دەبوایە من قەرەج بام.. سەدیق سەعید ڕواندزی
شەڕی کۆمەڵە کەسێک لە شاری سلێمانی و لەو ڕۆژانەی ڕابردوودا، شیعرە جوان و بەناوبانگەکەی ئیسماعیل بەرزنجی شاعیری بیر هێنامەوە، بە ناوی (دەبوایا من قەرەج بام). بەرزنجی لەو شیعرە سادەو قووڵ و فەلسەفییەدا دەڵێت:_
دەبوایا من قەرەج بام
لە هەر کوێیەک هەوەسم لێبا سازەکەم بژەندبا
گۆسکەیەک شەڕابم فڕکردبا
دەبوایا من قەرەج بام
هەرچی سنور هەیە بمبەزاندبا
ئەوەی مۆر و قامچی بە دەستەوەیە بە نەعلەتم کردبا
دەبوایا من قەرەج بام
نەمزانیبا جنسییە و نفوس چییە
ناوم لە هیچ دۆسییەکەی دەوڵەت نەبا
بێگومان ئەم شیعرە قەسیدەیەکی درێژە و لە ڕێزی شیعری شاعیرە بە ناو بانگەکانی جیهانی دایە. ئێمە لە بارەی ئەو شیعرەوە هیچ ناڵێین و نووسینێکی درێژدا بە قووڵیی دێینەوە سەری. تەنێ دەمانەوێ ئاماژە بەوە بدەین کە ئایا قەرەجەکان مرۆڤ نین؟ شیاوی ژیان وەک هەر کەسێکی ئاسایی نین؟ شیاوی شوناسی کۆمەڵایەتی و پەروەردەیی و خێزانی نین؟ بۆ چی دەبێ قەرەجبوون هێما بێت بۆ پلە و پایەیەکی کۆمەڵایەتی نزم و میدیاکانی ئێمە کە گوایا ئیتیکییانە و پرۆفیشناڵانە ڕووماڵی هەواڵ دەکەن، مرۆڤ لەسەر بنەمای شوناسی کۆمەڵایەتییانە پۆلێن بکەن و لە یەکترییان هەڵاوێرد بکەن. بە داخەوە میدیاکانی ئێمە بە هەموو کەناڵەکانییەوە، لە ڕووماڵکردنی ئەم هەواڵەدا، بەبێ ئەوەی بیریان بێت دەستەواژەی (قەرەج) یان بۆ ئەو کۆمەڵە هاووڵاتییە، کە ڕووشانێکی کۆمەڵایەتی و بریندارکردنێکی کەسی تێدایە بەکار هێنا. ڕاگەیاندنەکان بە جۆرێک مامەڵەیان لەگەڵ ئەم ڕووداوە کرد، وەک ئەوەی قەرەجەکان مرۆڤ نەبن و شیاوی ژیان و ناسنامەی کۆمەڵایەتی نەبن و هەرچەندێک لە یەکتری بکوژن ئاسایی بێت. بێگومان ئەوانیش کۆمەڵە کەسێکن وەک هەر مرۆڤێکی دیکەی ئاسایی و لە زۆربەی وڵاتانی دنیا بوونییان هەیە و خاوەنی کولتوور و نەریت و پێکهاتەی کۆمەڵایەتی خۆیانن. ئەوان زۆرتر کەسانێکی کۆچەرین و هەموو دنیا بە نیشتمانی خۆیان دەزانن. فۆلکلۆر و ئەدەب و شیعری تایبەت بە خۆیان هەیە. ئەوانیش وەک ئێمە مرۆڤن و هەرگیز نابێت ناسنامەی کۆمەڵایەتی ئەو تێگەیشتنە لای کەسێک دروست بکات، کە بە چاوێکی نزمتر بڕوانێتە ئەویتری مرۆڤ. ڕاگەیاندنەکانی ئێمە، ئەگەرچی لافی دیدگای مرۆیی و نیشتمانی لێ دەدەن و گوایا پێوەرەکانی مرۆڤ و شکۆی کەسی و کۆمەڵایەتی، لە میانەی ڕوومالکردنی هەواڵ و ڕووداوەکاندا دەکەنە پێوەر ، ئیتیکی کاری ڕۆژنامەوانی کە دیارترین بەهای ڕێزگرتنە لە ناو و کەسیەتی و شوناسی مرۆڤ ڕەچاو دەکەن، کەچی هێندە نەزانانە سووک و ئاسان دەستەواژەی قەرەج بەکاردێنن. بەمەش هیچ جیاوازییەک لە نێوان ئەو ئەقڵەی میدیا ئاراستە دەکات و ئەو ئەقڵە خێڵەکی و میللییە نییە، کە ئێستاش بڕوای وایە قەرەجەکان جیان لە مرۆڤی ئاسایی. ڕۆژنامەنووسی پرۆفیشناڵ و میدیای ئیتیک و بە سەنگ، هەرگیز نابێتە مینبەرێک بۆ پۆلێنکردنی پلە و پایەی کۆمەڵایەتی و پێگەی جەماوەریی و کەسی. لای ئەو، وەزیرێک و ژینگە دۆستێک بە جیاوازیی پیشەیانەوە وەک یەکن، چونکە دواجار هەردووکیان هەر مرۆڤن. ڕووماڵکردنی هەواڵ، ڕێساو ئیتیکی خۆی هەیە و ئەوە نییە ڕووداوێک بە بێ لە بەرچاوگرتنی هیچ لایەنێکی بابەتی و هەواڵی و زمانەوانی، بکرێتە هەواڵ. بەڵکو دەبێ دابڕێژرێتەوە و ڕەچاوی هەموو بوارێکی تێدا بکرێت. بە تایبەتیش لە پەیوەندی بەناو و شوناسی مرۆڤەکان و پلە و پایەی کۆمەڵایەتی و جەماوەریان. هەواڵ نابێت بەجۆرێک بێت، ڕووشان و لێدانی کۆمەڵایەتی تێدا بێت و ئەوانەی پەیوەستن بەڕووداوەکانی نێو هەواڵەکەوە، هەست بەکێماسی و شکان و کەمکردنەوە بکەن. دەکرا میدیاکانی ئێمە، لە بری دەستەواژەی (قەرەج) گوزارشتی خەڵک و هاووڵاتی و کەس بە کاربێنن ودوورکەونەوە لەم وشە بریندارکەرە، ئەگەر گریمان ئەوان خۆشیان بەو ناوە بناسرێنەوە. ئەگەر ئەمە شێوازی هەواڵ و مامەڵەی میدیا بێت لەگەڵ مرۆڤەکان، دەبێ خەڵکی ڕەشۆکی و ئاسایی چۆن بیر بکاتەوە و ڕووداوەکان ببینێت؟ دواجار پڕ بەدڵ لەگەڵ بەرزنجی شاعیر دەڵێم دەبوایە منیش قەرەج بام، هەرچی قامچی بەدەستە بە نەفرەتم کردبا، کە کوردستان پڕە لە مانە.
• ئەم بابەتە لە ڕۆژنامەی (ڕێگای کوردستان) ژمارە ( 1345) لە 20/6/2023 بڵاوکراوەتەوە.
Sadiq Said Rwandze
سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.
