جوانییهكانی دوێنێ له كۆمهڵه شیعری ئاوێنهكانی منداڵی هوردوههڕابوون
سهدیق سهعید ڕواندزیبێگومان، سروشتی فیزیكییانهی ژیانه كه دهبێ مرۆڤهكان قۆناغهكانی ژیانییان له منداڵییهوه ببڕن تا پیرێتی و سهرهنجام مردنیش.ئهوشێوه دینامیكیهی ژیان، ڕێگایهكه نه به ئارهزووی ئێمه دهڕوات، نه به ئارهزووی ئێمهش ئاراستهكهی دهگۆڕێت. بۆیه بڕوام وایه ئهگهر مرۆڤهكان بۆیان بكرایه بگهڕێنهوه منداڵی، ئهوا ههموویان گهورهییان جێدههێشت.بیرم ناكهوێتهوه كێیه گوتویهتی:( مرۆڤهكان كه منداڵان حهزدهكهن گهورهبن، كه گهورهش بوون، خۆزگه دهخوازن منداڵ ببنهوه، خهونی منداڵهكان دێته دی و گهوره دهبن، وهلێ ههرگیزاو ههرگیز خهونی گهورهكان نایهته دی و جارێكی دیكه منداڵ نابنهوه).دیاره تهمهنی منداڵی كه هێمای ژیانێكی پاك و ساده و جوانه،لای ههموو مرۆڤێك جوانی و بههای تایبهتی خۆی ههیه.
بهو پێیهی مرۆڤ له منداڵیدا هێشتا به وهیشوومهكانی ژیانی گهورهیی ئاشنا نهبووه و ههرتهنها چهند خهونێكی بچووكی ههیه كهله یاریكردنێكی سادهدا بهرجهسته دهبن. وهلێ كاتێ گهورهبوو، گرفت و خهونهكانیش له گهڵیدا گهوره دهبن، دهرهنجامیش بهر ژیانێك دهكهوێت، كه ڕهنگه ههرگیزا و ههرگیز ویستی نهبووبێت.له كۆمهڵه شیعری (ئاوێنهكانی منداڵی هوردوههڕابوون) ئێمه تاسهی قووڵی مرۆڤێك له گهڕانهوهی بۆ منداڵی دهبینین، كه ههموو خۆزگهیهكی به ژیانی ئهو كات ههڵواسیوه و گهورهبوون وهك هێمای ژیانێكی ئاڵۆزو پڕ له ویشوومه دهبینێت.
به تایبهتیش له زهمهنی ئێستادا، كه خهریكه تهكنهلۆژیا مرۆڤهكان له سیمای مرۆڤانهی خۆیان دادهماڵێت. گهڕانهوه بۆ منداڵی، پانتایهكی گهورهی له شیعری ئیسماعیل بهرزنجی به گشتی وئهو كۆمهڵه شیعرهش گرتووه.بهڵام ئهو گهڕانهوهیه بۆ منداڵی، جیاوازه له گهڕانهوهی بهشێكی زۆری شاعیرانی ئێمه كه خهونی منداڵی له چوونه قوتابخانه و یاری كۆڵان وجهژن چهند دیاردهیهكی تردهبیننهوه.
بهدهربڕینێكی تر، گهڕانهوهی بهرزنجی، گهڕانهوهیهكی خودگهرایانه نییه كه لهڕێگهیهوه منداڵی خۆی به بیرئێمه بێنێتهوه، بهڵكو گهڕانهوهیهكی سۆبژێكتییه كه له پهراوێزییهوه سیما كۆمهڵایهتییهكانی ژیانی دوێنێی كۆمهلگای كوردی دهبینین.گهڕانهوهی بهرزنجی بهو قووڵییه لهو كۆمهڵه شیعرهدا،بۆ بیر هێنانهوه نییه، بهڵكو گهڕانهوهیهكه كه له پهراوێزییهوه مرۆڤ سیمای ژیانی ئاڵۆزو بێ بههای ئێستا، بهراورد بكات به سیمای ژیانی دوێنێ و جوانییهكانی ژیانی دوێنێ.ئێمه نابێ ئهوهمان بیربچێت كه ههموومان منداڵیمان دیوه و ههزاران یادگاری و بیرهوهری ئهو ڕۆژانهمان له خهیاڵدا ماوه، ئهو ڕۆژگارانه بۆ ئێمه خۆمان گوزارشت له ژیان دهكهن نهك بۆ كهسێكی تر،بۆیه ئهگهر گهڕانهوه بۆ منداڵی كورت بكهینهوه له ههندێك خهسڵهتی مناڵانهی وهك چوونه قوتابخانه و یاریكردن وهك ئهوهی بهشێك له شاعیران تێی گهیشتوون، ئهوا ههموومان دهتوانین بگهڕێینهوه بۆ قۆناغی منداڵی و له تێكستێكدا نماییشی ئهو زهمهنه بكهین.بۆ من جیاوزكهوتنهوهی بهرزنجی وهكو شاعیرێك لهگهڵ ئهوانیتر لێرهدایه. چونكه بهرزنجی كه دهگهڕێتهوه منداڵی، دهگهڕێتهوهلای(ههرهلهیلێی شهمال سائیب و مۆسیقای چهمی ڕێزان وقهڵهمی شیڤهرو مستهفا پهژارو پیربال مهحمود و سینگ كوتانی ژنان له سهر قهبران و ئامێری گێرهكردن)و دهیان دیارده و بابهتی تریش.
لێرهدا پرسیاری سهرهكی ئهوهیه، بهرزنجی بۆچی له پهراوێزی گهڕانهوه بۆ منداڵی باسی ئهوانه دهكات و بهبیر ئێمهی خوێنهران به گشتی و ههولێرییهكانی به تایبهتی دێنێتهوه؟بهرلهوهی لهسهر ئهو ڕوانینهی شاعیر وهكو خوێنهرێك بوهستین، دهمهوێ ئهو پرسیاره بكهم كه مرۆڤی ئهو چهرخه و بهرزنجیش وهك یهكێك لهوان بۆچی هێنده تامهزرۆی گهڕانهوهن بۆ منداڵی؟ له كاتێكدا دڵنیاشن ئهمه جگه له خهیاڵ و وههمێك هیچی ترنییه؟ نكوڵی لهوه ناكرێت تا ژیان بهرهو پێش بچێت، ئاَلۆزیش دهبێت. ئێمه ئێستا له زهمهنێكدا ئهژین، كه زهمهنی خودگهرایی و كاڵبوونهوهی پهیوهندییه كۆمهڵایهتییهكان و بێ بههابوونی جوانییهكانی ژیانه.
له زهمهنێكدا ئهژین، كه به هۆی پێشكهوتنه تهكنهلۆژییهكان و ئهو بهریهككهوتنهی مرۆڤ و مۆدێرنه، ههموو ئهو سیما كۆمهڵایهتییانهی ژیانی مرۆڤهكانی له دوێنێدا له جوانی و میهرهبانی و بهخشندهیی پێ دهناسرایهوه،بوونیان نهماوه. مرۆڤی ئهو سهردهمه بۆخۆی دهژیت.
ئهو تایبتمهندییه له ژیانی مرۆڤی كورددا، ڕهگێكی كولتووری و سۆسیۆلۆژی درێژی نییه وهك ئهوهی مرۆڤێكی خۆرئاوایی ههرله سهرهتاوه له سهر بنهمای ژیانی خودی و تاكهكهسی خۆی پهروهرده دهكرێت، بهڵكو ئهو تهنهایه كوشندهیه و ئهو دابڕانه كۆمهڵایهتی و خودیهی ژیانی ئێمه، بهرمهبنای ئالۆزبوونی ژیان و دیارده تهكنهلۆژییهكانی سهردهمن. مرۆڤی ڕۆژههڵاتی، پهیوهندییه كۆمهڵایهتییهكان به بهشێك له سیما سهرهكییهكانی ژیانی خۆی دهزانێت، چونكه ئهو له بنهڕهتدا له چوارچێوهی ئهو پهیوهندییه كۆمهڵایهتییه له گهڵ ئهوانیتردا پهروهرده كراوه و گهورهبووه وژیاوه. كاتێ ئهو پهیوهندییانهش نهمان، ئیدی له ئاستی بووندا ههست به نامۆبوونێكی قووڵ دهكات. ئێمه نابێ ئهوهمان بیربچێت كه یهكێك لهو هۆكارانهی وادهكات مرۆڤی كورد بگهڕێتهوه ڕابردوو، ئهو پهیوهندییانه بووه.
به تێڕوانینی مرۆڤی كورد له ئێستادا، ئهگهر جوانییهك ههبوو بێت، ئهگهر پیرۆزیی و چێژێكی ژیان ههبووبێت(كهلهڕاستیشدا وایه)ئهوا له دوێنێ دابووه. بۆیه بهردهوام ئارهزوویی گهڕانهوه دهكات بۆ ڕابردوو،ئهگهرچی دڵنیاشه لهوهی كه ئهو گهڕانهوهیه، ناتوانێت ژیانی ئهو له ئێستادا بگۆڕێت.له تێڕوانینی زۆربهی ههره زۆری مرۆڤهكاندا، ئێستای ژیان، هێمایه بۆ ژیانێكی بێ ماناو بێ بههای دوور له ههموو ئهو سیما جوانانهی له ژیانی دوێنێیدا بینیویهتی.
بۆیهشه بڕوای وایه ئهگهر جوانییهك ههبووبێت له ژیاندا، ئهوا له ڕابردوو به جێما. له كۆمهڵه شیعری(ئاوێنهكانی منداڵی هوردو ههڕابوون)ڕابردوو به گشتی و منداڵیش به تایبهتی ڕهنگدانهوهیهكی قووڵیان ههیه. بهرزنجی به تاسهیهك دهگهڕێتهوه جوانییهكانی دوێنێ ، كه ههموو وێنه و دهربڕینه شیعرییهكان جۆرێك له ههستێكی غهمگینی به مرۆڤ دهبهخشن له كاتی خوێنهوهیان. به دهربڕینێكی تر، ئێمه كاتێ ئهو شیعرانه دهخوێنینهوه، ههر تهنها خهونی گهڕانهوهی شاعیرێك بۆ ڕابردوو نابینین، بهڵكو له گهڵیشدا ڕابردووی خۆمان و منداڵی خۆمان دێتهوه خهیاڵ و هاوشێوهی شاعیر غهمگین دهبین.ئهو گهڕانهوهیهی بهرزنجی شاعیر بۆ ڕابردوو، ههر تهنها پهیوهست نییه به جوانییهكانی دوێنێ، بهڵكو پاڵنهری سهرهكی ههڵاتنه له ئێستا كه به ههموو پێوهرێك ههڵگری ژیانێكی ئاڵۆزو بێ مانایه. بهرزنجی كه دهگهڕێتهوه ڕابردوو، دڵنیایه و دهزانێت كه ئهمه جگه لهوههمێك ، هیچی تر نییه.
وهلێ بهلای ئهو، گهڕانهوه بۆ زهمهنی ئهوكات، زۆر لهوه ئاسوودهتره كه مرۆڤ له ئێستادا بژیت. ڕابردوو، هێمایه بۆ ژیانێك كه بهههموو سیماكانییهوه نهك ههر جیاوازتر بوو له ژیانی ئێستا، بهڵكو جوانتریش بوو. بۆیه بهرزنجی كاتێ دهگهڕێتهوه ڕابردوو، پهیامی ئهو لهو گهڕانهوهیهدا، هاوتاكردن و بهراوردكردنی ژیانی ئێستایه به دوێنێ له ههموو ڕووهكانهوه. بهرزنجی لهو گهڕانهوهیهدا، مهبهستیهتی به خوێنهربڵێت سهرنج له جوانیی و شكۆمهندیی و پیرۆزییهكانی دوێنێ بدهن. سهرنج له ژیانی ساده و ساكاری ڕابردوو بدهن، ئهو سیمبولانهی بهرزنجی له شیعرهكانیدا وهك ئاماژهیهك بۆ ڕابردوو باسیان دهكات، دهلالهت له جوانی و پیرۆزییهكانی سهردهمێك دهكهن. بهرزنحی لهوێنهیهكی شیعریدا دهڵێت:
بیری ههره لهیلێ وبووكی تازه و
كیژۆره ئهسمهرێ و یاردیلێ دهكهم..
شاعیر لێرهدا، دهگهڕێتهوه سهردهمێك كه ئهو هونهرمهندانه، دهنگی دیارو به چێژی هونهری ئهو سهردهمهبوون. ئهو سهردهمهی هونهری گۆرانی،جوانی و چێژێكی تێدابوو، وهك ئێستا گۆرانی كوردی به بازاری نهبووبوو، تا ئهو ڕادهیهی هیچ نهتهوهیهك له دنیادا، هێندهی ئێمه لهو ههرێمه بچووكهدا گۆرانیبێژی ههبێت! شهمال سائیب و فواد ئهحمهد، كه ئێستاش به تاسهوه گوێ له گۆرانیهكانییان دهگرین، گوزارشت له هونهرێكی پڕ له چێژو جوانی دهكهن. هێمانه بۆ سهردهمێك كه گۆرانی وتن بهها و جوانی خۆی ههبوو، ئێستا بهو ههموو له شكره گۆڕانیبێژهوه، ناتوانن تاسهی بهرزنجی و من و ههزارانی دیكهش بشكێنن.گهڕانهوه بۆ ههره لهیڵێ، گهڕانهوهیه بۆ زهمهنێك كه هونهر بهشێك بوو له سیمای نهتهوایهتی و جوانییهكانی ژیان لهو سهردهمدا.
ئهوه ئهو جوانییه وا له شاعیر دهكات سهدان گۆڕانیبێژی ئێستا له بیربكات و بگهڕێتهوه لای ههره لهیلێی شهمال سائیب.بهرزنجی شاعیر له گهڕانهوهی بۆ ڕابردوودا، له پاڵ نیشاندانی ههر وێنهیهكی ڕابردوو، لهئێستادا ڕاماندهگرێت، گهڕانهوه بۆ ئهو ههموو ناو و دیارده و شوێن و جێگه و ڕووداو به سهرهاتهكان، گهڕانهوهیهكه كه ژیانی ئێستا بهراوردی دوێنێ بكهین و له پاڵیشیدا بۆجوانییهكان بگهڕێین. بهرزنجی لهو دهقهیدا، پانۆڕامای ژیان له شێوهی شریتی فلمێكی سینهمایی دێنێتهوه بهرچاو. كه وێنهكانی ههر چهنده كۆن و تهلخ بوونه،وهلێ هێشتا جوانن. بهرزنجی شاعیرلهو گهڕانهوهیهدا، ههموو سیماكانی ژیانی دوێنێ، به گهلێك ئامرازو خهسڵهت دهبینێت. تهنانهت باسی له گێرهكردن و مۆدێلهكانی قوماش و سیمای پر شكۆمهندیی و بهریئانهی مرۆڤهكان و ژیانی پێشمهرگایهتیش دهكات. تا ئهو ڕادهیهی خوێنهر یهك به یهك ئهو دیمهنانهی دێنهوه بهرچاو، له خهیاڵی خۆیدا وێنایان دهكات.بهرزنجی لهوێنهیهكی دیكهی شیعریدا دهڵێت:_
بیری كتێبخانهی خۆماڵی..
تێڕامانهكانی جهودت ناجی و
شهپقه جوانهكهی ئهحمهد ئاكۆدهكهم.
شاعیره لێرهدا، سێ سیمای سهرهكی ژیان ئهو كات لهوكهسایهتی و شوێنانه بهرجهسته دهكات. ئهو كهسایهتییانه، دهلالهت له بوونی دیاردهكانی زهمهنێك دهكهن كه له ڕابردوودا بوونیان ههبووه. كتێبخانهی خۆماڵی، به تهنها هێما نییه بۆ كتێبخانهیهك، بهڵكو نیشاندانی زهمهنێكه كه كتێب و خوێندنهوه و خوێنهری كتێب، ئهو پهڕی بههایان ههبوو. من له بیرهوهری چهندین كهسایهتی ههولێریدا ئهوهم خوێندۆتهوه، كه زهمهنێك خهڵكی ههولێر له بهردهم كتێبخانهكاندا، ڕێزیان دهبهست بۆ كڕینی گۆڤارو ڕۆژنامه، به تاسهوه چاوهڕوانی هاوكاری و بهیانیان دهكرد.
به ههموو پێوهرێك له ههفتاكان و ههشتاكانی سهدهی ڕابردوودا، خوێندنهوه و خوێنهری كتێب زۆرتر بوو له زهمهنی ئێستا، بهرزنجی له ڕێگهی ئهو كتێبخانهوه، دهمانگهڕێنێتهوه سهردهمی خوێندهواریی و پیرۆزی كتێب،سهردهمێك كه خوێندنهوه بهشێك بوو له ژیانی ڕۆژانهی تاكهكان،تێڕامانهكانی جهودهت ناجی و شهپقهكهی ئهحمهد ئاكۆش، گوزارشت له مرۆڤی بهویقارو بیركهرهوه دهكهن.
ئهو مرۆڤانه، نموونهی ئهو ڕهههنده مرۆییهن كه له زهمهنی ڕابردووا بوونیان ههبوو. زهمهنێك كه مرۆڤ پایه و پیرۆزی و پێگهی كۆمهڵایهتی و پیشهییانهی بهرزی ههبوو، زهمهنێك كاتێ قوتابییهكان مامۆستاكانی خۆیان دهدیت، شهرم دایدهگرتن وخۆیان حهشاردهدا.چونكه مامۆستا ئهوهنده كارهكتهرێكی گهوره وپیرۆز بوو. بهڵام له ئێستادا، مرۆڤ نهك تهنها بوونهوهرێكی گهوره و ڕێزلێگیراونییه، بگره ههموو ڕۆژێك شكۆشی دهشكێنرێت لهلایهن هاوڕهگهزهكهیهوه.
مرۆڤی ئهو سهردهمهی ئێمه، كوا بیردهكاتهوه!كوا كتێب دهخوێنێتهوه! مرۆڤێك ههموو ژیانی ڕۆژانهی له نێوچات و فهیسبووك و پۆبجی و بهندبێژهكان بهرێته سهر، چۆن دهتوانێت وهك جهودهت ناجی ڕابمێنێت؟چۆن سهلیقهی ئهوهی ههیه وهك ئهحمهد ئاكۆ شیكپۆش و ڕێكپۆش بێت؟ ئهوانهی ڕادهمێنن و ههڵوهسته دهكهن، بیر دهكهنهوه، كهسانی ئهقڵانین.بهرزنجی له ڕێگهی ئهو وێناكردنانهوه، دهمانگێڕێتهوه ئهو سهردهمهی كه ژیان بههاو پیرۆزی ههبوو. كه مرۆڤهكان نموونهی ویقارو ڕێزوخۆشهویستی بوون. سهردهمێك كه تهنها سۆزو خۆشهویستی و پهیوهندییهكی ڕوحییانه مرۆڤهكانی به یهكتری دهبهستهوه، نهك بهرژهوهندی تایبهتی و كهسی. به ههموو پێوهرێك ئهو خهسڵهتانهی له ژیانی دوێنێی مرۆڤهكان ههبوو، ئهمڕۆ بوونیان نهماوه. بێگومان ههموومان دهزانین كه ژیان پێشدهكهوێت و قۆناغهكان دهگۆڕێن،ئهوه ئاساییه و یاسای دینامیكییانهی ژیانه، بهڵام ئهوهی لهو نێوهندهدا دهبێ شكۆ و پیرۆزی خۆی بمێنێت، ژیانی كهسهكانه.
گۆڕانكارییهكان، دهبێ بهرمهبنای جوانتركردنی ژیان و خۆشبهختكردنی زیاتری كهسهكان بێت، نهك له ئاستی ڕوحی و دهروونیدا بیانڕووخێنێت.چ دیاردهیهك وهك تهكنهلۆژیا له ئێستادا ژیانی ئێمهی ئاڵۆزو بێ بهها كردووه؟چۆن بۆته هۆكاری تێكدانی شیرازهی كۆمهڵایهتی كۆمهلگا؟ مرۆڤی ئهو سهردهمهی ئێمه له كوردستاندا، ههموو شتێكی ههیه بهختهوهری نییه، به پێچهوانهی دوێنێ كه مرۆڤهكان هیچیان نهبوو، ساده و ساكار دهژیان، بهڵام به ختهوهربوون.بهرزنجی له نیشاندنی سیماكانی ڕابردوودا، ناشرینییهكانی ئێستامان دێنێته بهرچاو، وامان لێدهكهت كه ئاخ بۆ ژیانێك ههڵبكێشین كه جارێكی تردووباره نابێتهوه.شاعیر لهو دهقهیدا، دهگهڕێتهوه سهر ههموو دیاردهكانی ژیانی ڕابردووی ئێمه.یهك به یهك دیمهنهكان دێنێتهوه بهرچاو. تا ئهو ڕادهیهی خوێنهر كه دهقهكه دهخوێنێتهوه، واههست دهكات لهههمان ئهو زهمهنهی ڕابردوو دهژیت، چونكه ئهوهنده قووڵ به دیمهنهكانی ژیانی دوێنێ گرێمان دهداتهوه.شاعیر له گهڕانهوه بۆ ڕابردوو بهردهوام دهبێت و ئهمجارهیان دهڵێت:_
بیری بارانی سهرپهڵه و..
تكه تكه دڵۆپه و..
باگوردان گێڕان و
دووكهڵی سۆبای دار دهكهم..
شاعیر له خسته ڕووی ئهم ئامرازو وێنانهدا،شێوهژیانی كۆمهڵایهتی وئهندازهسازیی و بیناسازیی مرۆڤی كورد له ڕابردوودا دهخاته بهرچاو. لهڕابردوودا، ڕوجێكی گهرم له نێو ئهو خانووه قوڕینانه ههبوو، مرۆڤگهلێك لهو خانووانه دهژیان، كه ژیانیان تهژی بوو له خۆشهویستی و میهرهبانی. ئێستا وێرای ئهو ههموو ئاپرتمان و خانووه سهرنجراكێش و نهخشێنراوانهی بهردی مهڕمهڕ، هیچ چێژێك له ژیانكردن نابینین. ئهم خانووانه، وهك ئهوه وایه مرۆڤی مردوو له نێویدا بژیت.خانووهكانمان گهوره و فراوان بوونه، بهڵام دڵ و ڕوحمان بچووك بوونهتهوه، ئهو دهمانهی تكه تكی دڵۆپه دههات و به با گوردان سهرخانووهكانمان دهگێڕا، چێژێكی دیكهمان له زستان دهدیت، پهیوهندییهكی ترمان له گهڵ سروشت و دهوروبهر ههبوو. گوندهكانی كوردستان له ڕابردوودا، هێمای بیناسازیی كوردهواری و نهخشهی ئهندازهیی ئهقڵی كوردی بوون، ئێستا ههمان ئهو گوندانه نهك مۆڕكی ڕهسهنی گوندێكی كوردهوارییان له دهستداوه،بگره كاتێ سهردانیان دهكهین ههر واههست دهكهین له شارێكی بچووكداین.
چونكه هیچ مۆڕك و سیمایهكی ڕهسهنی كوردهواری لهو گوندانهدا نهماوه. كێ ئێستا باگوردان له گوند بهكاردێنێت؟ كێ ئاو ڕشێنی خۆڵی ژێر كه پرێكی بهرخانووێكی قوڕین دهكات كه بۆنی خۆڵ و بۆنی ڕێحان كاست بكهن؟ئهم دیمهنانهی دوێنێ له گوند دهماندیت، كوا له ئێستادا بوونیان ماوه. له ڕاستیدا هیچ بنهمایهكی ژیانی ئێمه وهكو دوێنێ نهماوهتهوه. ههمووی كهوتۆته ژێر كاریگهریهتی و ههژموونی دنیای نوێ و تهكنهلۆژیا و مۆدێرنه. دنیایهك كه مرۆڤهكانی له قاوغی خۆیدا قهتیس كردووه و كردوونی به ڕۆبۆتێكی قسهكهر. زۆربه دهگمهن ئهو خهسڵهته جوانانهی مرۆڤهكان دهبینین كه له ڕابردوودا ههبوون. بهرزنجی شاعیر كه به كۆڵێك خهم و دنیایهك ئاخ و تاسهی قووڵهوه بیری ئهو ههموو جوانیانهی دوێنێ دهكات، مهبهستیهتی له ئێستایهك ههڵبێت كه هێمای ژیانێكی ناشرین و بێ مانایه بۆ ههمووان ئهگهر خۆمان فریو نهدهین. شاعیر دوای ئهوهی ههمووجوانییهكانی دوێنێ دێنێتهوه بیرخۆی، دواجار نزا له خوادهكات و دهڵێت:_
ئهی خودای ئهڤین و جوانی..
حهوت ساڵان له جێگهم بخه..
زمانم له گۆ بخه.
بهس بیرم لێ مهسێنه..
بێگومان، مرۆڤ له ڕێگهی بیرهوه درك دهكات و بیردهكاتهوه، ئهوكاتهی بیرلهكاردهكهوێت، مرۆڤ توانای ژیانكردن و بیركردنهوهی نامێنێت، ئهگهر ههموو ئهندامهكانی جهستهشی ساغ بن. شاعیر تهنها له ڕێگهی ئهوبیرهوه دهتوانێت بگهڕێتهوه جوانییهكانی دوێنێ و یادگارییهكانی ڕابردوو. ئهو دهزانێت تازه گهڕانهوه بۆ ئهو ڕۆژانه بهجهسته مهحاڵه، بۆیه تاكه شتێك كه بتوانێت به هۆیهوه بیر لهجوانییهكانی دوێنێ بكاتهوه ئهوهیه، كه تهنها به خهیاڵ و بیركردنهوه بگهڕێتهوه ڕابردوو. بۆیه شاعیر نزا دهكات خودا ئهو بیرهی له كار نهخات و نهیخافڵێنێ، بۆ ئهوهی بتوانێت بیر له ڕابردووێك بكاتهوه كهلای ئهو هێمای ژیانێكی زۆرجوان و پڕبه هایه. شاعیر بهلایهوه ئاساییه خودا له پهلوپۆی بخات و بیخاته نێوجێگهوه، له بهرامبهر ئهوهی تهنها نهخافلێت و بتوانێت بیر له ڕابردوو بكاتهوه.
چونكه تهنها بیركردنهوه لهو زهمهنه، له ئێستایهكی ئاڵۆزو ناشریندا ڕزگاریدهكات. كه بیركردنهوه نهما،ناتوانێت جوانییهكانی دوێنێ و یادگارییهكانی ڕابردوو،بێنێتهوه بهرچاوی خۆی. گهڕانهوهی بهرزنجی شاعیر بهو تاسه قووڵهوه بۆ ڕابردوو، گهڕانهوهیهك نییه ساده و ڕاگوزهر وهك ئهوهی له بهشێكی زۆری شیعری شاعیرانی تردهیبینین و بهزمانێكی میللییانه باسی دهكهن! گهڕانهوهی ئهو بۆ ڕابردوو، گهڕانهوهیهكه بۆ زهمهنێك كه پرسیارمان لادروست دهكات.
شاعیر له ڕێگهی ئهو وێنانهوه، له بهردهم ژیانی ئێستادا ڕاماندهگرێت وناچارمان دهكات بهراوردی ژیانی ئێستا به دوێنێ بكهین. پرسیاری ئهوهمان لادروست دهكات كه ئاخۆ ئهو جوانی و پاكی و میهرهبانییهی له ژیانی دوێنێماندا ههبووچی لێهات؟ ئهمڕۆ بوونی ماوه. بهرزنجی له ڕێگهی ئهو شیعرانهوه، بهراوردێكی وردی مرۆیی و كۆمهڵایهتی و دهروونی تاكهكان، له ژیانی ئێستاو ڕابردوو دهكات. ستایلی ژیانی ههردوو زهمهنهكهمان پیشان دهدات.بهرزنجی شاعیر به بڕوای من وهك خوێنهرێك، مرۆڤی ئهو سهردهمه نییه، ئهومرۆڤی نێو تهكنهلۆژیاو ژاوهژاوهی ژیان و بهڕۆبۆت بوونی مرۆڤهكان و كاڵبوونهوهی بهها جوانهكانی ژیان نییه،ئهو مرۆڤی زهمهنێك نییه كه بێ بههاترین سهرمایه تیایدا مرۆڤه.
ئهو دهیهوێت ژیانێك بژیت، مرۆڤ تیایدا ئاسووده بێت. ئهو دهیهوێت هیچی نهبێت ژیانی ههبێت، پێچهوانهی ئێستای ژیانی تاكهكان، كه ههموو شتێكییان له جوانترین و بههادارتریان و دواترین مۆدێلهكانی ژیانكردن ههیه، بهڵام ژیانیان نییه و ههست بهبهختهوهری ناكهن.. دواجار دهمهوێ ئاماژه بهوه بدهم كه ئهزموونی بهرزنجی بۆمن وهك خوێنهرێك، ئهزموونێكی سهرنجڕاكێشه و پێشتریش له بارهی شیعرهكانیهوه دواوم. ئهگهرچی زمانی شیعری ئهو شاعیره، زمانێكی زۆر ساده و ساكاره، زمانێك نییه نه له ناوهڕۆك نه له فۆڕم ئاڵۆزو گران بێت، بهلكو ههمان زمانی ئاساییهكه بهڵام زمانێكه دووخاسیهتی دیاری تێدایه كه ئهوانیش لهلایهكه خوێنهر ڕادهگرێت و پرسیاری لادروست دهكات، ئهوهی دووهمیان زمانێكه دهگهڕێتهوه سهر بچووكترین و پهراوێزترین دیارده و سیماكانی ژیان و له شیعردا تهوزیفیان دهكاتهوه، كه ئهمه یهكێكه له ئهركه بنچینهیهكانی شیعر، بهوهی كه وێنایهك بهرههم بهێنێت، ئهوانیتر دركی بۆ نهكهن.
بڕواناكهم لهو ههموو ههولێرهدا كه ملیۆنێك مرۆڤ زیاتری تێدا ئهژیت، كهسێكی دیكه ههبێت جهودت ناجی بهبیربێت، گامێشهوانه عهرهبهكانی بیربێتهوه و له تێكستێكی ئهدهبیدا باسیان بكات. من دوای خوێنهوهی ئهو شیعره، واههست دهكهم لهو زهمهندا ژیاوم و ههموو شتهكانم بینیوه، گهرچی ئهو كات من ههر نهشبوومه. بهڵام ئهوه چییه وات لێدهكات ههست بهو ژیانه بكهیت، بێگومان شیعره. شیعرێك كه خوێنهر ڕادهگرێت دهیگهڕێنێتهوه زهمهنێك كه پرسیار بكات و بهراوردی ڕابردوو به ئێستاوه بكات و دواجاریش خهسڵهتهكانی مرۆڤی لهههردوو سهردهمهكه بۆدهربكهوێت..
*ئاوێنهكانی منداڵی هوردوههڕابوون/شیعر/ ئیسماعیل بهرزنجی/لهبڵاوكراوهكانی بهڕێوهبهرایهتی چاڵاكی وێژهیی ههولێر/2018..
سهدیق سهعید ڕواندزی
Sadiq Said Rwandze
سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.
