رووزار ئەحمەدی شاعیر..لوتکەیەک لەڕاستگۆیی.. ستار ئەحمەد
دەستی کوێرێک لە”زاخۆ” بگریت
هەر دەتباتەوە سەر پردی “دەلال”و
لەدوورەوە قیشڵە
بەکڵاوە بریق و باقەکەیەوە
بانگت لێوە دەکات و
دەڵێ ؛من پیرترین گۆرانی شالیارەکانی ئەم دەرەم،
کاروان سەرای
گشت پێکدادانێکی
جەنگ و
ئاشتی جامانەیەکی کوردەواری بوو
بۆیە تاوەکو نەکەوێت
گاهێک بەسەر دەیانبەست و
جارێک بەپشتەوە
وەک نیشانەی مەردایەتی،
بڕوانە لەبەرزی دەلال ەوە
چەند کەس بۆخۆشی خۆیان هەڵدەدەن و
خاک لێرە وەک دایک وایە
ئاویش خۆت لەقوڵاییەکانی نەدەی
قەت ناتخنکێنێت!
دەستی هەر کیژێکی فێرەزانین بگریت
دەتباتەوە سەر “کۆڕنیش”
دەڵێ؛ من لەبەر کۆترەکانێ ئێرە
دەنگم بۆئاشتیە،
چەند خۆشە تۆ خەونی شاخ بگۆڕیت
لەتفەنگەوە بۆ گوڵگرتن
لەگیرفانەوە بۆعەقڵداری،
باهیچ نەبێت لەبەر خاتر “دادە”
گشتمان دۆکەی بۆ کۆ کەینەوەو
نەهێڵین ئازادی بەڕەڵابێت!
تۆ بتەوێ ژیان بەجوانی بنوێ
دەبێ فێری هەڵپەڕکێی بکەیت و
چاوساغەکانی بەخشندەبن
تا سنوری چاو بەخشین،
ئەگینا دڵ بەتەنیا بەس نی یە
بۆمانەوەی دوو عاشق
بەلێواری پیرییەوە
بەرەو ژووان ببنەوە،
من بەگمەی کۆترەکان دڵخۆشم
چۆن بەڵێن بۆ هێلانەو
نیشتمان کەوتە قۆناغی گانگۆڵەوە
تۆدەبێ دڵی بۆبکەی بەجوڵانێ..!!
ئەم قەسیدەیە تێکەڵێکە لە وێنەی شیعریی قووڵ، نیشتمانپەروەری، و پەیامی مرۆیی، کە بە زمانێکی سادە و لە هەمان کاتدا پڕ لە سۆز نووسراوە. شاعیر بە بەکارهێنانی شوێنە دیارەکانی زاخۆ، وەک “پردی دەلال”، “قیشڵە”، و “کۆڕنیش”، قەسیدەکەی بە ڕەگ و ڕیشەی ناوچەکەدا شۆڕ دەکاتەوە و تایبەتمەندییەکی جوگرافی و مێژوویی پێ دەبەخشێت.
لایەنە سەرەکییەکان:
- ڕەمز و شوێنە جێگیرەکان :
پردی دەلال: پردەکە وەک مێژوو و کەسایەتی پیرۆزی شارەکە دەردەکەوێت. شاعیر پێی وایە هەر کەسێک، تەنانەت کوێرێکیش، بگریت دەتباتەوە سەر ئەو پردە، ئەمەش نیشانەی ئەوەیە پردەکە لە ناخی هەموواندا جێگیر بووە و بووەتە ناسنامەی زاخۆ.
قیشڵە: قیشڵەکە وەک “پیرترین گۆرانی شالیارەکان” و “کاروان سەرای گشت پێکدادانێکی جەنگ و ئاشتی” وێنا کراوە. ئەمە نیشانەی بەرگری، دێرینایەتی، و شایەتحاڵی مێژووی سەخت و شیرینی گەلەکەمانە.
جامانەی کوردەواری: ڕەمزی مەردایەتی، کوردایەتی، و شانازییە، کە شایانی ئەوەیە بەسەر و پشتەوە ببەسترێت.
کۆڕنیش: پاش جێگای مێژوویی، شاعیر دەچێتە سەر جێگای گەنجان و ئاشتی (کۆڕنیش)، کە لەوێ “کیژێکی فێرەزانین” دەنگ بۆ ئاشتی بەرز دەکاتەوە.
- پەیامی قووڵی مرۆیی و نیشتمانی :
قەسیدەکە پڕە لە داواکاری بۆ گۆڕانکاری و نوێبوونەوە:
گۆڕینی خەونی شاخ: داوا دەکات خەونەکە لە “تفەنگەوە بۆ گوڵگرتن” و لە “گیرفانەوە بۆ عەقڵداری” بگۆڕێت. ئەمە بانگەوازێکی ڕوونە بۆ دوورکەوتنەوە لە جەنگ و ماددیگەری، و نزیکبوونەوە لە زانست، ئاشتی، و ڕۆشنبیری.
خاک و ئاو: وەک دایک وێنا کراون، ئەمەش سۆز و دڵسۆزی نیشتمان دەگەیەنێت.
ئازادی و لێپرسراوێتی: داوای ئەوە دەکات کە “ئازادی بەڕەڵا نەبێت” و گشت دۆکەی بۆ کۆ بکەینەوە، ئەمەش واتای لێپرسراوێتی هاوبەش بۆ پاراستنی ئازادی و بەهاکان دەگەیەنێت.
جوانی و ژیان: شاعیر بڕوای وایە بۆ ئەوەی ژیان بە جوانی بنوێ، دەبێ فێری هەڵپەڕکێی بکەین، ئەمەش ڕەمزی بەردەوامی، خۆشی، و چالاکی ژیانە.
- شێوازی دەربڕین و زمانی شیعری :
زمانێکی ڕاستەوخۆ و کاریگەر: شاعیر بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ قسە دەکات و پرسیار لە خوێنەر دەکات (وەک “تۆ بتەوێ ژیان بەجوانی بنوێ…”).
وێنەی جوڵاو و زیندوو: وەک وێنەی “دەستی کوێرێک بگریت”، “قیشڵە بانگت لێوە دەکات”، “خاک وەک دایک وایە”، و “پردەکە بەرەو ژوان بباتەوە”.
کۆتایی بەهێز: قەسیدەکە بە داوایەکی بەهێز کۆتایی دێت: “نیشتمان کەوتە
قۆناغی گانگۆڵەوە
تۆ دەبێ دڵی بۆبکەی بەجوڵانێ”
.. ئەمە ئاماژەیە بۆ قۆناغی گەشەکردن و سەرەتایەکی نوێ، کە پێویستی بە گرنگی و سۆز و پاراستنی گەنجان هەیە .
پوختە:
قەسیدەی “زاخۆ”ی روزار ئەحمەدی شاعیرــ شیعرێکە کە بەشێوەیەکی سەرکەوتوو مێژوو، جوگرافیا، و خەونەکانی ئێستا و داهاتووی کوردستانی تێدا ڕەنگی داوەتەوە. پەیامە سەرەکییەکەی بریتییە لە: مانەوە لەسەر ڕەسەنایەتی (وەک پردی دەلال)، گۆڕینی خەونەکان لە جەنگەوە بۆ ئاشتی و زانین، و هەڵگرتنی لێپرسراوێتی بۆ پاراستنی نیشتمان و ئازادی. ئەم شیعرە، جگە لە جوانی زمان و وێنەکانی، وەک نەخشەڕێگایەک بۆ نەوەی نوێ دەردەکەوێت.
