شەڕ و ڕیفۆرم.. نوسینی: نەوزاد بەندی
شەڕ تێکدانەوەی کۆمەڵگای نادادپەروەرە ، بە هیوای دروستکردنەوەی بە شێوەیەکی دادپەروەرانە ، بۆیە خوای گەوره ئەفەرموێت : ( کتب علیکم القتال ) واتا ( جەنگمان لەسەر فەرز کردوون ) ..
مانەوەی کۆمەڵگا لە ژێر دەسەڵاتی نادادپەروەر و خۆسەپێندا ، هەموو سێکتەرەکانی ژیان تیایدا ڕادەوەستێت ..ڕۆژ بە ڕۆژ سیماکانی بێکاری و برسێتی و دواکەوتن و لەبەر یەک هەڵوەشان و تاوان و نائومێدیی و سەرهەڵگرتن و نەخۆشییە کۆمەڵایەتی ودەروونییەکان لەنێوان تاکەکانی ئەو کۆمەڵگایەدا تەشەنە دەکەن ، بە جۆرێک وای لێ دێت مانەوە لەو کۆمەڵگا چەقبەستووانەدا ، کارێکی سەختە و ..ئەوە ئەخوازێت مرۆڤ دەستبەرداری هەست و هۆش و سۆزە مرۆڤایەتییەکانی خۆی بێت .
لەتیف هەڵمەت له شیعرێکیدا ئەڵێت :
( کە هات زەبر و زەنگ
دەست نەدەیتە تفەنگ
ئەبی به ژەنگ )
جوانترین قۆناغ لە کۆمەڵگاکاندا ، ئەو قوناغانەن کە تیایدا تاکەکانی کۆمەڵگا بریاری جەنگ و .. هەڵتەکاندنی سیستمی بێدادی و تۆتالیتاریی دەدەن ..
کە باس لە ئەوروپا دەکرێت ، یەکسەر شۆڕشی ڕێنیسانس مان بە بیر دێتەوە ، کە سیستمی فەرمانڕەوایی نادادپەڕوەرانەی پیاوانی کەنیسەیان گۆڕی بە فەرمانڕەوایی تێکنۆکرات .. لەو سەردەمەوە ، ڕۆژ بە ڕۆژ ئەوروپییەکان ، لە هەموو بوارەکانی ژیاندا ، داهێنان دەکەن ..ئەگەر ڕێنیسانسیان بەرپا نەکردایە ئەوا ئەمڕۆ ئەوروپییەکان لە چاخی بەردیندا ئەژیان ، چونکە هەر لە سەرەتاوە دەسەڵاتی کەنیسە زانستی بە کوفر لە قەڵەم دەدا و چەندین زانای وەک کۆپەرنیکۆس و گالیلۆی ، کوشت و ئەشکەنجە دا ..
تەنانەت لە ووڵاتە چەقبووەستووە ئایدیۆلۆژییەکانی وەک چین و یاباندا کە هێشتا دەسەڵاتە خێڵەکی و شمولییەکان باڵادەستن تیایاندا ، شۆڕشیان لە بازاڕدا کرد و ..بازاڕی ئازادیان خستە جێی بازاڕی داخراو ، ئەوەیش گەورەترین شۆڕش بوو له مێژووی وڵاتێکی وەک چیندا ، ئەگەر وا نەبووایە ، ئێستا چین لە ووڵاتە کارەساتبارەکان دەبوو .
لە یاسا نوێکانی ووڵاتاندا و بە تایبەت لە وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکادا ، سەرۆکی ووڵات بۆی هەیە چوار ساڵ تا هەشت ساڵ فەرمانڕەوایی بکات ، دوای ئەوە ئەگەر هەموو میللەتیش هەڵیبژێرن ، قبوڵ ناکرێت و ئەبێ کورسیی دەسەڵات بەجێ بهێڵێت ، چونکە دەروونناس و کۆمەڵناسەکان سەلماندوویانە مرۆڤ ئەگەر لە هەشت ساڵ زیاتر لە پۆستی فەرمانڕەواییدا بمێنێتەوە ، لادانی دەروونی و کۆمەڵایەتی و مۆراڵیی تێدا ڕوو دەدات و ..کۆمەڵگا تەفرە دەدات ..سەرۆک دوای هەشت ساڵ ئەیەوێت ڕۆڵی خوا ببینێت و خەڵکەکەیش کڕنوشی بۆ ببەن و بیپەرستن وەک به ئاشکرا ئەبینرێ و ئەبیسترێ و ئەخوێنرێتەوە ..
ئینجا هاوڕێیان ، بزانن وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست له چ دۆزەخێکدان کاتێ سەرۆکێک چل ساڵ کورسییەکەی بە جێ ناهێڵێت ، هەتا ئیزرائیل ، خۆی ودوو فریشتە دێن و پەلکێشی ناو گۆڕی دەکەن ..تەماشا بکەن، ئەو وڵاتانە لە زانست و هونەر و گوزەران و ئازادی و مافەکاندا ، چ داڕمانێک داڕماون ..بە نمونە ووڵات هەیە ساڵانە بودجەیەکی گەورە بۆ دروستکردنی زیندانی نوێ تەرخان دەکات ، چونکە زۆرینەی کومەڵگا ڕەتی دەکەنەوە و ئەمیش زیندانیان ئەکات ..
لە یادمە ، سەرەتای ساڵانی هەشتاکان ، مێرمناڵ بووم ، لەگەڵ کۆمەڵێک هاوڕێما یاری فتبۆڵێنمان ئەکرد له تووی مەلیک ، کاتێکمان زانی کۆمەڵێک گەنج بە گوڕ و تینەوە ، لە دوورەوە ، دەستیان ڕادەوەشاند و هاواریان ئەکرد : ( برادەران ! کاتی شۆڕش و ڕاپەڕینە واز لە یاری بێنن ! )
خۆشترین ڕستە هەتا ئێستا لای من ، ڕستەی نێوان ئەو دوو کەوانەیەیە..ئومێدی لەناخماندا دروستکرد ..تابلۆی ژیانێکی نوێ و سیستمێکی دادپەروەرانەی نوێی لە ناخماندا کێشا ..خەون و خەیاڵێکی فراوان و باڵای تیاماندا چاند .. فتبۆڵمان فڕێ دا و .. دەستمان دایە دار و بەرد و پەلاماری چەکدارەکانی دڕندەترین سیستمی ئەو کاتەمان دا ، بڕوا بکەن، لێدان و ڕاکردن و ڕاونان و دەنگی میلی کڵاشینکۆفەکان تاکو ئێستایش ، خۆشترین و پاراوترین ئاوازی مۆسیقایە لە ناخمدا و.. هەتا هەتایە شانازیی بەو ڕۆژەوە ئەکەم چونکە یەکەمین بیری شۆڕش و تێکدان و شەڕ بوو لە ژیانمدا دژی سیستمێکی دڕندە و گەمژە و تۆتالیتار ..
یەکێک لە بیریارەکان ئەڵێت : کۆمەڵگای پێشکەوتوو ، شۆڕشی بەردەوامی ئەوێت ..شۆڕش بە مانا فراوانەکەی واتا گۆڕانکاریی .. گۆڕانکارییش واتا تێکدانی شتێک و دروستکردنەوەی شتێک لە جێگایدا ..
تۆ ئەتوانیت خانوویەکی کۆن تێک بدەیت و خانوویەکی نوێ لە جێگایدا دروست بکەیتەوە ..ئوتومبیلێکی کۆن سکراب بکەیت و ئوتومبیلێکی نوێ لە جێگای دابنێیت ..بەڵام دەسەڵاتی خۆسەپێن ، دەیان هەزار چەکداری لە چوار دەوری خۆی کوکردۆتەوە ، گۆڕینی ئەو جۆره دەسەڵاتانە ، ئازایەتی و بیر و باوەڕێکی پتەویان ئەوێت ، چونکە سەدان هەزار چەکدار لولەی تفەنگەکانیان ڕوو دەکەنە شۆڕشگێڕەکان و بە خراپترین شێوە ئازاریان دەدەن بۆ ئەوەی یەکەم بیانشکێنن و دووەم وانەیەکیان دابدەن کە جارێکی تر بیر لە شۆڕش و گۆڕانکاریی نەکەنەوە و ..سێیەمیش بۆ ئەوەی بیانکەن به پەند و عیبرەت بۆ نەوەکانی داهاتوو ، تا هەرگیز بیر لە ڕیفۆرم و پەلاماردان نەکەنەوە ..
بێگومان ئەو گریمانانەی دەسەڵات ، گریمانەی هێندە لاواز و بودەڵەن ، کە بە کەمێک سوور بوونی کۆمەڵگا لەسەر شۆڕش ، هەرەس دێنن و ڕادەکەن .. جەنگاوەرێکی وەک ناپلیۆن ئەڵێ : ( سوپا شەڕی لەگەڵ کۆمەڵگای ڕاپەڕیودا پێ ناکرێ) .. هەروەها ئەڵێ : ( دوو سوپا هێندەی دوو نووسەر من ناترسێنن )
چونکە میللەت کە دێتە مەیدانی شۆڕشەوە ، وەک دەریا وایە ، هیچ هێزێ ناتوانێت خۆی له بەردەمیدا ڕابگرێت ..
بیریارێکی وەک سەید قوتب ، لە ووتارێکیدا بە ناوی (باجی سەرشۆڕیی ) ئەڵێ : ( لە ژیاندا دوو جۆر باج هەن ، ئەبێ یەکێک لەو باجانە بدەیت ..باجی سەربەرزی و باجی سەرشۆڕیی ..باجی سەرشۆڕیی ، لە ئاستێکدا ڕاناوەستێت و ئەبێ ڕۆژ لە دوای ڕۆژ زیاتر سەرت شۆڕ بکەیت و سوکایەتیی زیاتر قبوڵ بکەیت و خزمەتی زیاتری ئاغاکانت بکەیت ..بەڵام باجی سەربەرزیی یەک جارە ، یان بەسەر زۆردار زاڵ دەبیت یان لەو ڕێیەدا خۆت بەخت دەکەیت ، واتا بوار نادەیت بۆگەناوی کۆیلایەتیی ، ڕووباری پاک و سازگاری ژیانت پیس بکات )
وائیل سدیقیی ، چالاکوانێکی میسرییە و له دەرەوەی میسر ئەژی ، لەم ڕۆژانەدا له کورتە ڤیدیۆیەکیدا ووتی : ( خەڵکێکی زۆر لە میسرەوە پەیوەندیم پێوە ئەکەن و ئەڵێن وائیل ، کێشەی بێ کارەبایی کوشتینی ، ڕێگا چارەی تۆ چییە بۆمان ؟ ..
هاوڕێیان ، لە میسر سێ ڕێگا هەیە بۆ ژیانکردن ، ئەبێ یەکێکیان هەڵبژێرن ، یەکەمیان ئەوەیە زۆرینەتان بڕژێنە سەر شەقامەکان و ئەو دەسەڵاتە خۆسەپێنە لا ببەن کە لە لابردنی توێکڵە مۆزێک ئاسانترە ، تەنها کۆبوونەوەی زۆرینەی ئەوێت و ئیشی یەک کەس و دوو کەس نییە .. زۆرینە .. وە من پەیمانتان ئەدەمێ لە کورتترین کاتدا ئەو دەسەڵاتە دیکتاتۆرە خۆسەپێنە ئەگۆڕن ..
دووەم جۆری چارەی بێکارەباییش ئەوەیە وەک من ، میسر جێ بهێڵن ، دوای ئەوەی ساڵەهای ساڵ لەناو میسردا هەوڵمدا زۆرینە کۆبکەمەوە و بە گژ دەسەڵاتدا بچینەوە ، بەڵام پێم کۆنەکرانەوە ..ئێستا ئەوەتا به دنیادا ئەگەڕێم و گەشت ئەکەم و بۆ چرکەیەکیش کارەبا نابڕێت ..
سێیەم ڕێگا ئەوەیه ، هەر لەناو میسردا بمێننەوە و بەردەوام بن لە ڕازی بوون بەو بار و دۆخە .. چونکە کە نەتوانن زۆرینە به گژ ئەو سیستمە نادادپەروەرەدا بچنەوە و .. نەیشتوانن وڵات جێ بێڵن ، ئەبێ بە کۆیلایەتی و سەر شۆڕیی درێژە بە ژیانتان بدەن )
