گفتوگۆ لەگەڵ هونەرمەند شێرزاد حەیدەری.. هەڤپەیڤین- كامەران حاجی ئەلیاس
Closed
هونەرمەند شێرزاد حەیدەری: موزیكی كورردی وەك میلۆدی هیچی كەمتر نییە لە ئاستی میلۆدییەكانی جیهان
هونەرمەند شێرزاد حەیدەری: پەیمانگاكان لە كوردستان ،بۆتە پێگەیەكی زۆر پیرۆز بۆ پێگەیاندنی چەندین هونەرمەند
هونەرمەند شێرزاد حەیدەری:لەسەردەستی هونەرمەند(زرارمحەمەد مستەفا) ئەلف و بێی موزیك فێربووم
هونەرمەند شێرزاد ئەكرم حەیدەری ناسراو بە (شێرزاد حەیدەری) یەكێك لە ژنیارە بەتوانەكانی كوردستان دەستپێكی هونەرییەكەی دەگەرێتەوە بۆ تیپی موزیكی پاشای گەورە لە شاری رواندز كاتێ لە 1-7-1977 یەكێك دەبێت لەدەستەی دامەزراندنی تیپی موزیكی پاشای گەورە ئەو لەگەڵ چەندین تیپی موزیكی ناوداری كوردستان عێراق كاری كردوە وەكو تیپی مۆسیقای پاشای گەورە، تیپی مۆسیقای سلێمانی، تیپی سەمفۆنیای نیشتمانی عێراق، گروپی موزیكی پەیمانگەی هونەرجوانەكان، ئۆركێسترای كوردستان تیڤی ،گورپی موزیكی پەیمانگای هونەر جوانەكانی هەولێر ..چەندین بەرهەمی ناوازەی هەیە ئێمە بۆ زیاتر ئاشانا بوون بە چالاكییەكانی لە نزیكەوە بە چەند پرسیارێك بەسەرمان كردەوە.
هەڤپەیڤین- كامەران حاجی ئەلیاس
*سەرەتا بابزانین دەسپێكی هونەرمەند شێرزاد حەیدەری چۆن دەستی پێكرد؟
- ئەگەر ئاوڕێك لە رابردوو بدەینەوە لە رووی هونەرییەوە كۆمەڵگەكەمان زۆر گرنگی بەهونەر نەدەدا بەڵكو زۆر جاریش بەچاوێكی سووك سەیری هونەریان دەكرد، ئێمەش تاكێكی ناو ئەو كۆمەلگەیەین بۆیە بۆمنێك لە تەمەنی منداڵیم ئەستەم بوو كاری موزیك بكەم بەڵام خانەوادەكەمان كە لە بنەماڵەی (حیدەرییەكان) نین، باوكم بە (ئەكەرم حیدەری) ناسرابوو،تارادەیەكی زۆر باش حەزی لە بواری رۆشنبیری هونەر بووهەر بۆ یە ئەوهاوكارم بوو، كاتێ باوكم لە سەرەتای حەفتاییەكانی سەدەی رابردوو سەرۆكی شارەوانی شارۆچكەی (هەریر) بوو ئەو كات لەو شارۆچكەیە خوولێكی هونەری موزیكی كردەوە ئەوە دەرفەتێكی زۆر باش بوو بۆمنێك چونكە هەرلەو خوولەوە حەزو و ئارەزووم بۆ موزیك دەستی پێكرد بەتایبەتی بۆ ئامێری كەمان.
دوای ئەوە ئێمە ماڵمان گواستراوە بۆ شاری رواندز لە قوتابخانەی پاشای گەورە دەستم بەخوێندن كرد بە هۆی بوونی مامۆستا (زرار محەمەد مستەفا)، كە مامۆستای هونەر بوو لە قوتابخانەكە ئەو مامۆستایە گروپێكی سرودو گۆرانی لە نێو قوتابیان پێك هێنا كە لە زۆربەی چالاكییەكانی قوتابخانە بەشدار بووین ،لە 1-7-1977 مامۆستا زرار خوولێكی موزیكی لە وەرزی هاوین دا كردوە بۆ ئامێرەكان ( كەمان، عود ساز، ئۆكۆردیۆن، بانگۆز،ئیقاع، گیتار) بەندە لەسەر ئامێری كەمان لە خوولەكە بەشدار بووم، دوای 3مانگ لە راهێنان و پرۆڤە كردن لە 1-10-1977 یەكەم نمایشمان لە نێو گۆڕەپانی قوتابخانەی پاشای گەورە بەبۆنەی دەستپێكردنی ساڵی نوێ خوێندن سازكرد، ئیتر لەو ساتەوە تیپی مۆسیقای پاشای گەورە كەوتەچالاكی هونەری ئەندامانی تیپەكەیش بریتی بوون لە ( چەتۆ ساڵح نەورۆز، شێرزاد حەیدەری، سیروان عەبدوڵڵا،ئامانج غازی، فاروق باپیر،سەید ئەحمەد رواندزی،رزگار جەودەت، رێبوار نوری، بژار نوری..).
دوای ئەوە لە سالی 1981 لەپەیمانگەی هونەر جوانەكانی موسڵ / بەشی مویك وەرگیرام و لەساڵی 1986 بەپلەی زۆر باش دەرچووم، لەهەمان كاتدا لەگەڵ تیپی مۆسیقای پاشای گەورە لە چالاكییەكانمان بەردەوام بووم و چەندین بەرهەمان بۆ گۆرانیبێژان تۆمار كرد وەكو هونەرمەندان (نجمەی غوڵامی، كاڵی، ئەبوبەكری لەكزی، هاوتا ئەسعەد، وەلی دۆسكی، سلێمان ئەحمەد، خدر بێجانی، سەلام وسامان مرادی چەندانی تر..
وێستگەیەكی تری ژیانی موزیكیم لە ساڵی 1987تا 1990 ئەندامی تیپی سەمفۆنیای نیشتمانی عێراق بووم زیاتر لە (40) كۆنسێرت بەشدار بووم لە ساڵی 1996-2000 چەندین خوولی موزیكم لە شارەكانی (رواندز، رانیە، سۆران) كردۆتەوەو بەرهەمی باشی هەبوو چەندین كادری هونەری لە بواری موزیك پێگەیشتن . هەروەها لەسنووری شارەكانی (سلێمانی، هەولێر،رانییە، هەڵبجە، چوارقوڕنە) چەندین كۆنسێرتم ئەنجام داو هەر لەم ساڵانەش لێپسراوی هونەرمەندانی راپەرین بووم.
لە ساڵانی 200-2005 ئەندامی ئەجوومەنی باڵای یەكێیەتی هونەرمەندانی كوردستان بووم لە سەرەتای سالی 2000 پەیمانگەی هونەرە جوانەكانی رانیەمان دامەزراند و دوای ئەوە وێسگەی ژیانم گواستەوە بۆ شاری سلێمانی و ساڵی 2000 تا 2022مامۆستای پەیمانگەی هونەرەجوانەكانی سلێمانی بووم بەشدار سەرجەم چالاكییەكانم كردووە وەكو ژەنین، دابەشكردنی مۆزیك، ئێستاش مامۆستای بەشی مۆزیكی پەیمانگەی هونەرەجوانەكانی هەولێرم جگە لەوەش بەشداری زیاتر لە (100) بەرنامەی تەلەفزیۆنییم كردووە .
بۆماوەی (2) ساڵ بەشداری خوولی هاوینەی موزیكم كرد لە زانكۆی مۆزارتیۆم لە وڵاتی نەمسا، لەوێش بەشداری چەندین كۆنسێرتم كرد . - دیارە خاوەن ئەرشیفێكی دەوڵەمەند باشە بابزانین كێن ئەوانەی هاوكارو پاڵپشتیان كردوویت لە بواری موزیك دا؟
- بێگومان زۆرن ئەوانەی هاوكارو پاڵپشتیان كردووم، سەرەتا زۆر سوپاسی خانەوادەكەم دەكەم كە هاوكاری زۆریان كردم بۆ ئەوەی بچمە نێو جیهانی موزیك،لە هەمان كاتدا مامۆستای هونەرمەند(زرارمحەمەد مستەفا)، هاوكار و پاڵپشتی زۆری كردووم لەرێگەی ئەو هونەرمەندەوە فێری ئەلف و بێی موزیك فێربووم ،بۆیە هات دەمرم منتباری دەبم چونكە جگەلە هونەر هەمیشە رێنمایی و ئامۆژگاری دەكردین بۆ ئەوەی ببینە تاكێكی بەسوودی ناو كۆمەڵگە.
*وەكو ئەندامێكی كارای تیپی مۆزیكی پاشای گەورە، بۆچی لە ئێستادا تیپەكە بەرهەمتان نیە؟ - تیپی موزیكی پاشای گەورە تا ساڵی 1993 كاروچالاكی بەردەوامی هەبوو بە ئاستێكی زۆر باش، بەڵام بەداخەوە بەهۆی شەڕی ناوخۆ زۆربەی ئەندامانی ئەو تیپەپەرت بڵاوبوون هەندێكیان بۆ دەرەوەی وڵات كۆچیان كرد، هەندیكان بۆ شارەكانی هەولێر و سلێمانی هەروەها بژێوی ژیانیش كاریگەری خۆی هەبوو بۆیە نەمان توانی وەكو جاران كۆببینەوە و چالاكی ئەنجانم بدەین.بەڵام لەئێستاوە ماوەی دووساڵە خۆمان كۆكردۆتەوە، چەندین لاوی تازە موزیكیش دورست بووە، بەهۆی كردنەوەی پەیمانگەی هونەرجوانەكانی رواندز توانیمان لە مانگی هەشتی 2023 (دیدار و فیستیڤاڵی رۆژی هونەر) ئەنجام بدەین، بگەرێینەوە سەر كارەكانمان بەو‌هیوایەی بتوانینن لە 1-7-2024 كە رۆژی هونەرە لە رواندز فیستیڤاڵیكی نایاب بەو بۆنەیەوە ئەنجام بدەین.
*كامەن ئەو هونەرمەندانە، كە بە ژنیان سەرسامیت و كاریگەریان لەسەر تۆ هەبوو؟ - ئەوەی راستی بێت من زۆر سەرسام بووم بە ژەنینی هەردوو هونەرمەندی گەورەی كورد (ئەنوەر قەرداغی ) و (دلشاد محمەدسەعید) ئەو دوو هونەرمەندە لە باری ژەنین و ئامادەكار و دانانی موزیك بەتوانان لە هەمان كاتدا رۆڵیكی بەرچاویان هەبوو لە خزمەتی هونەری موزیكی كوردی.
چۆن موزیكی كوردی، دەگاتە ئاست موزیكی جیهانی؟ - موزیكی كورردی وەك میلۆدی و فۆرم هیچی كەمتر نییە لە ئاستی میلۆدییەكان و فۆرمەكانی موزیكی تری جیهان،بەڵام لێرە خاڵێك هەیە ئێمەی موزیسیانەكان یاخود ئەوانەی لە بواری (دانان)ی موزیك كاردەكەن دەبێت سوود لە تیۆریەكان و جوانكاریانەكانی موزیكی جیهانی وەربگرین، لە نێو میلۆدیەكانی خۆمان بەكاری بین ئەو كاتە موزیكی كوردی بەرەوە ئاستێكی باشتر دەڕوات لەم بوارشەدا كۆمەلێك لە (كۆمپۆسەرەكان ) دانەرەكانی موزیكی كورد كاریان لەسەر ئەمە شێوازە كردووە موزیكی كوردیان گەیاندۆتە ئاستێكی باش وەكو هونەرمەندان (عەبدوڵا جەمال سەگەرمە، دلشاد محەمەد سەعید، كارزان محمود فقێ، زۆزك قەرداغی…هتد)،ئەم هونەرمەندە بەرێزانە لە كوردستانی باشوور كاری نایابیان ئەنجام داوە.
*وەكو هونەرمەندێك، لایڤ موزیك بۆ ژنیار تاچەند پێویستە؟ - من دەمێكە وتوومە (لایڤ موزیك) یاخود موزیكی راستەوخۆ كارێكی ئاسییە،وەك كارەكانی تری ژیان ،لە هەموو بوارەكاندا،بەڵام بەمەرجێك ،موزیكی كوردی نەكاتە قوربانی موزیكی توركی و عەرەبی ئەوانی تر.ڕوون و ئاشكرایە ژەنیارەكانمان ئەرك و شەو نەخونیان زۆر كردوە تابگەن بە ئاستێكی باشی ژەنیین تا بتوانێت ژیانی ئاسایی خۆی دابین بكات لە رێگەی لایڤ موزیكەوە وەك هەموو پسپۆریەكانی تری ژیان. بەداخەوە ئەم كارە تەنها لەناو كوردا كارێكی نامۆیە یاخود بە باشی نازانن،كەچی لە هەموو دونیا ئەم كارە بەرێزییەوە سەیری دەكرێت ئەوانەی لایڤ موزیك دەكەن ژنیاری زۆر باشن و ئاستێكی زۆر باشیان هەیە نابێ ئەوەشمان لەبیر بچێت ژەنینی راستەو خۆ زۆر قورسترو گرانترە لە ژەنینێك كە بەشێوەی تۆمار كردن بێت ،لەهەمان كاتدا لایڤ موزیك توانستی ژنیار بەهێز دەكات لەرووی كرداریدا.
*لەنێو موزیكی كوردیدا،لەئێستادا چەندین فۆرم وشێوازی جیاواز هەن ئاستی موزیكی كوردی چۆن دەبینیت؟ - موزیكی كوردی خاوەنی چەندین فۆرمی جوانی موزیكین ،چەندین فۆرمی موزیكمان هەیە وەك (حەیران،لاوك، قەتار،ئەڵاویسی، سیاچەمانە…) ئەمانە نموونەی فۆرمی جوانی كوردین ،بەڵام دەبێت بەشێوەیەكی زانستی كاری لەسەر بكرێت بۆ ئەوەی جوان و پیرۆزتریان بكەین وبە موزیكی گەلانی جیهان بیاناسێنین.
*بەرێزتان ساڵانێكە مامۆستای بەشی موزیكن لە پەیمانگەی هونەرەجوانەكانی سلێمانی و هەولێر چۆن دەڕوانیتە ئاستی قوتابیان ؟
-پەیمانگەكان لە كوردستان ،بۆتە پێگەیەكی زۆر پیرۆز بۆ پێگەیاندنی چەندین هونەرمەند لە هەموو بوراەكان دا بەتایبەتی لە بورای موزیك زۆربەی هەرە زۆری ژنیارە بەتوانەكان دەرچووی پەیمانگەی هونەرجوانەكانن ،لە ئێستادا چەندین تیپی موزیكی لەكوردستان هەن بەشی زۆریان بەرهەمی ئەم شوێنە هونەریەن بۆیە كاریگەری ئەرێنی هەبووە ،بەڵام من لەگەڵ زۆری بۆری نیم لە كردنەوی ئەو هەموو پەیامانگەیانە بەباشی نازانم ناكرێت لەهەر شارێك پەیمانگە یەك هەبێت ،بۆیە من پێشنیار دەكەم پەیمانگاكان كەم بكرێتەوە چونكە ئەوەندە كادیری هونەری زۆرەمان نییە بۆئەوەی ئەو هەمووپەیمانگەیانە بەرێوەببن.
*ماوەیەكە لەگەڵ چەند هونەرمەندێك،خەریكی دانانی میتۆدێكی هونەرین بۆ وانەی پەروەردەی هونەری لە ناوەندەكانی خوێندن ئەكرێت روونكردنەوەیەك لەسەر ئەم بابەتە بدەیت ؟ - ئەوەی راستی بێت لە ئێستادا لە وەزارەتی پەروەردە لە بەرێوەبەرایەتی پرۆگرامەكان خوێندن من وەك سەرۆكی لیژنەی ئامادەكردنی رێبەری مامۆستا و پرۆگرامی خوێندنی پەروەردەی هونەرم بۆ بازنەكانی (1،2) وبەشێوەی دیجیتاڵكردنی پرۆگرامەكانی خوێندن بۆ ئەو بازنانەی لەسەرەوە ئاماژەم پێكرد بەمەبەستی تۆماركردن و دانانی ئاواز بۆ هۆنراوەكانی ناو دەسپاكی لەگەڵ ئەندامانی لیژنەكە كاری زۆر باشمان كردووە لەئێستادا گەیشتونەتە قۆناغی كۆتایی كارەكانمان هەنگاوی باشمان بڕیوە.
سەبارەت بە وانەی پەروەردەی هونەر و میتۆدەكان و رێبەری مامۆستالەم بوراەشەدا كاری زۆر باش كراوە بەپێی پسپۆرییەكان واتە هەرسێ بەشە هونەرییەكە(موزیك،شانۆ وشێوەكاری)، بۆیە ئەو رێبەرە ،زۆرگرنگ دەبێت بۆ مامۆستایانی وانەی پەروەردەی هونەری، بەوهیواییەی لە ساڵی داهاتووی خوێندن ئەو رێبەرە بۆ مامۆستایانی هونەری ئامادە بێت ببێتە فاكتەرێكی باش بۆ وانەی پەروەردەی هونەری.
*ئێمە لە كۆتایی ئەم هەڤپیڤینەدا زۆر سوپاست دەكەین. - منیش سوپاسی ئێوە و خوێنەران دەكەم زۆر سوپاس.
