رۆمانی: دڵداره‌كه‌م داعشه … وەرگێڕانی: حەسەن یاسین
ماوه‌یێك پێش ئێستا كاك (حه‌سه‌ن یاسین) ی هاوڕێم ئه‌م كتێبه‌ی (ڕۆمانه‌ی)، كه له وه‌رگێڕانی خۆیه‌تی به دیاری پێشكه‌ش كردم: (دڵداره‌كه‌م داعشه)؛ منیش ئه‌مڕۆ – له سه‌رده‌می ترسی كۆرۆنادا – له خوێندنه‌وه‌ی بوومه‌وه.
ده‌ست خۆشی لێ ده‌كه‌م بۆ ئه‌م ماندووبوونه‌ی، كه هه‌وڵی داوه به كوردییه‌كی باش وه‌ری بگێڕێ (مه‌به‌ستم له شێوازی داڕشتنی زمانه كوردییه‌كه‌یه، نه‌ك به‌راوردكردن له نێوان زمانی یه‌كه‌م و زمانی دووه‌م، چونكه من ده‌قه عه‌ره‌بییه‌كه‌م له‌لا نییه، به‌ته‌ماش نیم ئه‌م كاره بكه‌م، به‌ڵكو ده‌مه‌وێ بڵێم، كه وه‌رگێڕ هه‌وڵی داوه ده‌قه ئه‌سڵییه عه‌ره‌بییه‌كه به ته‌واوی بكوردێنێ). به‌ڕاستیش وه‌رگێڕان كارێكی سه‌خت و دژواره و توانا و سه‌لیقه و پسپۆریی خۆی ده‌وێ له‌م بواره‌دا. هه‌ڵبه‌ت قه‌ناعه‌تی هه‌ڵبژاردنی بابه‌تی وه‌رگێڕدراو بۆ وه‌رگێڕ گرنگه. واته، ئه‌گه‌ر وه‌رگێڕ ئه‌م قه‌ناعه‌ته‌ی بۆ بابه‌ته‌كه (ده‌قه‌كه) نه‌بێ، ئه‌وا ناتوانێ وه‌رگێڕانێكی باش و سه‌ركه‌وتوو ئه‌نجام بدا…
به‌هه‌رحاڵ من دووباره ده‌ستخۆشی له كاك حه‌سه‌ن ده‌كه‌م، به هیوای به‌رده‌وام بوونی له كاری وه‌رگێڕانی به‌رهه‌می به پێزتر و باشتر… سه‌رباری ئه‌مه‌ش ئێمه لێره – به بۆچوونی خۆمان – هه‌ندێك تێبینی و ورده سه‌رنجی سه‌رپێیی خۆمان له‌سه‌ر زمانی ده‌قه وه‌رگێڕدراوه كوردییه‌كه ده‌خه‌ینه ڕوو؛ به‌ڵام به‌ر له‌وه ده‌مه‌وێ بڵێم: له‌م ڕۆمانه‌دا زه‌مه‌نی گێڕانه‌وه پڕه له دابڕان و بۆشایی و شوێنیش هه‌میشه ونه (یان ته‌مومژاوییه و به شێوه‌یه‌كی ئه‌بستراكت خۆی ده‌نوێنێ)، بۆیه ڕووداوه‌كان زۆر به‌خێرایی و له‌ناكاو به‌سه‌ر زه‌مه‌ن و شوێندا باز ده‌ده‌ن و به‌دوای یه‌كدا دێن، له‌مه‌وه تۆی خوێنه‌ر هه‌ست ده‌كه‌ی، كه ناماقووڵییه‌ك له زنجیره‌ی زه‌مه‌نی ڕووداوه‌كاندا هه‌یه، به‌وپێیه‌ی شێوازی گێڕانه‌وه‌ی ئه‌م ڕۆمانه، شێوازێكی ساده‌ی واقیعییه و راسته‌وخۆ شته‌كانمان له‌سه‌ر زاری گێڕه‌ره‌وه‌دا بۆ ده‌گێڕێته‌وه… به‌هه‌رحاڵ ورده سه‌رنجه‌كانمان لێره ده‌خه‌ینه ڕوو:
- ((له‌یلا له‌نێو جێگه‌كه‌یدا گینگڵی ده‌دا، كه ته‌ماشای كرد كاتژمێر بووه به ده‌ی به‌یانی. به‌هێمنی له‌نێو جێگه‌كه‌یدا گینگڵی ده‌داو بیریكه‌وته‌وه دوێنێ شه‌و…)). ل 6
له‌م ڕسته‌یه‌دا (بڕگه‌یه‌دا) دوو جار وشه‌ی ((گینگڵ)) هاتووه، كه یه‌كێكیان زیاده‌یه و ڕاستتر وایه ڕسته‌كه وای لێ بكرێ و بگوترێ: (له‌یلا له‌نێو جێگه‌كه‌یدا به‌هێمنی گینگڵی ده‌دا، كه ته‌ماشای كرد كاتژمێر بووه به ده‌ی به‌یانی، بیری كه‌وته‌وه دوێنێ شه‌و…). - ((هاوین به‌خۆی و گه‌رما به‌هێزه‌كه‌یه‌وه هاتن و…)). ل 13
كورد ناڵێ گه‌رمای به‌هێز، به‌ڵكو ده‌ڵێ گه‌رمای به‌تین. پێده‌چێ ئه‌مه ته‌رجه‌مه‌ی حه‌رفیی عه‌ره‌بییه‌كه بێ. ده‌شبوایه بنووسێ: ((هاوین… هات))، نه‌ك هاتن، چونكه لێره هاوین كارایه و گه‌رما ئاوه‌ڵناوه (واته سیفه‌تێكی هاوینه)، بۆیه پێویست به كاری كۆی ((هاتن)) ناكا، به‌ڵكو ده‌بێ به سیفه‌تی تاك ((هات)) كاره‌كه دابڕێژرێ. - ((ساحیلی شه‌مالی…)). ل 13. باشتر بوو به كوردییه‌كه‌ی بنووسرێ : كه‌ناره‌كانی (كه‌ناراوه‌كانی) باكوور. پێده‌چێ هه‌ڵه‌ی چاپیش شیمالی كردبێته شه‌مالی؟!
- ڕاستییه‌كه‌ی مایكرۆسكۆپه، نه‌ك ((میكرۆسكۆب…)). ل14
- ((له ده‌رگای نووسینگه‌كه‌یدا…)). ل 16
له ڕووی ڕێنووسه‌وه ڕاستتره بنووسرێ: (له ده‌رگای نووسینگه‌كه‌ی دا)؛ چونكه وشه‌ی ((دا)) لێره كاره، پاشگر نییه، تا به وشه‌ی پێشه خۆی بلكێندرێ. له‌م حاڵه‌ته‌دا وشه‌ی ((دا)) ی كار و ((دا)) ی پاشگر تێكه‌ڵ ده‌بن. ڕاستییه‌كه‌شی ئه‌وه‌یه، كه ده‌بێ پاشگره‌كه به وشه‌ی پێش خۆی بلكێندرێ، نه‌ك كاره‌كه. به‌درێژایی ئه‌م ڕۆمانه‌ش تا كۆتایی، ئه‌م هه‌ڵه‌یه دووباره كراوه‌ته‌وه. - وابزانم باشتره (كوردیتره) بنووسرێ: (سوها برۆیه‌كانی وێك هێنایه‌وه و بێده‌نگ بوو)؛ نه‌ك ((سوها نێوان برۆیه‌كانی گرژكرد و بێده‌نگ بوو)). ل 16
- ((كه گه‌یشتنه ماڵ كاتژمێر خۆیدابوو له دووی به‌یانی)). ل 30
كه‌ی له ئاخاوتنی كوردیدا ((دووی به‌یانی)) هه‌یه؟ یان دووی شه‌و (نیوه‌شه‌و)، یان – به شیمانه‌ی كه‌متر – دووی به‌ره‌به‌یان هه‌یه… ئه‌مه‌ش وه‌رگێڕانی ڕاسته‌وخۆی ده‌ربڕینه عه‌ره‌بییه‌كه؛ ئه‌وان ده‌ڵێن: ))الثانية صباحا)). - ((له‌یلا سه‌ریخسته سه‌ر شانی و گوتی:)). ل35
زۆر ناقۆڵایه لێره به لێكدراوی بنووسی ((سه‌ریخسته))، به‌ڵكو ده‌بێ به جودا بنووسرێ: سه‌ری خسته. لێره ده‌بێ ((سه‌ر = رأس)) ی ناوی ئه‌ندامێكی مرۆڤ و ((سه‌ر = فوق)) ی ناوی شوێن لێك جودا بكه‌ینه‌وه، كه له‌م ڕسته‌یه‌دا ((سه‌ر)) ناوی ئه‌ندامێكی مرۆڤه (كه‌لـله‌سه‌ر) ده‌بێ سه‌ربه‌خۆ بنووسرێ و وه‌ك وشه‌ی ((سه‌ر)) ی ناوی شوێن به وشه‌ی كاری (خستن)ـه‌وه نه‌لكێندرێ. - ((گزنگ ده‌ركه‌وت، ئه‌گه‌رچی هێشتا تاریكی شه‌و هه‌ر مابوو، گزنگ هات تا ڕۆژێكی نوێ ڕابگه‌یه‌نێ…)). ل 41
لێره ((گزنگ)) ێكیان زیاده و ده‌شێ ڕسته‌كه وای لێ بكرێ و خۆشتر و دروستتره بگوترێ: (گزنگ ده‌ركه‌وت {هات}، ئه‌گه‌رچی هێشتا تاریكی شه‌و هه‌ر مابوو، تا ڕۆژێكی نوێ ڕابگه‌یه‌نێ). - ((ئێواره عادل دانیشته سه‌ر خوان و …)). ل48
ده‌بێ بگوترێ: (ئێواره عادل هاته سه‌ر خوان و…)، یانیش بگوترێ: (ئێواره عادل له‌سه‌ر خوان دانیشت…). - نازانم ئه‌م ڕسته‌یه (ده‌ربڕینه) چ پێوه‌ندی به ڕسته و ده‌ربڕین و ئاخاوتنی كوردی هه‌یه: ((گوێیان لێبوو دایكی هاته ژوور و قسه‌یه‌كی له‌ڕووی له‌یلادا كرد…))؟ ل53
پێده‌چێ مه‌به‌ستی ئه‌وه بێ: (… قسه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ له‌یلادا كرد)، یانیش: (… قسه‌یه‌كی ڕوو به ڕووی {یان له به‌رانبه‌ر} له‌یلا كرد)… - ((… په‌نجه‌ی دایه ئه‌حمه‌د ئه‌نگوستیله‌ی تێبكات و…)). ل 55
ئه‌مه چ كوردییه‌كه؟ په‌نجه چۆن ده‌درێ؟ په‌نجه ده‌هێندرێ، ده‌بردرێ، نادرێ. ده‌گوترێ: په‌نجه‌ی هێنا، په‌نجه‌ی برد… كورد ده‌ڵێ: (ده‌ستی بۆ درێژ كرد، تا ئه‌ڵقه‌ی {ئه‌نگوستیله‌ی} له په‌نجه بكات). ده‌شڵێ: ((ئه‌نگوستیله‌ی له ده‌ست كرد… ئه‌ڵقه‌ی له ده‌ست {په‌نجه} كرد…)).
لێره ڕاده‌وه‌ستم و له‌گه‌ڵ ڕێزم بۆ نووسه‌ر و وه‌رگێڕ و به‌هیوای به‌رده‌وام بوونیان له كار و به‌رهه‌می به پێزترو باشتر.
به‌ختیار محه‌مه‌د.
23 / 3 / 2020
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
