ئەسپەكە مردار بوو گوێرەكەكەش تۆپی!.. سەدیق سەعید ڕواندزی

كاری ڕۆژنامەنووسی، وەك هەر بوارێكی دیكەی پیشەیی و فەرهەنگی، كە دەچنە نێو شوناسی كولتووریی و فەرهەنگییەوە، كارێكی پیشەمەند و گرنگە، چونكە گەر ڕۆژنامەنووس وەك بكەرێكی ئەكتیڤی نێو ڕووداوەكانی ژیان نەبێت، بێگومان شتێك بە نێوی ڕووماڵكردنی هەواڵ، ڕووداو و كارەساتەكان نابێت، بۆیە ڕۆژنامەنووسی لەو پیشە هەستیار و تایبەتمەندانەیە، كە وەك هەر ژانرێكی دیكەی فەرهەنگی، جۆرێك لەخاسیەتمەندی خۆی هەیە، بەو مانایەی وەك چۆن ناشێ هەموو كەس ڕۆماننووس، شاعیر، وەرگێڕ بێت، بەو شێوەیەش ناشێ هەموو كەس بكرێتە ڕۆژنامەنووس و هەڵگڕی ئەو شوناسە پیشەیە بێت.
لە هەرێمی كوردستاندا، بە هەزاران ڕۆژنامەنوس، دەزگای ڕاگەیاندن، مینبەری چاپ و بڵاوكردنەوە هەن، كە ڕۆژانە بە شێوەیەكی بەردەوام ڕووماڵی هەواڵ و بەدواداچوون و ڕووداوەكانی كۆمەڵگە دەكەن، بەڵام گەر لە ڕووی تایبەتمەندیی و پیشەییەوە بڕوانینە ئەو هەموو كەناڵ و ڕۆژنامەنووسانە، ئەوا جۆرێك لە بێ بەهاكردنی كاری ڕۆژنامەنووسی لێ كەوتۆتەوە، بە جۆرێك كە مایك بەدەست و ڕۆژنامەنووسی پرۆفیشنال و خاوەن ئیتیك تێكەڵبوونە. ئەم بەگشتیكردن و بە میللیكردنەی كاری ڕۆژنامەنووسی لە هەرێمی كوردستاندا، بە پلەی یەكەم سەندیكای ڕۆژنامەنووسان لێی بەرپرسیارە، ئەویش لە ڕێگەی ئەو یاسایەی دایناوە كە شوناسی ڕۆژنامەنووسی بە جۆرێك بێ هەبوونی هیچ مەرجێك دیاریكردووە، كە بشێ هەموو كەسێك بە نەخوێندەوارەكانیشەوە ببنە ڕۆژنامەنووس. ئەم جۆرە لە بە عەوامكردنەی كاری ڕۆژنامەنووسی، زەمینەیەكی هێناوەتە ئاراوە، كە ئێستا لە هەرێمی كوردستاندا، خەڵكی بە خۆشی و توانجەوە بە ڕۆژنامەنووسان دەڵێن مایك بەدەست! بێگومان وەك چۆن مرۆڤ بێ ئەزموونێكی درێژی خوێنەوە و هەبوونی باكرگراوەندێكی گەورەی ڕۆشنبیریی ناتوانێت بنووسێت، بەو شێوەیە دەبێ ڕۆژنامەنووسیش زادەی ڕۆشنبیریەكی گەورە و زمانزانییەكی ورد و كەسێكی شارەزا بێت لە هەموو بوارێك بۆ ئەوەی بشێ وەك ڕۆژنامەنووس كار بكات و ئیدی بزانێت كامە گیانەوەرە (مردار دەبێتەوە كامەشیانە دەتۆپێت) كە بەداخەوە دەیان جار لە میانەی ڕوومالكردنی هەواڵ و ڕاپۆرتی ڕۆژنامەنووسیدا، ئەم هەڵەیەم خوێندۆتەوە و كەوتۆتە بەرچاو. بگرە ڕۆژنامەنووس هەیە جیاوازی لە نێوان ( تشرینی یەكەم ) و ( تشرینی دووەم) لە ڕووی ژمارەییەوە ناكات ! جیاوازی لە نێوان وڵاتانی (نەیجەر ) و (نەیجیریا) نەكردووە و وادەزانێت هەردووكیان یەكن ! دەیان جار كەوتۆتە بەرچاوم كە نووسیوانە وڵاتی ئەفەریقای باشوور لە كاتێكدا وڵاتێك بەو ناوەوە نییە، بەڵكو ئەوەی هەیە وڵاتی (باشووری ئەفەریقیایە). ماڵپەڕ هەیە دەنووسێت:_( بەفر بارین لە گەرمیان مسۆگەر بووە) وەك ئەوەی ئەوان لای خوداوە هاتبن، یان لە پێشبینیەكانی گەردوونی و كەش و هەوا، زانامەندترو زانستیتر بن؟ ئاخر لە كوێ بەفر بارین گرەنتی هەیە، چ جای ئەوەی ئەو شوێنە گەرمیانیش بێت؟ دەزگای ڕاگەیاندن هەیە، جیاوازی لە نێوان سەرۆكی (باشووری سودان) و وەزیری دەرەوەی (چاد) نەكردووە و وێنەی سلفاكێر میاردێتیان داناوە، كە گوایا وێنەی وەزیری دەرەوەی چادە. بریا ئەو هەواڵانەم دیكۆمێنت دەكرد. ڕۆژنامەنووس هەیە، نازانێ سەروبنی هەواڵ، زمان، داڕشتنی هەواڵ چییەو چۆنە، كەچی هەر ڕۆژە بۆ پارەی زیاتر لە كەناڵێكە. ئەگەر تا دوێنێ، سیاسییەكان نموونەی ناشیرینی سەنگەر گۆڕین و هەڵوێست فرۆشی و بیرو باوەڕ فرشی بووبن لە پێناو پارەدا، ئەوا ئەمرۆِ ئەوان تۆز لە دوو ڕۆژنامەنووسان ناكەن! مەگەر ڕۆژ هەیە ڕۆژنامەنووسێك نەچێتە ئەو كەناڵانەی بە پارەی خەیاڵی نەوتی ئەم میللەتە پەخشی بەرنامەكانیان دەكەن؟ سەرنج بدەن، ئێن ئارتی دەیان ڕۆژنامەنووسی نەناسراوی پێ گەیاند و دروست كردو فێری كردن هەواڵ و ڕۆژنامە و بەرنامە و كاری ڕۆژنامەنووسی چییە، كەچی دواتر ئەوانە چیان كرد؟ مەگەر خۆیان نەفرۆشتە كەناڵەكانی سەر بە دەسەڵات؟ ئەم بێ بەهاییبوونەی كاری ڕۆژنامەنووسی لە نێو ئێمەدا، بەرهەمی ئەو هەزاران بە ناو ڕۆژنامەنووسەیە، كە گوایا خاوەن ئیتیك و پیشەمەند و كاری ڕۆژنامەنووسی پرۆفیشناڵانەن، لە كاتێكدا جگە لە مایك بەدەستێك كە هەر ڕۆژە بۆ پارە لە شوێنێكن، هیچی تر نین . ئەمە وێرای سەدان هەڵەی دیكەی زەق كە نیشانەی نەبوونی هوشیاری و ڕۆشنبیرییە لای بە شێكی زۆری ڕۆژنامەنووسان. كورد وتەنی لەو خۆڵە، هەر ئەو قوڕە دروست دەبێت !

Sadiq Said Rwandze

سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.