دانا عەسکەرو سرەوتن لەخەوندا.. ستار ئەحمەد
به‌یانیه‌ك
به‌یانییه‌ك به په‌رداخێك فرمێسك و قاژێك په‌نیره‌وه
به‌جانتایه‌ك ئومێدی شین و له‌تێك نانی ترسه‌وه
تا ده‌گه‌مه ئۆفیسه‌كه‌م
خه‌یاڵم پڕده‌بێت له فلته‌ری جگه‌ره‌و
مه‌خزه‌نی به‌تاڵ .
شه‌ڕ ته‌واوبوو،
من هه‌ر نه‌گه‌یشتم
پله‌ی گه‌رما وه‌ك شۆڕه‌بی ده‌له‌رزێ
چه‌رخه‌كه‌م كه‌وته هه‌ناسه‌بڕكێ
جگه‌ره‌یه‌ك خۆی پێچایه‌وه بۆ شه‌ڕ
من هه‌ر نه‌گه‌یشتم
به‌یانییه‌ك وه‌ك عه‌لاگه‌یه‌كی دڕاو
به‌ده‌ستی مناڵێكه‌وه پڕه له گرێی برسێتی
منیش بێ په‌روا پڕم له كه‌روێشكی دڵه‌ڕاوكێ
خۆر وه‌ك بۆمبێكی ته‌وقیتكراو به په‌ڵه‌هه‌ورێكدا ته‌قییه‌وه
كاره‌با ئاوی تێدا نه‌ما ،
ئاو خه‌ریكی راوه كیسه‌ڵه .
به‌یانیه‌ك كاتژمێره‌كه‌ی ده‌ستم بورایه‌وه
تۆش له خه‌ونێكی قوڵدای
وه‌ك ئه‌وه‌ی هێشتا خه‌ون به عیسایه‌وه ببینی
به‌و خاچی غه‌دره‌وه هه‌ڵواسرابێت
من هه‌ر نه‌گه‌یشتم ..
شه‌ڕ ته‌واو
ئه‌م ناو پڕه له‌ورده ئاوێنه‌ی شكاو ،
قالی عه‌جه‌م و پێڵای ژنانه و سه‌به‌ته‌یه‌ك هێلكه‌ی قه‌تێ
من هه‌ر نه‌گه‌یشتم
داناعه‌سكه‌ر.
ــــــ
ئەم قەسیدەیە یەکێکە لەو دەقانەی کە بە شێوەیەکی قووڵ و چەندین وێنەی بەهێز، هەست و دۆخی ڕۆژانەی مرۆڤێک لەناو واقیعێکی پڕ لە دڵەڕاوکێ، بێئومێدی و چاوەڕوانییەکی بەردەوامدا نمایش دەکات.
: شاعیر بە لێهاتوویی ـ زمانێکی پڕ لە وێنەی سەرسوڕهێنەر و تێکەڵاو بەکار هێناوە. وێنەکان هەندێکیان زۆر تایبەت و نوێن، وەک:
به‌په‌رداخێك فرمێسك و قاژێك په‌نیره‌وه
(سرووشتی بەیانییەکی تاڵ و نائاسایی نیشان دەدات).
“جانتایه‌ك ئومێدی شین و له‌تێك نانی ترسه‌وه” (جیاوازی نێوان هیوا و ترس بە شێوەیەکی جوان کۆ دەکاتەوە).
“خۆر وه‌ك بۆمبێكی ته‌وقیتكراو به په‌ڵه‌هه‌ورێكدا ته‌قییه‌وه” (وێنەیەکی گەورە و هەستبزوێن بۆ گەیشتنی خۆر).
“كاره‌با ئاوی تێدا نه‌ما ، ئاو خه‌ریكی راوه كیسه‌ڵه” (وێنەیەکە بۆ قەیرانی خزمەتگوزاری و پشێوی، کە یاسای سرووشتی تێکچووە).
؛ قەسیدەکە پشت بە شیعری ئازاد دەبەستێت، بەڵام هاوکات ریتمێکی تایبەت و ناوخۆیی هەیە کە لە دووبارەکردنەوەی هەندێک دەربڕین دروست دەبێت، وەک
“من هه‌ر نه‌گه‌یشتم” یان ئاماژەدان بە “شه‌ڕ ته‌واوبوو”.
تەوەرەی سەرەکی (چاوەڕوانی و دواکەوتن): تەوەرەی سەرەکی قەسیدەکە بریتییە لە هەستی “نەگەیشتن” یان “دواکەوتن” لەگەڵ ئەوەی “شەڕ تەواو بووە”. ئەمەش دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ:
نەگەیشتن بە ئارامی دەروونی : مرۆڤەکە لە ژیانێکی ئاساییدایە (دەچێتە ئۆفیس)، بەڵام هێشتا لەناو هەستی شەڕ و پشێویدا دەژی.
نەگەیشتن بە ئاوات و ماف : لەگەڵ کۆتایی هاتنی قۆناغێکی سەخت، قۆناغی نوێ هێشتا نەیگەیاندووەتە ژیانێکی باشتر.
: چەندین هێما بەکارهێنراون کە بارودۆخێک نیشان دەدەن:
“فلته‌ری جگه‌ره‌و مه‌خزه‌نی به‌تاڵ”: وێنەی ماندووبوون، دوودڵی، بیرکردنەوە و بێسوودبوونی تێکۆشانە.
“پله‌ی گه‌رما وه‌ك شۆڕه‌بی ده‌له‌رزێ”: نیشاندەری ناسەقامگیری و لەرزی دەروونییە.
“عیسا و خاچی غه‌در”: بەکارهێنانی مێژوویی و ئایینی بۆ نیشاندانی غەدرێکی گەورە و قوربانیدانێکی بێئەنجام.
“كه‌روێشكی دڵه‌ڕاوكێ”
: وێنەیەکی نایاب بۆ نیشاندانی زۆری ترس و دڵەڕاوکێ لە ناخی مرۆڤەکەدا.
٣.. کۆتایی ..
کۆتایی قەسیدەکە بە گەڕانەوە بۆ وێنەی تێکشکاو و پاشماوەی شەڕ یان ژیانێکی سەخت، کاریگەرییەکەی بەهێزتر دەکات: “ورده ئاوێنه‌ی شكاو، قالی عه‌جه‌م و پێڵای ژنانه و سه‌به‌ته‌یه‌ك هێلكه‌ی قه‌تێ”. ئەم پاشماوانە نیشاندەری تێکچوونی ژیانی خێزانی، جوانی (قالی عەجەم) و بەرهەم (هێلکەی قەتێ) و شکانی ئاوێنەی دەروونی مرۆڤەکانن.
بەکورتی ــ
“به‌یانیه‌ك” قەسیدەیەکی قووڵ و هونەرییە، بە زمانی وێنەی نوێ و تایبەت توانیوێتی دۆخێکی دەروونی و کۆمەڵایەتی نائارام بە جوانی شی بکاتەوە. هەستی بێئومێدی و بەردەوامبوونی ژیان لەناو پاشماوەی کارەساتەکاندا بە شێوەیەکی سەرکەوتوو نیشان بدات.
ستار ئەحمەد
