مەهدی زریان لەسەفەری فەنابووندا.. ستار ئەحمەد
خەونی سیمورغ..
لە تۆدا چێژی ئەو بنێشتە وەردەگرم
کە تاکو شرینییەکەی زیاتربێت
شەوێلگەم ماندووتر دەکات،
تۆلەسەرمای زستان دەچیت
بەهاتنت مووی خەیاڵەکانم گرژ دەبن
لە سێبەری کاتێکی نادیاردادەمکوژیت
دەشێ بوونم پرسیارێکبێت
جگە لەمردن هیچ وەڵامێکی تری
لە خۆیدا هەڵنەگرتبێت.
تاکو ئێستاش لەو پەیوەندیە ئاڵۆزەی
نێوانی مانگ و شەو تێناگەم
بۆچی هەمیشە بەیەکەوە نابیندرێن؟!
هەر چۆن فۆرمە دژ بەیەکەکان
دەڕژێنەوە نێو پێناسەیەکی ڕامنەکراو
ناسینی زیاتری منیش بۆ تۆ
خاڵیمدەکاتەوە لە ڕەنگ و بێدەنگی!
گەشتەکانی من هەمیشە لەکۆتایی پایزدا
دەستپێدەکەن،
لەسەفەرەکانم بۆلای تۆ
بەردەوام ئاشنای ئەو ڕێگایانە دەبم کە ناگەن بە ئاوەدانی!،
ئاو بەردەوام لەگەڕاندایە
بۆ ئەوەی مانایەکی جوانتر بدۆزێتەوە بۆ ژیان
کە دەتبینم دڵم وەکو ئەو مناڵەی لێدێت
کە تازە کەوتۆتە سەرپێ لێدانی ناجێگردەبێت!
ئەگەر ڕۆژێک بەلاتدا تێپەڕیم و هیچم نەوت.
نیگەران مەبە
دەشێ لە و ڕۆژەدا
خۆشەویستیت گەیشتبێت بەڕادەیەک
وشە نەتوانێت دەریببڕێت!،
من ئەو باڵندەیە نەبووم
کە لەنێۆچیرۆکەکانداگەیشتن بەلوتکە!،
من لەناخی خۆمدا هەڵفڕیوم تاکو ئەوپەڕی بوون
من لە پولوی ئاگردەچم
بە هەناسەکانی تۆ دەگەشێمەوە
لەبێدەنگیشتدا دەبم بەخۆڵەمێش،
لەکاتی بوونی تۆدا
ئاسمان پڕدەبێت لە هەور و باڵندە
زەوی پڕدەبێت لەڕووبار و دارستان
سەرنجی هەنگاوەکانم دەدەم
ئاراستەی ڕێگاکەم لێ وندەبێت
لەوەتێدەگەم گەیشتن و نەگەیشتن
هەمان ئاراستەیان هەیە،
تۆنەبیت کات دەوەستێت
ڕەنگەکان هەناسەنادەن و
دەنگێک نامێنێت بۆ بیستن!
خەونێک نابێت تاکو بەدوای لێکدانەوەدا بگەڕێت
خەیاڵێک نامینێت تاکو بەسەرباڵای ئومێدێکدا هەڵبفڕێت!
ئەم قەسیدەیە یەکێکە لەو دەقە مۆدێرنانەی کە بە پردی خوازە، جیهانی مادی و جیهانی سۆفیگەرانە بەیەکەوە گرێ دەدات
- شاعیر لێرەدا تەنها گوزارشت لە عەشقێک ناکات، بەڵکو باس لە دۆخی مرۆڤ دەکات لەبەردەم گەورەیی مەعشووق و گەڕان بەدوای مانادا.
شاعیر بە وێنەیەکی زۆر بوێرانە و مۆدێرن دەست پێدەکات (بنێشت). بنێشت لێرەدا تەنها وێنەیەکی سادە نییە، بەڵکو مێتافۆری چێژی ئازاربەخشە. تا شیرینییەکە (عەشقەکە) پتر بێت، ماندووبوونی شەوێلگە بەرگەی عاشق زیاتر دەبێت. ئەمە ئەوەمان پێ دەڵێت کە عیشق لای زریان حەسانەوە نییە، بەڵکو جۆرێکە لە ماندووبوونێکی پیرۆز.
دواتر بەراوردکردنی مەعشووق بە سەرمای زستان و سێبەری کاتێکی نادیار، مەعشووق لە مرۆڤێکی ئاساییەوە دەگۆڕێت بۆ هێزێکی گەردوونی. عاشق لێرەدا لەبەردەم ئەم هێزەدا گرژ دەبێت و دەکوژرێت، کە ئەمەش ئاماژەیە بۆ فەنابوونی خودی عاشق لەبەردەم ڕەهاییدا.
شاعیر دەڵێت:
دەشێ بوونم پرسیارێک بێت،
جگە لە مردن هیچ وەڵامێکی تری لەخۆیدا هەڵنەگرتبێت.
ئەمە لوتکەی گوزارشتی بوونگەراییە . لێرەدا مردن بە مانای فەوتان نایەت، بەڵکو مردن وەک وەڵام و دەرئەنجام دەبینرێت. لە فەلسەفەی عیشقدا، عاشق تا نەمرێت لە خودی خۆیدا، ناتوانێت بگات بەو مانا باڵایەی کە بەدوایدا دەگەڕێت.
سیمورغ ناونیشانی شیعرەکە خەونی سیمورغە، کە ئاماژەیە بۆ گەشتی سی باڵندەکەی فەرەیدەدین عەتاری نەیشابووری بۆ لوتکەی کێوی قاف. بەڵام مەهدی زریان یاخیبوونێکی گەورە دەکات و دەڵێت:
من ئەو باڵندەیە نەبووم کە لە نێو چیرۆکەکاندا گەیشتن بە لوتکە! من لە ناخی خۆمدا هەڵفڕیوم.
لێرەدا شاعیر جوگرافیای گەشتەکە دەگۆڕێت. لای عەتار گەشتەکە بەرەو دەرەوە و بەرەو لوتکەیە، بەڵام لای زریان گەشتەکە بەرەو ناوەوەیە. ئەمە گەورەترین پەیامی شیعرەکەیە. سیمورغی ڕاستەقینە لە ناوەوەی مرۆڤ خۆیدایە، نەک لە لوتکەی کێوێکی دوورەدەست.
شاعیر باس لە گەشتێک دەکات لە کۆتایی پایزدا کە وەرزی وەرین و ڕاماڵینە و بەرەو ڕێگایەک دەڕوات کە ناگات بە ئاوەدانی. ئاوەدانی لێرەدا سیمبولی:
ژاوەژاوی خەڵک.
پێناسە باوەکان.
ژیانی ڕۆتینی.
شاعیر بە ئەنقەست ڕێگایەکی هەڵبژاردووە کە ناگاتە ئەو شوێنانە، چونکە گەیشتن بە ڕاستی پێویستی بە تەنهایی و دابڕانە لە هەموو ئەو شتانەی کە مرۆڤ بە زەوییەوە دەبەستنەوە.
یەکێک لە جوانترین بەشەکانی ئەم قەسیدەیە، پاساودانەوەیە بۆ بێدەنگی. شاعیر دەڵێت ئەگەر ڕۆژێک بێدەنگ بووم، مانای ئەوەیە خۆشەویستیت لە وشە گەورەتر بووە. لێرەدا زمان دەستەوەستانە. کاتێک مانا دەڕژێتە نێو ڕۆحەوە،
وشە دەخنکێت. ئەمە گوزارشتە لەو حاڵەتە سۆفیگەرانەیەی کە پێی دەڵێن حاڵ، تێیدا تەنها بێدەنگی دەتوانێت گوزارشت لە قووڵایی بکات.
لە کۆتایی شیعرەکەدا، شاعیر جیهان بەبێ مەعشووق وەک جیهانێکی مردوو وێنە دەکات.
کات دەوەستێت.
ڕەنگەکان هەناسە نادەن.
ئومێد باڵی نامێنێت.
ئەمە ئەوە دەسەلمێنێت کە لای شاعیر، مەعشووق تەنها کەسێک نییە بۆ خۆشویستن، بەڵکو هۆکاری بوون و جووڵەی گەردوونە. بەبێ ئەو، فیزیا و سروشت و کات هەموو مانی خۆیان لەدەست دەدەن.
بەکورتی —
قەسیدەی خەونی سیمورغ دەقێکی تەمومژاوی و قووڵە. سەرکەوتنی مەهدی زریان لەوەدایە کە توانیویەتی چەمکە کۆنەکانی عیرفان (فەنا، بێدەنگی، سیمۆرگ) بێنێتە ناو فەزایەکی نوێوە.
زمانەکەی ئارام و پڕ لە ڕیتمی ناوەکییە.
بۆ وێنەسازیش: لە چەمکی سادەوە دەست پێ دەکات و دەگاتە ئەوپەڕی ئاڵۆزی.
پەیامی شاعیر، گەڕانەوەیە بۆ ناوەوەی مرۆڤ؛ مرۆڤێک کە لە عەشقدا دەبێت بە پریشکی ئاگر و ئامادەیە ببێت بە خۆڵەمێش تاوەکو مانا بە ژیان ببەخشێت.
ستار ئەحمەد
