که‌ی ئاوا نه‌بوویت؟ … ساڵح حه‌سه‌نزاده
ئه‌م ناوونیشانه؛ دوادێڕی ده‌قێکه به ناوی شیعره‌وه له ژماره (106)ی هه‌فته‌نامه‌ی (ئاژانس)و له‌سه‌ر رووپه‌ڕی دوو لاپه‌ڕه‌ی (16-17)ی قه‌واره گه‌وره‌ی رۆژنامه بڵاوکراوه‌ته‌وه، شاڵاو حه‌بیبه له ژێر ناونیشانی (ئینجیلی خۆشویستن) بابه‌تێکی بڵاوکردووه‌ته‌وه له فۆرمی شیعردا، به‌ڵام چه‌ندێك شه‌ن و که‌وم کرد هیچ تام و بۆنێکی ده‌قی شیعرییم لێنه‌کرد، ره‌نگه ئه‌ویش هۆکاری خۆی هه‌بێت که له‌م نووسینه‌دا حه‌ز ده‌که‌م زیاتر ئه‌و گۆشه نیگایانه بخه‌مه روو و تاووتوێیان بکه‌م که وای له من کرد به ڕاشکاوی ئه‌و بڕیاره بده‌م.
گومانی تێدا نییه که له‌به‌ر چه‌ند هۆکارێکی سه‌ره‌کی ده‌قێکی ئه‌ده‌بی وه‌ك شیعر له دایك ده‌بێت، له‌وانه ده‌ربڕینی مه‌راقه په‌نگخواردووه‌کانی ناوه‌وه‌و دامرکاندنه‌وه‌ی هه‌ڵچوونه‌کان له‌و ڕێیه‌وه، هه‌روه‌هاش لای هه‌ندێك بۆ ئاره‌زوو و حه‌ز وه‌ك هه‌ر خولیایه‌کی تر ده‌نووسرێت، لای به‌شێکی که‌میش وه‌ك به‌ئاکام گه‌یاندنی ئه‌فراندنێکی جودا، به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ڕێی کاری رۆژنامه‌گه‌ریه‌وه ده‌قێکی کرچ وکاڵ بنووسرێت ئه‌وه بابه‌تێکی تره..
لێره‌دا وه‌ك سه‌ره قه‌له‌مێك حه‌ز ده‌که‌م بابه‌تی لێدوانه‌که‌م دابه‌شی چه‌ند ته‌وه‌ره‌یه‌ك بکه‌م:
*زمانی شیعر:
له‌م ساڵانه‌ی دواییدا له لایه‌ن هه‌ندێك لاوه‌وه ده‌قگه‌لێکی زۆر ساده به‌رهه‌م ده‌هێنرێت و به زمانێکی رۆژانه ده‌خرێته به‌ر نیگای خوێنه‌ران، ره‌نگه ئاسانکاری بێت بۆ تێگه‌شتنی هه‌ندێك خوێنه‌ر، به‌س له‌ولاشه‌وه نزمکردنه‌وه‌ی هه‌موو هونه‌ره جۆراوجۆره زمانه‌وانیه‌‌کانی شیعره و بگره فه‌رامۆشکردنیشیانه.
له راستیدا له‌و ده‌قه 170 دێڕییه‌ی شاڵاو حه‌بیبه‌دا که ئاسۆیی به نموونه دوای نموونه درێژ ده‌بێته‌وه به‌ر شیعرییه‌ت نه‌که‌وتم له رسته‌کاندا و هه‌ستم کرد هه‌ر قسه‌ی رۆژانه ده‌خوێنمه‌وه، جا جێی خۆیه‌تی بپرسین ئایا نووسینی شیعر ئه‌وه‌نده ئاسانه؟
بۆ ئاماژه‌دان به نموونه له‌م باره‌یه‌وه، ئه‌و له‌و ده‌قه‌دا ده‌ڵێت:
کاتێك به هه‌زاران نامه‌ت بۆ ده‌نووسم و
به قسه‌ی قۆڕ وه‌ڵامم ده‌ده‌یته‌وه
یان ده‌ڵێت:
چونکه پێت وایه ته‌نیایت و پێشت وایه ته‌نانه‌ت ده‌سپه‌ڕ ناکه‌یت
*
هێنده‌ش به په‌له‌پروسکێ ئه‌م نووسیه‌نت داڕێژراوه ته‌نانه‌ت هه‌ڵه‌چنی ڕێزمانی بۆ نه‌کراوه وهه‌روا به‌و هه‌ڵانه‌وه خراونه‌ته به‌ر چاوی خوێنه‌ران که لێره‌دا ئاماژه به نموونه‌یه‌کیان ده‌که‌م:
ئه‌و ده‌ڵێت:
ئه‌گه‌ر ته‌رمی گه‌ریلاو شه‌رڤانانم تۆ به گه‌ڕه‌که‌کاندا رایبکێشیت
راستیه‌که‌ی ده‌بوو ئاوها بنووسرایه:
ئه‌گه‌ر ته‌رمی گه‌یلاو شه‌ڕڤانان به گه‌ڕه‌که‌کاندا رابکێشیت
*بابه‌تی ده‌ق:
وه‌ك چۆن ئه‌و نووسینه له فۆرمی شیعر داماڵراو بوو وه‌کو تۆن و وشه‌سازی و ره‌وانبێژی، هه‌رواش وه‌ك بابه‌ت به‌ر زۆر خاڵی ناڕێکی گێڕه‌ره‌وه‌ی ده‌ق ده‌که‌وین.. گه‌ر له خوێندنه‌وه‌کانه‌وه مانای تازه‌و هونه‌ری نوێ شتێکمان فێر نه‌کات، یان دڵمان فراوان وئاسوده نه‌کات و چێژی ئه‌ده‌بی هه‌ست پێنه‌که‌ین ده‌پرسین کوا ئیستاتیکا، کوا جیاوازیه‌کانی ده‌ق؟ ئایا هه‌ر مه‌به‌ست لاپه‌ره ڕه‌ش کردنه‌وه‌یه یان دڵ ڕه‌ش کردنه‌وه‌ش؟ ده‌توانم بڵێم له‌م ده‌قه‌دا ئاکارگه‌لێکی قێزه‌ون ڕیزکراون و تێیدا له‌سه‌ر زمانی دانه‌ر دانپێدانانێکی مه‌ترسیدار ده‌بیستین که هه‌موو جوانیه‌کانی پێشتر له زیهنی خوێنه‌ردا بوونیان بووه، ره‌ش و ناشرین ده‌بن و له کۆتایشدا په‌شیمان ده‌بینه‌وه له خوێندنه‌وه‌و کات به‌سه‌ربردن له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره نووسینانه‌دا:
وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك ئه‌مه چه‌ند نموونه‌یه‌که له‌و ڕووه‌وه:
تۆم له‌به‌ر بێئه‌خلاقییه‌کانت خۆش ده‌وێت
*
چونکه ده‌بینم کاته‌کانتم پێ پڕ ده‌که‌یته‌وه
من تۆم خۆش ده‌ویت
*
ئه‌گه‌رچی فشه‌که‌ر چه‌په‌ڵ گه‌مژه‌یت
به‌ڵام من تۆم خۆشده‌وێت
*
شه‌رمه‌زارم
که هێشتا نه‌متوانیوه ئه‌وه‌نده سه‌خیف بم
تۆم زیاتر خۆش بوێت
*
ده‌بێت که‌متر ده‌سپه‌ڕ بکه‌م
به‌ڵام زۆرتر ده‌یکه‌م…….. و زۆر نموونه‌ی تر
* ته‌ئویله‌کانی خوێنه‌ر:
له جۆری نووسینی یه‌ك دیویدا خوێنه‌ر زۆر ماندوو نابێت بگه‌ڕێت به دوای داهێنان و دۆزینه‌وه‌ی هه‌ندێك خاڵی سه‌رنج ڕاکێش و گرنگ تا بۆ ئه‌وانه‌ی درکیان پینه‌کردووه باس بکرێن.
ره‌نگه ئه‌زموونی هه‌ر که‌سێك له ئێگزایل به جۆرێکی جیاواز بێت، به‌ڵام بۆ هه‌ندێك خۆگونجاندن له‌گه‌ڵ ئه‌و ئه‌تمۆسفیره نوێیه‌دا جۆرێك کاره‌کته‌ری پێده‌به‌‌خشێت، به تایبه‌تی له ژینگه‌یه‌کی بۆگه‌نداو کارکردنیش له میدیای تاکڕه‌نگ و تاکڕه‌وت ، زۆرجاریش نامۆبوون به به‌ها پێشینه‌ییه‌کانی خود.
لای زۆرێك وایه که په‌یامی ئینجیل ملکه‌چ بوونه بۆ هه‌موو سته‌م و زوڵمیك و بگره چه‌پڵه بۆلێدان و خۆشویستنیه‌تی، مه‌گه‌ر ئه‌وه نییه خۆشه‌ویستی له‌وێدا هه‌موو شتێکه، که‌واته ئه‌و خۆشه‌ویستیه بـه‌ر جه‌لادیش ده‌که‌وێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی هه‌رگیز له‌م ده‌قه‌دا باس نه‌کراوه ئه‌وه‌یه گه‌ر خود ببێته به‌شێك له سیسته‌می جه‌لادبووندا و ئاوهاش خۆ به قوربانی دابنرێت! ئه‌مه کاره‌ساته گه‌وره‌که‌یه، ئه‌مه‌یه خاڵی نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی رۆشنبیر و جیابوونه‌وه‌ی له مه‌عریفه‌تی ڕاسته‌قینه ، به‌ڵام له لایه‌کی تریشه‌وه دانپیانانێکی راشکاوانه‌یه بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی له هه‌ر قۆناغێك له قۆناغه‌کانی قه‌یرانه‌کاندا به‌شێك له مرۆڤایه‌تیان له‌ده‌ستدا.
هه‌ر ئه‌وه ماوه بڵێم : ده‌قی وا کرچوکاڵ په‌ڕه‌ی فه‌رهه‌نگی رۆژنامه‌و گۆڤاره‌کانیش ده‌خاته ژێر پرسیاره‌وه، گه‌ر شتێك مابێت بۆنی فه‌رهه‌نگی راسته‌قینه‌ی لێبێت!
هه‌ر به‌م جۆره‌ش ئه‌و به‌م کۆپله‌یه ده‌رگا له‌سه‌ر ئه‌و جیهانه بۆگه‌نه پێوه‌ده‌دات:
خۆم سه‌رخۆش ده‌که‌م و
تۆم خۆش ده‌ویت
به‌ڵام من که ی ئاوا بووم؟
شاڵاو تۆ که‌ی ئاوا بوویت؟
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
