ئیسلامبازو سیاسەتبازەکان.. محەمەد خالید ئیبڕاهیم

لە کۆنەوە تەواوی ڕێبەرانی ئیسلام وەکو دینباز دینیان کردووە بەو پردەی کە پیایدا سەرکەوتوون بۆ ئامانجە شەخسیەکانی خۆیان، وەکو بەدەستهێنانی چەندین ژن و پارەو پولێکی زۆرو دەسەڵات. مەلاکان شێخ و تەریقەت و مەرجەعەتەکان گشتیان کەسانی دووڕوو و درۆزن و دینبازن. چونکە ئەوان مێشکی خەڵکی نەخوێندەوار دەشۆنەوە لەپێناو ئەوەی خۆیان خۆشبژین. لەتەنیشت ئەمانەوە شتێکیتر هەبووە کە ئەویش ئیسلامی سیاسییە لە وێنەی حیزبی دامەزراوەو ڕێکخراوی سیاسییدا بە پاشناوی ئیسلام.
چەمکى ئیسلامى سیاسى نزیکەى سێ دەیە لەمەو پێش بوو بە زاراوەیەکى باوى نێو میدیا نێودەوڵەتییەکان هەندێک جار ئەم چەمکە بۆ ئیسلامى بەسیاسى کراو یاخود شرۆڤەى سیاسى بۆ ئیسلام بەکار دەهێنرێت و وا وێناى دەکەن کە ئیسلام لە بنچبنەدا سیاسى نیەو رەهەندى سیاسى بەسەردا سەپێنراوە، بەڵام لەڕاستیدا ئیسلام واتا سیاسەت و سیاسەتیش واتا ئیسلام. پێغەمبەری ئیسلامیش دەوڵەتێکی سیاسیی دامەزراندو بەس لەڕوکەشدا بەرگی دینی ئیسلامی بەبەردا پۆشی. .
ئەگەرچی ڕاى جیاواز هەیە سەبارەت بە سەرهەڵدانى ئیسلامى سیاسى هەندێک بنەڕەتەکەى دەگەڕێننەوە بۆ سەردەمى خەلافەت و هەندێک پێیان وایە هەر لەگەڵ ڕاگەیاندنی ئایینی ئیسلامدا، چالاکییەکان و ئامانجەکانی سەرەتاکانی ئیسلام سیاسیی بوون.
زاراوەى ئیسلامى سیاسى وەک ووشە دواى نەمانى دەوڵەتى ئالى عوسمان و دروست بوونى ئیخوان موسلیمین هاتە نێو فەرهەنگى نوێى سیاسیەوە. بەڵام بەکردەوە تێکەڵ کردنى دین و سیاسەت مێژووەکەى زۆر کۆنە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمى حکومڕانى پێغەمبەرو خەلیفە لە جیهانى ئیسلامدا. لە بەر ئەوەى پێغەمبەرو خەلیفە حاکمی باڵادەست و بەڕێوبەرى هەموو بوارەکانى ژیانى سیاسى و کۆمەڵایەتى و ئابورى خەڵک بوون. ئەوان مەرجەعى دینى و ژیانی کۆمەڵایەتی خەڵک بوون.
ڕایەکى ترمان هەیە کە پێى وایە ئیسلامى سیاسى وەک فکرو رێباز دەگەڕێتەوە بۆ کۆتاى سەدەى نۆزدەو سەرەتاکانى سەدەى بیستەم
ئیسلامى سیاسى وەک فکرو ڕێباز و بزوتنەوە لەکۆتاى سەدەى نۆزدەوە، وەک کاردانەوەیەکى ناکۆک و دژ بەرامبەر بەفکرو کەلتورو مەعریفەو شارستانیەتى ڕۆژئاوا لە جیهانى ئیسلامیداو کارلێک کردنیان لە سەر جیهانى ئیسلامى سەرى هەڵداوە و کەوتۆتە بەرەنگار بونەوەیەیان لەم ڕووەوە ئەرکى سەرەکى خۆى لە ڕووبەڕوو بونەوەو بەرپەرچدانەوەى ئەوچەمکە ڕۆژئاوایەنەدا بینیوەتەوە. ئەو چەمکانەیان لە جیهانى ئیسلامیدا بەنامۆ و شاڵاوى دڕندانەى کەلتورو مەعریفەى ڕۆژئاواى بەسەر کەلتورو مەعریفەو شارستانیەتى ئیسلامدا ناساندووە. ئیسلامى سیاسى وەک دیاردەیەکى فیکرى لەکۆتاییەکانى سەدەى نۆزدەو دیاردەیەکى سیاسى لە بیستەکانى سەدەى بیستدا پێویستیەتى مێژووى خۆى لە پاراستنى ناسنامەو کەلتورو مەعریفەى ئیسلامیدا زیاترنیشانداوە.
ئیسلامى سیاسى لە هەرێمى کوردستان لەگەڵ بزاوتە ئیسلامیەکان دروست بووە من لیرەدا پێم باشە کە باسى ئیسلامى سیاسى بکەم لە دواى ڕاپەرین کە ئەو کات چەندین حیزبى سیاسى ئیسلامى دەردەکەون و ڕۆڵ دەگێڕن. لە ڕاستیدا ئەو کاتە لە بەر بوونى شەرى ناوخۆ مەترسى ئەم حیزبە ئیسلامیانەمان نە ئەزانى بەڵام دواى 2003 ئەو راستیە دەرکەوت کە ئەم حیزبانە کارخانەی تیرۆرن. بەتایبەتی کۆمەڵی ئیسلامی کە ئێستا بووە بە کۆمەڵگی دادگەری هەروەها بزوتنەوەی ئیسلامی و هاوشێوەکانیان. تەنانەت یەکگرتووی ئیسلامییش یەکێکیترە لە حیزبە ئیسلامییە سیاسییەکان، کە تەواوی چالاکییەکانی تیرۆریستین، بەڵام جیاوازیەکەی لەگەڵ داعش ئەوەیە کە داعش بەشێوەی فیزیکی خەڵک تیرۆر دەکات و یەکگرتووی ئیسلامیش بە شێوەی فیکری، واتا تیرۆری فیکری دەکات، یاخود بڵێین مێشکی کچ و کوڕە هەرزەکارەکانمان دەشۆنەوەو ڕایان دێنن لەسەر بیروباوەڕێکی ئیسلامیی جیهادی توندئاژۆ، کە جگە لە ئیسلام هیچیتری قبوڵ نییە.
حیزبە ئیسلامییە کوردییەکان لەلایەن وڵاتانى تورکیاو ئیران و سعودیە و ئیمارات و چەندین ولاتى ترەوە هاوکارى دەکرێن. کە ئەم وڵاتانە کارخانەی دروست کردنی تیرۆرن. حیزبە ئیسلامیە سیاسیەکان لیرە مەترسى گەورەن لە سەر پرسە نەتەوەییەکانى کورد بۆنمونە یەکگرتووى ئیسلامى سەرکردە باڵاکانى بە شان و باڵى تورکیادا هەڵدەدەن ئەمە لەکاتێکدایە کە تورکیا بە بەردەوامى گەنجانى کورد دەکوژێت و مەترسین بۆ سەر بابەتە نەتەوەییەکان. هەندێکى تر لە پارتە سیاسیە ئیسلامیەکان بوونەتە هۆى دروست بوونى تیرۆرو چەندین نمونەمان هەیە کە ئەم پارتانە کادرەکانیان پەیوەندیان لەگەڵ ئەلقاعیدە و بەرەى نوسرە و داعش و چەندین گروپى تر هەیە. بۆ نمونە کوڕێکی مامۆستا عبدالعزیزی ڕابەری کۆچکردوی بزوتنەوەی ئیسلامی، سەرکردەیەکی باڵای ئەلقاعیدە بوو چەند ساڵێک لەمەوبەر لە هێرشێکی ئاسمانی فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمریکا لە پاکستان کوژرا. هەروەها کاتێک دوو ساڵ لەمەوبەر تاڵیبان ئەفغانستانی گرتەوە، هەندێک لە سەرکردەکانی حیزبە ئیسلامییەکانی کوردستان کردییان بە جەژن و خۆشی و شیرینییان دەبەشییەوەو چەندین مەڕیان سەربڕی و خەڵکیان بانگهێشتی ژەمە خواردنی خۆشی و سەرکەوتن دەکرد.

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.