Skip to Content

شانۆو بوون …. نووسینی : ڕێباز محەمەد جەزا

شانۆو بوون …. نووسینی : ڕێباز محەمەد جەزا

Closed
by تشرینی یه‌كه‌م 10, 2016 General, Theatre

بەكێشەنەكردنی (بوون) لە (شانۆ)دا چەند ئاستێكی هەیە و زۆر جارئەم گرفتانە بزردەبن و جاریش هەیە كە دەیدۆزینەوە زوو لێمان ووندەبێت و نادیدەدەبێت ، كێشە لەهەر ژانرێكدا هەبێت چەند گەورەبێت ئەوەندە (ئەوژانرە) گەورەدەكات و دەمانبات بۆ مانا گەورەكەو باسەكە هەستیارتر دەكات , واتا كیشەیبونو نەبونی(شانۆ)وەكو ژانرێك دروست دەبێت,بەدیوێكی تردا نەبینیی وەكوكێشەوبایەخ پێنەدان و پشت گوێخستنی دەبێتە بەشێكی تری گرفتەكە و بەهەردووكیشیان بەدوای خۆیاندا قەیران دەهێنن , بۆیەلێرەوە دەبێت بگەڕینەوە بۆ ڕۆڵە سەرەكییەكەی (شانۆ) خۆی كەگومان و قەلەقی لەسەر ئاستی (بوون ) بە دیار دەخات .
هەرچەندە مێژووی ئەم كێشەیە تازە نیە ، بەڵام بەپێی قۆناغە جیاوازەكانی مرۆڤایەتی گۆرانی بەسەردا هاتووە بۆنمونە هەندێك لە توێژەران كێشەی بوون لە ئەدەبدا وشانۆدا بۆ (هۆمیرۆس و هزیۆدو هونەری شیعری ئەرستۆ) دەگەڕێننەوە وەك دەزانین < شێوەی شانۆیی ئەم سەردەمە> كە هەبوونی مرۆڤ لە پێشەوە پڕاو پڕە لەماناو بەهرەیەك كەدەتوانێت لەدەقی جۆراو جۆرو تۆكمەی هەستیەوە، فەزیلەت یاخود بەختەوەری بگۆڕێت . (هیراكڵیتس ) دەڵێت : (شتی گۆراو شتێكی جێگیر نییە)، ئەمەش بۆ ئەم پەرێزە بەواتای ڕەهابوونی(بوون) دێت . پاشان ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ فەلسەفەی ئیسلامی لای ئیبن سینا هەموو هەبوونێك واجبی بوونە لە خۆیدا یان توانای بوون خۆیەتی لای فارابی (وادادەنرێت لەگرنگترین گوتەزا فەلسەفیەكان ، ئەوەیە كە بینای فكری ڕوخسارێك بەدیار بخات بۆدۆزی چییەتی و بوون لەمێژووی گەشەی فەلسەفەی ئیسلامیدا بەڵام لەفەلسەفەی هاوچەرخدا بەتایبەتی لەسەدەی بیستەمدا(بوون) وەكو قوتابخانەو شێوازی جۆراوجۆر مانیفێستێك دەبێت تاڕادەی جیاكردنەوەی (بون) لە(ئارایی) . كێشەكە لای ئەفڵاتون لە ئایدیاڵ دا واتە جیهانی ئایدیاڵ دەبێتە هۆو سەبەبی پەیدابوونی شتەكان. بەڵام ئەرستۆ باوەڕی وایە (مەحاڵە بوونێك لەنەبوونەوە ، بەرەو بوون پەلكێش بكرێت ) بەڵام لە ڕووی بنیات و لە جیهانی مۆدیرندا و خویندنەوە وەكو”دۆكترینیكی – عقیدە”یەكی شایان بەخوڵقاندندنی فۆڕم و شیوازی جۆراوجۆر. یان بە مانایەكی تر بەخویندنەوەی كێشەكان دەتوانین لێكدانەوەی درووست بۆ (شانۆ) بكەین، واتە كاتێك شانۆ دەبێتە كێشە و ئاوس دەبێت بە یەكەكانی فەلسەفە و تەكنیك و مێژو…هتد. ئیترلێرەوە مانا راستەقینەكانی بوونی شانۆ دەردەكەون و خوێندنەوەیش دەبێتە دیار خەری ئەو لایەن و نهێنیە شاراوانەی (دەق و نمایش )و گەیشتنە هەناوی داهێنان- لەمەوە پرسەكە بەرە و شوێن و بابەت دەڕوات. (خەمە) كەسی و هەستپێكراوەكانی تاك وەكو(نوسەر و بكەری شانۆ)بەدی دەكرێت بە هەندێك جیاكاری كە زۆرجار ڕێژەیەكی زۆر لە خەیاڵ. یەكێك لە دروشمەكانی (جۆرج باتای) ئەوە بو كە دەیگوت:”پەسەند كردنی ژیان تا سەرە مەرگ”. لەم ئاستەیدا شانۆ دەبێتە (خەم ) خەمێكی وجودی و قورس و خاڵی لە مانا سایكۆلۆژیەكەی، پەژارەیەك وەكو ئەدەب هەڵگری پەسەند كردنی خەمەكانی بوون خۆیەتی كە لە ئێستادا چەندان بابەتی گرنگ و ڕیشەیی هەن فەرامۆش كراون و پەراوێز كەوتون ، ئەدەب كە دەمانخاتە سەركەڵكەڵەی (بوون) وەكو بابەتێكی گرنگ و پڕ لە بەرپرسیارێتی، لەم كاتەدا(شانۆ) دەبێتە نمونەیەكی بەرجەستەی پڕ لە كێشە. كەواتە (شانۆو بوون ) دووانەیەكی پڕلەگریمانەو پرسیارێكی جدی ئەوهونەرەیە .

Previous
Next
Kurdish