خێر و سەدەقەی نیولیبڕاڵیزم لەم جەژنەدا گۆشتی قوربانی گەلانی ناوچەکەیە.. ئیبراهیم بابان

لە دوای جەنگی جیهانیی یەکەمەوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆتە چەقی ململانێی زلهێزەکانی دونیا و بازاڕێکی گەورەی ساغ کردنەوەی کاڵاکانی وڵاتانی بەرهەمهێن.
لەئێستا پڕۆژەی نیولیڕاڵیزمی جیهانی بەڕابەرایەتی ئەمریکا و بەریتانیا هاوکات بەشێک لەوووڵاتانەی کە لەژێر پەردەی دژە نیولیڕاڵی و پۆزەتیفست بە تایبەت وڵاتی چین کە ئاڵاکەی چەکۆش و داسە کەچی ئیمپریالیستێکی سەردەمیانەیە لەڕێی داگیرکردنی بازاڕ. ئەمیش دەستێکی باڵای هەیە لەهەمو پشێوی و ئاڵۆزیەکانی ناوچەکە وەکو زیندەورێکی کوشندە کەوتونەتە گیانی ئەم ناوچەیە و هەر ڕۆژێ بە جۆرێک و بە بیانوێک شەڕعیەت بە داگیرکاریی و دەستوەردانەکانیان ئەدەن، لە هەمانکاتدا ئەم زیندەوەرە دڕندەیە گەڕای داناوە بە ئاشکراو بە نهێنی تێر خۆراکیان ئەکات و بە کاریان دێنێ هەرکاتێکیش دەنگێکی ناڕازی بەرزبێتەوە هەربە گەراکانی ناوەوی ئەم دەنگە ناڕەزیە کپ دەکرێت تۆمەتی تیرۆری دەخرێتە پاڵی.

گۆڕانکاریەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەقۆناغێکی مەترسیدار گەیشتون چ وەک سەپاندنی هەژموون یان وەدەستهێنانی ئابووری زیاتر وڵاتانی زلهێز دەیانەوێ بەجۆرێک گۆڕانکاری بکەن کە لەبەرژەوەندی دەستکەوتی ئابوری خۆیان بێت وەکەمترین زیانیش بەرخۆیان بکەوێ. لەکاتێکدا لەسەردەمی کابینەی “ترامپ” تەواوی ڕێگاکانی ئابڵوقەی ئابوری بەسەر گلانی ئێران وەک ئەلتەرناتیڤی جەنگ تاقی کردەوە بەمەبەستی سەرهەڵدانی ناوخۆیی و گۆڕانکاری لەسیستەمدا، کە بێ ئەنجام بوو لە ئێستاشدا لە کابینەی “جۆبایدن” ڕێگاکانی گۆڕانکاری جیاوازتر دەردەکەون بەتایبەت دانوستان و ڕێککەوتن لەپێناو دەستەمۆکردنی ڕژێمی ئێران.

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە قۆناغی فەتحی مۆدێرنەتی سەرمایەداریدا تێدەپەڕێ، کە ئەم فەتح و گۆڕانکاریە جگە لە ماڵوێرانی و خراپی ڕەوشی ئابوری وسیاسی و کۆمڵایەتی مانەوەی کێشەکان و دووبەرەکی لەنێوان نەتەوەکاندا هیچ سودێکی تری نابێ.

هەرلەپڕۆسەی بەناو بەهاری عەرەبیدا مەکینەی گۆڕانکاریەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کەوتۆتە کار و ناوە ناوە وڵاتێک و سیستەمێک دەهاڕێ. دوو دەوڵەت کە تا ئێستا تەسلیم بەو گۆڕانکاریە نەبونە تورکیا و ئێرانن کەئەمانیش لەپێناو پاراستنی هەیمەنەی خۆیان هەموو ڕێگاکانی مانەوە دەگرنە بەر. تاکە ڕێگەش وەکوو دیفاکتۆ بەکاری دێنن دروست کردنی پشێویی و جەنگە لە ناوچەکەدا لە ڕێگەی بزوتنەوە و گروپە توندڕەو و ڕێکخراوە تیرۆریستییەکانەوە.
ئەم جوڵە و کردە ماڵوێرانکاریانەش تەنها لە پێناو دواخستن و پەکخستنی پڕۆژەی گۆڕانکاریە لەناوچەکە کەجگە لەماڵوێرانی بۆ خەڵکی سڤیل هیچ سودێکی تری نییە.

ئێران و تورکیا وەک بڵانسی مانەوەی ئەوی تر:

پرۆسەی گۆڕانکاری لەناوچەکە بەندە بەگۆڕانکاری لە ڕژێمی ئێران یان تورکیا واتە مانەوەی ڕژێمی ئێران و دەستەمۆ نەبوونی دەبێتە هۆی پاراستن و مانەوی تورکیا، بە پێچەوانەشەوە مانەوەی ڕژێمی تورکیا دەبێتە هۆی پاراستنی ڕژێمی ئێران وەک ئەوەی کە سەربڕێک لە یەک کاتدا دوو مەڕی لەدەست بێ و بیەوێ سەریان ببڕێ بەڵام لەیەک کاتدا نەتوانێ پێکەوە ئەم کارە بکات. بۆیە پەلهاوێشتنی وڵاتانی ئێران و تورکیا بۆ نانەوەی پشێوی لە سوریا، یەمەن، لیبا، ئەفغانستان و ئەفریقیا تەنها مانۆرێکە بۆ درێژکردنەوەی تەمەنی دەستەڵاتی خۆیان.

جەنگی ئیسڕائیل و فڵستین

تەوقیتی جەنگە ساڕۆخیەکەی نێوان بزوتەوەی حەماس و ئیسڕائیل دوای ئەوە دێت کە ئەمریکا جارێکیتر لەگەڵ ئێران چووە ناو گەڕێکی گفتوگۆ وەکۆمەڵێک ڕێکەوتنی بچووک لە نێوانیاندا ئەنجامدرا ئەم جەنگە لەوکاتەوە سەرهیەڵدا، تائێستا جگە لەخەڵکی سڤیل هیچ دەستکەوتێکی تری نەبووە بۆ هەردوولایان. ئەم جەنگە ناڕاستەوخۆ لەلایەن تورکیاوە پشتگیری دەکرێ لەڕێگای ڕێکخراوی حەماس بۆئەوەی جارێکیتر پشێوی لەناوچەکە دروست بێتەوە و بەرەیەکی تری جەنگی ماڵوێرانکاری لەناوچەکە بکرێتەوە بەمەبەستی پەکخستنی ئەم گفتوگۆیانەی کە لەنێوان ئەمریکا و ئێران ئەنجامدەدرێن. بۆئەم مەبەستەش جولاندنی سۆزی ئایینیی و بەکارهێنانی ئاین وەکو فریادرەس لەپێناو مانەوەی خۆی تاکە فاکتەرە بۆ ڕەوایەتیدان بەم جەنگە کاریگەریی دانان لەسەر وڵاتانی موسڵمان و بەمەبەستی فراوان کردنی جەنگ.

ڕێگەچارەکان:

ڕێگە چارە وشیاربونەی تاکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە. لەکاتێکدا کەخەڵک لەئەنجامی مانەوەی ئەم دەستەڵاتە دیکتاتۆریانە هەرزەرەرمەندن و بەگۆڕانیشان زەرەرەکەیان زیاتر دەبێ پێویستە ئەم خاڵانە کاری لەسەر بکرێ.

١- خەڵک پێویستە ڕیزەکانی خۆیان یەکخەن، لەڕێگەی خۆپیشاندانی خۆسکانە و دوور لە دەستی دەرەکی حکومەتەکانیان بڕوخێنن و بەبێ دەستوەردانی دەرەکی حکومەتێکی ڕەشید و مەدەنیی دروست بکەن.

٢- لە ڕێی پڕۆسەی هەڵبژاردنەوە دەستاو دەستکردنی دەستەڵات بکەنە ناچاریێک و ڕژێمەکانیان ناچار بەدەست لە کار کێشانەوە بکەن.

٣- ڕزگارکردنی ئاین لەدەستی ڕژێم دەتەڵاتداران بۆئەوەی چیتر نەبێتە کەرەستەی جەنگی ماڵوێرانکارانە.

٤- بڕیاری پێکەوەژیانی ئاینی و کولتوری و زمان و نەتەوە جیاوازەکان لەناوچەکەدا بەشێوەیەکی ئاشتیانە و پاراستنی مافە کولتووریی و نەتەوییەکانی یەکتر چونکە لە بیرمان نەچێ ئەم نەتەوە و ئاینە جیاوازانە بە تێپەڕبوونی کات لەڕوی کولتوور و فەرهەنگییەوە تەواو تێکەڵ بوونە جگە لە یەکترقبوڵ کردن هیچ ڕێگایەکی تری چارەسەری نییە.

٥- هەموو ئەم خاڵانە بەوەدەکرێت کە کۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ماهیەتی سیستەمی سەرمایەداریی بناسێ، لە هەمانکاتدا لە فێڵەکانی ڕژێمەکانی وڵاتەکەشیان هۆشیارببنەوە. کۆمەڵگە خۆی بەخاوەنی سیاسەت بزانێ و سیاسەت لەدەست سەرمایە و بازاڕ ئازاد بکات.

ئایا ئەمە چۆن دەکرێ؟ وڵامەکەی ئەوەیە: تەنها پێویستی بە لەخۆبردویی و قبوڵکردنی جیاوازییەکانی بەرامبەرە. ئەگەر ئەمە نەکەین دەبێ تا ماوین لە جەنگدا بژین لە پێناو هیچ!

ئیبراهیم بابان