3 شیعری ( عه‌بدلوه‌هاب به‌یاتی).. و : نه‌ژاد عزیز سورمێ

• ڕۆژژمێری عاشقه‌ هه‌ژاره‌كان

(1)
جیهان
بە گەف و شیعر و
شۆڕش و كۆچ و مەرگ
زەوت دەكەین .
بە شەكەتی
لە شۆستەی مێژوودا دەكەوین
لە كانگەی خەڵوز و
بنمیچی سەهۆڵدا
سیس دەبین ..
بە پێوە دەمرین .
لە غەریبیماندا دەمرین
لێ‌ لە نوێوە
لە منداڵدانی شەو و
باڵای چیاكانی زەوی
لە دایك دەبینەوە .

تاجی ئەشكەنجەی ڕەتـكردنەوەمان
لەسەر ناوە و
گۆچانی خۆرمان هەڵگرتووە ..
سپێدە
بە شەوی درێـژی جیهان
زەوت دەكەین
بە مردوویەتی
دەریا
بۆ شارەكانی ئایندەی دوور
تەی دەكەین ..
ئاڵای یاخی بوونی
تیا هەڵدەكەین
بە زیندوویی
لە بەندیخانەكانیدا دەمرین
شكۆیەك بۆ مێژوو دروست دەكەین .

(2)
زامەكانمان لە هاوار كەوتن
بوو بە شارێك و ڕووبارێك
لە سەفەری مەرگدا
بەدوای كەنارێكدا دەگەڕێ ..
بەردێكی ڕەش ،
لە مەملەكەتی وێرانەدا
باران دەیشواتەوە و
ئومێدێك
لە لێواری بێهیوایی
ئادەمزادە دوابڕاوەكان
پەنای گرتووە و
قەرەجـێك
بەسەر ئەسپی خەمبارییەوە
بەدوای نوور
بە دوای عایشە
لە شارەكانی ئایندەی دووردا
زەمین دەپێوێ ‌ ..
لە غوربەتیدا دەمرێ‌
لێ جارێكی دی
مناڵێكی بێ‌ ئەسپ
لە دایك دەبێتەوە ،
زراو ڕژاو
لە شەو و ڕۆژ و
لە یەك بەدوای یەك هاتنی
ڕۆژگار و وەرزان
دەستی بۆ بەژنی چیای زەوی
درێژ دەكا و
ڕووتیی خەوتوویشی
لە خێوەتی ئاگری ڕۆژهەڵات و
زەردەپەڕی كوژاوە
بەسەر لووتكەی چیاو باناندا و
دەنگی گڕ بووی
سنگی كەشتیی
كەشتییەوانە مردووەكان و
گیای ئەشكەوتەكانی نوور و
دوورگەكانی یاقووت دەدەفێ‌ ..

(3)
ماهی گریان ، بۆ بولبولێك
بۆ وەختێ‌
هەڵدێ‌ و ڕادەكا و
نەخشەی تاوان
لە بەرد ئاگر
لە دەفتەرە شینەكانی مناڵیدا
دەكێشێ‌ ،
بۆ هیوای لە گۆڕنراو
بۆ شۆڕشی ڕووباران
لە نامۆییاندا و
تەنیایی پردان
بە مردوویی
دەریا تەی دەكەین ..
لە بەندەرێكەوە بۆ بەندەرێكی دی
دەنەڕێنین
كەشتییان دەسووتێنین
هەرچی بووە و دەبێ‌ : نەبووە !
(4)
گوڵی سوور
لە باخچەی زستاندا
چی بە بولبول دەڵێ‌ ؟
(5)
لە خەوندا
باوەشی پێداكردم ،
جەستەی تـادارمی
بە گوڵ داپۆشی
گوڵەكانی ماچ كردن ..
هەستم كرد
خاك سیمای بە نوور داپۆشیوە و
بڤە ڕوویدا ..
دەستی بەرەو باخچەی من هات و
گوڵەكان
لە ئاگریدا سووتان و
باڵداری
لە خەو بیێداركردنه‌وه‌ و
نمەی بارانی سوور و
بوومەلەرزە و برووسكە .
(6)
ئاگرپەرستانی ئەم چاخە
لە غوربەتییاندا دەگرین
ئەستێرە دەرنەكەوت
لێ‌ دز و نەجیبزادە و
شاعیرانی
خەونی بەكرێدراو دەركەوتن ..
شمشێریان
لە تەرمی منداڵان و
هەژارانی
شارە برسییەكاندا چەقاند
شایەدنامەی مردووان و
كتێبە پیرۆزەكانییان هەڵگێڕایەوە ..

(7)
نوور لە كوێوە دێ‌ ؟
كە ئێمە
لە هەموو سەردەمێكدا
بەرداش بووین
لە ڕیزبەستندا
كۆت و پەیوەند
بە كۆت پەیوەند دەگۆڕینەوە ..
زۆردار بە زۆردارمان دەفرۆشێ ‌ ..
پاشا بە پاشا ..
بەڵام ئێمە
خۆڕاگر دەمێنینەوە
بە پێوە دەمرین ..
بە پێوە دەریا تەی دەكەین ،
بۆ شارەكانی دووری ئایندە
جیهان
بە مەرگ و شۆڕش و كۆچ
زەوت دەكەین ..
لە غوربەتماندا دەمرین ..
به‌ڵام
لە نوێوە لە دایك دەبینەوە ..
لە نوێوە دڵداری دەكەین ..
لە نوێوە ڕەت دەكەینەوە ..
لە نوێوە
شۆڕش بەرپا دەكەینەوە و
لە نوێوە دەكەوینە تەڵەی
پاشا و زۆرداران .
لە مەیدانی شەڕی خەڵكی تر
سەردەبڕدرێین
گوللە بە دژمن و برا وەدەنێین
زامەكانمان
بەسەر هه‌نییه‌مانه‌وه‌ هەڵدەگرین
مردووەكان ، بێ‌ مێژوو بێ‌ ناو
دەنێژین ..
بە زیندوویی لە گۆڕەكانییان
نیشتەجێ‌ دەبین .
كاروانی مەزن
لە مەرگەوە بۆ لە دایك بوون
دەست پێ دەكەینەوە
لە هەموو چاخەكانی
هێز و ڕوناهییەوە
هەڵواسراو بە داوی
هیوای ڕەش ،
لە چاوەڕوانی ئاگر و تۆفاندا
دەمێنینەوە .

(8)
هەژارانی جیهانی تاڵانكراو
یەكگرن !
هەژارانی جیهانی تاڵانكراو !

• مانگی شیرازێ

دڵم زامار ئه‌كه‌م ،
شیعرەكانم
بە خوێنی دەدێرم ..
گەوهەرێك
لەبن ڕووباری مرۆڤایەتیدا
شەوق ئەداتەوە ..
پەپوولەی سوور هەڵدەفڕن
لە شیعرەكانمدا ژنێك لە دایك دەبێ‌
مانگێكی شیرازی
لە گوڵەگەنمێكی زێڕینی بادراو هەڵگرتووە ..
هەنگوێنی دارستانانی
لە چاودا دەگەشێتەوە
خەمی ئاگری ئەبەدییەت
باڵی
بۆ لە شەودا دەڕوێنن و
دەفڕێ
خۆرێك لە خەو هەستێنێ‌
لە تنۆكە ئارەقی درەوشاوەی سەر
هه‌نییه‌ی عاشقدا نووستوە .
لە خەمی ڕەنگاندا
كە لە نێو تابلۆیاندا شێردراونەتەوە :
ژنێك مانگێكی شیرازی هەڵگرتووە
لە شەودا دەفڕێ‌ ..
گەمارۆی خەوم دەدا ،
دڵم بریندار دەكا ،
شیعرم
بە خوێنی دەدێرێ ..

شاران
لە بنی ئەو ڕووبارەدا دەبینم نقووم بوون
لە چاوەكانیدا سەرچاوەی گرتووە ..
جادوویەكی هەنگوێنی
هەر كێ‌ نزیك دەبێتەوە
چاوی تێدەبڕێ‌
یا پێچەوانەی تەوژم مەلە دەكا
دەیكوژێ‌ ..
هەموو ژنانی دونیا
لە ژنێكدا دەبینم
لە شیعرەكانم لە دایك دەبێ‌ ،
خاوەندارییەتی دەكەم
تێیدا دەحەوێمەوە ،
بەرەو ڕووی شەودا دەقیژێنم
بەڵام باڵم
بەسەر ڕەنگی شاراوەی ناو تابلۆیان
تێكدەشكێن .

(2)
شێت
بە ڕووباری
لە چاویدا هەڵقوڵاو
بە هەنگوێنی ئاگرینی گەشاوەی
ناو ڕووباری ئاگر
پێچەوانەی تەوژم
مەلە دەكەم .
(3)
مێژووی ڕووباران دەنووسمەوە
لە مەلی خۆشەویستی و
ڕووباری زێڕینی درەختان
دەست پێ دەكەم .
(4)
عاشقان
بە خوێنی من خۆیان دەشۆن و
غەریبانیش بە شیعرەكانم
لە مەنفادا
شیراز بنیات دەنێن .

(5)
خاوەندارییەتی دەكەم و
تێیدا دەحەوێمەوە
لە پەڕەمووچیدا
وێنەی یۆتۆبیایان دەكێشم
شاعیری تێدان .
(6)
بە ڕووباری لە چاوەكانیدا هەڵقوڵاو
شێت ..
بە لێشاوی سەركێش و لافاو
بە بڵێسەی دڕندەی برسی
مەلە دەكەم
بێ‌ ئەوەی بگەمە كەنار
بە سەرخۆشی نقووم دەبم .
(7)
باڵم لێك دەكەمەوە و
لە نیوەشەودا بۆی دەفڕم
دەیبینم
نووستوە
خەون بە مانگی سەوزی شیرازییەوە
دەبینێ‌

بەسەر دەروازە بەردینییەكاندا دەگری ،
بە لق و چڵی باخچەكەیدا شۆڕ دەبێتەوە
تەنیا تێیدا دەمێنێتەوە ..
ژیانم نەدەبوو
خاك
بە ئامادەیی و نائامادەیی
تێیدا بوو
پڕ لە كۆچ و بە تەنێیی و
تارمایی مردووان ..

ئەی گۆزەی
ڕوومەت بە توتڕك سوور و
گوڵی شاخاوی سپی
لەو سەفەرەدا
ببە بە توێشەبەرەی من !
لەم سەفەرەدا
ببە بە دوایین مەنفای نیشتمانم
تێیدا بحەوێمەوە و بمرم .
(8)
بە خۆشەویستی بڵێ‌ (ئا)
یان بڵی ( نا ) .
(9)
بڵێ‌ ( بڕۆ !)
یەكسەر دەڕۆم ..
بڵێ‌ ( حەزم لێتە )
یان بڵێ‌ ( حەزت لێ‌ ناكەم )
(10)
چاوەكانت
دوو چراوگی زێڕینن .
دەستت
دوو چارۆگە .
(11)
كارەساتێك
لەژێر ڕووپۆشی وشەدا
دەشارمەوە ..
بە برینەكەم دەڵێم ،
( سارێژ مەبە!)
بە خەمم دەڵێم ،
( سارد مەبەوە !)
بە عاشقان دەڵێم
( خۆتان بە خوێنی من بشۆن !)

(12)
ئاگر ئاگر هەڵدەلووشێ‌ و
خەمی عاشقە كۆچەرییەكانیش
لە سارای خۆشەویستیدا
دەشارێتەوە ..
شیراز دەمێنێتەوە
ئێمەش دەمێنینەوە
لە شەودا سەفەری بۆ دەكەین
سووتاو بە ئاگری خەمی ئەبەدی ..
لە سپێدەدا
باڵمان لێ‌ دەڕوێن
دەفڕین
بەڵام پێش ئەوەی
كاروانی بگاتێ‌
دەیكەین بە هی خۆمان
لێی دادەنیشین و دەگەڕێینەوە .

(13)
لە سەرچاوەكانی نووردا
بە كوژراویمان دۆزیه‌وه‌
دەمم
بە توتڕكی سوور و گوڵی سپی شاخاوی بوو
باڵەكانیشم
لە نووردا ڕوا بوون .

• بۆ ئیرنێست هه‌مه‌نگوای

(1)
لە ئیسپانیادا
مەرگ لە مەدریدە و
خوێن لە خوێنهێنەر
گوڵاڵەی زەرد و شەختە
لەژێر پێتدا ..
جەژنەكانی ئیسپانیا
بێ‌ كەژاوەن ..
خەمەكانی ئیسپانیا
بێ‌ سنوور ..
ئەو زەنگانە بۆ كێ‌ لێ‌ دەدرێن ؟

لۆركا بێدەنگە و
خوێن لە ئینجانەی گوڵاندایە
شەوی غەرناتەیش
لەژێر شەپقەی
پاسەوانی شێر و ئاسندایه‌ ..
دەمرێ‌ و
منداڵانیش لە بێشكەدا
دەگرین ..
لۆركا بێدەنگە
تۆیش لە مەدریدی

چەكت ئازار و
وشە و ئەو بوركانانەیە
ئاگراو هەڵدەڕێژن ..
زەنگەكان بۆ كێ‌ لێ‌ دەدرێن ؟

تۆ بێدەنگی و
خوێن
جێخەو و
دارستان و
لووتكە
بۆیە دەكا .

(2)
لێواری مەرگ
ئاگر لە دووكەڵدا و
مەی لە كووپە و
گوڵ لە بێستان و
وشە و
پاساری و
دەردی خۆشەویستی و ڕۆژگار ..
بێدەنگی دەریایان
كەشتییەوانی نیگەران كردوون ..

هەبوو .. نەبوو
ململانێیەكی خوێناوی بەهێز
لە نێوان مرۆڤ و تاریكاییدا هەبوو

ئەمشەو
سەعات هەشت ،
لە باخچەی لە یادچووندا
پێكدەگەین
شوێن
لە شەقامە نادیارەكانی شاردا
ون بووە و
كچێك فرمێسكی باراندن و
چاوی لێكنان و
ونم كرد ..

لە كتێبی
گەڕۆكەكانی ئیسپانیاندا
دۆزیمەوە ..
لەژێر ئاڵای گەلانی زەویدا
لەژێر ئاڵای مرۆڤ دا ..
گۆرانی دەچڕی ..

(3)
كۆتایی
مەرگ لەسەر جێدا
لۆركا پێی وتم
مانگیش پێی وتم
ونت كردم ..
ژێ‌ ونی كردی
وەڕسیی تۆی مراند ..
ڕۆیشتی و
بەهار لە ڕێگاماندا بوو
قەرەجیش كۆچیان كرد و
ڕه‌شماڵه‌كانیان سووتاندن
گوڵیش سووتا
گۆرانییەك
خوێنی لەبەر دەڕوا

وا بوو
پەیامبەرایەتی قەدەر
وای پێ گوتم ..

تۆم
لە شێخ محیەددین پرسی
وتی بەردێك لە دەمم دایە ..
پەیامی عەشق و خوداوەند
لەژێر پێی مانگ دان
كوشتارگەی دونیات لە دڵدایە و
شوێنەوار و
ستایشی خوا
شێخ محیەددینی برادەرم وتی
لە هەواڵەكە مەپرسە !
خەڵكی دەڕۆن و نایێنەوە
نهێنیش
بەسەر لێومانەوە
خۆی كوشت .

(*) عەبدولوەهاب ئەلبەیاتی : (1926 – 1999 ) شاعیری عێراقی ناسراو یەكێكە لە دامەزرێنەرانی شیعریی نوێی عەرەبی لە عێراق .
لە بەغدا لە دایك بووە و بكالۆریۆسی لە بەشی عەرەبی وەرگرتووە. لە نێوان 1980 تا 1989 لە ئیسپانیا ژیاوە ، لەو ماوەیەدا زۆر لە كۆشیعرەكانی كراونەتە ئیسپانی.
ساڵی 1991 چووەتە ئەردەن .. یەكێكە لەو شاعیرانەی لە شیعرەكانی بایەخی بە مێژوو و كەسایەتییەكانی مێژوو داوە و هەمیشە وەكو ماسك لە شیعرەكانیدا بەكاری هێناون .

(**)شيعره‌كان له‌ ده‌قی ئه‌سڵی ئه‌م سه‌رچاوانه‌وه‌ كراون بة كوردى :
(ڕۆژژمێری عاشقه‌ هه‌ژاره‌كان) لة كۆشیعری (قصائد حب على بوابات العالم السبع) بڵاوكردنه‌وه‌ی ( دار الشروق ) ، 1985 چاپی دووه‌م ، ل 28 . ( مانگی شيرازێ ) لة كۆشیعری ( قمر شيراز ) بڕوانه‌:
http://www.alriyadh.com/52342
شيعرى ( بۆ ئێرنست هه‌مه‌نگوای ) بڕوانه‌:
http://www.afdhl.com/poem/text-25311.html