لە قوولایى ستراتیژیەوە بۆ قوولایى کیشەى کورد …. سمکۆ عەبدولکەریم
بەشى شەشەم …
کردنەوەى چەند پەنجەریەک بەڕووى کورد-دا، نەخشەو پلانێکى حەکیمانەى ئەحمەد داود ئۆغلۆ بوو، بۆ لانى کەم بەدەست هێنانى متمانەى کورد و بردنەوەى هەڵبژاردن و گەیشتن بە لوتکەى دەسەڵات، چونکە بە پێچەوانەى نەریتى پێشتریان، کە سەرە زلەکانى ئەم وڵاتە هەر کاتێک ئارەزوویان کردبێ لە رێگەى کودەتاوە فەرمانڕەوایى تورکیایان گرتۆتە دەست، بەڵام ئەمجارەیان لە رێگەى پرۆسەى هەڵبژاردن، شێوازێکى دیکەى کودەتایان ئەنجامدا، بەومانایەى کە پێشوەخت بڕیاریان دابوو دەبێ دەنگى زۆرینە بەدەست بێنن و تاک لایەنە بتوانن حکومەت پێک بێنن، ئەمەش گەواهیدەرى ئەو تێگەیشتنە بوو، کە دەبێ ئەنجامى هەڵبژاردنەکان لە بەرژەوەندى پارتى داد و گەشەپێداندا بێت.
ئەمەش هەمووى لە ئەنجامى گەیشتن بەو ڕاستییە بوو، لەوەى مومکین نەبوو لە دەرەوەى پڕۆسەیەکى سیاسى دیموکراتیانەدا پارتى داد و گەشەپێدان بتوانێ دەسەڵات بگرێتە دەست، لە کاتێدا ئامانجى ستراتیژى لە کردنەوەى چەند لایەک بەڕووى کێشەى کورد لە تورکیادا تەنیا و تەنیا بەدەست هێنانى زۆرینەى دەنگەکانى کورد بوو، لە بەرژەوەندى دادو گەشەپێدان، ئەگەرچى ئەحمەد داود ئۆغلۆ زۆر فراونتر لەوە دیڕوانییە کێشەى کورد، بەتایبەتى کاتێک هەست دەکات کیشەى کورد پێیناوەتە قۆناغێکى زۆر پێشکەوتوو ترەوە.
ئۆغلۆ لەو کتێبەیدا ” قوولایى ستراتیژى” ئاماژە بۆ هەڵکشانى کورد دەکات و پێى وایە لە دواى کۆتایى هاتنى جەنگى سارد، کێشەى کورد بە شێوەیەکى زۆر سەرسورهێنەر هەڵکشاوە، بۆیە ئاوڕدانەوەیەکى وردو حەکیمانە لە کورد لەسەر ئاستى ناوخۆ بە پێویستییەکى زۆر گرنگ دەزانێ، هەر لەم چوارچێوەیەشدا پەنا بۆ سەرجەم هۆکارەکانى سەرخستنى ئەجنداکانى دەبات، لەسەر ئاستى ئابوورى لادەرگایەک بەڕووى حکومەتى هەرێمى کوردستاندا دەکاتەوە، لەسەر ئاستى روناکبیرى و راگەیاندیش، بەهەمان شێوە ئەلقەیەکى سەقافى دروست دەکات و لە چەند قۆناغێکدا دەستە دەستە هەڵبژاردەیەک لە راگەیاندکارو روناکبیرانى باشورى کوردستان داوەتى سەر خوانەکەى دەکات لە تورکیا.
ئۆغلۆ زۆر دووربینانەتر و سیاسیانەتر لە ئەردۆگان دەڕوانێتە کێشەکە، بەڵام بەهۆى ئەوەى تورکیا هەرگیز خوازیارى ئەوە نەبووە لە ڕووى سیتمى سیاسییەوە، بە تایبەتى دیموکراتییەتەوە بچێتە سەر هێلە دیموکراسییەکەى خۆرئاوا، چونکە ئۆغلۆ-ش هەمیشە پێى وابووە تورکیا دەبێ دەست بە باڵاى خۆیەوە بگرێ و نابێ نزمتر لە ئاستى وڵاتانى خۆرئاوا لێیبڕوانرێ، وەک بەخۆى دەڵى ئەو خۆرئاوا باش دەناسێ( خۆبەگەورەبینى خۆرئاوا باش دەناسم، ئامادەین لە ئاستى یەکساندا گفوگۆبکەین. بەڵام کەس ناتوانێ بە سووکایەتییەوە هیچمان پێ بڵێت، هەر کەسێک بێت، بەمە ڕازى نابین).
دواى هەردوو هەڵبژاردنە یەک لە دواى یەکەکانى یونیو و نۆڤێمبەرى 2015، ئەردۆگان دەست بەسەر کۆى گشتى پرۆسەى سیاسى تورکیادا دەگرێ و ئەحمەد داود ئۆغلۆ دەخاتە دەرەوەى بازنەکە، ئەگەرچى هەموو ئەوەى تورکیا لەو ماوەیەدا لە ڕووى ئابورى و کۆمەڵایەتییەوە پێدەگات لە سایەى ئەحمەد داود ئۆغلۆ بووە، بەڵام تێزەکەى ئۆغلۆش هەرگیز بە ئامانجى چارەسەرکردنێکى بنەڕەتیانەى کێشەى کورد نەبووە، بەقەد ئەوەى ئامانجى ئەوە بووە کیشەى کورد بە شێوەیەک لە شێوەکان بخاتە خزمەتى پرۆسەى سیاسى تورکیا، چونکە ئەو دەمێک بوو دەرکى بەوە کردبوو کە کێشەى کورد لەسەر ئاستى نێودەوڵەتى بەرەو پێشچوونى زۆرى بە خۆوە بینیوە، بۆیە ناکرێ تورکیا ئاوڕ لە کورد نەداتەوەو لێگەڕێ وڵاتانى دیکەى هەرێمى و نێودەوڵەتى کارتى کورد لە دژى تورکیا بەکار بێنن.
بێهیوابوونى ئەردۆگان لە ئاوڕدانەوەى خۆرئاوا لە تورکیا، بەتایبەتى دواى هەڵپەساردنى وەرگرتنى تورکیا لە یەکێتى ئەوروپا، کە ساڵانێکى زۆر بوو خەونى پێوە دەبینى، هەروەها نەمانى متمانەى بە ئەمریکا، بە تایبەتى دواى سەرهەڵدانى راپەرینەکانى سوریا، لەسەرووى هەموو ئەمانەشەوە سەرهەڵدانێکى دیموکراسیانەى کورد لە ناوخۆى تورکیادا بەسوود وەرگرتن لە سیاسەتى کرانەوەى تورکیا بەڕووى دیموکراسیەتدا. بەتێگەیشتن لەوەى هیچکام لەو رووداوانەى لە ناوچەکەدا ڕوودەدەن، هاوتەریب نین لەگەڵ ئەجنداکانى تورکیا، ئەمەش وایکرد تورکیا پاشەکشەیەکى خیرا بکات، پاشەکشە لەهەموو ئەو بنەمایانەى تورکیایان بەرەو کراوەنەى زیاتر دەبرد، بۆیە ئەردۆگان بەگرتنە دەستى جومگە ئەساسییەکانى دەوڵەت نەک هەر تورکیاى لە کرانەوەى زیاتر ڕاگرت، بەڵکو گێڕایەوە نێو بازنە داخراوەکە، هەموو ئەو ڕووداوانەش ئەگەر وا لێکبدرێنەوە پێچەوانەى تێز و تێڕوانییەکانى ئەحمەد داود ئۆغلۆن و ئەو سیاسەتەى ئۆغلۆ پێڕەوى لێدەکرد شکستى خوارد، ئەوە بەهیچ شێوەیەک ناکرێ خوێندنەوەیەکى ورد بۆ سیاسەتى ئێستاى تورکیا بکرێ بەبێ خوێندنەوەى کتێبى “قوولایى ستراتیژى” داود ئۆغلۆ.
چونکە مومکین نەبوو بەبێ ئۆغلۆ ئەردۆگان بیتوانیبا دەسەڵاتى کوللى تورکیا بگریتە دەست و لە 16 ابریل 2017 دەستوریش وەک خۆى دەیەوێ هەموار بکاتەوە، ئەمە لە کاتێکدا حزبەکەى لە دواین هەڵبژاردنى یونیوى 2015 نەیتوانى دەنگى پێویست بێنێ و تاک لایەنە حکومەت پێک بێنێ، بۆیە بڕیارى دووبارە ئەنجامدانەوەى هەڵبژاردن دراو لە نۆڤیمبەرى 2015 پارتى داد و گەشە پێدان توانى بۆ یەکەم جار ژمارەى پێوانەیى بشکێنێ ئەو سەرکەوتنە تۆمار بکات، کە بتوانێ یەکسەرە حکومەت پێک بێنێ و 18 ماددەکەى دەستوریش هەموار بکاتەوە
بەهەر هۆیەکەوە بێت لەم هەڵبژاردنەدا پارتى داد و گەشەپێدان ژمارەى کورسییەکانى لە 259 کورسى بەرزکردەوە بۆ 317 کورسى کوردیش لە چوارچێوەى پارتى گەلانى دیموکرات ژمارەى کورسییەکانى لە 80 کورسى دابەزى بۆ 59 کورسى.
لێرەوە سیاسەتى تورکیا لەسەر ئاستى ناوەخۆ و دەرەوەدا گۆڕانکارى زۆر دیارو بەرچاویان بەسەردا هات، ئەمەش بە تێگەیشتن لەوەى تورکیا هیچ دۆستێکى واى نەماوە جگە لەخۆى، بەومانایەى وەک چۆن کوردەکان هەمیشە ئەوە دەڵێن “جگە لە شاخاکان کەس دۆستمان نییە” تورکیاش ئێستا جگە لە خۆى کەس دۆستى نییە.