ئیسماعیل خه‌یات.. شیعری: سه‌باح ڕه‌نجده‌ر
ژیان هه‌رچوارده‌وری ڕووگه‌نمایه
چاوم له‌سه‌ر هه‌ست ده‌ڕوانێ و قه‌ت له نوێژ بۆ كردنی ماندوونابم
* * *
په‌نجه‌ره چاڵێكی دوور نییه
پاش خۆر و با
خوداوه‌ند لێی دێته‌ده‌رێ
په‌نجاوچوار شوێنپێ له‌سه‌ر قوماشێكی سپیدا
چاوی سه‌رسامیی ده‌ترووكێنن
له‌گه‌ڵ به‌رهه‌می هه‌مه‌جۆری یه‌زدان
ته‌ورات و
ئینجیل و
قورئان و
خاڵی بێده‌نگییان دانیشتووم
هاواریش له ده‌ورم ده‌ڕژێ
بووه‌ته ئاوێكی خۆڵه‌مێشی
بچمه ناوی هه‌موو نینۆكه‌كانی ده‌ست و پێم به‌رده‌ده‌ن
به‌هێزێكی زۆریشه‌وه حه‌زی مه‌له تا ئه‌وپه‌ڕی دڵی پشكواندووم
به‌ڵێ تریفه‌ی مانگ بزربوو
مووسا و
عیسا و
محه‌مه‌د
به ئاوازێكی سه‌ره‌تایی
به‌سه‌ر شه‌قامی ناوداری شار
ده‌گه‌ڕێن و به‌ئومێد سڵاو ده‌كه‌ن و ئاهه‌نگ ده‌گێڕن
ڕۆژی خۆیانی پێ پیرۆزده‌كه‌ن و ته‌واوی ژیانیان برده‌وه
وه‌ك ئه‌وه‌ی له به‌هه‌شت له‌دایكبووبن
* * *
به ناوی دایك و باوكم گه‌رم ده‌بمه‌وه
وێنه‌یه‌كی بچووكیانم خسته مه‌دالیایه‌كی شووشه‌ی ڕوونه‌وه
هێڵی ناو ده‌ستیان دووباره‌بووه‌وه
وه‌ك دوو كه‌وانه‌ی ڕووبه‌ڕوو حیكمه‌تێكیان ده‌ستنیشان كرد
دڵت هه‌ڵبگره و له خۆت مه‌تۆرێ
ڕوونترین شێوازی باڵ له شان ڕوانه
* * *
بۆ مردووان گریاوم و زیندووانیش ماچ ده‌كه‌م
* * *
چرایه‌كم به ناوچه‌وانی ماڵه‌كه‌مدا هه‌ڵواسیوه
گه‌رمی و مه‌ی شووشه‌كه‌یان سڕیوه‌ته‌وه و منداڵانم پرشه‌ین
* * *
به‌لاڕێدا ڕێم نه‌كردووه
ئه‌ستێره و كلیلی شووشه‌ییم به‌سه‌ردا به‌ربووه‌ته‌وه
زه‌وی و ئاسمان به‌سه‌ریه‌كدا هاواریان نه‌كرد
لانه‌ولان بوون
* * *
دڵی هه‌زار په‌ڕی كێڵگه زۆر به‌جه‌رگ و له‌خۆبوورده‌یه
له‌ناویدا له‌پێشوازیی ده‌وه‌ستم و ڕه‌نگی خۆشیی ده‌ناسم
براده‌رانیشم كه میراتی ڕه‌سه‌نن به‌ره‌و لام دێن
بیر له زه‌وی ده‌كه‌مه‌وه
داوای لێبووردنیشی لێ ده‌كه‌م
به‌پێی سووك و گران به‌سه‌ریدا چوومه‌ته سه‌نگه‌ر و ژوان
چیم بینی سه‌رنجم دا
تا توانیم بانگی ناو خه‌ونی سه‌ره‌تام كردن
كردمن به بۆنێك له گوڵی زمان
بزه‌یه‌كم به‌سه‌ر شوێنپێكان ڕشت
پشوویه‌كم دا و له گه‌نجینه‌ی قووڵایی و برووسكه‌ی ئاسمان مه‌له‌م كرد
دنیام لێ ئاشكرابوو
* * *
دنیا دوو مانگ له من منداڵتره
شیری ڕووه‌كمان خوارد
بۆ هه‌بوونی هه‌موو ژیان لانه‌ولان بووین
ئاسمان دوو خۆری نییه
چاو به ته‌نیا ده‌مێنێته‌وه
* * *
به زمانێك بۆ هه‌میشه شاد ده‌مێنێته‌وه
چرپه‌یه‌ك ده‌كه‌م
له ماوه‌ی گۆڕه‌شارم ته‌واوی فریوی ده‌مامكه‌كان ده‌نووسم
چیشم بینی بۆتان ده‌گێڕمه‌وه
چه‌په‌ڵان ده‌هێنمه پێش چاوی ڕوونمه‌وه
دوای دوو خوله‌ك ده‌یانبه‌خشم
مانگ ئه‌و كاته‌ی خه‌مگینه
پڕه
وه‌ختێكیش ده‌فڕێ باڵی ڕووناكی ده‌به‌نه ماڵان
* * *
خۆر هێلكه‌ی ترووكاند
كاتی دانپیانانه
ته‌په‌ی باڵ له سینگمدا ده‌نگ ده‌داته‌وه
زایه‌ڵه‌یه‌كی دوور نییه و ڕووگه‌نما بێسوود نامێنێته‌وه
* * *
دره‌ختی ئاده‌م و حه‌وا دڕك ناگرێ
بێ سه‌ره‌تا و كۆتایی و هێڵی ته‌واوبوونه
به نه‌رمی له ڕه‌گ و چڵیه‌وه سه‌ماده‌كات
له‌و شادمانییه ده‌گات كه ئێمه تێی ناگه‌ین
باڵنده هاوڕێی منداڵیمه
هاوڕێی نه‌مریی و
ته‌نیایی سارد و
ئاگری تووڕه‌یی و
سڵاوی ئومێد
له به‌رزایی دڵه‌ڕاوكێی سروشت به‌ره‌و بلیمه‌تی فڕیوه
به ئاوازی خوێندنی گوتی
ده‌نگێك قسه‌ی له‌گه‌ڵ چاندن و په‌یام و نهێنی ناڵه‌ی كۆڕاڵی زه‌وی كرد
بیستت
شووره شه‌ڕانگێزه
خدری زینده له نیوه‌ی ڕێیه و به‌تاو پێ هه‌ڵد‌ێنێ
كلیلی شووشه‌یی
هه‌ڵده‌داته ناو ده‌ستت و ئه‌ستێره‌ی به‌سه‌ردا سه‌یوانه
هه‌سته بڕۆ گه‌رمیی سینگی هه‌ویرێكی نه‌رم و شله
ده‌نگی وێرد و ڕۆشنایی هه‌وای بۆنخۆش كردووه
چوار توخمی گه‌ردوون
گۆزه‌ی كتێبیان پڕكردووم
كه له ئه‌فسوون و ئه‌فسانه‌ی ئه‌وان نووسیومن
یه‌ك له یه‌كتری ڕاده‌مێنن و سه‌رسامن
كێ یه‌كه‌مه
ئه‌وانی تر له خوێنی ئه‌ون
* * *
ئه‌و پرسیاره گومانێكی گه‌رمه
ده‌با بیربكه‌ینه‌وه به‌رهه‌مه ناته‌واوه‌كان گومانن
یاده‌وه‌رییمان زیندوو ده‌كه‌نه‌وه
دره‌خت كه میوه‌ی پێ ده‌گات له هه‌موو كاتێكی هه‌ستیارتره
دایكه منداڵی لێ نزیك بوونه‌ته‌وه
* * *
من پاڵه‌وانی ئه‌لفوبێم
زۆران له‌گه‌ڵ كێدا بگرم
په‌یكه‌رێكم بۆخۆم داڕشت
كاتژمێرێكی ڕه‌وانبێژم كرده مه‌چه‌كی
ڕه‌نگی گه‌رمی به‌سه‌ردا ڕژا
شكۆ و نان و ئاو ده‌به‌خشێ به هه‌ژاران
* * *
ئه‌شق ده‌بووایه بتكوژم
پاشان بپاڕێمه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی له ئاسۆیان بتبینمه‌وه
هه‌بوو و نه‌بووی ئه‌م دنیایه
به ده‌نگێكی مات په‌یكه‌ری نه‌مران ده‌دوێنێ
خانه و پێستیان ڕۆشنایی ده‌ده‌ن
له‌سه‌رزه‌مین ده‌بنه ڕه‌نگی به‌رده ملوانكه له مله‌كانی پیره‌ر
مه‌سیحی تابلۆش چاوی داخستووه تا ڕوون ببێنێ
داوی فڵچه‌ی په‌رۆشی یه‌كترن و زایه‌ڵه ناده‌نه‌وه
ڕه‌نگ پێشتر چاوی ناسیون بۆ ڕوون نابینن
* * *
ناخی ئاگاداركرایه‌وه‌م وه‌ك چرا به‌ده‌سته‌وه گرت
تا داگیرسا بووه ئاوێنه و ده‌موچاو
هه‌بوونه‌بوو له ئه‌ستێره‌یه‌كدا خۆی داڕشت
له شه‌و جێما و هاته ناو ڕۆژ
* * *
تیشكی شێدار باڵی ماندووكرد
كێلێكی به‌تاڵ چاوه‌ڕوانی هه‌ڵكۆڵینه
ڕوخساری هه‌ولێر تێر ڕه‌نگ ده‌بێت كه تێیدا ژیاوم
ڕوخساری شاری خانه‌دان
مه‌ی خه‌مڵیوی ناو خانه و پێستی كه‌ڵه‌كێوییه
بۆنوبه‌رامه‌ی كه‌لله ده‌باته هه‌واری پڕ
كاتژمێریشی كه‌س فریو نادا
* * *
به‌خت ڕێگایه‌كی دوورودرێژه
به‌ناو درزی ویستم تێده‌په‌ڕێ
كه‌شتی بچووكی مه‌ی
له تێلدڕ گیرنابێت
ئه‌شق ده‌بووایه بتكوژم
پاشان بپاڕێمه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی له ئاسۆیان بتبینمه‌وه
دڵ خۆی به‌ندكردووه و خۆی ناداته به‌ر پاراوی خۆر
په‌راسووش خه‌ته‌جووته و گه‌نم و جۆی لێ سه‌وز ده‌بێ
* * *
گوناهباری یه‌كه‌م
فرمێسك چاوی گرتووه ده‌چێته وانه خوێندن
ئێستا نابینام له پۆل ناچمه ده‌رێ
ئاده‌م و حه‌وا میوه بۆ خانمی هه‌ست لێ ده‌كه‌نه‌وه
* * *
شۆڕه‌بییه‌كی پرچ خومار سه‌ری شۆڕكردووه‌ته‌وه ناو ئاو
چاوبازیی له‌گه‌ڵ ماسی ده‌كات
ترسنۆك و
خۆپارێز و
ڕیاكار و
هه‌لپه‌رسته
خۆی له قرش و حووت ده‌دزێته‌وه و پرچی هه‌ڵده‌كێشێته‌وه
ماسی به گومانه نه‌كا سیخوڕی ماسیگران بێت
ئاوی ساكاریش نه‌رم نه‌رم ده‌ڕوانێ و ده‌ڕوات
له نیازی شۆڕه‌بی و تۆقینی ماسی ناگات
له ماڵ هاتوومه‌ته ده‌ره‌وه و دوو شه‌ونم
له‌سه‌ر ناوچه‌وانم ماوه‌ته‌وه
گه‌یشتوومه‌ته كه‌ناری ئاو و سه‌یری ئه‌وبه‌ری ده‌كه‌م
قاز و قورینگ ده‌ستێكیان خستووه‌ته سه‌ر شانم
ته‌ماشای شوێنێكی دره‌وشاوه ده‌كه‌ن
ئه‌سپه‌كه‌م ئاوی لێ ده‌خواته‌وه
هه‌وا له‌سه‌ر ده‌ریا
ده‌جووڵێته‌وه و بیره‌وه‌ری كۆن مه‌ستی كردووه
* * *
بۆ ئه‌وه‌ی بچمه خه‌وێك باران به توندی
نه‌بارێ و لافاو دروست نه‌كات
ده‌بێ خانه و پێستی نواڵه به شیعری كێڵگه و وێنه به‌راورد بكه‌م
هێشتان نیوه‌م به‌ئاگایه
شیعر له نیوه‌ی ڕسته‌یدا داكه‌وت و خانه و پێستی داماڵدرا
وه‌ك نه‌خۆشێكی سڕكراو لێوی بۆ گفتوگۆ وشك بوو
هه‌موومان به هه‌ڵه ته‌ماشای
شیعرمان كرد و ئازاری ترپه و ئاوازیمان دا
ده‌ماری به‌رده ملوانكه له مله‌كانی پیره‌ر
به سووكی لێ ده‌ده‌ن و كۆبوونه‌ته‌وه
له‌پێشبڕكێدان ڕێیان به‌ره‌و
گه‌رماوێكی بێ قاو و قریشك دۆزیوه‌ته‌وه
خودایه بێویستیان نه‌كه‌ی ویستیانه په‌ڵه و له‌كه‌یان بشۆن
ته‌واو شێتییه ئه‌گه‌ر خانه و پێستیان دانه‌ماڵن
به‌رد سووپه‌رێكی كردارجوانه له دایكه ساده و ماته‌كه‌ی ده‌چێت
ستایشی ئارایشی ناوێ
زه‌ویه‌كیان ده‌ستنیشان كردووه
شوێنپێی تێدا ده‌ستنیشان بكه‌ن و له‌و شه‌ونمه بپرسن
له‌سه‌ر ناوچه‌وان ماوه‌ته‌وه
* * *
ژیان هه‌رچوارده‌وری ڕووگه‌نمایه
چاوم له‌سه‌ر هه‌ست ده‌ڕوانێ و قه‌ت له نوێژ بۆ كردنی ماندوونابم
ئه‌یلوولی 2019 هه‌ولێر
