زاراوە و بن زاراوەکانی زمانی کوردی.. سامان خدر محمد
زمانی كوردیی، یه‌كێ له زمانه كۆنه‌كانی ریشه‌ی هیند و ئورووپێیه . ئه‌م زمانه خاوه‌نی چه‌ند زاراوه‌یه كه بنزاراوه‌شی زۆره. وه‌كوو چۆن له كۆندا هۆز‌گه‌لێکی وه‌كوو: (لۆلۆ، گۆتی، كاسی، مانایی، ناییری، سۆباری، ئۆرارتۆ، میتانی، كاردۆخ و ماد)مان هه‌بووه، ئه‌مڕۆش، كورد هۆز و تیره‌ی زۆری هه‌یه كه هۆزه‌‌کان، زاراوه‌ی تایبه‌ت به خۆیان هه‌یه و زمانی كوردیش به پێی ئاخاوتنی ئه‌و هۆز و تیره‌گه‌له دابه‌ش ده‌كرێ، وه‌کوو:
كه‌م كرمانجی: كه بنزاراوه‌كانی بریتین له: بۆتانیی، بایه‌زیدیی، بادینانیی، شه‌مدینانیی قۆچانیی، كه شاره‌كانی قارس، ئه‌رزه‌ڕۆم، ئه‌رزنجان، مووش، ئه‌لعه‌زیز، وان، دیاربه‌كر، ئورفا، جزیر، ماردین، سیرت، بتلیس، قامیشلی، حه‌سه‌كه، سه‌رێكانی، عه‌فرین، ماکۆ، بازرگان، قوتوور، کورده‌کانی ورمێ، كورده‌كانی خوراسان و ئازه‌رباییجان و گورجستان و قه‌زاقستان و ئه‌رمه‌نستان و تورکمه‌نستان و هیدیکه قسه‌ی پیده‌كه‌ن.
دووهه‌م موکری: كه زاراوه‌ی (سۆران)ی به‌سه‌ردا بڕاوه و بنزاراوه‌كانی بریتین له: موكوریانیی، سۆرانیی، شاره‌زووریی، جافیی، بابانیی، ئه‌رده‌ڵانیی، گه‌رمیانیی و هیدیکه! كه شاره‌كانی شنۆ، نه‌غه‌ده، پیرانشار، سه‌رده‌شت، مه‌هاباد، بۆكان، سه‌قز، هه‌وشار، رانیه، قه‌ڵادزه، هه‌ولێر، رواندز، كۆیه، سلیمانی، هه‌ڵه‌بجه، كه‌ركووك، سنه، قوروه، بیجاڕ، مه‌ریوان، بانه، سه‌قز، دیوانده‌ره، کامیاران، جووانڕۆ و روانسه‌ر قسه‌ی پیده‌كه‌ن.
سێهه‌م گۆرانی: كه بنزاراوه‌كانی بریتین له هه‌ورامیی، زازاكی، باجه‌ڵانی، شێخانی، زه‌نگه‌نه، سیامه‌نسووری و شه‌به‌ك. که شاره‌كانی پاوه، نه‌وسوود، دزڵی، هه‌ورامانی ته‌خت، هه‌ورامانی لهۆن، ژاوه‌رۆ، که داگری بێساران و هوویه و سه‌رهوویه و پاڵنگانه، هه‌روه‌ها بیاره و ته‌ویڵێ و به‌شێک له خورماڵ و هه‌ڵه‌بجه، قسه‌ی پیده‌كه‌ن.
چوواره‌م پاله‌وی (فه‌یلی): كه بنزاراوه‌كانی بریتین له:
كرماشانی، له‌كی، که‌ڵوڕی، گه‌ڕووسی، بیجاڕی، شیروانی، چه‌رداوڕیی، ئه‌رکه‌وازی، که شاره‌کانی: قه‌سری شیرین، شه‌هاباد، سه‌حه‌نه، كرند، که‌نگاوه‌ر، رێژاو، بێستوون، ئیلام، سه‌ڕه‌شار، نه‌هاوه‌ند، خانه‌قین، سۆمار، به‌دره، جه‌سان، زڕباتییه، كووت، عه‌ماره و كورده‌كانی به‌غدا، قسه‌ی پیده‌كه‌ن.
پینجه‌م لۆری: دیاره لوڕه‌کان به‌شێکیان خۆیان به کورد ده‌زانن و به‌شێکیشیان ده‌ڵێن: ئێمه لوڕین، نه کوردین نه فارس! بنزاراوه‌كانی زاراوه‌ی لوڕیی بریتین له: خوڕه‌ماوایی و به‌ختیاری و هه‌فتگوڵی و سووسه‌نگردیی. که شاره‌كانی خوڕه‌ماوا، برووجرد، دزفوول، شاركورد، چووارمه‌حاڵ، ئه‌له‌شته‌ر، ئه‌لیگووده‌رز، سووسه‌نگرد و پێشكۆ، مێران و دێلوڕان قسه‌ی پیده‌كه‌ن.
سامان خضر محمد
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
