ئیسلامی سیاسیی کورد و شانۆی ( ژیانەوە ).. هیوا محەمەد ئەمین
… بیهێنەرە پێش چاوی خۆت ؛ کاتێك کە چمکێك لە مێژو یان بەسەرهاتێك لە تەراژیدیای نیشتیمانەکەت و لاپەڕەیەك لە نەهامەتیی گەلە ماندو و ستەمدیدەکەت دەکرێت بە سیناریۆی شانۆیەك ، و شانۆکەش دواتر دەسپێردرێت بەدەستی دەرهێنەر و چەند ئەکتەرێكی ئیسلامی سیاسیی ، ئایا تۆ دواتر نیشتیمان ، مێژو و ڕوداوەکان لە دید و دنیابینیی شانۆ و شانۆنامەیەکی لەوجۆرە دا چۆن دەبینیتەوە ، لە کۆتایی شانۆکە دا ئەو پرسیارە بهێنەرە بەر زیهن و تێڕامانی خۆت کە ، ئایا تۆ دواجار چ بەرهەمێكی مەعریفیی دەچنیتەوە ؟! ئایا دیمەنی کێشەکان ، گرفت و گرێکانی ناو کۆمەڵگە بەرەو چ ئاقار و ئاراستەیەكی چارەسەر دەئاژوێنرێن ؟! پرسیار بکە و بڵێ ئایا بوونی من و هەر تاکێكی کۆمەڵگەکەی من دەکەوێتە کوێی ئەو جیهانە بەشانۆکراوەوە ؟ وەڵامدانەوە بەم جۆرە پرسیارانە سەبارەت بە پێشبینییکردن بۆ وەها دنیا و دیمەنگەلێك لەوانەیە بۆ هەندێك کەس کە خاوەنی پرسیار، ڕامان و گومان نین ، بۆ کەسانێك کە لە نێو تاریکایی بیابانێكی بێکۆتا و هەروەها لە زۆنگاوی بێمەعریفە و مێژویەك ی هەزاروچوارسەدساڵە دا چەقیون و بەدوای وەهم و دنیایەکی ناشاعیرانە دا وێڵن و خۆیان دووبارە دەکەنەوە ، گران و ئەستەم بێت ، بەڵام بۆ کەسانێك ، کە بە چاوی عەقڵ و لۆژیك یان لە ڕۆژنەی دنیا ی زانست و مەعریفەوە بۆ ڕوداو و دەرئەنجامەکانی نێو شانۆیەکی لەوجۆرە دەڕوانن ، بە ئاسانیی دەگەنە ئەو باوەڕ و ئەنجامەی کە ئەم شانۆ پڕمەلەل و لەشداهێزەرە نەك توانایی مامەڵەکردنی لەگەڵ دنیا ی واقیع و پەیبردن بە دیالێکتی ژیان نابێت بەڵکو دەبێتە هۆکارێك بۆ پوکاندنەوە ی عەقڵ ، بکوژی ئازادیی ، دژبەری مەعریفە و ناشیرینکردنی فەلسەفەی جوانناسیی ، بێبایەخکردنی فەلسەفەی ڕەوشت ، بێبەهاکردنی هونەر و پەراوێزخستنی هەرتاکێکی کۆمەڵگەیشە لەنێو پەراوێز و زبڵدانی مێژویەکی پڕلە وەهم ، خورافیات ، و بارگاوییبوو بە دنیا ی ڕق ، کینە ، تۆڵە ، تاڵانکاریی و توندوتیژیی ؟! دواجار جگە لە بەرهەمهێنانی مێژویەکی چەقبەستوو، و بەرجەستەکردنی کەسایەتییەکی ڕۆ‌ح زەبوون ، بێئیرادە ، کۆیلە و تەسلیمبوو بە دنیای قەزا و قەدەر لەسەر تەختی ئەم جۆرە شانۆ بێبەهرە و ناداهێنەرانە هیچی تر نابینێت ، بابزانین چۆن ؟!
( هونەرگەها وەلات ) ؛ کە تیپێکی هونەریی شانۆ و گۆرانیین لە ڕۆژئاوای کوردستان ، چەند ڕۆژێك لەمەوبەر شانۆگەریەك لە سلێمانی پێشکەش دەکەن بەناوی ( ژیانەوە ) ، بەڵام شانۆگەریەك زۆر سادە و کورت ، دوور لە دنیا ی دروشم ، هوریا و هاواری زمان و پێنوسێك بۆ سیناریۆنووسین ، واتا شانۆگەرییەك کە تیای دا کەرەستەکان ی زمانی جەستە (سەما ) و مۆسیقا دەبنە بزوێنەر و ڕیتمێك بۆ شانۆی ژیانەوە .
ناوەندی ڕوداو لەم شانۆگەرییە دا بریتیە لە گێڕانەوە و بەبیرهێنانەوەی چیرۆکێكی پڕ لە کڵۆڵیی و تەراژیدیایی چەند ئافرەتێكی کورد کە دەبنە کۆیلە و دەسکەوتی بیری جیهادیی و تاڵانچێتیی دەستی { دەوڵەتی ئیسلامیی لە عێراق و شام ( داعش ) } و دواتر ئازادبوونیان . شانۆگەریەکە لە بازنەی گێڕانەوە و وردەکاریی مێژویی دەردەچێت و دەبێتە هەڵگری حەقیقەت و پەیامێك ، پەیامێك بۆ نەتەوەکەی خۆی و دواتر بۆ کۆی مرۆڤایەتیی . ناوەند و کرۆكی ئەم پەیامەش شۆڕبوونەوەیە بۆ بەدیهێنانی دوو ئامانج ی گرنگ کە فەلسەفەی ژیانەوە و ئازادییە ! ژیانەوە بەمانای بەردەوامیی ژیان ، ژیانەوەیەك بەڵام پڕمانا و ناوەڕۆك ، ئارام و هێدی ، دوور لە ژاوەژاوی دروشم ، وەهم و خەیاڵ .
فەلسەفەی ژیانەوە لەم تابلۆ کورتە شانۆییە دا گەڕاندنەوەی ئیعتیبار و حورمەتە بۆ کەسایەتیی ئافرەتی کورد ، بنیاتنانەوەی خەون و فەلسەفەی ژیان ی مرۆڤی کوردە لەسەر بنەمای ئومێد ، ئینتیما ، مرۆڤدۆستیی و بەگژداچوونەوەی فەلسەفەی مەرگ ، ئازادییش بەمانای گەیاندنی مرۆڤ بە پلەیەك ی باڵاتر لە هەستی لێپرسراوێتیی و بەرپرسیارێتیی بەرامبەر مرۆڤ و کۆمەڵگە ، و دواجاریش پلەیەکی باڵاتر لە ڕەوشت و ویژدان ، بەواقیعکردن یان پراکتیزەکردنی ئەم فەلسەفەی ئازادییەش لەنێو کۆمەڵگە و ڕۆحی هەر تاکێك ی کورد دا نەك پێویستی تەنیا بە قوربانیدانە ، بەڵکو بۆ گەیشتن بەو ئامانجە پێویست بە جۆرێك لە هوشیاریی و تێگەیشتن لە واقیعی مێژو و کۆمەڵگە هەیە ، واتا لە سادەترین دەربڕین دا : کاتێك تاكی کۆمەڵگە لە مێژو و ڕوداوەکانی دەوروبەری خۆی بێئاگا بێت و خوێندنەوەیانی بۆنەبێت ، ئەوا ناتوانێت لە مەفهومی ئازادیی تێبگات و دەستی لە ئازادیی گیرببێت .هەربۆیە ئەم شانۆگەرییە هەوڵێکە بۆ هوشیاریی ، خستنەڕووی ڕوداو ، پێشاندانی ئازارەکانی ئافرەتی کورد و ئەو ڕێگایانەی کە مرۆڤی کورد دەگەێنێتە ئازادیی ، دواجاریش هەموو مرۆڤێك ی کورد مافی ئەوەی هەیە ، کە ئازار ، خەم و خەونەکانی لە چوارچێوە ی هەر شێوازێك ی ئەدەبیی و هونەریی دا بەیان بکات . کاردانەوەکان لە بەرامبەر بەرهەمێك ی هونەریی وەها دا دەبێت ئاوەزدارانە (عەقڵانیی ) و لە چوارچێوەی فەلسەفەی جوانناسیی ( ئێستاتیکا ) دا خۆی دەرببڕێت !! بەڵام بابزانین کاردانەوەکانی ئیسلامیی سیاسیی کورد بەرامبەر بەم بەرهەمە شانۆییە چی و چۆن بوو ؟!
ئەوەی ئاشکرایە لەو دەمەوەی ، کە ئیسلامیی سیاسیی لە کوردستان دا سەریهەڵداوە ، تاکو ئێستا نەیانتوانیوە زمانی گفتوگۆ ، زانست و مەعریفە بکەنە شێواز و بنەمایەك بۆ گەیشتن بە ڕاستییەکان ؟! بەپێچەوانەوە ؛ تاکو بۆیان کراوە و لواوە لێشاوێك لە زمانی نالۆژیکیی ، ناعەقڵانیی ، زبر ، توندوتیژیی و ناتەباییان هێناوەتە نێو کۆمەڵگەی کوردیەوە ، کە پێشتر بوونیان نەبووە یان زۆر دەگمەن بوون . ئیسلامی سیاسیی کورد تاکو ئێستا نەبووەتە خاوەنی کولتور و ئاستێك ی باڵا لە تێگەیشتن لە ستاتیکای هونەر و ئەدەبییات ، نەیانتوانیوە بە زمانی هونەر ئاشنا بن و لە کردار دا مامەڵەی لەگەڵ دا بکەن ، نەیانتوانیوە و نەیانویستووە کولتورێك لە دنیا ی میهرەبانیی ، بەخشندەیی و قبوڵکردنی ئەوانی دی بنیاتبنێن و بیکەنە بنەمایەکی ئەخلاقیی و پەروەردەیی بۆ بنیاتنانی تاك و کۆمەڵگەیەکی تەندروست ؟! بەپێچەوانەوە ئەوەی ئێمە دەیبینین و دەیبیستین تەنیا برەودان و شەرعەنەکردن ی زمانی تەشهیر ، گاڵتەپێکردن ، سوکایەتییپێکردن ، توهمە و بوختان بەخشینەوە و تەکفیرکردن وەك تەنیا کەرەستەیەك بۆ گفتوگۆ و دیالۆگ لەنێو کۆمەڵگە دا ؟! دژایەتیکردنی عەلمانیەت ، بیری نەتەوەیی ، ئازادیخوازیی ، لیبرالیەت ، و شان بە شانیش دژایەتیی هونەر و گاڵتەکردن بە هونەرمەندان و نوسەران …. تاد بوەتە باوی ڕۆژگاری ئیسلامی سیاسیی و بانگخوازی ئیسلامیی کورد .
هەر بۆیە نابێت بەلامانەوە سەیر بێت و حەپەساو بین لەو زمان و کاردانەوانەی کە ئیسلامییەکان بەرامبەر بە شانۆی ( ژیانەوە ) پێشانیان دا ؟! زمان و کاردانەوەیەك کە سنوری هەموو ڕەوشت ، ئیمان ، نەریتی کۆمەڵایەتیی ، بەهایەکی مرۆڤایەتیی و ئەتێکێتی ڕەخنە و زمانیان بەزاند ؟! کاتێك شانۆکارانی کچ لەسەر تەختی شانۆ حیجاب ، عەبا و نیقاب وەك کاردانەوەیەك بەرامبەر بە تاوانەکانی داعش و بەکۆیلەکردنی ئافرەتی کورد فڕێدەدەن ، ئیتر هەموو ئیسلامیی سیاسیی و بانگخوازە ئیسلامییەکان وەك بڵێیت کۆڵەکەی ئیمان و ئەخلاق لەسەر پارچەیەك پەڕۆ بنیاتنرابێت ، خۆیان کردە خاوەنی ڕەوشت و ئیسلام و کەوتنە سکاڵا تۆمارکردن لە دادگە و بەکارهێنانی ناقۆڵاترین و ناپەسەندترین زمان بەرامبەر بە هونەری شانۆ و هونەرمەندان و تەنانەت هیرشکردنە سەر فەلسەفەی دیموکراتیی ، و تاکو ڕادەی ئاواتخواستن بە فەرمانڕەواێتیی و زیندوکردنەوەی حوکم و شەرعی قامچیی خەلیفە عومەری کوڕی خەتاب وەك بەرپەرچدانەوەیەك بەرامبەر بە شکۆی فەلسەفەی ئازادیی و ژیانەوە لە شانۆکە دا و لە هەمان کات دا ڕەوایەتیدان بە ئەنجامدانی کوشتنی بەکۆمەڵ و نیشاندانی چێژێك کە ئیسلامی سیاسیی لەبەرامبەر ئەتککردن و بەکۆیلەکردنی ئافرەتی کوردانی ئێزدیی وەك کافر و شەیتانپەرستناێك ، لەلایەن داعشەوە دەیبینێت .
شانۆی ژیانەوە شێوازێکی هونەریی ؛ هونەری بەرەنگاربوونەوەیە بەرامبەر بە ناعەدالەتیی ، چەوساندنەوە و بەکۆیلەکردنی ئافرەتانی کورد لەلایەن داعشەوە ، بانگەوازی ئازادیی و بچڕاندنی زنجیری کۆیلەیی و ژێردەستییە . ئەوەی شانۆی ژیانەوە توانی بە سەمایەك و پارچە مۆسیقایەك هاوار و ئازاری ئافرەتانی کورد بهێنێتە سەر تەختی شانۆ ، ئیسلامیەکان نەك هەرگیز نەیانتوانیوە هەڵگری وەها ڕۆحیەتێکی مرۆڤایەتیی و توخمێکی بەرەنگاربوونەوە بن بۆ وەستاندنەوە بەرامبەر بە زوڵم و نادادیی ، بەڵکو کار و ئەرکیان وەك کەسانێك کە چێژ لە خۆبچوککردنەوە وەربگرن بریتی بووە لە ناردنی پەیامی پیرۆزباییکردن لە هاتنەسەرکاری دەستەڵاتدارانێکی وەکو محمەد جۆلانیی و دەستخۆشیکردن و شەرعیەتدان بە کۆمەڵکوژیی ، ئەتککردن و بەکۆیلەکردن ی ئافرەتانی کوردی ئێزدیی لەلایەن داعشەوە .
هیوا محەمەد ئەمین
11.14. 2025
