دەنگدانی كورد لە كەركوك بە كورد ئەركە نەك منەت.. رابەر رەشید

دەستپێك:
بە گەڕانەوەی حزبە كوردستانییەكان بۆ كەركوك و رزگاربوونی كوردو نەتەوەكانی دیكەی شارەكە لە ستەمی حزبی بەعس، خەڵكی شار –بەتایبەتی ئەوانەی بە دەستی ستەمكاریی بەعسەوە هەڵوەداو نیگەران بوون- هەناسەیەكی ئاسوودەییان هەڵمژی بەو ئومێدەی رۆژگارێكی نوێ بێتە ئاراوەو گۆڕانكارییەكان هەنگاوی بەرەو پێش بەخۆیانەوە ببینن و خاك و زێدی داگیركراوی كوردو توركمانی شارەكەو گوندە وێرانكراو و رووخاوەكانیان بەدەستبهێننەوەو بۆ هەتا هەتایە لەو داگیركارییە رزگارییان ببێت. بەڵام بە داخەوە نەكرا، بۆ؟ لە درێژەی بابەتەكە ئاماژەی پێ دەدەین.

هەردوو حزبی دەسەڵاتدار لە كەركوك چییان كرد؟
ئەو سیاسەتە خۆپەرستی و تەسكی حزبایەتییەی كە هەردوو حزبی دەسەڵاتدار –یەكێتی و پارتی- لە كەركوك پەیڕەو و پیادەو پراكتیزەیان كرد، گواستنەوەی هەمان سیاسەتی هەرێمی كوردستانی پێش رووخانی رژێمی بەعس بوو، واتە هەموو شتێك دابەش دوو: نەك تەنها كایەو جومگە هەستیارەكانی حكومڕانی، بەڵكو هەتا زمانی كوردیش دابەش دوو كرایەوەو قوتابی و خوێندكار، ئافرەت و ژن، كەركوك و كەركووك، دابەشی دوو لە هەموو شتێك. لە بواری حكومڕانیش: بەڕێوەبەر بۆ پارتی جێگرەكەی بۆ یەكێتی و بە پێچەوانەوە. یەك بۆ من و یەك بۆ تۆ، رێك (پەنجا بە پەنجا)كەی هەرێمی كوردستان و دۆخی شڵەژاوی دوای شەڕی خیانەتی كورد بە كوردو پەراوێزخستنی – بە قەولی خۆیان- حزبە بچووكەكان و رازیكردنیان بە هەندێك پلەو پۆستی لاوەكی و رازیكردنیان بە نیگەرانییەوە.
سەرباری ئەمانەش گەڕانەوەیەكی شەرمنانە بۆ بەغداو مارەكردنەوەی زۆرەملێی هەرێم بە بەغداو خۆبەدەستەوەدانی شەوی بووكێنیی دەسەڵاتدارانی كورد بە بڕە پارەیەكی قەڵپ، نەك پرس و ستراتیژییە نەتەوایەتییەكانی كورد كە هەرگیز ئەو دوو حزبە لە باشووردا نەیانبووە، بە وەرگرتنی پلەی سەرۆك كۆمارێكی نەزۆك –كە تا ئێستاش درێژەی هەیە- بێ ئەوەی یەك دەستكەوتی نەتەوایەتی بۆ كوردی لێ بەرهەم هاتبێت، جگە لە كۆیلایەتی و گیرفان پڕكردنی حزب نەبێت..!!، ئەگەرنا تێكڕای پرسە هەستیارەكان وەكو خۆیان مانەوەو رۆژ لە دوای رۆژیش لە پاشەكشێدان.

• پرسی خاك:
  هەستیارترین هەنگاو كە دەبوو كورد –كە دەڵێم كورد، هەڵبەتە مەبەستم هەردوو حزبی دەسەڵاتدارە، كە تا 16ی ئۆكتۆبەری زەلیلكردنی كورد، ئەوان حاكمی كوتەك بە دەستی شار بوون- هەنگاوی بۆ بنایەو لە دانوستانەكاندا شەڕی لەسەر بكردبوایەو لە ئاستیدا شەرمن شەرمن چاوی شەرمنانەی هەڵنەبڕیبوایە، پرسی وەگرتنەوەی خاكی داگیركراوی كورد بوو، بە زەویی كشتوكاڵی جووتیاران و ئەو خانووبەرانەی كاتی خۆی لە لایەن رژێمەوە دەستیان بەسەردا گیرابوو و بە پاساوی جۆراوجۆری كوردبوون خاوەنەكانیان شاربەدەر كردبوون و بە عەرەبی داگیركەریان بەخشیبوون. بە تایبەتیش زەویوزاری كشتوكاڵی كە بە بڕیارێكی رەگەزپەرستانەی خودی سەدامی دیكتاتۆر داگیركرابوون و خرابوونە سەر وەزارەتەكانی نەوت و دارایی و بەرگری و…تاد، كەچی ئەوەی تا ئێستاش بە هەڵپەسێردراوی ماوەتەوەو هەوڵی راستەقینەی بۆ نەدراوەو بە داگیركراوی ماونەتەوەو بەشێكی زۆریان هەر بە ناوی عەرەبی داگیركەرو هاوردەوەن و ناوە ناوە عەرەبە داگیركەرەكان لە گوندەكانی پڕكانی و شەناغەو قەرەدەرەی سەر بە سەرگەڕان و دووبزو گوندەكانی دەشتی ساڵەیی سەر بە پردێ و ناوچەی لەیلان و خورماتوو، هەڵدەكوتنە سەر جووتیارانی كوردو لە داكێڵان و چاندنی زەوییەكانیان رێگرییان لێ دەكەن و هەوڵی داگیركردنەوەی گوندەكانیش دەدەن و هەندێكیشیان بە كردەیی داگیركردۆتەوە. ئەوەی لێرەدا مایەی شەرمەزارییە ئەوەیە كە لە ماوەی نزیكەی بیست ساڵی پۆستی سەرۆك كۆماریی كورد لە بەغدا چی بۆ پرسی خاك و نەتەوایەتیی كورد كراوە؟
  ئایا نەدەكرا ئەو پێگەو پۆستە وەكو لووتكەی هەرەمی دەسەڵات لە پێناو مافە ڕەواكانی كورد بخرایەتەگەڕو لە هەمبەر رێگرییەكانی شۆفێنیستانی عەرەب و توركمان و وەرگرتنەوەی مافی دزراو و داگیركراوی كورد سەنگی مەحەكی یەكلاییكردنەوەی پرسە چارەنووسسازەكان بوایە؟ ئەگەرنا شەقێكی تێهەڵبدرابوایەو كورد –یەكێتی و پارتی و ئەوانەی دیكەش- لە بەغداوە بگەڕابوونایەتەوە هەرێم و بەپێی ستراتیژییەتێكی نەتەوایەتیی تۆكمە لە هەمبەر ئەو زێدەڕۆییانەی ئەوان هەڵوێستیان بنواندبوایە، ئەو كاتە هەموو كورد ئامادەی سەنگەرگرتن دەبوو لە شۆفێنییەت و داگیركاری و رێگری كردن لە دووبارە داگیركردنەوەی خاكی داگیركراوی كوردستان، ئەمە سەرباری ئەوەی كە خاكی كوردیان خستە مەزادی سیاسەت نەزانییان و لە مادەیەكی نەزۆكی دیكەدا كەمتەرخەمانە ئەویشیان دیزە بە دەرخۆنە كردەوەو خۆیان لێ نەبان كرد.
  
  ریفراندۆم و (16)ی ئۆكتۆبەرو هەڵوێستی كورد
  دوای ئەوەی بێ خوێندنەوەیەكی بابەتیانەو لۆژیكیانەی پێگەی كورد لە ناو عێراق و لە چوارچێوەی هەژموونی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی و سیاسەتێكی ئابووریانەی ئەوتۆ كە هیچ ئابووریزانێك توانای ناولێنانی بە شێوەیەكی زانستی نەبێت، بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆمێكی تەمومژاوی و نەزۆكی دیكەیان دا –تۆ تەماشاكە هەموو هەنگاوەكان نەزۆكانەن-و باشووری كوردستانیان خستە ناو گێژاوێكی مەترسیداری ئەوتۆوە كە ئەگەر بەرژەوەندیی زلهێزەكان لە مانەوەی دەسەڵاتی ئەو دوو حیزبە نەبوایە، ئەوا سەری خۆیشیانی دەخوارد، بە داخەوەش زیاتر لە 51%ی رووبەری خاكی باشووری كوردستان بە كەركوكیشەوە لە لایەن هێزە عێراقییەكان و هاوكاریی ئاشكرای هەرێمایەتی داگیركرایەوەو گڵۆڵەی كورد لە كەركوك و تەواوی ناوچەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان كەوتە لێژی و لە خورماتوو ئەوەی ناكرێ بە كورد كراو دۆخێكی داگیركاریی ترسناك باڵی بەسەر ئەو ناوچانەدا كێشا كە كەوتنەوە ژێر دەسەڵاتی حەشدو سوپای عێراق بە كەركوكیشەوە، ئەوەندەی باش بوو یەكێتی نیشتیمانی بە هەر زەلیلییەكیش بووبێت كەركوكی چۆڵ نەكردو لە شارەكەدا مایەوە، كە وێڕای دونیایەك رەخنەی توندو سەرزەنشت كردنیش لەو سیاسەتەی لە دوای رووخانی رژێمەوە لە كەركوك پەیڕەویان كرد، بەڵام ئەو مانەوەیەیان جێگەی دەستخۆشی بوو، ئەگەرنا كورد هەرگیز چاوی بە كەركوك نەدەكەوتەوە.
  لەم دەنگدانەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكەدا كورد چی بكات؟
  ئێستا كە بڕیاروایە لە 18ی كانوونی یەكەمی ئەمساڵ 2003 هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عێراق بە كەركوكیشەوە ئەنجام بدرێت، كورد بە هەموو حزب و ئایدیاو بۆچوونەكانەوە، وەكو ئەركێكی نەتەوایەتی و نیشتیمانیی كوردستانی و بوونی كورد لە شاری كەركوك دەبێ ئەمجارە لە هەڵبژاردنەكانی دیكە زیاتر پێداگری لەسەر چوونە سەر سندووقەكانی دەنگدان بكات و دەنگ بەو هێزە كوردستانیانە بدات كە دەرئەنجام بە یەك گرتنەوەیان دەبنە مایەی وەرگرتنەوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك.
  لە هەڵبژاردنی ئەمجارەدا ئەگەر خۆت بە چەپ و شیوعی دەزانیت ئەوە نوێنەرێكی شیوعییەكان لە ناو لیستی 142دایەو ئەگەر یەكێتی و سۆسیال دیموكرات و نەتەوەپەروەریشی ئەوە كاندیدانی یەكێتی و پارتی و ئەگەر ئیسلامیشی ئەوە لیستی ئیسلامییەكان و ئەگەر لە هەموو ئەوانەش تووڕەو نیگەرانیت ئەوە نوێنەرانی نەوەی نوێ، گرنگ ئەوەیە بچنە سەر سندووقەكانی دەنگدان و دەنگ بە كورد بدەن.
  دڵنیام ئەمە بە لای هەندێك كەسەوە ئەوپەڕی نەتەوەپەرستی و ناسیۆنالیستییە، بەڵام بە دڵنیاییشەوە پرسی كەركوك ئەوە هەڵدەگرێت كە لە پرسێكی وادا تا ئەوپەڕی ناسیۆنالیست نەتەوەپەرست بیت، ئەگەرنا پاشەڵت بەر شەقی رەگەزپەرستانەی ئەوانەی دیكە دەكەوێت و هیچ دوور نییە شاربەدەرو گوند بەدەریشت بكەن.

رابەر رەشید – پردێ

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.