ئایندەی هەرێمی کوردستان لەبەردەم دوڕیانی ستەم و سیستەمدا … ..گەشتیار مەحمود
زۆربەی ووڵاتە دواکەوتوەکانی ئێستای جیهان بەهۆی نەبوونی سیستەمێکی مۆدێرن و گونجاو بۆ بەڕێوەبردن ڕۆژدوای ڕۆژ لەمەرگی دەسەڵات نزیک ئەبنەوە و ڕێژەی هەژاری بەرەوهەڵکشان دەچێت و باری ژیان وگوزەرانی هاونیشتیمانیان دژوارو سەختردەبێت. چونکە هەرکاتێک گێژاوی پەککەوتنی حوکمڕانیێکی نادروست و نادادپەروەر باڵی بەسەرنیشتیمان کێشا و هاوڵاتی تێیدا ڕوتایەوە، لەئاکامدا دواڕۆژی نەوەکانیش سەرگەردانی و دەردەسەری دەبێت. ئەگەر لە هەرشوێنێکی ئەم جیهانەدا دادپەروەری گەشەی نەکرد ئەوا تەواوی مێژووی قوربانیدان و کۆڵنەدانی ئەوگەلە لەژینگەیەکی ناهۆشیاری دا ئەخاتەژێرپرسیارەوە، وەکو خەونی ئەو شۆرشگێرە وایە کە ئاگرلەجەستەی بەربدا وبسوتێ بەوخەیاڵەی تاریکی چاوی کاروانی گەلێکی نابینا لەناوببات!
بێگومان قەدەری هەرێمی کوردستانیش واهەڵکەوتوە کوێرەوەری و ساویلکەی و ناهۆشیاری گشتی خاڵی لاوزی گەلی کوردبێت تابکەوێتە ژێرڕکێفی دەستی چەندگروپێک لەژێر ناوی نەتەوەیی و سێبەری حوکمی خۆماڵی هاوڵاتیانی گیرۆدەی هەموو زوڵم و ستەمێک ببنەوە. هەر لە داڕزانی بەری ئازادی و قوربانیدانی گەلی کوردەوە تادەگاتە ستەمی مووچە هەمووی لێکەوتەی بەرژەوەندی مەرامی گروپێکی خەڵەفاوی بڕیاربەدەستانی کوردبووە. ئەوچینەی هەمیشە لەئاوێنەی شکاوی سیاسەتدا ئامانجیان کاری گۆشدانی گیانی هاونیشتیمانی بووە بەدەرخواردی ژەهری سیاسەتی حیزبی، تەنانەت بەوەش نەوەستاون تا شۆستەی شەقامەکانیش لەڕەنگی ئاڵای حیزبی حیزبێنراوبن! ئەمە نموونەی مێژووی ئەقلیەتی سەرانی حیزبی کوردین کە ویستی داهێنان و نوێگەری لە بەڕێوەبردن و کوالیتی ژیانی (هاوڵاتی، پێشمەرگە،کرێکار،فەرمانبەر،هتد ….)لەئاستێکی نزم وپڕمەترسدار ڕەنگبداتەوە. لەژێر هەیمەنەی دەسەڵاتێکی داڕزاودا هاونیشتیمانی بۆ هەناسەیەکی تری ژیان و دۆخی مەمرەومەژی ناچارکراوی دەست پانکردنەوەو سواڵکەریی بەپیشەکراوبێ، بەجۆرێك لەنیشتیمانێك خەلكی کەڕامەت و شکۆی مرۆڤایەتی هەمیشە تێداشکێندراوبێت!
بەداخەوە، بەهۆی سەرسەختی و بەژەوەندخوازی حیزبی لەماوەی چارەکە سەدەیەک لە حوکمڕانی کوردی هەرچی داهات و خێروبێری ئەم نیشتیمانەیە لەنێوگروپێک بەش بەش کرا و لەکۆشک وتەلارەکان گلدارایەوەو خۆشبژێوی نەوەی نەوەکانیان مسۆگەرکرا. گەلی ڕەشوڕوت و هەژار و نەداریش لەبێ مووچەیی و بێ خزمەتگوزاری و بێکاری هەموو یاسایەکی ویژدانی مرۆڤایەتیان شکاند. تائەوڕادەیەی هاوڵاتی کورد بەبەرچاوی هەموودونیا لەکەناڵەکاندا بانگەوازی فرۆشتنی گورچیلەکەی هیوای دەستکەوتی پارەی پاروەنانێك بۆمناڵەکانی دواچارەسەریبێت، خانەنشینکراو لەپاداشتی ڕەنجوماندوبوونی لەچاوەڕوانی سەرەی مژدانەی چەندتاقەهەزارێکی موچەی بڕدراو کۆتاڕۆژی ژیانی بێت، قوتابی وخوێنکار بۆپێشکەوتنی زانست و فێربوون ڕوخانی خوێندنگایەک گۆرستانی خەونەکانی بێت، مناڵێک لەباوەشی چاودێری تەندروستی چارەنوسی دەستی بڕدراویبێت، باوکێک بۆداوای دەرمانی دەردوئازاری جەستەی باجی چاو دەرهێنانیبێت.
بۆیە بۆکۆتاهاتنی ئەم ستەم و کارەساتە ویژدانهەژێنانەو چیرۆکە جەرگبڕو مەرگەساتانە، بڕیاری ستەمی مووچە و سیستەمی وەزارەتی دارایی هەڵبوەشێتەوە. پێویستە لەهەنگاوی یەکەمدا، خێروبێری ئەم مەملەکەتە لەژێر چنگی گروپی حیزبی بە ناوی وەزارەتی دارای وئابوری هەرێمی کوردستان دەربهێنرێت و لەڕێگای فیزەکارتێک مووچەی مانگانە لەلایەن حکومەتی ناوەندی دابینبکرێت و لەبانکی فیدرالی شارەکان فەرمانبەر بتوانێ بیکاتە دروا. بەمەش ئەرکی وەزارەتی دارای کۆتای پێدێت و هەڵدەوەشێتەوە و دەتوانرێ لەژێرناوی نوێنەرایەتی کورد لەوەزارەتی دارای حکومەتی فیدرال ئۆفیسێک بۆکاروباری هونەری موچەی فەرمانبەرانی هەرێم جێگای ئەم وەزارەتە پڕبکرێتەوە. ئەم هەنگاوە لەبەرژەوەندی هەرێمە چونکە تەکانێک دەداتە بەر سیاسەتی حکومەت کەگرنگی بەبوژانەوەی کەرتی کشتوکاڵ وپیشەسازی وگەشتوگوزاری بدات و وەک سەرچاوەی داهات پشتی پێببەستێ و ناوەندی کار بۆهاوڵاتی فەراهم دەبێت و ڕێژەی باج و دەرامەت زیاددەبێت وداهاتی ناوخۆ ئەبوژێتەوە.
لە هەنگاوی دوەمدا، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان پەیکەری هەلوەشاوەی وەزارەتی دارای بەگشت فەرمانبەرەکانیەوە لەچوارچێوەی وەزارەتێکی نوێ بەناوی وەزارەتی خزمەتگوزاری مرۆیی ڕێکبخاتەوە، داهاتی پشکی کورد بەڕێژەیی لەداهاتی باج و ڕسوماتی ناوخۆو گومرگ و فرۆکەخانەکان و دەروازەسنوریەکان بخرێتە گەنجینەی ئەم وەزارەتە نوێ یە، پلانی ساڵانەی وەزارەتەکە ئەرکی ماددی سەنتەری نەخۆشی ئۆتیزیم و تالاسیما و شێرپەنجە و خانەی بەساڵاچوان و خانەی مناڵەبێسەرپەرشتان و تێچوی ئەو نەخۆشیانەش بگرێتەئەستۆ هەرکاتێك هاونیشتیمانی لەدەرەوەی ووڵات پێویستی بەچارەسەری پزیشکی بێت، لەگەڵ دەستەبەرکردنی کەرەستەی کەمئەندامان وپەکەوتووان و دابینکردن سەرجەم پێداویستی سەنتر و خانەکان .
ئەم هەنگاوە هاوشێوەی زۆرێک لە هەرێمە پێشکەوتوەکانی جیهانە وەک هەرێمەکانی ووڵاتی کەنەدا کە ساڵانە بەشێک لەداهاتی باج ودەرامەتی هەرێمەکەی لەپشکی باج ودەرامەتی حکومەتی ناوەندی فیدرال دەستیدەکەوێت و گلیدەداتەوە لەژێر ناوی (Canada Revenue Agency) واتە بەکاربەریی باج ودەرامەتی کەنەدا بۆخزمەتی هاوڵاتیانی هەرێمەکەی بەکاریدەهێنێتەوە. دەکرێت لەهەرێمی کوردستانیش هەمان بیرۆکە پەیڕەوبکرێت و ببێتەهۆی گێڕانەوەی ڕێزوشکۆمەندی بۆهاونیشتیمانی تاوەکو هەستی نەتەوەیی و خۆشەویستی خاک و نیشتیمان چەکەرەبکات و هەستی ڕێزگرتن و بەهای مرۆڤبوون بچێتەوە قالبی خۆی. بەدەر لەم هەنگاوە هاوڵاتی لەئەگەری دوچاری نەخۆشیەکی کوشندە ، کەمئەندامی و تەمنداری، ….دا، دەبێ بەدیارمەرگێکی هێواش دواڕۆژەکانی تەمەنی بژمێرێت! لەناخەوەتێکشا و داروخاوبێ چونکە هاوڵاتی لێقەوماو کاتێک کەموکوڕیەکەی لەتوانای چارەسەری خودی خۆی بەدەربوو ئیتر زۆرجار ناچاردەبێ پەناببات بۆ سواڵکەردن و دەستپانکردنەوە ئەمەش ئەوپەڕی بێرێزی و ڕیسوایی یە حکومەت دەرحەق بەهاونیشتیمانی بکات!
ئەو توێژەهەڵپەرستە سیاسیەی، ترس و دڵەراوکێ لەهەناوی گەل بەرپادەکەن بەبیانوی پڕوپاگەندەی پیلانگێری و مەترسی سەرقەوارەی هەرێم و بیانوی دەستی دەستی کردنی کێشەی مووچە وبودجەی هەرێم تەنها ئەرکیان ترسی لەدەستدانی دەستکەوتی پلەو پۆستی چینی دەسەڵاتدارانی هەرێمە. چونکە ئەگەر توێژێکی خەمخۆری گەل لەم مەملەکەتدا بوونی هەبوایە چارەنوسی ئەم گەلە بەم نەهامەتی و مەرگەساتە نەدەگەیشت. هەموو ئاماژەکان دەریدەخەن کە ئەگەر تەواوی کێشەی مووچەی فەرمانبەران لەلایەن حکومەتی بەغدا چارەسەرکرا ئەوا کێشەی قەرزی کۆمپانیانەوتیەکان جارێکیتر نێوان هەرێم وبەغدا ئالۆزتردەکاتەوەو هیچ چارەسەریێکی ڕیشەیی لە ئامادەباشی دانیە، دوورنیە ئەم قۆناغە مەترسیدارە سەرهەڵبدات و جارێکی تر مووچەوقوتی رەشوڕوت بکەوێتەوە ململانێ ی دادگای فیدارلی عیراقی بەپاساوی قەرزی کۆمپانیانەوتیەکان هاونیشتیمانیان ببنەوە قوربانی. بۆنموونە ئەگەر لایەنێکی خەمخۆر لە ڕۆژی ڕەشی تەنگانەی کورد لەجیاتی بیرۆکەی پاشەکەوتی مووچە، ئەگەر گرفتی قەرزی ملیاردۆلاری کۆمپانیانەوتیەکان بەگوێرەی ڕێژەی کورسی حیزبەکان لە پەڕلەمانی کوردستان بەپڕۆژەیاسایەک قەرزەکان بخرایە ئەستۆی سەرکردە پارەدارەبلیۆنێرەکانی حیزبەکوردیەکان ئەوکات ئەم گەلەشکۆشکاو و ڕەنجەڕۆنەئەبوو. لەداهاتووش نەوەی کورد باجی هەڵەی سیاسی حیزبەکانی نەئەدا و نیشتیمان نەئەکرا بە دۆزەخی خەونەکانی نەوەی نەتەوەی کورد. چونکە لەم هەڵومەرجەنالەبارەدا هیچ داهاتووێکی بەرنامەداڕێژراو نیە تاوەکوکێشەچێنراوەکانی گەلی کورد بنەبڕبکات. کەواتە لەئێستاوە قەدەری داهاتووی نەوەی کورد لەدوڕیانێکی تاریکدا بەقەرزێکی سەپێندراو سپێردراون.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
