كفن لەنێوان تەكنیك و ئایدۆلۆژیادا.. حەیدەر عەبدولڕەحمان
ئەم ئێوارەیە، لەڕۆژی دووەمی نمایشی فیلمی (كفن) دەرهێنانی (سروشت عەبەڕەش) ئامادەبووم،
فیلمێك بینەرێكی زۆری لەگەڵ خۆیدا ڕاكێشی هۆڵەكانی سینەما كردو لەشارەكانی سلێمانی و هەولێرو بەغدا، جێگەی دانیشتنی بۆ بینەر نەهێشتەوە.
بەر لەوەی خوێندنەوەیەكی ڕەخنەیی بۆ فیلمەكە بكەین، دەبێ بەگشتی ڕەچاوی سێ خاڵی گرنگی ئەمڕۆی سینەمای كوردی بكەین:
یەكەم: دەرهێنەرە سینەماییەكانی ئێمە ئێستا بەعەقلێكی بازرگانی كراوەتر كار دەكەن،، لە دەسپێكی هەر پرۆژەیەكی بەرهەمهێنانی فیلم، نەخشەو پلانێكی تۆكمە بۆ فۆرم و ناوەرۆكی فیلمەكان دادەنێن، لەژێر ڕۆشنایی پێشبینیەكانیان بۆ بڕی بینەرو ئاستی بازاڕ كار دەكەن.
لەبەر ئەوەی فاكتەری ئابووری گرنگترین و بەهادارترین خاڵی جەوهەرییە بۆ بەردەوام بوونی ڕەگەزی بەرهەمهێنانی فیلم.
جگە لەوەی بەدەست هێنانی داهات بەهێزترین فاكتەرێكە بۆ هاندانی سینەماكارەكان و ئایندەی سینەما لەكوردستاندا.
هەروەها داهاتی باش، دەبێتە مایەی كۆكردنەوەی سەرمایەو گەشەی هونەری سینەما لە كوردستاندا.
دووەم: متمانە بۆ بینەر دەگێڕێتەوە، ئەو بینەرەی كە لەساڵانی ڕابووردووداو لەئەنجامی بەرهەمهێنانی فیلمی لاواز هیچ متمانەیەكی بە سینەما نەمابوو، ئێستا هەمان ئەو بینەرانەن، هۆڵی سینەماكان پڕ دەكەن و بەپارەیەكی زۆر پلیتی بینینی فیلمێكیان بەسەختی دەست دەكەوێت.
بێگومان ئەو پێشوازی لێكردنەی سینەمای كوردی، هۆكارەكەی بەرەو پێشەوە چوونی ئاستی فیلمی كوردیە بەگشتی.
خاڵێكی بنەڕەتی دیكەی گەرم بوونی بازاڕی سینەما، هانی زێتری سەرمایەدارەكان دەدا، بایەخ بە دروست كردنی هۆڵی سینەماو بازرگانی سینەما بدەن.
سێیەم: هوشیاری و كولتووری سینەما گەشە پئ دەدا، كە كۆمەڵگای كوردیش بەدیدێكی شارستانی هەڵس و كەوت لەگەڵ سینەمادا بكاو سینەما بە زەرورەتێكی گرنگی ژیانی ڕۆژانەی خۆی بزانێ.
قۆناغێكی نوێ بۆ سەرهەڵدانەوەی سینەما
بەو چەند بەرهەمانەی دوایی دەردەكەوێت، كەسینەمای كوردی قۆناغە باوەكەی خۆی تێپەڕاند كە بۆ بەرهەمهێنانی فیلم پشت بەحكومەت ببەستێ، بەڵكو ئێستا بەهەمان فۆرمی بەرهەمهێنانی سینەما لەجیهاندا پشت بەكەرتی تایبەتی دەبەستێت، كەرتی تایبەتیش بەر لە هەموو شتێ ڕەچاوی بەرژەوەندییەكانی خۆی دەكات و هەوڵی زامن كردنی سەركەوتن دەدات لەو فیلمانەدا.
جگە لەوەش ئاراستەی ئێستای بەرهەمهێنانی فیلمەكان وەك جاران تەنیا ڕوو لەفیستیڤاڵە جیهانیەكان نیە كە هیچ كاریگەرییەكیان بۆ پیشەسازی سینەما بەجێ نەدەهێشت لە كوردستان، بەڵكو ئێستا ئاراستەكە بەرەو بازاڕە كە ئایندەی سینەمای كوردی لەسەر وەستاوە.
بەگوێرەی فیلمی كفن، كە فیلمێكی درێژی ترسە، من خۆم بۆ یەكەم جارمە فیلمێكی كوردی بە ستایلی ترس ببینم، پێشم وایە فۆرمێكی نوێیە لە سینەمای كوردیدا، لەبەر دوو هۆكار :
لەپاڵ ئەو هونەرەی دەرهێنەر بەتەكنیكی سینەمایی بەرجەستەی دەكات، بۆ دروست كردنی چەند حاڵەتێكی دەروونی، بەنیشاندانی شووشتنی مردوو، دەركەوتنی تارمایی جنۆكە، دەركەوتنی لەناكاوی ئەو تارماییانەو دیارنەمانی لەناكاویان، دەرخستنی دەم و چاوی ترسناك و شێوێنراو، هێنانە دەرەوەی تەرمی مردوو لەشەوداو زۆر دیمەنی ترسناكی دەروونی، ئاسەوارێكی نەرێنی لەڕووی سایكۆلۆژیەوە بۆ بینەر بەجێ دێڵێ، بەتایبەت بۆ ئافرەت كە خۆڕاگری بەرامبەر ترس كەمترە..
هەموو ئەو دیمەنە ترسناكانە لەپەنای چوونە ژوورەوەی دنیای جنەكان و دەرخستنی نهێنیەكانیان لەگەڵ مرۆڤدا.
كرۆكی بنەڕەتی و ئامانجی سەرەكی ئەوەیە فیلمەكە پێمان بڵێ كە لەزەمەنی عەولەمەو تەكنەلۆژیای ئەمڕۆكە تا ئێستاش پرسی جادوو نوشتەكاری هەر باوەو ئاگاتان لەوە نیە جنەكان لەناو ماڵتان دەژین و ژیانتان وێران دەكەن.
پئ دەچێ بینەری كورد، لاری نەبێت لە وەرگرتنی دیمەنە ترسناكەكان و وەرگرتنی خیتابی فیلمەكە، بە نیشانەی ئەو پێشوازیە گەرمەی لە فیلمەكەی دەكا.
لێرەدا پرسیاری ئەوەم بۆ دروست دەبێت، ئاخۆ هۆكارەكانی وەرگرتنی بینەر چین؟
بەلای منەوە دوو هۆكاری سەرەكی هەن:
1.ئەو تەكنیك و ستایلە سینەماییە چڕەی دەرهێنەر بۆ بەرجەستە كردنی دیمەنە ترسناكەكان بەكاری هێناوە، تەكنیكێكی مەقبولە لای بینەر، وێڕای هەموو دەرهاوێشتە نەرێنی و ئەرێنیەكان.
2.بابەتی فیلمەكە بابەتێكی نوێیە بۆ بینەری كورد، ڕەنگە تا ئێستا ئەو بابەتە بەدەگمەن لە سینەمای كوردی خرابێتە ڕوو، ئەگەرچی لەسینەمای توركی و جیهانیدا زۆرە.
جێگەی سوپرایزە (سروشت عەبەڕەش) بۆ بینەری كوردو سینەمای كوردی ناوێكی نوێیە، بەڵام ئەو ئەزموونەی نیشانی داین دەیسەلمێنێ كە داهێنان بەساڵانی ئەزموونی دوورو درێژ نیە، بەڵكو بەتوانست و لێهاتوویی مرۆڤە لەگەڵ پیشەكەی خۆیدا…لەوانەش لەگەڵ سینەمادا.
ئێستاش ئەگەر بمانەوێت شڕۆڤەیەكی لۆژیكی بۆ فیلمەكە بكەین، ئەوە دەبێت لەدوو جەمسەرەوە بۆی بچین.
دەرهێنەر بۆ دروست كردنی ئەو ئەتۆسفیرە ترسناكانە، هەموو ئامرازە تەكنیكیەكانی خۆی بەكارهێناوە، لەوانە ریتم و موزیك و كاریگەریەكانی دەنگ و ڕووناكی، ماسك و ئارایشت و دیكۆر، جگە لەدەرخستنی ڕیتمی بزووتنەوەی كامێراو گۆڕینی گۆشەكانی بەخێرایی بە مەبەستی بەهاوسەنگ ڕاگرتنی ڕیتمی دیمەنەكان.
لەهەموو حاڵەتێكا فۆرمی ترس لەسینەمای كوردی دا فۆرمێكی باو نیە و ( سروشت عەبەڕەش) لە شێوەدا بەرگێكی نوێ ی لەبەر كردووە،، بەڵام لە ناوەرۆكدا شتێكی ترە.
لەجەمسەری دووەمدا و لەلایەنە ئایدۆلۆژییەكەوە دەڵێین:
ئەوەی كە فڕوفێڵی ڕووناكی و ڕیتمی موزیك و ئارایشت نایشارێتەوە ئەوەیە كە فیلمەكە ئامانجی دەرخستنی، دیاردەیەكی خەتەرناكی دەروونیە، بەدروست كردنی نوشتەو جادو لەناو كۆمەڵگای كوردی، كە دەبێتە هۆی ماڵ وێرانی بۆ سەدان تاكی ئەو كۆمەڵگایە.
لێرەوە دەبێت دەرهێنەر ئاگای لەوە بێت، لەڕێگەی گوتاری ئەو فیلمە، وا دەكات خەڵكانێك بۆ هەڵڕشتنی مەرامە ژەهراویەكانیان زێتر متمانە بە نوشتەو جادوو پەیدا بكەن بۆ تۆڵەسەندنەوە لەیەكترو فیلمەكە هاندەر دەبێت بۆ پەرەسەندنی دیاردەكە نەك ڕێگری لێ كردنی.
چونكە فیلمەكە لەدیمەنێكی لاوازی حكومەتدا دەری خست كە یاساو دەسەڵات هیچیان پئ نیە بۆ ڕێگری كردن.
خاڵی دووەمی ناوازەیی لەوە دایە كە ناكرێت گەنجێكی وەك هیوا كە نوێنەرایەتی نەوەیەكی نو ێی كۆمەڵگا دەكات، كار لەسەر دروست كردنی نوشتەوجادو بكات دژی پورزایەكی خۆی.
دەرهێنەر دەسەڵاتێكی گەورەی نیشان داوە لەدروست كردنی ترس و لەم سوچەوەش چێژێكی زۆری بەبینەر بەخشیووە، بەڵام چارەسەركردنی ئایدۆلۆژی و فەلسەفی لەئاست توانستە تەكنیكیەكەدا نەبووە.
ئەو لەئاكامدا بەبینەر دەڵێ هەر كات گیرودەی ڕووداوی نوشتەو جادوو بوون، پەنا ببەن بۆ مەلاو شێخەكان.
دەرهێنەر لەكۆتایی فیلمەكە ئەو گوتارە بە ڕێگا چارەی كۆتایی دا دەنێ بۆ كێشەكە، كە بێ شك ڕێگە چارەیەكی شارستانی نیە بۆ كێشەكە، كە چارەنووسی نەخۆشیەكی گەورەی كۆمەڵایەتی ڕادەستی چەند مەلاو شێخێكی جادوكار بكەیت و هیچ ئەلتەرناتیفێكی نەدەیتێ ئەوان نەبێت.
لە كۆتاییدا سینەما خیتابی خۆی دەگەیەنێت، بەڵام ئەگەر خیتابی دەرهێنەری فیلمی كفن لەو سەردەمە پێشكەوتووەی دنیادا گەڕانەوە بێت بۆ جادوكەرەكان، ئەوە دیارە، بێ دەسەڵات بووە لە دۆزینەوەی رێگە چارەسەرێكی لۆژیكی و لەڕووی ئایدۆلۆژییەوە شكست دێنێ.
ئەكتەرەكانی كفن كۆمەڵێ ئەكتتەری بژاردەو پڕ توانابوون لەبەرجەستە كردنی كاراكتەرەكانیان، بەتایبەت (چریكە عەبەڕەش) كە لەنواندن و ئەدای بەهێزی، ڕیتمی فیلمەكەی گەیاندە لوتكە.
