هێشتا زهمهنی ئێمه لهوێ بهجێماوه .. له بیابان …. شكۆ عومهر كاكهڕهش
خوێندنهوهیهك بۆ كورتهفیلمی كۆشكی میرووله* …..
له كۆشكی مێروولهدا زهمهن و خۆشهویستیمان لێدهدزرێت بهبێ ئهوهی ههستی پێبكهین!
بهداخهوه من زۆرجار رهشبینم بهرامبهر ئهو شتهی كه پێی دهڵێین فیلم و پیشهسازی سینهمای كوردی، ئهمهش رهنگه پهیوهندی بهو بینینه متهوازوعانهیهی خۆمهوه ههبێ بۆ فیلمی غهیره كوردی و جگه لهوهش لێشاوی ئهو فیلمه بێناوهڕۆك و سادانهی رۆژانه دهخرێنه بهردهممان كاریگهری خۆی ههیه. بهڵام كورته فیلمی (كۆشكی مێرووله) ئهو رهشبینییهم بهتهواوی ئاوهژوو دهكاتهوه و دهیهێنێ كه پڕ به گهرووی خۆت و بهوپهڕی شانازییهوه هاوار بكهیت و بڵێت ئیمهش خاوهنی سینهمای خۆمانین.
له دهسپێكی كۆشكی مێروولهدا زهمهنی بینین 2014یه بهڵام زهمهنی ئاكت نادیاره. شوێنی بینین بیابانێكی خوارووه، بهڵام شوێنی ئاكت ماڵی خێزانێكی (سێ كهسی)ی بهختهوهره،(ئیدی ئهو ماڵه بیابانه، كۆشكه، خهیاڵه….) روون نیه.
جهستهی ئهكتهر لهم فیلمهدا وجوودی نیه بهڵكو ئهوهی كه تهواوی بیر و هۆشی ئێمه بۆ خۆی جڵهو دهكات تهنها بریتییه له دهنگ، واته لهگهڵ كهمی وێنهی سینهمایی بینراو له فیلمهكهدا، زۆرترین پانتایی به زمان و گێڕانهوه بهخشراوه و ئهوهی كه دهبنیرێت تهنها بریتین له بیابانێك، شوانێك و رانهمهڕهكهی، تراكتۆرێك، كهژاوهیهكی بووك گواستنهوه، دواجاریش پرۆسهیهكی ههڵدانهوهی گۆڕێكی بهكۆمهڵ. بهڵكو ئهوهی كه ههیه و دهبینرێت له رێگهی بیر و هۆشهوهیه، بریتییه له ووتووێژی ژن و پیاوێك كه سهرهتا دوو ئۆتۆمبێل له دوورهوه دهردهكهون به هۆڕنلێدان و گۆرانی ووتنهوه به دوای یهكدا دهڕۆن و ژن و پیاوهكه پێیانووایه كه ئهوه كهژاوهی بووك و زاوایهكه بهلایاندا گوزهر دهكات، دواتر مناڵهكهیان دهگری و پیاوهكه داوای ژیركردنهوهی له ژنهكه دهكات و پاشان ژنهكه پرسیاری (كات) دهكات و دهیهوێت بزانێ كه سهعات چهنده، كهچی پیاوهكه سهعاتهكهی له دهستدا نهماوه، بیریشی نیه كه چی لێكردووه و بۆ سهعاتهكهی له دهستیدا نیه! دواتر به رێكهووت پرسیاری ئهڵقهكهی دهستی ژنهكهی دهكات و دهڵێت كوا ئهڵقهكهت ئهویش به ههمانشێوه ئهڵقهكهی نهماوه، بهبیری خۆی ههر له دهستیدایه بهڵام كاتێ سهیر دهكات ئهڵقهكهی نهماوه و ئهم وونبوونهش دهبێته خاڵی وهرچهرخانی رووداوهكان و بهرزبوونهوهی دراماتیكی رووداوی فیلمهكه تا دهگات به تروپك، بهوهی كه پیاوهكه تهئكید دهكاتهوه چۆن دهبێت ئهڵقهی هاوسهرگیرییهكهی له دهست نهمابێت و نهشزانێ له كوێیه! لهم نێوهندهشدا منداڵهكه دهست به گریان دهكاتهوه و ژن و پیاوهكهش دهبێت به دهمهقاڵێیان، لهم كاتهدا شوانه عهرهبهكه و رانه مهڕهكهی به نزیكیاندا تێپهڕدهبن، پیاوهكه به ژنهكه دهڵی شیر بده به منداڵهكه باژیر بێتهوه، ئهویش پێی دهڵی: (شیری چیی مهگهر نازانی…) ناچار ژنهكه دهیهوێت بانگی شوانهكه بكات تا كهمێك له شیری مهڕهكانی بۆ بێنێنی و بیداته مناڵهكه و پیاوهكهش بهم ههڵسوكهوته وهرس دهبێت و ژنهكه بێدهنگ دهكات ئهوهش له ترسی ئاشكرابوونی شوێنهكهیان لهلایهن شوانهكهوه. دواتر به ژنهكه دهڵێ: ( بانگی چی دهكهی خۆ ئهو له زمانی ئێمه تێناگات…) شهو دادێت و ژنهكه به دڵشكاوییهوه لای لایه بۆ مناڵهكهی دهكات پیاوهكهش له ههڵسوكهوت و دهمهقاڵیی ئهمڕۆی پهشیمانه و داوای لێبوردن له ژنهكه دهكات و خۆی دهخرێنێته باوهشییهوه و ئاشتی دهكاتهوه و دیمهنێكی رۆمانسی له زهنی بینهردا دروست دهكهن و بهڵێنی ئهوهش به ژنهكهی دهدات كه بهیانی بهیهكهوه دهگهڕێن تا ههم سهعاتهكهی خۆی و ههمیش ئهڵقهكهی پهنجهی ژنهكه بدۆزنهوه، بهڵام بهیانی كه چاو دهكهنهوه له دهنگی لهرینهوهی زهوییهكه و هاڕههاڕی شۆفڵ و حهفاره بهخهبهر دێن كه خۆشیان نازانن چیه و كێیه هاتوهته سهریان.
دواجار كهسێك هێمایهكی ئاگاداركردنهوهی قهدهغهكراو لهبهردهمیاندا دهچهقێنێت و ئهمانیش واقوڕماو و بێدهنگ سهیر دهكهن. له م نێوهندهیا دهنگی چهند كهسێك دهبیسترێت كه به كوردی قسه دهكهن قسهكان و فۆنهتیكی دهنگهكان بۆ ژن و پیاوهكه ئاشنا دهبێت كه ئهمه زمانی خۆیانه و بۆیه ههست به دڵنیاییهك دهكهن. دواتریان بۆ دهردهكهوێت كه ئهمان ئهنفالكراون و ماوهی بیست و حهوت ساڵه وا له ژێر لمی بیابانهكانهوه چاوهڕوانی ئێمهن بۆ ئهوهی بچین و به ئارامی له خهو ههڵیانبسێنین و بیانهێنینهوه، ژنهكه ئێستا ئیتر بیری دهكهوێتهوه كه بۆچی ئهڵقهكهی له پهنجهدا نهماوه، كه 27 لهمهوبهر كاتێ رهمی كران سهربازێكی عیراقی ئهڵقهكهی له پهنجهی دهرهێنا و دزی! بهڵام ئێستا ئیتر گرنگی به ئهڵقهكهی نادات و بهوپهڕی تامهزرۆیی و بڕوانهكردن و شۆكبوونهوه دهڵێت: (یانی ئهگهڕێینهوه؟) ئهوان له ئێمه چاوهڕوانترن بۆ گهڕانهوه بۆ ئامێزی نیشتیمان، ئهمهش به دیاریكراوی لهو دیالۆگهدا دهردهكهوێت كه پیاوهكه دهڵێت: (باشه بۆ وا درهنگ؟ 27 ساڵ چاوهڕوانی….) لهو دیالۆگهوه بینهر ههست بهو ههموو تامهزرۆییه دهكات كه له ژێیهكانی قۆڕكی ئهو ئهنفالكراوهوه دهردهچێت، تامهزرۆیی بۆ هاتنهوه، بۆ گهڕانهوه بۆ باوهشی نیشتیمان، بۆ ههڵمژینی ههوایهكی نیشتیمان و بهجێهێشتنی تهپوتۆزی بیابانی نامۆ به رۆح و جهستهیان.
یهكێك له جوانترین تهكنینكهكانی كۆشكی مێرووله بریتییه له ههڵگێڕانهوهی ئاست و مهودای بینین كه بهجدی بینهر لهسهرهتاوه ئیستیفزار دهبێت تا ئهو ساتهی دهچێته نێو دنیای فیلمهكهوه، چونكه تهواوی گۆشهی كامێرا لهم فیلمهدا تا دیمهنی پێش كۆتایی تهنها دوو گۆشهیه و بهس، ئهوانیش بریتین له گۆشه نیگای ههردوو كارهكتهری نێو فیلمهكه بهبێ ئهوهی ئهوانیش ئاڕاستهی بینینیان بگۆڕن. واتا چۆن 27 ساڵ لهمهوبهر ئهو ژن و پیاوه رهمی كراون و بهشێكی جهستهیان خراوهته ژێر گڵهوه ههر بهو جۆره ماونهتهوه، چونكه لهبنهڕهتدا ئهمان مردوون و ئهسڵهن تهنها ئێسكه پهیكهریان ماوهتهوه و ئهوهشی كه دهدوێ و ئاكت دهكات تهنها رۆحهكانیانه! كامێراش جگه لهوهی سهرجهم رووداوهكانمان له چاوی دوو كارهكتهرهكهوه بۆ دهگوازێتهوه هیچ گۆشهنیگایهكی ترمان پیشان نادات بۆیه بهڕای من ئهم تهكنیكهی دهرهێنهر پشكی شێری سهركهوتوویی فیلمهكهی بهردهكهوێت، چونكه لهسهرهتاوه ئاڵۆزییهكی وهها دهخوڵقێنێت كه بینهر تووشی سهرلێشێوانێك دهبێت و ئهسڵهن ناتوانێ تهبریرێكی گونجاو بۆ پابهندبوونی بهو گۆشه نیگا دیاریكراوانه بدۆزێتهوه، تا له كۆتایی فیلمهكهدا بۆی دهردهكهوێ كه دهرهێنهر جهند زیرهكانه كاری لهسهر چ تهكنیكێكی نایاب كردووه!!
وتوێژ و دیالۆگ به ههمانشێوه یهكێكی دیكهیه له كۆدهكانی سهركهوتنی (كۆشكی مێروله) بهوهی كه دهرهێنهر زۆر وورد و بهسهلیقهوه كاری لهسهر دانان و ههڵبژاردنی دیالۆگهكان كردووه و له (كۆشكی مێرووله)دا ههر دیالۆگێك بۆ خۆی ههڵگری چهندین كۆد و مهغزایه.
ههڵبژاردنی بابهت و كاركردن لهسهری بهو شێویه لهلایهن دهرهێنهر تۆفیق ئهمانییهوه، بهرای من كۆدی سهركهوتنی فیلمهكهیه بهوهی ئهم نههاتووه وهكو ئهو كارانهی كه لهسهر ئهنفال بهرههمهێنراون ئیڤایهكی عهسكهری و ژمارهیهك پیرهژنی داماوی پاشماوهی ئهنفال و سهگهڕهشهكهی نوگرهسهلمان و چی و چی بهێنێت و دووباره به سواوی كاریان لهسهر بكات، نا بهڵكو ئهمانی هاتووه تهنها خانهوادهیهكی بچووكی سێ كهسی (ژن، پیاو، مناڵ)ی وهرگرتووه و لهسهر رووداوگهلی زۆر سادهی رۆژانهی نێوان ئهو خانهوادهیه كاری كردووه و له كۆتایشدا پێووتین كه دهكرێت لهسهر شته زۆر بچووك و سادهكان بهرههمی شاكار بهێنینه ئاراوه.
بهڵام ئهوهی كه بۆ من مایهی پرسیاری جدی و ههڵوهستهكردنه، شێوهزاری ههردوو كارهكتهرهكهیه، كه بهشێوهزاری سنهیی یان روونتر بڵێین رۆژههڵاتی دهدوێن، كه ههرچهنده خۆی له خۆیدا بههۆی شیرینی شێوهزارهكهوه جوانی و چێژێكی تایبهتی به فیلمهكه بهخشییووه، بهڵام لێرهدا تووشی ئیشكالییهتی ئهوه دهبینهوه ئایا گهرمیانییهكی ئهنفالكراو بۆ دهبێت به شێوهزاری سنهیی یان رۆژههڵاتی بدوێت؟! ئایا ئهمه تهنها تهكنیكێكی دهرهێنهر خۆیهتی بۆ فیلمهكه؟ یاخود دهیهوێت لهڕێی ئهنفالهوه شێوهزارهكان تێپهڕێنێت و بڵێت ئهنفال ئاگرێكه و وا له دڵی ههموو كوردێكه بهجیاوازی شێوهزار و تهمهن و رهگهزهوه؟ بهراستی هاودژییهك لای دروست بووه لهم بارهیهوه.
خاڵێكی تری جێی پرسیار بۆ من ناونیشانی كورته فیلمهكهیه (كۆشكی مێروله) بۆ؟ چ پهیوهندییهك ههیه له نێوان (ئهنفال) و (كۆشك)، (مێرووله)دا؟ ئایا مێروولهش بهشداره له ئهنفالكردنی كورددا؟ ئایا ئهم ناونیشانه پهیوهندی ههیه به بینینی كارهكتهرهكانهوه كه مێرووله پانیاییهكی فراوانی بینینی ئهوانی داگیركردووه؟ یاخود مهبهستی كهللهسهری ئهنفالكراوانه كه بووه به كۆشك بۆ مێروولهكانی بیابان؟
دواجار موتهئهسیفانه زۆر دهگمهنن ئهو بهرههمه هونهری و ئهدهبیانهی دنیای ئێمه كه توانیویانه ستاتیكییانه كار لهسهر مهرگهساتهكانی گهلی خۆمان بكهن و زۆربهی كارهكان هێنده ساده و بێناوهڕۆكن كه بهرای من نێگهتیڤانه كاریگهریی لهسهر مهرگهساتهكه ههبووه. بهڵام خۆشبهختانه كورته فیلمی (كۆشكی مێرووله) له گۆشهنیگایهكی زۆر وورد و قووڵهوه لهسهر مهرگهساتی ئهنفال بهرههمهێنراوهتهوه و دهتوانرێ لهرێگهیهوه به بیانییهك بوترێ ئهوهیه ئهنفال كه بهسهر كورددا هاتووه! بهڕای من ڕای له ئهدهبدا رۆمانی شاری مۆسیقاره سپییهكان-ی بهختیار عهلی و له سینهماشدا كورته فیلمی (كۆشكی مێرووله) ئهو دوو بهرههمهن كه زۆر به ووردی و ئاگاییهوه كاریان لهسهر ئهنفال كردووه و ههق وایه ههر نوسهر و هونهرمهندێك كه بیهوێت كار لهسهر ئهو مهرگهساته گهورهیه بكات، بهر له ههموو شتێك ههم رۆمانهكه بخوێنێتهوه و ههم سهیرێكی فیلمهكهش بكات بۆ ئهوهی ئهگهر زانی ناتوانێ ئهو دوو بهرههمه تێپهڕێنێت و لهوان جوانتر و ستاتیكیتر كار لهسهر ئهنفال بكات، ئهوا نهیكات باشتره.
ئێستا ئیدی ئهگهر بیانییهكی هاوڕێم پرسیاری فیلمی كوردیم لێبكات دهتوانم بهشانازییهوه پێشنیاری بینینی چهند فیلمێكی كوردی بۆ بكهم كه یهكهمیان (كۆشكی مێروله)یه.
*كورتهفیلمی كۆشكی مێرووله بهرههمی ماڵی سینهمایه و ساڵی 2014 له كوردستان بهرههمهێنراوه و تۆفیق ئهمانی كاری نوسین و دهرهێنانی بۆ كردووه.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
