ڕۆژنامەگەری کوردی – لێکۆلینەوەو بیبلیۆگرافیا … یووسف منتک

ڕۆژنامەی سەرخۆبوون ئۆرگانی ڕێکخستنەکانی پەکەکە لە ئەوروپا
گۆڤاری کوردستان ڕاپۆرت
گۆڤاری بەرخۆدان

یووسف منتک- ئەلمانیا

١ – (SERXWEBUN – سەرخۆبوون ): کۆڵن- ئەلمانیا- ١٩٨٢:

ئۆرگانی ڕێکخستنەکانی پەکەکەیە لە ئەڵمانیا دەردەچێت. لە وڵاتانی دیکه‌ی ئەورووپایش بڵاودەبێتەوە. لە لاپەڕەی یەکەم لە بەشی سەرەوە لەژێر ناوی سەرخۆبوون درووشمی: لە سەربەخۆیی و ئازادی بە ڕوومەتتر تشتێک نینە، نووسراوه‌. بە شێوازێکی جوان و ستانداری هونەری ڕۆژنامە دیزاین و دابەشکردنی بابەتەکانی دەرهێنراوە. جێدەستی کادر و ڕۆژنامەنووسی کارامە و شارەزای پێوەدیارە. سەرەتا لە شاری کۆڵنی ئەڵمانیا دەرچووە، جێگۆرکێی ناونیشانی پێوەدیارە، زیاتر لەشاری کۆڵن بووە. شوێنی چاپکردنی بەرلین بووه‌، دواتر کۆڵن. لە وڵامی پرسیارێکمدا، هەڤاڵ “هۆزان” ئەندامی کۆمەڵەی کوردی- ناوەندی جڤاتی دیموکراتی کوردان لە ئەڵمانیا گوتی: لە دوای قەدەغەکردنی چالاکی ڕێکخراوی پەکەکە لە ئەڵمانیا، نووسینگەی چاپ و بڵاوکردنەوەی ڕۆژنامەی (سەرخۆبوون) چۆتە هۆڵەندا و ناونیشان و شوێنی چاپکردنی دیار نییە. هاوکات چەند ژمارەیەکی ئۆرگیناڵی ڕۆژنامەکەی پێدام. ئەوەیش پێدەچێت هۆکاری خۆی هەبێت، ژمارە حیسابی بانکی هەیە دواتر ئەویش نامینێت. لە فۆرمی گۆڤار و ڕۆژنامە کە بە قەبارەی (٤٧x٣١،٥سم) دەرچووە، کە قەبارەیی ئاسایی ڕۆژنامەیە. زمان : تورکی، لە هێندێک ژمارەدا لاپەڕەیەک یا دووانی بە زمانی کوردی (کرمانجی ژوروو) ئه‌لفابێی لاتینییە، لەم ژمارانەی بەردەستدا ڵاپەڕە کوردییەکان ئاماژەیان پێدەدەین. بۆ ماوەی (٣٤) ساڵە بە بەردەوامی مانگانە لە کاتی دیاریکراوی خۆیدا دەردەچێت. لە هێندێک ژمارەدا تایتل و بابەتی لە ڕۆژنامە عەرەبی و جیهانییەکان، کە لەباره‌ی کورد و ڕەوشی سیاسیی کوردستان و سیاسەتی سەرکوتگەرانەی تورکیا لە بەرانبەر کورددا بڵاوکراونەتەوە وێنەی وەرگرتوون و ئاماژەی پێداون.
١– ژمارە (١) لە ( کانوونی دووەمی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە و تیراژی (٨٠٠٠) دانە دەرچووە. تەنێ لاپەڕەی (١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە، تێیدا باسی کۆنفرانسی یەکەمی پەکەکە، کە لە ڕێکەوتی (١٥ تا ٢٦ ی- ٧- ١٩٨٢ ) بەستراوە، کراوه‌. نرخ یەک مارک و نیو.
٢– ژمارە (٢) لە (شوباتی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە و تیراژی (٨٠٠٠) دانە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٤و١٥) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٣– ژمارە (٣) لە (مارتی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕەو تیراژی (٨٠٠٠) دانە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٤– ژمارە (٤) لە (نیسانی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە و تیراژی (٨٠٠٠) دانە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٥– ژمارە (5) لە (مایسی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە و تیراژی (١٠،٠٠٠) دانە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٦– ژمارە (٦) لە (حوزەیرانی-١٩٨٢) بە (٢٤) لاپەڕە و تیراژی (١٠،٠٠٠) دانە دەرچووە. لاپەڕەکانی (٢٠و٢١) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە، لەم ژمارەوە نرخ بۆتە (٢) مارکی ئەڵمانی.
٧– ژماره‌ (٧) لە (ته‌مموزی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٨– ژمارە (٨) لە (ئۆگستی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە.
٩– ژمارە (٩) لە (ئەیلوولی-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەی (١٦) بە زمانی کوردی ئه‌لفابێی لاتینییە، لە دوالاپەڕەدا تەنێ شیعرێک بۆ شەهیدانی کوردستان، بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینی هەیە.
١٠– ژمارە (١٠) لە (ئۆکتۆبەری-١٩٨٢) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (٢٠و٢١) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە.
١١– ژمارە (١١) لە (نۆڤێمبه‌ری-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٤و١٥) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە.
١٢– ژمارە (١٢) لە (دیسێمبه‌ری-١٩٨٢) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٤و١٥) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە، باسی کۆنگرەی دووەمی پەکەکە تێدا هاتووه‌. لە ڕێکەوتی (٢٠- ٢٥/ ٨/١٩٨٢) بەستراوە. سەبارەت بە بەشی کوردییەکەی ئۆرگانی سەرخۆبوون، لە دیدارێکدا لە ڕێکەوتی ٢٥-٥-٢٠١٥ لەگەڵ هونەرمەند (شڤان پەروەر) گوتی: من لە ژمارە یەکەوە تا ژمارە دوازدە بەشی زمانی کوردییەکەم سەرپەرشتی دەکرد
١٣– ژمارە (١٣) لە (یه‌نیوەری-١٩٨٣) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٨و١٩) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە.
١٤– ژمارە (٢٤) لە (دیسێمبه‌ری-١٩٨٣) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧و١٨) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە.
١٥– ژمارە (٢٥) لە (یه‌نیوەری-١٩٨٤) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە. لاپەڕەکانی (١٦و١٧) بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینییە.
١٦– ژمارە (٣٦) لە (دیسێمبه‌ری-١٩٨٤) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە. لە لاپەڕە (5)دا ته‌نێ شیعرێک بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینی بە ناوی (هەی لێ دایی هەی لاۆۆ)٤-٩-١٩٨٤ ڕووبار، هه‌یه‌.
١٧– ژمارە (٣٧) لە (یه‌نیوەری-١٩٨٥) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە. لە لاپەرە (نۆ)دا تەنیا پیرۆزبایی ساڵی نوێ بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینی هه‌یه‌.
١٨– ژمارە (٤٨) لە (دیسێمبه‌ری-١٩٨٥) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە. لە لاپەڕە (١١)دا ته‌نێ شیعرێک بە زمانی کوردی، ئه‌لفابێی لاتینی هەیە. بە ناوی (حەیران لاۆ) له‌لایه‌ن “حه‌مید ئاڤاجی” لە ٤-٩-١٩٨٤ نووسراوە.
١٩– ژمارە (49) لە (یه‌نیوەری-١٩٨٦) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
٢٠– ژمارە (٣٩٦) ساڵی سیوسێیه‌م، لە (کانوونی یەکەمی-٢٠١٤) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
٢١– ژمارە (٣٩٧) ساڵی (٣٤)سیوچواره‌م، لە (کانوونی دووەمی- ٢٠١٥) بە (٢٨) لاپەڕە دەرچووە.
٢٢– ژمارە (٣٩٨) ساڵی سی وچواره‌م، لە (شوباتی- ٢٠١٥) بە (٢٨) لاپەڕە دەرچووە.

٢- کوردستان ڕاپۆرت (KURDISTAN REPORT) ئەڵمانیا- کۆلن –١٩٨٢:

گۆڤاری کوردستان راپۆرت ، گۆڤارێکی کوردییە، بە زمانی ئەڵمانی دوو مانگ جارێک، واتە ساڵی (٦) ژمارەی لێدەردەچێت. تا ئێستایش بەردەوامە لە بڵاوبوونه‌وه‌. لە کاتی خۆیدا لە سەره‌تای هه‌رساڵێک مانگی (١و٢) بە یەکەوە دەرده‌چوو، تاکو کۆتایی ساڵ شەش ژمارەی بڵاودەکرێتەوە. دواژمارەی (١٧٥) هەردوو مانگی سێپتێمبه‌ر و ئۆکتۆبەر(٩و١٠- ٢٠١٤) بە (٦٦) لاپەڕە دەرچووە. ئه‌م گۆڤاره‌ لەلایەن ڕێکخراو لایەنگرانی نێزیک لە پەکەکە وەک: ڕێکخراوی زانیاریی کوردستان لە هامبۆرگ، بڵاوده‌کرێته‌وه.‌ دەستەی نووسەرانی بە پێی ژمارەکانی ئەم دواییانه‌ی بریتیین له‌: و.شتروڤە، سی.کارابلوت، دەرویش چیمەن، ب.ڕوبرێخت، ئێ.میلیش. ژمارەی لاپەرەکانی لە سەرەتادا کەم بووە دواتر زیادیان کردووە. درووشمی گۆڤار لەسەر بەرگی پێشه‌وه‌دا نووسراوه‌: بۆ کوردستانێکی ئازاد، لە ڕۆژهەڵاتێکی ناوینی دیموکرات. لە ئێستادا ڕێکخراوی زانیاریی کوردستان له‌ هامبۆرگ ئه‌رکی بڵاوکردنه‌وه‌ی له‌ ئه‌ستۆدایه‌. لە ژمارە (١٦٤)ی مانگەکانی( ١١و١٢/ ٢٠١٢) دا یادی (٣٠) ساڵەی دەرکردنی گۆڤاری کوردستان ڕاپۆرت کراوەتەوە. سەرەتا لە ژمارە (١)ی مانگی (تشرینی دووەم /١٩٨٢) لە کۆلن لە دەزگه‌ی چاپەمەنی سەرخۆبوون دەرچووه‌. مەبەست لە دەرکردنی ئەم گۆڤارە، گەیاندنی دەنگی گەلی کورده‌ بە جیهان، وەکو: ئەو پێشێلکاریانەی، کە ڕژێمە داگیرکەرەکانی چوارپارچەی کوردستان له‌ هه‌مبه‌ر گەلی کورد و مافه‌کانی دەیکەن. هه‌وڵیکه‌ بۆ گه‌یاندنی بە ڕای گشتی جیهان. هاوکات گەیاندنی دەنگی دلێرانەی شۆڕشگێرانی کوردستان. لە ژمارە یەکدا مەبەست لە دەرکردنی گۆڤارەکەیان ڕاگەیاندووە: باس لە ژیانی کوردان و دڕندەیی ڕژێمەکانی تورکیا، عێراق، ئێران و سوریا بەرانبەر بە گەلی کورد دەردەخات. چۆنیەتی کوشتاری لاوانی کورد لەلایەن سوپا و دەزگه‌ داپلۆسێنەرەکان و قەدەغەکردنی مافی کولتووریی و زمانی دایک.

١ – ژمارە (١) مانگی (تشرینی دووەم -١٩٨٢)، ساڵی (١)، بە (٣٠) لاپەڕە، قەبارەی (4A) دەرچووە. نرخ (٢) مارک. ناونیشان بۆ پەیوەندی: دەزگه‌ی سەرخۆبوون بۆ چاپەمەنی لە کۆلن. دوو ژمارەی حیسابی بانکی شاری کۆلنی لەسەر نووسراوە. ناونیشانی کوردستان ڕاپۆرت بەرلینی لەسەر نووسراوە.
لەسەر بەرگی پێشه‌وه‌دا: سێ وێنە هەن: وێنەی هاووڵاتیانی کورد لە دادگەیەکی تورکیادا، سەباز بە دیاریانەوە وەستاون. وێنەی دووەم جووتیارانی گوند، ئەفسەرێکی تورک بە بەرچاویانەوە جووتیارێکی خستۆتە سەر زەوی و ئەشکەنجەی دەدات. وێنەی سێیەم ژنە کوردێک منداڵێکی بە کۆڵەوەیە، ئەفسەرێک پاسەوانی دەکات.
چەند بابەتێکی ژمارە(١):- وتارێک سەبارەت بە هۆکاری دەرکردنی کوردستان ڕاپۆرت. وتارێک بۆ دیموکراتییەتی ئەورووپا. ڕاپۆرتێک لەسەر فاشیزمی تورک سەبارەت بە کوشتنی هاووڵاتیانی کورد لە کوردستانی باکوور. ڕۆژنامەکانی ئەڵمانیا وەک (Tag zeitung) ئەشکەنجەدانی هاووڵاتیانی کورد لەلایەن ڕژێمی تورکیا بەرباس دەدات. ژیانی چەند کەسێک لە زیندانەکانی تورکیا. ئۆپەراسیۆنی سەربازی تورکیا لە گوندەکانی کوردستانی باکوور. لە کوردستان داکۆکیکردن لە ماف تێکدەشێکندرێ. ژیانی شەهید مەزلووم دۆغان لە زیندانەکانی تورکیا تا شەهید بوونی.
وێنە:- وێنەی زیندانی سەربازی تورک لە شاری دیاربەکر. وێنەی ژیانی مەڕداری کورد. منداڵێک، منداڵێکی کوردی لە باوەش گرتووە. لە بەرگی پشتەوە شیعرێک بە ناوی (فورات) هەیە .

٣ – ( BERXWEDAN – بەرخۆدان): سوێد- ئەڵمانیا- ١٩٨٣:
گۆڤارێکی کوردی سیاسی- کولتووریی بوو. تا ژمارە (٤) بە خاوەندارێتی فیدراسیۆنی دیموکراتی کۆمەڵەکانی کورد لە ستۆکهۆڵم- سوێد دەردەچوو. نووسراوە: گۆڤارێکی دیموکراتییە لەسەر پرسی پەنابەرانی کورد. لە ژمارە (٥)ەوە، لە شاری کۆڵن- دواتر لە شاری بۆن- ی ئەڵمانیا، لەژێر بەرپرسیارێتی مانگنامەی ( ڕۆژنامەی سەرخۆبوون) دەرچووە. هەردووکیان سەر بە ڕێکخراوی پەکەکەن. لە دوا ژمارەکاندا ئەدرێسی نییە، پێدەچیت لەبەر پاراستنی گیانی ستافەکە بێت. نرخ لە سوێد: پێنج کرۆنی سوێدی بووە. لە ئەڵمانیا: یەک مارک و نیو، دواتر تا دوا ژمارە دەبێتە دوو مارک و نیو.
بە گشتی (١١٦) ژمارەی لێدەرچووە. ژمارە سەرەتاییەکانی لە فۆرمی گۆڤاردا بووە، لە ژمارە (١٠)ەوە لە فۆرمی ڕۆژنامەدا بە قەبارەی ئاسایی ڕۆژنامە (3A) دەرچووە، هەر لەو ژمارەیەشدا درووشمی گۆڕاوە. درووشمی گۆڤار لە ژمارە (١-٩) نووسراوە: بەرخۆدان ژیانە. لە ژمارە (١٠)ەوە دەبێتە: هەر تشت ل بۆ ئانیا ڕزگاری نەتەوەیی کوردستان. هەموو ژمارەیەک لە کاتی خۆیدا دەرچووە. لە ژمارە (١- ٣٧) مانگانە بووە، لە ژمارە (٣٨)ەوە تا دوا ژمارە مانگی دووجار، واتە (١٥) ڕۆژ جارێک دەرچووە.
زمانی گۆڤاری بەرخۆدان: لە ژمارە (١- ٥) کوردی (کرمانجی ژوور) بە تیپی لاتینی. ژمارە (٦) بە زمانی کوردی (کرمانجی ژوور) و تورکی ئەلفابێی لاتینی. لە ژمارە (٧- ٢٨) دەبێتە هەر سێ زمانی کوردی (کرمانجی ژوور) و تورکی تیپی لاتینی لەگەڵ عەرەبی تیپی ئارامی. لە ژمارە (٢٩) دەبێتەوە کوردی (کرمانجی ژوور) و تورکی ئەلفابێی لاتینی. لە ژمارە یەکەوە تا دوا ژمارە لە هەر ساڵێک چەند ژمارەیەک وەردەگرین.
١ – ژمارە(١) لە مانگی ( نیسانی- ١٩٨٣) بە (٢٨) لاپەڕە دەرچووە.
٢– ژمارە (٢) لە مانگی ( گوڵانی- ١٩٨٣) بە (٢٣) لاپەڕە دەرچووە.
٣– ژمارەکانی (٣و٤ جمکن) بە یەکەوە بۆ هەردوو مانگەکانی (حوزەیران و تەمموزی- ١٩٨٣) بە (٢٦) لاپەڕە دەرچووە.
٤– ژمارە (٥) لە مانگی ( شووباتی- ١٩٨٤) بە (٣٨) لاپەڕە دەرچووە.
٥– ژمارە (٦) بۆ ساڵی نوێ، نووسراوە ژمارە یەک، لە مانگی ( یەنیوەری-١٩٨٥) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
٦– ژمارە (٧) بۆ مانگی (شووباتی- ١٩٨٥) بە (٣٢) لاپەڕە دەرچووە.
٧– ژمارەکانی (١٨و١٩ جمکن) بە یەکەوە بۆ هەردوو مانگەکانی (یەنیوەر و شووباتی- ١٩٨٦) بە (٤٤) لاپەڕە دەرچووە.
٨– ژمارە (٢٤) لە مانگی (تەمموزی-١٩٨٦) بە (٣٢) لاپەڕە دەرچووە. قەبارەی (3A) یە .
٩– ژمارە (٢٨) لە مانگی (نۆڤێمبەری- ١٩٨٦) بە (٣٢) لاپەڕە دەرچووە.
١٠– ژمارە (٢٩) لە مانگی (کانوونی یەکەمی- ١٩٨٦) بە (٣٦) لاپەڕە دەرچووە.
١١– ژمارەکانی (٣٠و٣١) بۆ هەردوو مانگەکانی (یەنیوەر و شووباتی- ١٩٨٧) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە.
١٢– ژمارە (٣٨) لە ڕێکەوتی (١٥ی ئەیلوولی- ١٩٨٧) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
١٣– ژمارە (٤٤) لە ڕێکەوتی (١٥- ١٢- ١٩٨٧) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
١٤– ژمارە (٤٥) لە ڕێکەوتی (٣١- ١٢- ١٩٨٧) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
١٥– ژمارە (٤٦) لە ڕێکەوتی (١٥- ١- ١٩٨٨) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
١٦– ژمارە (٦٩) لە ڕێکەوتی (٣١- ١٢- ١٩٨٨) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
١٧– ژمارە (٧٠) لە ڕێکەوتی (١٥- ١- ١٩٨٩) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە.
١٨– ژمارە (٩٢) لە ڕێکەوتی (٣١- ١٢- ١٩٨٩) بە (٢٠) لاپەڕە دەرچووە.
١٩– ژمارە (٩٣) ساڵی هەشتەم، لە ڕێکەوتی (١٥- ١-١٩٩٠) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.
٢٠– ژمارە (١١٦) دوا ژمارە بووە، لە ڕێکەوتی (٣١- ١٢-١٩٩٠) بە (٢٤) لاپەڕە دەرچووە.

ئەم بابەتە بەبۆنەی ١١٨ ساڵەی ڕۆژنامەگەری کوردی لە ژمارە – ٣٥-٣٦- ی گۆڤاری ڕۆژنامەنووس لەبەهاری ٢٠١٦ دا بلاوبۆتەوە.

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.