراقەوە لەچاپدانی قەدەغە كراوە. لەهەمان ساڵدا(كفن پۆش و كەونی) بڵاوكردۆتەوە بە130 دێڕ قرتاندنەوە. بڵاوكراوەتەوە. زۆر دیوانی شیعری و رۆمان و دەقی تر و لێكۆڵینەوە وتاری بڵاوكردۆتەوە بەهەردو زمانی عەرەبی و كوردی. سێیەم ئەو بەرهەمانەی بەزمانی عەرەبی بڵاوبونەتەوە: 1-(سقوگ الكون ) دیوان شعری 2000 . 2-(سدرە الحسین) دیوان شعری 2012 . 3- سور النور. شعر وشهادات. 2024 • چوارەم ئەو بەرهەمانەی بەزمانی كوردی بڵاوی كردونەتەوە. 1- كەوتنە خوارەوەی گەردون. شارای شیعری. كۆ بەرهەم 1989.2012. 2- كۆجیتۆی جەلال تاڵەبانی. بەرگی1 و2 چ 1 . 2021. 3- ئۆقیانوسی مەرگەسات) شانۆنامە.2003 4- چیای ئاو. شانۆنامە .2003. 5- سیمیا لەشانۆدا.2009 لێكۆڵینەوەی شانۆ. 6- كچانی بەفر (لادۆن سیلا). سیناریۆ. چاپی یەكەم 2021. 7- پێڵاوەكانم و نێرەموكانی فیفا. سیناریۆ. چاپی یەكەم 2022 8- درەختی مەرگ. شانۆنامە. چاپی یەكەم. 2023. سلێمانی. 9- (ئاوێنەی بوركانی ژەنەڕاڵ) رۆمان.1992-2012 بەرگی یەكەم. 10- ئاوێنەی بوركانی ژەنەڕاڵ.رۆمان.بەرگی یەك و دو.چاپی یەكەم.2019 چاپی دووەم 2021. 11- (مۆسیقای مەرگی ناوەختە) رومان.1997-2020 12- (نەفخ و وێنەی با) رۆمان 2020 چاپی یەكەم. 13- ریشاڵی تیۆری رۆمانی كوردی. چاپی یەكەم. 2023. ئەو بەرهەمانەی ئامادەی چاپن بەزمانی كوردی . 1- كەوتنە خوارەوەی گەردون. شارای شیعریم. كۆی بەرهەمەكانی تا ئێستا ئامادەی چاپە. 2- كرێكارانی مەعریفەو شۆڕشی سپی. وتارو لێكۆڵینەوە. 3- فۆتۆیەك بۆ دۆزەخ. بیرەوەری. 4- بونەوەری فەزایی. رۆمان. 5- سەركردە فەتاح ئاغاو رەمزەكانی شۆڕش. • شەشەم ئەو بەرهەمانەی ئامادەی چاپن بەزمانی عەرەبی . 1.لاشخصیە اللغە . مقالات ودراسات. 2. فنون قتالیە فی كردستان. مقالات 3. الشعریە تعنی الرۆیا التی لاتستقر. مقابلات. 4. صلاح جلال كهربە الژات الشاعرە. مقالات ودراسات مكتوب علی دواوینە. • حەوتەم ئەو بەرهەمانەی لەزمانی عەرەبیەوە وەریگێڕاونەتە سەر زمانی كوردی ئامادەی چاپن : 1.سەرلەنوێ نوسینەوەی كوژاوەكان. چیرۆكی نوسەرو روناكبیری عەرەب عباس عبدالجاسم. ئامادەی چاپە. 2.(احلام مبللە)دیوان شعری للشاعر(جابر محمد جابر). ئامادەی چاپە. • هەشتەم - لەساڵی 1996ەوە دەستی بەكاری رۆژنامە نوسی كردووە، یەكەم بەرهەمی لەرۆژنامەی . المۆتمر العراقی بووە. - لەرۆژنامەی الادیب الپقافیە لەسالی 2003 تائێستا بەسیفەتی نێرەری رۆژنامەنوسی كاری كردووە دوایی بووە بەدەستەی نوسەران لەرۆژنامەكەدا . - لەرۆژنامەی المۆتمر العراقی ماوەیەكی زەمەنی كاری كردووە. لەرۆژنامەی القاصد ماوەیەكی زەمەنی كاری كردووە - بەرهەمەكانی بەهەردو زمانی كوردی وعەربی بڵاوكردۆتەوە . - لەفیستیڤاڵەكاندا بەشداری كردووە لەوانە جەواهیری و مەربەد و هی تر.