زیرەک .. بەرنامە یەک سعاتیە تەلەفزیۆنەکانی چیان بەسەرهات؟!… دکتۆر مەولود ئیبراهیم حەسەن
هونەرمەند حەسەن زیرەک پیاوێک بوو ،بە خۆی فەزای کارکردنی هونەری لە ئاستێکی بەرز بۆ خۆی دروست دەکرد، بە دوو هۆ. یەکەم : پیاوێکی گەڕۆک بوو بەدوای ئارازووە هونەریەکەی خۆی دادەڕۆیشت ، هه تا ئە گەر هه ڵاتبا یان بۆ نان پەیدا کردن دێ و شارو وڵاتان گەڕابێ دواجار بە قازانجی هونەرەکەی خۆی دا شکاندووتەوە، بۆ نموونە کەسەر هه ڵدەگرێ بۆ عیراق جۆرێک لە هه ڵاتنە ، کە دەچیتە بەغداو لە ئوتێل شیمال کاردەکات ، هونەرەکەی وادەردەخات کە کرێکاریەکەی بەڵادەنێ ، هه ر بۆ یە لە کاتی کارکردن و گۆرانی گوتن( مام جەلال) بەدەنگی سەرسام دەبێ و قسەی پیدەدا بیباتە ڕادیۆ . دووەم : ئاستی هونەرمەندییەکەی ئەوەندە لە سەرێ بووە ، هه ر کارێکی کردبێ و لە هه ر ئاستێکی ژیان دا بووبێ و لە هه ر شارو وڵاتێک دا ژیابێ ، هونەرەکەی لە خەڵکی دەورو بەری جیای کردووتەوەو هه ر زوو وەک دنگخۆش و هونەرمەندێکی گەورە ناسراوە .
هه ر بەو هۆیانەوە لە ڕادیۆکانی بەغداو سنەو تاران و کرماشان و تەورێزو مە هاباد لە ئیران و لە عیراق گۆرانی تۆمار کردووەو کاری کردووە ، سەرە ڕای ئەوەش هه وڵی چوونە میسری داوە بۆ ئەوەی لە رادیۆ کوردیەکەی ئەوێ کار بکات ، عێراق گرتوویەتی و خستوویەتیە بەندیخانە ! ویستوویەتی بچێتە ڕۆسیاو لە وێ لە ڕادیۆی پەیکی ئیران کار بکات ، ئەمەشی بۆڕیکنەکەوتووە !
زیرەک و بەرنامەی تەلەفزیۆنی ..
کە لە ڕادیۆی تاران بە خۆی میدیای زەندی کاردەکەن ، لە ساڵی ١٩٦٠پیاوێکی دەوڵەمەندی ئیرانی بە ناوی (حبیب اللە سابت پاسال) لە تاران تەلەفزیۆنێکی تایبەت دادەمەزرێنێ و دەنگ و ڕەنگی هه تا دەورو بەری کەرەج دەچێ ! (سابت پاسال )(١) دەوڵەمەندێکی ئیرانی بوو کە یەکەم تەلەفزیۆنی خسوسی لە ئیران لە مانگی خاکە لێوەی ساڵی ١٣٣٩-١٩٦٠ دامەزراند ،هونەرهای زیبا شوێنی کارو تەمرین و بڵاوکردنەوەی بەرنامەکان بوو، جگە لە کوردی بەرنامەی ئازەری و فارسیش بڵاو دەکراوە .سەرەڕای گۆرانی و هه ڵپەركی و بەرنامەی رابواردن ، شانۆش وەک هه موو بەرنامەکانی تر بە زیندوویی بڵاو دەکرایەوە، ساڵی ١٣٤٤ ئەم تەلەفزیۆنە بە دەوڵەتی کرا و بووە تەلەفزیۆنی ملەتی ئیران )(ل٢١.زمانی دولا)(١)
میدیای زەندی لە چاوپیکەوتنەکەی لە گەڵ مامۆستا( محەمەدی رەمەزانی ) دەڵێ 🙁 شەوی پێنجشەممانە دەڕۆیشتین لە ئیستگەی هونەرهای زیبابەرنامەمان دەدا ، بەرنامەی کوردی حەسەن بە دایرەو بە گۆرانی ئێمەش حەوت هه شت پیاوو ژن بە لیباسی کوردیەوە بە دەستووری سۆرانی خۆمان هه ڵدەپەڕێن ، خەڵک زۆریان پێ جالب بوو، دوو یان سێ قاوەخانە پڕ دەبوو لە خەڵک ، تەلەفزیۆنیش نێو تاران هه تا کەرەج کاری دەکرد زیاتر کاری نەدەکرد ! لەو قاوەخانە ئەو شەوە چای لە پەنا باتێکەوە دەچووە چوار قڕان ئەوەندە بەرنامە کوردیەکەیان پیخۆش بوو،) (ل٢١، زمانی دوولا)
هه ر لەو چاو پێکەوتنە میدیای زەندی دەڵێ:( لە تاران لە تەلە فزیۆنیش هاوکاریمان دەکرد، حەسەن گۆرانی دەگوت سەعاتێک بە نامەمان هه بوو، ئەو تەلە فزیۆنە وەختێ خسوسی بوو هی دەوڵەت نە بوو)( ل٢٤، زمانی دوولا)
هه روەها مام عەلی یاسەمەنی هاوتەمەن و خزمی زیرەک ، ئەویش کە لە تاران لە نێو ماڵی زیرەک دا کاری دەکرد .دەڵێ:( شەوانە وابوو لە ڕادیۆ یان تەلەفزیۆن درەنگ تەواو دەبوو، کە دەڕۆیشتینەوە دەیگوت نەخێر جارێ بچین سەرێک لە موسافرخانەئ حەقیقەت هه ڵبێنین بزانین برادەری کوردی لێیە؟..) (ل١١، زمانی دوولا)
هه ر مام عەلی یاسەمەنی دەڵێ:( شەوانە ئەو دەمانە ٧و٨ ئێوارەکە وەختی بەرنامەی کوردی دەهات دەچووین، کە بەرنامەی هونەرهای زیبا بوایە لە سەحات(٢) ٦و ٨ سبەینان دەچووین بۆ هونەرهای زیبا ، ئەگەر شەوێک کاک حەسەن پییکرابایە بۆخۆی دەچوو من هه ر لە ماڵەوە دەبووم .) (ل١١،زمانی دوو لا) شێکردنەوەو پرسیار.. شیکردنەوەو پرسیار.. ئەم هه واڵانە کە( میدیای زەندی) و (عەلی یاسەمەنی) باسی دەکەن ، کە هه ردوویان لە گەڵ زیرەک ژیاون و میدیا خانم خۆشی لە ئاهه نگەکان لە گەڵ ٧، ٨ ژن و پیاوی تر بە جل و بەرگی کوردی سۆرانی هه موو جارێ شاییان کردووە کە زیرەک گۆرانی گوتووەو دەفی لێداوە ! هه واڵێکی ڕاست و دروستن. ئەم ئاهه نگانە لە بەرنامەیەکی تایبەت بە گۆرانی کوردی بووەو هه ر جارەش بەرنامە کە یەک سەعاتی خایاندووە ، تەلەفزیۆن ڕاستەو خۆ بڵاوی کردووتەوە ! بەرنامەکان شاری تاران و دورو بەری ڕۆیشتووە و گەیشتووەتە کەرەج ! خەڵک زۆریان پێ خۆش بووە ، بە ڕادەیەک تەلەفیۆن لە دوو سێ چایخانەی کوردان هه بووە ، هه ر جارێکی کە شەوی پێنجشەممان لە سەعات ٧ تا ٨ بەرنامەکە بڵاو دەکرایەوە ، کوردانی دانیشتووی تاران دەڕژانە سەر ئەو دوو سێ چایخانەو جێگا نەدەماو چا لە پەنا بادێکەوە دەچووە چوار قڕان ! ئەو بەرنامەیەش یەک سەعاتی خایاندووە. ئەی ئەو دوو سەعاتەی کە بەیانیان دەچوونە بارەگای هونەری زیبا چیان دەکرد ؟ پرۆڤە بوو ..یان بەرنامەیان پێشکەش دەکرد؟ ئێستا پرسیار ئەوەیە ؟ چەند شەوو مانگ ئەو بەرنامە کوردیە بەردەوام بووە ؟ لە هه ر بەرنامەیەک زیرەک چەند گۆانی گوتووە ؟ ئەوکەسانەی لە گەڵ میدیای زەندی ژن و پیاوەکان کێ بوون شاییان دەکرد؟ ئایا هیچ جارێک گۆرانیبێژی تر لە گەڵ زیرەک هاوبەشی کردووە لەو بەرنامانەیە؟ ئایا لەم ئاهه نگە ڕاستەو خۆیانە زیرەک چەند گۆرانی دەستەو ڕستی ڕاستەو خۆی گوتووەو بۆ یەکەمجار بڵاو بوونەتەوە ؟ بۆچی لەم هه موو ئاهه نگە ، ئاهه نگێک دیار نیە ؟ ڤیدیۆ پەرتەکان.. وەک زانراوە زیرەک لە تەلەفزیۆنی ڕەزاییەش حەوت گۆرانی ڕەش و سپی تۆمارکردووە، ئەویش تا ئێستا زۆر بە ڕوونی و هه مووی دەرنەکەوتووە! لەم ساڵانەی دوایی گەنجێک بە ناوی(علی مراد پور) کە باوکێ وەختی خۆی وێنەگری تەلەفزیۆنی تاران بووە، بڵاوی کردوە کە گۆرانی (بە هار هاتەوە ) ی هونەرمەند حەسەن زیرەکی بە( ٩ دەقیقەو ٣٦ چرکە)ی لایەوە دەیەوێ بیفرۆشێ ! بەداخەوە ..ئەو گۆرانیە سەرو سەدایەکی دەرنەکەوت! ئایا ..زیرەک چەند گۆرانی لە تەلەفزیۆنی ملی ئیران تۆماکردووەو لە چەند ئاهه نگی گەورە کە تەلەفزیۆن تێیدا ئامەدەبووە ، گۆرانیەکانی تۆمارکراون ؟ کە دەڵێن لە ماڵی شای ئیران داوەتکراوەو گۆرانی تێدا گوتووەو چەند گۆرانی گوتووە؟ ئەو گۆرانیانە بۆچ دیارنین؟ ئایا دەشێ ئەو گۆرانیانە بە تەلەفزیۆنی تۆمارنەکرابن ؟! لەم ڕۆژانە( گوگوش ) گۆرانیبێژی ناوداری ئیران ڤیدیۆیەکی درکەوت لە ڕۆژی لە داکبوونی کوڕی شا و لە ئاهه نگی نێو ماڵیان و بە ئامادە بوونی شا خۆی گۆرانی دەڵێ ؟ ئەی گۆرانیەکەی زیرەک کوانێ ئەوەی بۆ هاتنەسەر دنیای کوڕی شای گوتووە؟ دڵنیام گۆرانیەکانی حەسەن زیرەک لە ماڵی شا وەک گۆرانیەکانی گوگوش بە ڤیدیۆ تۆمارکراون ! بیستوومە لە زۆر ئاهه نگی ماڵانیش جگە لەوەی گۆرانی زیرەک تۆمارکراوەو وێنەی گیراوە ، هه ندێ جار بە ڤیدیۆیش ئەو ئاهه نگانە تۆمار کراون ! لە بەختی کوردو زیرەک ئەم هه موو ئاههنگە ڤیدیۆییەی هه یە کەچی تا ئێستا بزرن ! هیوادارم هه موو ئەو بەڕێزانەی وێنەو دەنگ و ڕەنگ و بەسەرهاتی زیرەکیان لایە بڵاویان بکەنەوەو ڕوحی زیرەک شاد کەن و دڵی زیرەکدۆستان و هونەردۆستان خۆش ! (٣)
ئێستا ڕووی دەمم دەکەمە کوردانی تاران..
١ – هونەرمەند حەسەن زیرەک لە ساڵی ١٩٦٠ بەدواوە ، هه فتانە بەرنامەی یەک سعاتی لە تەلەفزیۆنی ( سابت پاسال)تۆمارکردووە.
٢ – لەو بەرنامەیەدا زیرەک گۆرانی گوتووەو دەفی لێداوە .
٣ – بە قسی میدا خانم کە خۆشی لە گەڵ بووە ٧ ت٨ ژن و پیاو شاییان کردووەو بەجلی کوردی سۆرانی .
٤ – خەلک زۆریان پێ خۆش بووەو لە چایخانەی کوردەکان لە تاران ، خەلک زۆر کۆبوونەتەوە بۆ ئەوەی لە تەلەفزیۆنی چایخانە بەرنامەی کوردی و گۆرانیبێژ حەسەن زیرەک ببێنن، هێندە خەڵک کۆبوونەتەوە ، جێگا نەماوەو چایەک لە یەک پەنابادەوە بووەتە چوار قڕان .
٥ – بەرنامە کە ڕاستەو خۆ بڵاوکراوەتەوە و تاران و دەورو بەر هه تا کەرەج بینیویانە .
٦ – ئەو تەلەفزیۆنە بەرنامەی فارسی و ئازەریشی بڵاوکردووتەوە .
٧ – جگە لە گۆرانی بەرنامەی شانۆیی و ڕابواردنیشی پێشکەشکردووە.
٨ – لە( هونەری زیبا) کە ناوێکی گشتی بووە و جێگای پرۆڤەو ڕاهێنانی گۆرانیبێژو تیپەکانی تەلەفزیۆن بووە.
٩ – ئەو تەلەفزیۆنە لە ساڵی ١٣٤٤ بووە بە تەلەفزیۆنی ملی و درواو بە دەوڵەت .
بە پشت بەستن بەم نۆ خاڵە دڵسۆزانی هونەری کوردو زیرەک دەتوانن بەدوای ئەرشیف و ئەو تەلەفزیۆن و بەرنامەکانینەوە بچن .
دکتۆر مەولود ئیبراهیم حەسەن
١٨/٨/٢٠٢٠
– هه ولێر
(١)حەسەن زیرەک زمانی دوولا، برایمی فەرشی –دوو چاوپێکەوتنی بەڕێز مامۆستا (محەمەدی ڕەمەزانی) لە گەڵ (مام عەلی یاسەمەنی) و ( میدیای زەندی) تایپ: ئە. سەدری.نووسین و ئامادەکردنی: ب.فەرشی (٢) بە هۆی پێشکەشکردنی بەرنامەی یەک سعاتی لەو تەلەفزیۆنە تایبەتە زیرەک و میدیا پارەیەکی باشیان وەردەگرت . جگە لە مووچە بەرزەکەی لە ڕادیۆی تاران و ئەوەی بە هۆی هونەرەکەیەوە لە م لاو ئەولا دەستی دەکەوت ، زیرەک لە تاران پاشایانە دەژیاو بە قسەی خۆی شەش حەوت کەس لە نێوماڵەکەی کاریان دەکرد وەک لە کاسێتی ئەبووسەباح باس دەکات، هه ر بۆیە پاشایانە یارمەتی خەڵکی پێویستی دەدا، بۆ زیاتر زانیاری لێکۆڵینەوەی (زیرەک..پاشایەک لە تاران …هونەرمەندێک لە لوتکە.) بخوێنەوە لە سایتی دەنگەکان.
(*٣) هونەرمەند حەسەن زیرەک جگە لەو تێپە ڕادیۆییانەی کاری لە گەڵ کردوون ، خۆشی تیپی مۆسیقی تایبەت بە خۆی داناوە، ئەوەی من بزانم، میدیای زەندی و ڕابە خانم باسی سێ تیپ دەکەن، میدیا خانم دەڵی: تێپەکە هه موویان فارس بوون و کەسی کوردی تێدا نەبوو، ئەم هه موو تیپ دانانەش بۆ خۆی لێکۆڵینەوە هه ڵدەگرێ .
