ونی سۆران ئەختەر سەمەری نمەبۆ گمە بۆ … موختار کەریمی

ڕفانای پیلانگێڵانەو سۆرانی ویش جە خاڵەکاو ١ و ٢ و٣ ئەشناسەو تێرۆریسمینە مرمانۆ. بە پاو ئی پیمانە گردیاو دیاردەو تێرۆریسمی، کوشتەی سۆرانی بێ تاوانی کردەویو تیرۆرسیتین و مشۆ ئیدانە کریۆ. بکەراو ئی کردەوەیە تێرۆریستێنێ و مشۆ ڕسوا کریا و دریا بە دادگای و بە سەزاو تاوانەکێشا یاوا.

سۆرانی زەحمەتکێش ھەقش نیەن واچۆ من خانەوادە ئینا ملمەو، بارو دۆخو ئیرانی خراوەن و نمەتاوو ئی زەڕیە بڎەو. ئەگەر واچۆ ئیتر نمەتاوو ئی “باجەیە” بڎەو، بە بێ یوە و دوێ جە گرد مافێوە ئێنسانی ڕووت کریۆوە و مافوو ژیوایش چەنە سنیۆوە و مشۆ دەس وپاش مەڕیۆ و بە ٦ فیشەکیچ کوشیۆ و جەنازەکەیچش پا کەشاوە فڕە دریۆ.هیلدای بەسەزوانەیچ مشۆ جە سۆزو تاتەیش و جە بژیوو ڕوانەیش بێبەشە کریۆ. ھەر لایەنێو کە ئی تاوانێشە ئەنجام داینە بە ئاشکرا و جە سەڎەو ٢١ ینە دەورانوو کۆیلەداریش زینڎە کەردەنەو.

—- خەڵکوو با شەرەفوو هەورامانی—-

ماوێو چیوەڵتەر منیچ بەش بە حاڵوو وێم تووڕەیی و ڕەخنەو توندوو وێم وەرانوەروو تێررۆروو کاک سۆران ئەختەرسەمەری چی فەیسبووکەوە بەروست و قەوڵم دا کە دماتەریچ بە تێروتەسەڵی هەر چی بارەوە بابەتێو بنویسوو و وزووش وەروو دەسوو شمەی ئازیزی:
هەرپاسە کە ئاگادارێندێ، شەوەو دوەشەمەی پەی سەروو یەرەشەمەی، ١٣٩٩،٣،١٢ وەرانوەر بە ٢٠٢٠،٦،٢ عانژمار١٢و شەوێ، جە کۆساڵانوو هەورامانی، جە هەوارگەو ژۆنی، کە هامنەهەواروو دەگاو ڕوارین، گەنجێوی خێزاندار بە نامێ “سۆران ئەختەر سەمەر”، تاتەو کورپیە ساواێ بە نامێ “هیلدا”ی خەڵکوو خودوو ڕواری، کوڕوو کاک عێرفانی ئەختەر سەمەری بە شێوازێو دڕندانە و بێبەزەییانە دماو زەجرەبەی و دەسووپاماڕای بە ٦ فیشەکێ تێرۆر کریا و کوشیا. خەڵکوو ڕواریچ تەرمەکەیش بەرا پەی مەریوانی پەی وشکنای پزشکی یاسایی.
داخەی گرانەم پەی دڕندەیی ئی تێرۆریستا و پەی چەمەڕایی بێ سەمەروو هیلدای ساواێ کە ئیتر گەرمی باوشەو تاتەی نان ئاوەریش نمەوینۆوە و مشۆ بە بێ نازوو تاتەیش گەورێ بۆ. داخم ئیسە و چیەولای حاڵوو هیلدای کە گردساتێو هەست بە نەبیەی باوشە گەرمەکێ و لاونایەو تاتە زەحمەتکێشەکەیش کەرۆ بەڵام نمەتاوو بە زوان بەرش وزۆ، چەنی بۆ؟
تاتەو سۆرانی، کاک عێرفانی بەشمەینەت و هەناسەسەرد جە حاڵیوەنە کە کناچڵە ساواکێ کوڕەکەیش ئینا باوشیشەو، بە دڵنایەوە ماچۆ:
“کوڕەکەو من پەژاکی کوشتەن و ئێمە جە هیچکەسی شاکیێ نیەنمێ غەیرەز پەژاکی نەبۆ. چنە جارێ تەهدیدشا کەردەن.. ئی کوڕمە تا سەعات ١٢و شەوێ یانەنە بیەن. دماو ئانەیە زیانەرە و بە ژەنەکێش واتەنش ٢ێ سەعاتێم پەنە مشۆ، شۆنەو ٢ێ سەعاتارە مەووە. ڕەفێقێوەو وێش ئەسپارانشارە و زەنگش پەی دان بە زور، واتەنشا(پەژاکی واتەن) مشۆ زەنگ بڎەی پەی سۆرانی، سۆران بەێ ٢ێ دانێ باتریێما پەی بارۆ. سۆرانیچ ئامەن و سەعات ٢ێ شەوێ پیاڎەشا کەردەن و نەیاونانشا دلێ ھەواری(ژۆنی) هەر جە سێڕاو زەنگەوەنی پیاڎەشا کەردەن و ٤٠٠ مێتری بەردەنشا سەرەو و چاگەنە کوشتەنشا. ئێمە هیچ موشکلێوەما چەنی کەسی نیەنە. ئی کوڕوو منە هەر پەژاکی کوشتەن، ئەگەر ئیسەیچ نەلا چێری، هەر ئاڎیشا کوشتەن. ھیچکەستەر نیا، ھەر پەژاکی کوشتەن”.
منیچ پێسەو نویسەروو ئی بابەتیە، بەش بە حاڵوو وێم ماوێوەن خەریکوو گلێرەو گەردەی زانایی وردینە جە بارەو ئی تێرۆرە قیزەونەیوە. پێوەنڎیم بە ٢ کەسێوە کەرد جە دەگاو ڕواری کە ھاماڵێ و قەومێ سۆرانیەنێ و جە نزیکەو سۆرانی و خانەوەدەیش مشناسا. ھەرپاسە جە خەڵکوو دەگاگایچم پەرسا، کە دەگایە ھامساو دەگاو ڕوارینە. سەروو بنەماو قسێ ئی بەڕێزا و ئا زاناییا کە جە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانە وەڵاوێ بیێنێوە، سۆران ساحیوو بەلەمێو بیەن و پا بەلەمەو سەروو بەنڎاو داریانیەو خەریکوو کاروکاسبی بیەن.
یاگێ ئیشارە پەنەکەردەینە کە چا وەختەو ئی بەنڎاوە بینیا و ئاوەکێش سەرمجە بیە، پردەو بەینوو دەگایەکاو ناوێ و نوێنی بیە چێروو ئاوەکێوە و پیجۆرە خەڵکوو دەگایەکاو ڕواری و ئەسپەرێزی و ھەوەساوای و ھەجیجی ناچارەن بە کەڵکھۆرگێرتەی جە بەلەمی سەروو ئی بەنڎاویوە درێژەشا بە ئاماولوای و بە کارووکاسبی وێشا دا. سۆرانیچ یۆ چا کاسبکارا بێ کە پا بەلەمشەو بژیوو ڕوانەو خانەوادەیش و کناچڵە ساواکێش بەرئارێ.
پەی گردکەسیچ ئاشکران کە گەریلاکاو پەژاکی چنە ساڵێن جە ھەورامان بە گردی و جە کۆساڵان بەتایبەتی، بیەیشا ھەن بە قسێ خەڵکوو ھەورامانی و مەریوانی بە زۆر “باج” جە خەڵکی ھیتیاری و ئاژەڵداری و چی دمایچەو جە ئی بەلەمدارایچە مسانا. گۆیا سۆرانیچ یۆ چا کەسا بیەن کە چنە جارێ باجی زۆرەملیش چەنە سنیان تا بتاوۆ دریژە بە کاسبیەکەیش بڎۆ. گۆیا چەکدارەکاو پەژاکی ڕێژەو باجەکەیش گردجارێو بەرا سەرەو تا ڕادیو کە سۆران ئیتر نمەتاوۆ بڎۆش. چەولایچەو بە ھۆ ئا گمارۆیە کە کەوتەن سەروو ئیرانی، کەلووپەلی و واردەمەنی و… جە تەماموو ئێرانیەنە ڕۆبەڕۆ گرانتەر بۆوە. دەسەڵاتداراو ئێرانیچ ئاگایانە گرانیەکەشا وستەن ملوو خەڵکیەرە و باروو ئی گرانیە پەشتەو خەڵکی فەقیر و ھەژاریش ماڕاینە. پی ھۆکارەو سۆران ئیتر دەرەقەتوو باجدای و بەرئاردەی بژیوو ڕوانەو خانەوادەیش نمەێ و پا چۆرە کە گێڵانشەو، بە پەژاکی ماچۆ کە ئاڎ ئیتر نمەتاوۆ چی باروودۆخە گرانەنە بەردەوام ئی باجە قورسەیچە پاڎیشا بڎۆ، پەوکەی گنۆ وەروو ھەڕەشێ گەریلاکاو پەژاکی و پاجۆرە پەلکێشوو ھەوراگەو ژۆنیش کەرا و ئاکارەساتەیە مارا ملوو وێش و خانەوادەیشەرە.
دماو ئانەیە کە ئەنگووسەو ئی تاوانێ جە گردلایەوە ئاراستەو پەژاکی کریا، پەژاکیچ جە ڕۆ شەمەی، 2020.06.06 ی جە بەیاننامێوەنە نکوولیش جی تێرۆریە کەرد و نویستش:
“فەرماندەیی یەکینەکانی پاراستنی رۆژهەڵاتی کوردستان یەرەکە بە ڕێگای لێدوانێک روو بە ڕای گشتی رایدەگەینێت: لە چەند رۆژی رابردوو دا لە گوندی رووار لە هەرێمی هەورامان کەسێک بە ناوی “سۆران ئەختەر سەمەر” کوژراوە. هەندێک لایەن بە مەبەستی ئاژاوەگێڕی و بە دەنگۆی دوور لە ڕاستی لە سەر تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان ئەو رووداوەیان داوەتە پاڵ هێزەکانمان.
یەرەکە جەخت دەکاتەوە: کوژرانی “سۆران ئەختەر سەمەر” هیچ پەیوەندیەکی بە یەکیەنەکانی پاراستنی رۆژهەڵاتی کوردستان و هێزی گەریلای ئازادی کوردستانەوە نیە”
گۆیا پژاک قەوڵیچش دابێ کە پی زوویە بکراو ئی تێرۆریە ئاشکرا کەرۆ و بە خەڵکوو ھەورامانیشا بشناسۆھەرپاسە کە وەڵتەر نویستم، من بەش بە حاڵوو وێم پیوەنڎیم بە ٢ێ کەسێ خەڵکوو دەگاو ڕواریوە کەرد کە جە نزیکەو سۆران و خانەوادەکەیش خاس مشناسا. ئی دوە(٢) کەسە دڵنیای بێنی کە ئی تێرۆرە سامناکە ھەرمانەو پەژاکینە و ئا قساو تاتەو سۆرانیە و ئا ھەواڵایچە کە چیلاوچەولاوە وەڵاوێ کریاینێوە و پەژاکی تاوانبار کەرا، گرد ڕاسێنێ. من وێم چوون خەڵکوو دەگاگاینا و هەوارو ئێمە(مارانی) و هەواروو ڕواری(ژۆنی)هامسنوورێنێ و ئاماولوایە چڕوپر بەینمانە هەن و بیەن، جە خەڵکوو دەگاگایچم پەرسا و گردشا ئی هەواڵشا پەشتڕاس کەردەو و هەر پەژاکشا پێسەو بکەروو ئی تێرۆریە دا قەلەم.

بە سەرنجدای بە بەیاننامەکەو پەژاکی، چن پەرسێ مەیا وەرەو کە پژاک مشۆ جواوشا بڎۆوە:

١. پەژاك چی جە بەیاننامەکەو وێشەنە ئی تیرۆریە ئیدانە نمەکەرۆ؟ خۆ دڎانش پۆرە منیۆ کە ئی کوڕە کوشیان. تەماموو خەڵکوو ھەورامانی و ویروڕاو گردی شاھێڎی پەی پاکی ئی کوڕیە ھەژارەیە مڎا و ئی کوشتەیە بە تێرۆر مزانا و ئیدانەش کەرا. پەژاکیچ ھیچ تاوانێو نمەڎۆ پاڵوو سۆرانی، تەنیا وێش دورەو وزۆ، بەڵام ئیدانەیچش نمەکەرۆ. مادام ئی کوڕە سەر بە هیچ لایەنێو نەبیەن، زڵمش ئەو کەسی نەکەردەن، وەڵتەر و بە ئاشکرا جە لاو هیچ لایەنێوە هۆشداریش پەنە نەدەریان و هیج تاوانێوەش وەرانوەروو کەسێو یان لایەنێو نەکەردێنە، کەسیچ بە تاوانبارش نەزانان، ئیتر ئەرکوو هەر ئانزانێو داڎپەروەرین کە تێرۆروو سۆرانی بە تۆندی ئیدانە کەرۆ، ھەمخەمی وێش چەنی خانەوادە داخدارەکەیش و خەڵکوو ھەورامانی بەروزۆ و ھەوڵێ ئاشکرا کەردەی تاوانباراو ئی تێرۆریە بڎۆ. پەژاک نکوولی چانەیە نمەکەرۆ کە باجی زۆرەملیش جە سۆرانی ھۆرگێرتە بۆ، بەڵکوو تەنیا بە پەلە و چێروو گوشاروو وێرووڕاو گردینە نکوولی جە تێرۆریش کەرۆ! چی حاڵەتیچەنە تەنانەت حازر نیەن سەروەشی جە خانەوادەیش کەرۆ. ئی ھۆرزووکەوتە دژبەیۆوا پەرسێ فرێ وەشێ کەرا و پەژاک مشۆ جوابشا بڎۆوە.
٢. پەژاک چی 5 ڕۆێ دماو ئی تێرۆریە ئاماوە دەنگێ؟
پەژاک ئی بەیاننامەشە عانێو دابەرەو کە جە گردلایەوە پی تێرۆریە تاوانبار کریا. گرد کەس مزانۆ کە چا مەحاڵەنە ھێزی سیاسی چەکدارهەر ئاڎینێ چەنی جاش و پاسدارەکاو ئێرانی داگیرکەری. مادام ئی کوڕە بێ تاوان بیەن و بە بێ تاوانیچ تێرۆر کریان، ئەرکوو پەژاکی بێ کە زوو ئامایاوە جواو و ئیدانەش کەردایا، سەروەشیش جە خانەوادەیش کەردایا و پەیجۆریش پەی ئاشکرا کەردەی تاوانبارا دایا، چوون گردکەس ماچۆ کە سۆران باجی زۆرملیش بە پەژاکی دان و پژاکیچ جە بەیننامەکەشەنە نکوولیش چەنە نەکەردەن. ئی تێرۆرە ئەگەر کاروو پەژاک نەبیەبۆ، دەی مشۆ کاروو ئێرانی بیەبۆ. ئەگەر سۆران سەر بە ھێزیوی سیاسی بیایا، کۆماروو سێدارەی جە خۆڎایش بێ کە گێرۆش و بڎۆ دەھۆڵەکێش و پێسەو سەرکەوتێوی گەورەی گۆشی دنیای کەڕێ کەرۆ و بە ئاشکرایچ ئیعدامش کەرۆ. دەوڵەتو ئێرانی دەوڵەتێو تێرۆریست و تێرۆریست پەروەرەن و هەر بە تێرۆر تا ئیسە مەنەنەو و باکش جە تێرۆری و ئیعدامی نەبیەن و نیەن. بەڵام تا ئیسە خەڵکوو ھەورامانی ئی تێرۆریە ھەر بەر کاروو پەژاکیش مزانۆ. مادام پەژاکێ چاگەنە چالاکیشا ھەن و گرد ھیتیار و ئاژەڵدار و بەلەمدار و…. پەی “باجگێرتەی” مشناسا، دەی مشۆ بزانا تێرۆرێو پی گەورەیە پاڵوو دەسیشانە کێ کەردەن، یان هەر هیج نەبۆ بلا شۆنیشەرە.
٣. چیلاو چەولاوە لاگیرێ پەژاکی نویستەنشا کە گۆیا پەژاک قەوڵش دان، و پیسەو هێزێوی چەکدار و دەسەڵاتداری چا مەحاڵەنە ئەرکوو سەروو شانەیشەن کە پەیجۆری کەرۆ و بکەراو ئی تێرۆریە ئاشکرا کەرۆ. بەڵام تا ئیسە هیچ پەیجۆریەو نەکریان و پەژاکیچ ھەر بێدەنگیش ھۆرچنیەن. ئی بێدەنگیە فرە یاگێ گومانێنە.
—- ئی کردەوە، کەردەوێو تێرۆریستین —

تێرۆر جە یاسا میادەوڵەتیەکانە و جە واژەنامە سیاسیەکانە مانایە گردیەش ھەنە و جیا جە بڕێو جیاوازیێ وردەکاریێ، گردلایە سەرو خاڵە گردیەکاش کۆکێنێ. تێرۆر کردەوێوەن کە وێش چی خاڵانە مرمانۆ:
١. هێڕشی ئاشکرا یان پیلانگێڵانە پەی سەروو کەسێو یان کەسانیو بە مەخسەڎوو کۆشتەیشا بە مەخسەڎوو تۆقنای گلێرگەی و وێسەپنای
٢. ھێڕش پەی سەروو کەسێو یان کەسانێو بە مەخسەڎوو تۆقنایی و زامڎار کەردەی جەسەییشا تا ملکەچێشا کەرۆ.
٣. ڕفانای و بە بارمتە گێرتەی کەسێو یان کەسانێو کە ھیچ تاوانێوەشا نەکەردێنە یان نەسەلەمیاینە.
٤. ھێڕشی وێرانکارانە پەی سەروو دەموودەسگا و یانێ و بینا گردیەکا، پێسەو فێرگەی، چارەسەرخانەی(نەوەشخانە)، ڕاوبانی گردی، کەرەسەو ئاردەوبەردەی گردی وھتد. ھەرپاسە پەی ئا یاگا کە فرەتەر خەڵکی ئاسایی و بێ تاوان تلیۆ پوە و بە ناهەق بۆ بە قوربانی.
٥. ڕفانای و بە بارمتەگێرتەی تەیارەی و کەشتی و…. بە سەرنشینەکاشاوە و هەڕەشێ تەقنایەو یان کوشتەی سەرنشینە بێتاوانەکا بە مەخسەڎێو سیاسی یان ئابووری.
٦. بەرھەم ئاردەی و ورەتەی و بە گردی دارابیەی و بەکارئاردەی ھەر چەکیو، کە ھەڕەشی بۆ پەی خەڵکی ئاسایی و بێ تاوانی، پیسەو چەکی شیمیایی، ئەتۆمی، بیۆلۆژی و………
٧. وەڵاکەردەیەو ئا مادە گڕگێرا کە با بە ھۆکاروو گڕگێرتەی یاگە گردیەکا و سۆچنانی ژیوگەو و خنیکنای و کوشتەی خەڵکی بێ تاوان و مەدەنی..
٨. وێران کەردەی سەرچەمە سرووشتیەکا، تەقنایەو ھانەو ئاوێ، و بە گردی بڕیەی ئاوێ و کارەبای و ھەرپاسە دلێنەبەردەی ئا پەیوازیە زەروراو ژیواو ڕوانەو خەڵکی کە بۆ بە ھۆکاروو خەسارەتی گیانی و ماڵی خەڵکی ئاسایی و بێ تاوانی.
٩. تەنانەت ھەڕەشەکەردەی بە ئەنجامدای ئی کردەوا کە جە خالەو ١. ھەتا ٨. ئامێنێ، بە کردەوێو تێرۆریستی دریۆ قەڵەم، چوون گیانوو خەڵکی مەدەنی و بی تاوانی وزۆ خەتەر.
ھەر کردەوێو کە وێش تەنیا جە یۆ چی خاڵانە وینۆوە، بە کردەوێو تێرۆریستی دریۆ قەڵەم.

ڕفانای پیلانگێڵانەو سۆرانی بەلای کەمەوە ویش جە خاڵەکاو ١ و ٢ و٣ ێنە مرمانۆ. بە پاو ئی پیمانە گردیاو ئەشناسەو دیاردەو تێرۆریسمی، کوشتەی سۆرانی بێ تاوانی کردەویو تیرۆرسیتین و مشۆ ئیدانە کریۆ. بکەراو ئی کردەوەیە تێرۆریستێنی و مشۆ ڕسوا کریا و دریا بە دادگای و بە سەزاو تاوانەکێشا یاوا.

باجی ڕەوا یان زەڕئەسای زۆرەملی،
باجی ڕەوا، یان یاسایی باجێوەن کە دەوڵەتێو یان ڕێکوزیایەو دەسەڵاتداری ڕەوا و دێمۆکراتیک و ھۆرچنیا جە لاو خەڵکیەو، دیاریش کەرۆ. ئی سامانە سیاسیە(دەوڵەت یان ڕێکوزیایەو دەسەڵاتداری ڕەوا) مشۆ وەڵ جە گردچیەنە ڕەوایی سیاسی و ئەخلاقیش لاو خەڵکیەو سەلەمیا بۆ و خەڵکوو وەڵاتی وێش جە ھۆرچنیەو دێمۆکراتیکەنە و سەروو بنەماو یاسای بنەڕەتی وەڵاتەکەیشا ھۆرشا چنیەبۆ و دەسەڵاتشا پەی ماوێو دیاریکریای دابۆ دەس. ئی سامانە سیاسیە ئەرکوو سەروو شانەیشەن کە ئی باجیە بە پاو یاساو باجی ڕەوای جە مووچەو خەڵکی ھەرمانکەری و دەرئامەڎداری گێرۆوە و خەرجوو وەڵاتیش کەرۆوە. پەی نموونەی مەسرووفاتوو فەراھەم کەردەی ئاسایشوو وەڵاتی، ئاوەڎانی گردی، بووجەو وانای و پەروەردەی، کێشتەی جاڎەی پەی گرد شارو دەگایەو، بووجەو چارەسەرخانەی، دەواودەرمانی، زانشگای، وەرزشگای، فێرگای جۆراوجۆرێ، مووچەو پەککەوتا و خانەنشینا و بێ ھەرمانا وھتد…

ھیچ حێزب و ڕێکوزیایەو ئا مافشە نیەن بە ھەر بەھانێو داواو باجی جە خەڵکوو ھەورامانی کەرۆ. ھیچکام چا حێزبا ھۆرچنیای و ئەرمانەرێ داواکاریە ڕەواکاو خەڵکوو ھەورامانی نەبیەنێ و نیەنێ. ئا بە نامێ باجەیە کە تا ئیسە جە خەڵکوو ھەورامانیشا گێرتەن، باج نیەن بەڵکوو زەڕئەسای زۆرەملین و ناڕەوان و جە یاسا میادەوڵەتیەکانە بە تاوانکاری ئابووری(جنایت اقتصادی) ئەشناسیان وسەزای قۆرسەش پەی دیاری کریاینە. چوون ئا لایەنا ڕەوایی سیاسی و ئەخلاقی خەڵکوو ھەورامانیشا نەبیەن و نیەن. و ئا زەڕیچە کە بە ناڕەوایی و بەزۆر جە خەڵکیش مسانا، ھیچش نەسیبوو خەڵکو ھەورامانی نمەبۆوە و بەڵکوو بە چەپوانە ھەر شەڕ ویانەوێرانی و زوانبڕیەیش پەی ئێمەی ھەورامی زوانی شۆنیوە بیەن.
ئی تاوانکاریە کە جە ھەورامان دژ بە ھەورامیەکا کریۆ،بەڕاسی کەم وێنەن. با نموونەو سۆرانی بارمێ وەروو چەماما و خاس وردش بیمێوە تا بزانمێ ئی زڵمە چن گەورە و تاوانکارانەن:
سۆرانی زەحمەتکێش بە وێش و بەلەمێوە کە ستانداردیچ نیەن، گیانوو وێش وزۆ خەتەر و سەروو بەنڎاوو داریانیەو نانوو ڕوانەو ھیلدای ساوای و خانەوادەیش بەرمارۆ. گردکەسیچ مزانۆ کە چا باروودۆخە قەیراناوی و گرانەو ئارۆ ئێرانینە چن سەختەن سەروو ئا تەوەنە ڕەقاو ھەورامانیەو نانوو خانەوادەی بەرباری. ئیجا لایەنێو سیاسی چەکدار و زورەمل کە بە ساڵانەن سەروو دڵوو خەڵکوو ھەورامنایەو بە زورەملی مژیوۆ، مەی بە زۆرو چەکی بەرھەموو ئا ھەرمانە خەتەرناکێ سۆرانیە بە ئاشکرا تاڵان کەرۆ و نانوو ھیلدای ساوای بڕۆ، و ئی نانبڕیەیچە بە مافوو وێش مزانۆ. ئی تاڵانکاریە بە کردەوە یانی بە کۆیلە کەردەی خەڵکی. ئیجا سۆران ھەقش نیەن واچۆ من خانەوادە ئینا ملمەو، بارو دۆخو ئیرانی خراوەن و نمەتاوو هەم بژیوو ڕوانەو ژەن و زاڕۆڵەکەیم بەرباروو، هەم ئی زەڕیچە بە زۆرەملی بە شمە بڎەو. ئەگەر واچۆ من ئیتر نمەتاوو ئی “باجەیە” بڎەو، بە بێ یوە و دوێ جە گرد مافێوی ئێنسانی ڕووت کریۆوە و مافوو ژیوایش چەنە سنیۆوە و مشۆ دەس وپاش مەڕیۆ و بە ٦ فیشەکیچ کوشیۆ و جەنازەکەیچش پا کەشاوە فڕە دریۆ. هیلدای بەسەزوانەیچ مشۆ جە سۆزو تاتەیش و جە بژیوو ڕوانەیش بێبەشە کریۆ. ئینە واقێعیەتێو یەکجار تاڵەن و ھەر لایەنێو کە ئی تاوانێشە ئەنجام داینە، ئەوپەڕوو دڕندەیی و بێبەزەیی وێش نیشانە داینە و بە ئاشکرا و جە سەڎەو ٢١ینە دەورانوو کۆیلەداریش زینڎە کەردەنەو!!

هێزە کوردیەکا و تێرۆروو سۆرانی

تێرۆروو سۆرانی و بێدەنگی شەرمەسارانەو ئا هێزە کوردیا کە چەمشا بڕیەن هەورامانی، جارێوتەر سەلەمناش کە ئانزانی هەورامی پەی ئاڎیشایج ھیچ ئێژایەوەش نەبیەن و نیەن. ھیچ لایەنێو بە ڕەسمی ئی تێرۆرشە ئیدانە نەکەرد و سەروەشیش جە خانەوادەو سۆرانی و خەڵکوو ھەورامانی نەکەرد. کەچی ئەگەر جە مەھاباد و بۆکان کەسێو بە نەوەشی کۆرۆنای بمرۆ، زوو کەراش ئەنداموو وێشا و وەڵاکریای ڕەسمی وەڵاو کەراوە و سەروەشی جە گردلایە کەرا. گەورەتەرین کێشەو ئاڎێشا ئانەن کە کەس نەواچۆ هەورامی زوانەن و کەس داواو مافی زوانی وێش نەکەرۆ. مافێو کە پەی وێشا ڕەوان و پەی ئێمە ناڕەوان. ئەگەر ھەورامی زوانێو داواو ھەر ئا مافا کەرۆ، کە ئاڎێ ھەنێشا، ئانە “مەترسین پەی ئاسایەشی نەتەوەیی” (ئاڎیشا) و ئینە جیاوازیوازین و ئا کەسە مافوازا دارەدەسێ داگیرکەرانێ و…ھتد. من چیگەنە ھیچ جیاوازیەو بەینوو بکوشەکاو سۆرانی و ھێزە نکوولیکەر و تەکزوانوازەکا نمەوینوو. ھەردویشا پەی ھەورامانی ئیدیم و ئەودیموو مەداڵیەنە. بکوشە تێرۆریستەکا مافوو ژیوایشا بە سۆرانی ڕەوا نەدی، چوون زەڕی زۆرەملیش نەبێ بڎۆشا پەنە. سۆران زەمانێو مافوو ژیوایش ھەن کە کۆیلەو ئاڎێشا بۆ و ئەوەڵ ئاڎێشا بژیونۆ. ئێڎێشایچ ھیچ مافێوەما پەنە ڕەوا نمەوینا، ماری تۆپا وزا وەروو پایاما، تۆمەتێما مڎا پاڵ و ھەڕةشێما وەنە کەرا، چوون پاسە ویر نمەکەرمێوە کە ئاڎێ گەرەکشانە و داواو ھەر ئا مافا کەرمێ، کە ئاڎێ وێشا ھەنێشا. یانی ئێمە بەکەم و کۆیلە منیارە و تەنیا زەمانێو ئێژاییما ھەن کە بە دەسوو وێما مافەکاما کەرمێ قوربانی پەی ئاڎێشا. کاڕیو کە بڕێو ھەورامی زوانێ وێ بەکەمزانێ و پلەو پایەوازێ پەیشا کەرا و بیەنێ دارەدەسوو ئاڎێشا پەی گیانوو خەڵکەکەو وێشا.
بەڵام با گردوو ئی حێزبا و دارەدەسە ھەورامی زوانەکاشا خاس بزانا کە وەرانوەروو ھۆشیاری و ژیری خەڵکوو ھەورامانیەو ھیچشا پەی نمەکریۆ. دەورانوو تەکزوانوازی یان پێسەو وێشا ماچا، “نەتەوە سازی سەروو بنەماو تەکزوانی” چنھا سەڎێن کۆتاییش پەنە ئامان و مەڕیان. بە گردی تەکزوانوازی جە وەڵاتی فرەزوانینە کوای ئاسنی سەردین، ھەرچن وەڵاتی تەکزوان جە ئاستوو دنیاینە دیاردێوی دەگمەنەن.

ئەرکوو ھاموەڵاتی ھەورامی
بە پاو یاسای بنەڕەتی گرد وەڵاتیوی دێمۆکراتیکی ئەرکوو گرد دەسەلاتێوی ڕەواین کە سەروو هاموەڵاتیاش بەیوە جواو و گرد هێز توانایەوەش تەرخان کەرۆ پەی پارێزنای مافووهاموەڵاتیاش، بە تایبەت ئەگەر هاموەڵاتیەوەش جە لاو کەسێوی لایڎەیەو و یان جە وەڵاتیوەتەرەنە مافش پاشێل کریابۆ. ئینە ھیچ پێوەنڎیەوەش بە ویری ناسیۆناڵیستیەوە نیەن، بەڵکوو ئەرکی یاسایی و ئەخلاقی دەسەڵاتی، یان ھاموەلاتین وەرانوەروو ھاموەلاتی وێشەو. ئینەیچ مافیوی یاسایی ئا ھاموەلاتینە کە مافش پاشێل کریان، ھەر پا جۆرە کە مافوو گرد تاکێوەن کە جە حاڵەتوو کێشەی یاسایینە پەیوازش بە پارێزەری یاسایی ھەن و مشۆ بۆش. ئیسە کە ئێمەی ھەورامی ساحێوو دەسەڵاتیوی ڕەوا و ھۆرچنیاو وێما نیەنمێ، ئەرکی ئەخلاقی و ھاموەڵاتی گردیمانە کە گرد یاگیەنە سەروو ھاموەلاتیەکاما کە مافشا پاشێل کریان، بە ئەرکوو وێما ھۆربێزمی و بەیمێوە جواو. ئانا وەرەچەماو گردیماوە ھاموەڵاتیما، سۆران ئەختەر سەمەر، بە ناھەق و ناڕەوا جە وەڵاتوو وێمانە و جە یانەو وێشەنە بە دەسوو لاێڎەی زاڵمی گەورەتەرین مافی ئێنسانیش، کە مافوو ژیواین، بە شێوازێوی دڕندانە چەنە سنیان و لەت و پار کریان. بێدەنگیما ھۆرنەیستەین بە ئەرکی ئەخلاقیما و رەواییداین بە پاشێلکاری مافەکاما جە لاو لایڎەی زاڵمیوە جە یانەو وێمانە.

موختار کەریمی- ئاڵمان. 2020.07.10