تەوەرەی دەنگەکان سەبارەت بەکاری هەروەزی … نووسەر : تاهیر ڕەحیم
کورتەیەك بۆ ناساندنی هەرەوەزی :
هەرەوەزی دیاردە و بوونێکی مێژوویی و جیهانیی هەیە، هەرچەندە زۆر جار ڕەنگ و دەنگی سەردەمی سەرهەڵدانەکەی خۆی گرتووە؛ هەندێك جار وەك خۆکۆمەکیی ئایینی گروپە ئایینی و ڕێڕەوییەکان دەرکەوتووە و هەندێك جار وەك خۆکۆمەکیی خێڵەکی و گوندەکان دەرکەوتووە و هەندێك جاریش وەك خۆبەسێی کۆمەڵە هاوچەرخەکان لە سەردەمی جەنگەکان و قاتوقڕیی وشکە ساڵەکان دەرکەوتووە، بەڵام لەنێو هەموو سەردەمەکان هەرەوەزی و بیرۆکە و ئاوەزی ژییانی هەرەوەزیی بەجۆرێك بوونی هەبووە .
لەنێو ئەم ڕۆژگارەش لە هەرێمی کوردستان خەریکە لەنێو دەروونی قەیرانە ئابووریی و کولتووریی و مۆڕاڵیی و ڕامیاریی و جەنگیی- سەربازییەکان بەجۆرێك هەروەزییەکان و بیرۆکەی هەرەوەزی کۆمەڵایەتیی وەك ئەڵتەرناتیڤێك خۆی دەردەخاتەوە. سایتی دەنگەکان وەك بڵندگۆی دەنگە ڕۆشنبیر و ڕەخنەگر و ناڕازی و بەهەڵوێستەکان بۆ ڕۆشنایی خستنە سەر مێژووی بزووتنەوە و بیرۆکە هەرەوەزییەکان لە هەرێمی کوردستان و ناوچەکە ئەم تەوەرەیەی بۆ گفتۆگۆ و لێدوان لەو بارەوە کردووەتەوە، بە هیوای سەرهەڵدان و درووسبوون و دروستکردنی دیالۆگ و لێدوانیی جەماوەریی و کۆمەڵایەتیی لەبارەی هەرەوەزی و بزووتنەوەی هەرەوەزی وەك ئەڵتەرناتیڤ.
لێرەدا بە زنجیرە وەڵامی نووسەران و چالاکوانانی بواری هەرەوەزی بڵاو دەکەینەوە. 2
بەڕێز : تاهیر ڕەحیم
دەنگەکان- سەرەتا ئەگەر بکرێت کورتەیەك لەبارەی ڕابووردووی چالاکی خۆت و ئاراستەی بیرکردنەوەت بۆ خوێنەران بگێڕیتەوە؟
تاهیر ڕەحیم – زۆر جار لە کاری هەرەوزی گشتی و تایبەتی بەشدار بوومە. لەلادێ بەهەرەوزی خانووی جوتیارەکانمان سواق دەدا. یان لە دروستکردنی پرد و جۆماڵ و خانوو دروستکردن….
کاتێکش هاتمە ئەوروپا هەوڵمدا بە کۆمەڵ کارێک ئەنجام بدەین. لەگەڵ کۆمەڵێک هاوڕێ رێکخراوێکی نافەرمیان دروستکرد بەناوی سنوور بۆ ئەوەی کارێک بکەین سوودی گشتی تێدابێت. کۆ بوونەوەیەکمان لەماڵی کاک مەحەمەد خێروللە و د. مەدیحە سۆفی بە ئامادەبوونی ( کاکی خۆم، هەروەها. د. دانا. کاک هاوڕێ زەنگەنە، نەسرین بابان، خەندە داودی) کرد. بڕیارماندا کۆمەکی ئاوەرەکان لە باشورو رۆژئاوای کوردستان بکەین. بێگومان بەبەشداری کۆمەڵێک خەڵکی خۆبەخش و هەندێک لە حزبەکانی ئەڵمانیا .
توانیمان ساڵی 2014 لەسەرتاسەری ئەڵمانیا 7 لۆری کەلوپەلی زستانە بنێرینەوە. دوو لۆری بۆ ئاوەرەکانی کوبانی لە شاری سورچ و باتمانی باکوری کوردستان. پێنج لۆری بۆ ئاوەرەکانی شەنگاڵ بێ ئەوەی حکومەتی هەرێم و حزبەکان یارمەتمان بدەن. تێچووی ئەو لۆریانە کۆکرایەوە. کۆمەلەی پزیشکانیی کورد لە ئەلمانیا هاوکاریکی باشی ئێمەیان کرد. زیاتر لە 12 هەزار ئۆیرۆیان بەخشی..
. دوایش ساڵی 2105 دوو لۆری تر لە شاری کۆبڵنز و بەرلین پێداویستی نەخۆشخانە لە قەرەوێڵە و عارەبانەی نەخۆش…. بۆ باشوری کوردستان ناردمان یەکێک لەو لۆریانە گەیشتە نەخۆشخانەی کۆبانی ئەویتریان بۆ نەخۆشخانەی فریاکەوتنی زاخۆ. ئەوانەی هاوکاری ئێمەیان کرد بەیەک ئامانج و ێرای رای جیاواز بەشداربوون
دەنگەکان – “بزووتنەوەی هەرەوەزی” ئەم دەستەواژەیە بۆ تۆ چی دەگەیێنێت ؟
تاهیر ڕەحیم – پێشکەی حەزدەکەم ئەوە بڵێم کاری هەرەوەزی بەمانای ئەوە دێت کۆمەڵێک کەس بەئامانجێکی هاوبەش پێکەوە کارێک دەکەن لەپێناوی بەرژەوەندی گشتی یان تایبەتی. رەنگە بە ئەنجامدانی دروستکردنی پردێکبێت کە هەموو سوودی لێدەبینێت، یان تایبەت کەسێک سوودی لێوەرگرێ بۆ نموونە هاوکاری و هەرەوەزی کەسێک لەکاتێکدا خانوێک دروستدەکات .
لە هەموو کۆمەڵگاکاندا کاری هەروەزی بووە. لە کۆمەڵگای کشتوکاڵی زیاتر دەرکەوتووە. جووتیارەکان بە هەرەوەزی بۆ جۆماڵکردن یان دوورینەوە…. کاری هەرەوەزی گیانی هاوکاری و خۆشەویستی لەنێوان تاکەکان درووستدەکات. کاری هەرەوەزی بەخواست وئارەزوو، خۆبەخش پێکدێت بێدروستکردنی فشار.
دەنگەکان – بە بۆچوونی تۆ هەرەوەزییەکان ئامرازی ڕیفۆرمکردن یان ئەڵتەرناتیڤن؟
تاهیر ڕەحیم – هەروەزی نە ئامرزاێکە بۆ ریفۆرم وە نە ئامرازێکی ئەڵتەرناتیڤە. ریفۆرم نییە وەک ئەوەی بەشداربێت یان هەڵسێت بە ریفۆرمکردنی سیستەم. هەروەهاش ئەلتەرناتیف نییە بۆ دەسەڵات. لەباشترین سیستەمی سیاسی و حکومەتی ئەوروپا کاری هەرەوەزی دەکرێ. هەندێک جار قوتابخانەیەک هەڵدەستێ بە پاکردنەوەئ رێگایەک لەناو دارستان .. کاری هەروەزی بە واتای کۆمەڵایەتی دێت بۆ ئەوەی گیانی هاوکاری و پەیوەندی و خۆشەویستی دروستبکات. وا لە مرۆڤەکان دەکات چێژ لە ژیان بیین کاتێک پێکەوە کار دەکەن . هەندێک جار کاری هەروەزی بۆ هاوکاری دەسەڵاتە بۆنموونە لە دارستانێک کەسێک وندەبێت خەڵکی ئەو ناوچەیە یارمەتی پۆلیس دەدەن بۆ دۆزینەوەی کەسە ونبووەکە. یان لەکاتی لافاو یان سووتانی دارستناێک خەڵک بەشێوەیەکی هەروزی یارمەتی دامودزگاکانی دەوڵەت دەدەن. کاری هەرەوزی دەبێتە هۆی یارمەتی قوربانیەکانی جەنگ. یان نەخۆشەکان…..
دەنگەکان – کەسانێک پێیان وایە ئەم کارە هەرەوزێیانەی کە لە ناوچەی خانەقین دەستی بۆ براوە، لە بنچەدا کاری دەسەڵاتەو دەبێت فشار بۆ دەسەڵات ببرێت لە جیاتی کاری هەرەوەزی. ئەی ئێوە ئەمە چۆن دەبینن؟
تاهیر ڕەحیم – ئەمە پاساوە بۆ کەسێک نەیەوێت بەشداربێت. وەک لەپرسیاری پێشووتر باسمکرد لەوڵاتانی ئەوروپا بەسەدان رێکخراو هەیە بۆ کاری هەروەزی. خەڵکی ئەوروپاش دەتوانن بڵێن دەسەڵات توانای زۆرە و پارەی زۆرە با حکومەت ئەو کارانە بکات. گەر وا بیرکەینەوە ناتوانینن کارێکی مرۆیی ئەنجام بدەن کاری هەرەوەزی مرۆڤدۆستیمان بۆ دروستدەکات. ئێمە دوو لۆری پێداویستی لە قەرەوێڵەمان ناردەوە یەکێکیان بۆ کۆبانی ئەوی تری بۆ زاخۆ. گەر بڵێنن پارتی گەندەڵە با پارتی قەروێڵە دابین بکات بۆ نەخۆشخانەکان ئەی تاوانی نەخۆشێک چییە قەروێڵە نییە، ناچارە لە سەر زەوی بخەوێت؟ وەک لە هەندێک لە نەخۆشخانەکانی کوردستان ئەم دیاردەیە هەیە.
کولتوری هەروەزی بەشێوەیەک خۆرسک لەرابردوو لە لادێکانی کوردستان جوتیارەکان پیادەیان دەکرد. بەڵام ئەم دەسەڵاتە چەند بووەتە هۆی هەدەردانی سامانی گشتی وڵات، ئاوهاش بووە هۆی کوشتنی بەها جوانەکانی کۆمەڵگا. لەناو کۆمەڵگای کوردی باو بوو لەکاتی تەنگانەدا یارمەتی یەکتر بدەن…. بەهۆی ئەو دەسەڵاتە گەندەڵە لەجیاتی کاری هەروەزی، گیانی تاکپەرستی و خۆپەرستی دروستکرد، وای کردووە هەر خێزانێک هەر بۆ خۆی بژێت لەناو خێزانێکش هەر براو خوشکێک بۆخۆی بژێت بێئەوەی گوێێ بەوە بدا براکەی یان خوشکەکەی هەیەتی یان نا، هەژارە یان برسیەتی. لەبەرئەوە ئەرکی خەڵکی رۆشنبیرو مرۆڤدۆست ئەوەیە چۆن ئەو گیانی خۆشەویستی و تابەیاییە لە رێگەی کاری هەروەزی زیندووکاتەوە. کاری هەرەوەزی دەبێتە هۆی بەرزکردنەوەی ئاستی وشیاری خەڵک….
دەنگەکان – دوا پرسیاری ئەم جارە، چ پەیام و ڕێنوێنییەکت بۆ چالاکانی هەرەوەزییەکان هەیە ؟
تاهیر ڕەحیم – دەبێت هەموو ئەوە بزانین کاری هەرەوەزی بە تاک ناکرێت. بەڵکو بە کۆمەڵێک کەس دەکرێ کە هاوکاری یەکتر بکەن.
– لەبەر ئەمە گرنگە لەکاری هەرەووەزی نابێت تاک رۆڵی گرنگی پێبدرێت، بەو واتایەی تاکێک بۆ ناوبانگ یان سوودی خۆی بیقۆزێتەوە. هەروەها دەبێت کارەکان شەفاف بێت. بەتایبەتی چۆنێتی پارەکۆکردنەوە، بۆ ئەوەی ببێتە جێی متمانەی خەڵک، نابێت ئەو کارانە ساختەی لێبکرێ، نابێت بۆ کاری حزبی و سیاسی بەکاربهێنرێت. نابێت بە حزبی بکرێت.
–
تاهیر رەحیم ئەڵمانیا
26/02/2017
