هەڤپەیڤینێک لەگەڵ هونەرمەند و میدیاکار جاسم وەندی.. ئامادەکردنی: کامەران حاجی ئەلیاس
Closed
هونەرمەند و میدیا كارجاسم وەندی: رادیۆی كوردی بەغدا خاوەن ئەرشیفێكی دەوڵەمەندی هونەری كوردی بوو
هونەرمەند و میدیاكار جاسم وەندی:بەداخەوە لە ئێستادابەشێك لە بێژەران زانیاران وەك پێویست نیە
كاتێ باس لە رادیۆ كوردی بەغدا دەكەین ،چەندین هونەرمەندو میدیاكار بەبیرمان دێنەوە یەكێك لەومیدیاكار و هونەرمەندانە دەرهێنەرو ئامادەكارو پێشكەشكار و هونەرمەند (جاسم وەندی)یە كە ساڵانێك لەو رادیۆیە دڵسۆزانە خزمەت بە كلتوو و فەرهەنگ و هونەرمەندانی كوردستانی كردوە. هونەرمەند و راگەیاندكار جاسم محەمەد مستەفا ناسراو بە (جاسم وەندی) لە ساڵی 1950 لە شاری كەركووك لەدایك بووە لە حەفتاكانی سەدەی رابردوو لە رادیۆی و تەلەفزیۆن بەغدا دەستی بەكاری هونەری كردووە خاوەنی چەندین بەرنامە بووە وەكو پێشكەش كار و ئامادەكار و دەرهێنەر ، هەروەها لە بواری هونەری گۆرانی وتن خاوەنی چەندین گۆرانییە لەدوای راپەرینی خەڵكی كوردستان لە بەهاری ساڵی 1991هونەرمەند و میدیاكار (جاسم وەندی) لە ساڵی 1992،بڕیار دەدات بگەرێتەوە كوردستان هەوای ئازادی هەڵمژێت لە نێو ئازادی كوردستان دەست بەكاری راگەیاندن دەكات لە كوردستان تیڤی پاشان لە دەنگی كوردستانی عێراق و لە تیڤی گوڵان تیڤی و زاگرۆس لە ئێستاشدا لە دەزگاری سەتەلایەتی كوردستان تیڤی بەردەوامە بۆ زیاتر ئاشانا بوون بە هونەرمەند جاسم وەندی بەچەند پرسیارێك بەسەرمان كردەوە.
هەڤپەیڤین – كامەران حاجی ئەلیاس
*سەرەتا بابزانین جاسم وەندی چۆن جیهانی رادیۆی ناسی؟
- من لەسەرەتای گەنجیمەوە خولیای هونەر هەبوو،كاتێ قوتابخانەی سەرەتاییم تەواو كردلە قوتابخانەی (ئەلوەند) لە شاری خانەقین،بەبەردەوامی گوێم لە رادیۆ دەگرد ئەو كات لەگەڵ براگەورەم دەچوومە چایخانە لەوێ دەچوومە لەلای جیهازی رادیۆ دادەنیشم گوێم لە گۆرانی عەربی و كوردی دەگرت بەتایبەتی گۆرانییەكانی هونەرمەندان (عەلی مەردان ،حسێن عەلی ، عەبدولحەلیم حافز ، محەرەم فوئاد، عەبدولوەهاب…) ئەمش بووە فاكتەرێك كە، رۆژێك لە رۆژان بچمە رادیۆ بۆ ئەوەی ئەو هونەرمەندانە ببینم بتوانم كاریان لەگەڵدا بكەم بەجۆرێك چوونم بۆ رادیۆ بووە عشق و خەون و خەیاڵم بێ ئەوەی بزانم رۆژێ دەێت ئەو عشق و خەیاڵە دەبێتە راستی هیوایەكەم دێتەدی لە حەفتاییەكانی سەدەی رابردوو دەبمە كارمەندێكی ئەو دەزگایە لەبەغدا .
*كەواتە بابزانین چۆن ئەو عشق و خەیاڵە بوو بەڕاستی؟
بەڵێ ، رۆژیك هونەرمەند (ناسرحەسەن) سەردانی شاری خانەقینی كرد راپۆرتێكی لەسەر شاری خانەقین بۆ تەلەفزیۆنی بەغدا ئامادە دەكرد،لەمیانی راپۆرتە كەدا من گۆرانییەكم لەسەر ئاوی ئەڵوەن ووت كاك ناسریش وتی تۆ دەنگت زۆر خۆشە بۆ نایەتە رادیۆ بۆ ئەوەی چەند گۆرانییەكەت بۆ تۆمار بكەین ،بەداخەوە ئەو كات دەرفەتم نەبوو چونكە قوتابی بووم ..بەڵام وتەری هونەرمەند ناسر حەسەن هەر لەمێشكم دابوو تا رۆژێك خزمێكمان لە بەغدا بوو وتی دەنگت زۆر خۆشە بۆنایتە رادیۆ من هاورێیەكەم لەرادیۆ هەیە بەناوی (عەبدولهادی موبارك) منیش زۆرم پێخۆش بوو، چوومە رادیۆ لەلایەن لیژنەی تایبەتی رادیۆ ئەو كات لیژنەیەكی تایبەت هەبوو بۆ وەرگرتن و تۆماركردنی گۆرانی سوپاس بۆ خوا من، بەسەركەوتووی دەرچووم پاشان پێیان ووتم تۆ كوردی بڕۆ رادیۆی كوردی كاتێ چوومە بەشی كوردی منیان لە ئەرشیف دانا تا ئەو كاتەی شارەزاییەكی باشم لە گۆرانی و گۆرانیبێژان پەیداكرد.
*لە رادیۆ خزمەتێكی زۆری هونەر و هونەرمەندان كردوە ئەو بەرنامەنەی وەكو دەرهێنەر و ئامادەكارو پێشكەشكار كردوون ئەكرێ ئاماژەیان پێبدەیت؟ - بێگومان بەرنامەكان زۆرن دەتوانم بڵێم هەر ساڵانی حەفتاكانی سەدەی رابردوو، تا ساڵی 1992 زۆربەی بەرنامەكانی رادیۆ لە تۆماركردن و دەرهێنانی من بوو ،بەرنامەم بۆ زۆربەی هونەرمەندان و ئەدیبان تۆمار و كاری دەرهێنانم بۆ كردوون تەنانەت كاری دەرهێنانم بۆ بەرنامەی منداڵان كردووە كە لە ئامادەكردون وپێشكەش كردنی خاتوو (سەمیرە محەمەد عەلی) بوو هەروەها كاری دەرهێنانم بۆ بەرنامەی خاتوو(سەعدییە شەریف) خێزانی خودالێی خۆش بێت نووسەر (مەحموود زامدار)كردووە، بەرنامەی (ئێوەو ئەو هونەرمەندە) لە ئامادەكردنی و دەرهێنانی خۆم بوو توانیم لەگەڵ زۆربەی هونەرمەندانی كوردستان دیداری هونەریان لەگەڵدا ساز بدەم ،تەنانەت لەو بەرنەمەیەدا دیدارم لەگەڵ هونەرمەندانی رۆژهەڵاتی كوردستانیش ئەنجام دا وەكو: نەجمەدینی غوڵامی و كاڵێ وخودالێی خۆش بێت تاهیری خەلیلیی هەروەها لەوكاتەی تیپە مۆسیقاكان سەردانی بەغدایان دەكرد ،كارم بۆ كردوون هاوكاری باشم دەكردن وەكو تیپی مۆسیقای پاشای گەورە تیپی مۆسیقای باواجی تیپی مۆسیقای دهۆك دەتوانم بڵێم زۆربەی هونەرمەندانی هەولێر و سلێمانی و كركووك و دهۆك و رواندز و كۆیەو خانەقین هاوكاریم كردوون وە گۆرانییەكانیان بۆم بڵاودەكرنەوە .
*رادیۆی بەغدا ئەرشیفێكی دەوڵەندی هونەری كوردی بوو دوای ئەو روداوانەی لە عێراق رویدا، چی بەسەر ئەو ئەرشیفە هات؟ - رادیۆی كوردی بەغدا خاوەن ئەرشیفێكی دەوڵەمەندی هونەری كوردی بوو، سەرچاوەیەكی رۆشنبیری هونەری كوردی بوو چەندین وتارو بەرنامەی رۆشنبیری لەگەڵ كەڵە كەسایەتییەكان لە نێو ئەرشیفەدا هەبوون سەدان بەرهەمی هونەرمەندان و شاعیران و ئەدیبان كە بەدەنگی خۆیان تۆمار كرابوون چەندین گۆرانی منداڵان هەبوو سەدان چیرۆكی تەمسیلی لەنێوئەو ئەرشیفەدبوون، بەداخەوە زۆربەیان فەوتان لەزۆر شوێن گوێم لێبووە كە هەندێ لەو ئەرشیفانەلە فەوتان رزگار كراون كەسانی دڵسۆز لە دوای رووخانی رژێم لە ساڵی 2003 ئەرشیفەكەیان بەروە كوردستان هێناوە بەڵام لە كوێییە ئەوە من نازانم ئەرشیفی ئەو رادیۆییە لە هەموو ئیزگەكان دەوڵەمەنتر بوو .
*زۆرێك لە گۆرانیبێژان لەرێگەی رادیۆی كوردی بەغدا دەركەوتن تۆبەچەندین شێوە هاوكار یان بوو لە تۆماركردنی گۆرانییەكایان ئەكرێت ئاماژەیان پێبدەیت؟ - من ئەوە بەخزمەتكردن بە هونەری كوردی دەزانم شانازی دەكەم كە هاوكاری ئەو هونەرمەندانەم كردووە،پێشتریش ئاماژەمان پێدا هەندێكجار بیسەرانی رادیۆش سەردانییان دەكردین .جارێكیان هونەرمەندی گۆرانیبێژ (وەلی دۆسكی) رێزو خۆشەویستیم هەیە بۆی هاورێیەكی نزیكی منە پێم گووت ئێوە وەكو تیپی مۆسیقای پاشای گەورە تیپێكی گەورەن بۆنایەن بۆ رادیۆ بۆئەوەی چەند گۆرانییەك تۆمار بكەن؟ وتی زۆرمان پێباشە بەڵام چۆن بێن وتم من بۆتانی رێكدەخەم ئەوكات بەناوی مامۆستا (زرارمحەمەد مستەفا) یاداشتێكم بۆ بەرێوەبەری رادیۆ (شاكر مەنسوڕ) نووسی ئاماژەم دا كە وەكو تیپی مۆسیقای پاشای گەورە دەمانەوێت چەند گۆرانییەك لە رادیۆی كوردی لەبەغدا تۆمار بكەین ، دوای رەزامەندی وەرگیرا سەرجەم ئەندامی تیپەكە هاتنە بەغدا لە رادیۆ (12) گۆرانیمان بۆ تۆماركردن بۆ گۆرانیبێژان (وەلی دۆسكی ،ئەحمەد محەمەد شریف ..) دوای گۆرانییەكانم خستە سەر بەكرەی گەورە كە پێان دەوت “ئێمی” بۆ ئەوەی لە تەلەفزیۆن كلیپی بۆ بكەن رێزم بۆ تیپی مۆسیقای پاشای گەورەی رواندز هەیە.. هەورەها هاوكاری چەندین گۆرانیبیژی ترم كرد وەكو هونەرمەندان (سابیر كوردستانی ،ئیسماعیل كوێستانی ،حەسن هەیاس،مەهدی مەجید،عەلی حسێن وەندی ،نوری باریكە چەندانی تر…) بێگومان من، بەهاوكاری كارمەندانی رادیۆ ئەو خزمەتەمان دەكرد لێرە چاویان ماچ دەكەم كە زۆر دلسۆزانە كارمان دەكرد رۆحی كۆچكردوانیش خۆش بیت.
*كاتی خۆی بەرنامەكانی رادیۆی كوردی لە بەغدا بیسەرێكی زۆری هەبوو،لەو بارییەوە چی دەڵێت؟ - رادیۆی كوردی لە بەغدا لەوماوەیەدا كە بەرنامەكانی پەخش دەكرد ،رۆژ لەدوای رۆژ بیسەری بەكۆمەڵ زیاد دەكرد ،هۆكاریش زۆرن وەكو بەرنامەكان پڕبوون لە بابەتی ئاینی ،رۆشنبیری ، زانستی،هەواڵی سەیرو سەمەرەی جیهان لەهەموو گرنگتر ئامادەكردن و پێشكەش كردنی بەرنامەكان كەسانی رۆشنبیر بوون زۆربەیان ئەدیب بوون بۆیە رادیۆ ببووە پردێكی دڵسۆزی نێوان بیسەران متمانەیەكی پتەو دروست ببوو هەر لەمیانی بەرنامەكان دا دیار و خەڵات هەبوو هەر بەرێزێك خەڵاتی یان دیاری هەبووایە وەكو رێزلێنانێك پێشكەشكار یان ئامادەكار، یان دەرهێنەر خۆی دەچووە شوێنەكە چ لەشار بێت یاخود لەگوند خەڵاتەكەی پێشكەش بە كەسەكە دەكرد و لە هەمان كاتدا دیداریشیان لەگەڵ تۆمار دەكرد هەر بۆ زانیاریان هەرلەرێگەی بەرنامەكانی رادیۆ لەرێگەی گۆڕینەوەی نامەكاندا چەندین هاوسەرگیری لە نێوان بیسەران دروست بوو ئەوەش بۆ دڵسۆزی كارمەندانی رادیۆ دەگەرێتەوە ، كەهەمیشە هاوكار و دڵسۆزی بیسەران بوون.
*رەوشی رادیۆییە كوردییەكان لە ئێستادا چۆن دەبینیت؟
-بەداخەوە لە ئێستادا پەخشی رادیۆییەكان تەنیا ناخۆییە ،بەرنامەكانیان وەك پێوست نییە ، بەشێك لە بێژەران زانیاران وەك پێویست نیە ،ناتوانن بچەنە ناو خەڵكەوە ،گوزراشت لە ناسۆرییەكان هاوڵاتیان بكەن ..چونكە زۆر گرنگە، رادیۆ بتوانی چۆن بیسەر بۆ خۆی رادەكێشێت دەبێ بێژەر خاوەن زانیارییەكی باش بێت من وای دەبینم لە ئێستا بە هۆی زۆری ئامێرەكانی پەیوەندی سەردەمی تەكنەلۆژیا و سۆسیال میدیا بیسەرانی رادیۆ كەم بۆتەوە بۆیە دەبێ رادیۆ لە ئێستادا بەشێوەیەكی مەیدانی كار بكات لە ناو كێشەو گرفتەكانی خەڵك بێت هەمیشە پردێك بێت لە نێوان جەماوەر و دەسەڵات بۆ ئەوەی چارەسەری كێشەكانیان بكات ،بەڵام ئایا لە ئێستادا رادیۆ دەتوانێت ئەم كارە بكات بەداخەوە من ئەوە نابینیم هەرچەندە چەند بەرنامەیەك لە هەندێ رادیۆ هەیە باشن بەڵام هێشتا وەك پێویست نیین.
*بەرێزتان وەكو گۆرانیبێژ خاوەنی چەندین گۆرانیین بابزانین چۆن دەستت بە گۆرانی وتن كرد؟
-من لە قوتابخانە بەشداری زۆربەی چالاكییەكانم دەكرد ،بەتایبەتی لە كاتی سروود و گۆرانی هەر وەكو پێشتر ئاماژەم پێدا دوای ئەوەی لە رادیۆ تاقیكرامەوە،بەسەركەوتوو دەرچووم ،یەكەم گۆرانیم بەناوی (باڵا بەرز) تۆمار كرد لە شیعری ئەنوەر ساڵح و ئاوازەكەی لەلایەن سەمیر زاخۆلی بوو ..دوای ئەمە چەندین گۆرانی تریم بڵاوكردەوە وەكو (لەیلی لەیلی) (بەوبەو) (گوڵی زرەد و سور) ( تەمەن) (بیروە بیرەوە) (نەورۆز) چەندانی تر ژمارەی سەرجەم گۆرانییەكم نزیكەی (21) گۆرانییە بەڵام بەداخەوە هەندكێكیان فەوتان.. من لەئێستادا كەم گۆرانی دەڵێم، بەڵام هەندێك جار لە ئاهەنگی تایبەت گۆرانی دەڵێم بەڵام لە خزمەت كردنی گەلەكەم و وڵاتەكەم لە كاری راگەیاندن هەر بەردەوامم .
*هەندێ لە گۆرانییەكانت كلیپ كراو لەئێستا چۆن دەڕوانیتە كلیپی گۆرانییەكان؟ - دەتوانم بڵێم كلیپ كردن بۆ گۆرانی كارێكی جوان و باشە بەداخەوە هەندێ لە كلیپەكان باش نیین ئێمە گۆرانیبێژی زۆر باشمان هەیە بەڵام هەندێ لە كلیپەكان تەنیا ئافرەت بەشێوەیەك دەردەكەون كە لەگەڵ داب و نەریتی ئێمەی كورد ناگونجێت بەجۆرێك وا لە بینەر دەكات نەگوێ لە دەنگە نەلە ئاوازەكە نە لە شیعرەكە نەگرێت بۆیە گۆرانییەكانی ئێستا كاتین چەند رۆژێكەو دوای ون دەبن كەچی ئەگەر ئاوڕێك لە گۆرانیبێژانی رابردوو بدەینەوە دەبینین گۆرانییەكانیان بەنەمری ماونەتەوە هیچ كلیپشیان نەبووە وەكو هونەرمەندان حەسن زیرەك ، تاهیر تۆفیق، محەمەد عارف جزیری، عەلی مردان ، محەمەدی ماملێ ….كاتێ گۆێ لە گۆرانییەكانیان دەگرین وادەزانی ئێستا وتراون بۆیە ئەگەر هونەرمەند دەنگ خۆش بێت پێویست بە كلیپ هەرناكات..
*بۆچی لەئێستادا بەرهەمی گۆرانیت نییە؟وازت هێناوە لە گۆرانی وتن هۆكارەكەی چییە؟ - ئەوەی راستی بێت من بەیەكجاری وازم لە گۆرانی وتن نەهێناوە،بەڵام باردۆخەكە وای لێكردووم لە گۆرانی وتن دوور بكەمەوە ، هەرچەند تائێستاش من خۆم بە گۆرانیبێژ دانەناوە ،وەكو ئارەزوو گۆرانیم وتووە من زیاتر وەكو میدیاكارێك كار دەكەم بەتایەبتی لەبواری دەرهێنان ئەگەرچی لە ئێستاش كەمێك لە بواری راگەیاند دووركەوتوومەتەوە بەڵام هەر لەناو كەشی راكەیاندنم ئەگەر كاری باش هەبێت من ئامادەم چ لەبواری تەلەفزیۆن یان رادیۆ یان شانۆ بێت دەیكەم چونكە پێشتریش من كاری دەرهێنانم بۆ شانۆ كردووە لە شاری خانەقین شانۆگەری (ئەڕاكێ) لە نووسینی خودا لێی خۆش بیت ئازاد خانەقینی بوو من كاری دەرهێنانم بۆی كردبوو لە تیڤی زاگرۆس كاری دەرهێنان بۆ چەندین بەرنامە كردوە سەرقاڵ یم بەو كارانە وای لێكردووم لە گۆرانی گوتن دوو ربكەمەوە ،بەڵام لەگەڵ ئەوەش دا ماوەیەكە خەریكی گۆرانییەكی نوێم وەكو دوا بەرهەمم بڵاودەكەمەوە، چونكە هونەر لەلای من عیشق بووە تاكوو ئێستاش هەر عاشقم .
