تیپی موزیكی (خانزاد)ی كچان تەمەنێكی كورت و خزمەتێكی زۆر.. ن: كامەران حاجی ئەلیاس
تیپی موزیكی (خانزاد)، یەكەم تیپ بو لەهەموو عێراق كە سەرجەم ژەنیارو گۆرانیبێژەكانی تەنیا كچ بێت.
ن: كامەران حاجی ئەلیاس
هونەری موزیك و گۆرانی هونەرێكە لەزۆربەی شوێن و كاتدا بوونی هەیە لەماڵ، لەكاتی كاركردن، لەناو ئۆتۆمبیل ..مرۆڤ دەتوانێت بەئاسانی گوێبستی موزیك یان گۆرانی بێت لەنێو كوردیش گرنگی زۆر بەم بوارە دراوەو دەردێت..چەندین موزیك ژەن و گۆرانیبێژو تیپی موزیكی كوردی هەن، كەخزمەتێكی زۆریان كردوە ئەوەی مەبەستمە هەڵوەستەی لەسەر بكەین تیپی موزیكی(خانزادی كچان)ە لەهەولێر كە لەتەمەنێكی زۆر كورت خزمەتێكی زۆری هونەری موزیك و گۆرانی كوردی كرد بەجۆرێك یەكەم تیپ بووە لەسەر ئاستی عێراق كە هەموو ژنیارەكان و گۆرانی بێژەكانی ئەم تیپە تەنیا ئافرەت بن.
(تیپی موزیكی خانزادی كچان)، لەساڵی (1980) لەسەردەستی هونەرمەند گەورەی كورد مامۆستا (وریا ئەحەمەد) دامەزرا توانی لەماوەی (3-4) ساڵ دوای راهێنان و مەشقێكی زۆر تیپێكی خەنجیلانە دروست بكات، تیپێكی موزیك بەناوی (خانزاد) مەبەست لێی “خانزاد”ی میری سۆرانەكە یەكێكە لەئافرتە ناسراوەكانی مێژوی نەتەوەكەمان دوای ئەوەی هاوسەرەكەی “میر سلێمان بەگ” لەلایەن دوژمنانی كوردەوە ژەهرخوارد كرا لەساڵی 1597، لەشاری بەغدا كۆچی كرد، خانزاد جڵەوی دەسەڵاتی میرایەتیی میرنشینی سۆرانی گرتە دەست، نامەوێ باسەكە بگۆرم بەڵام لەم سەردەمەدا ناو نانی ئەو تیپە بەم ناوە ماناو مەدللولی زۆر هەڵدەگرێت.
تیپەكە لەچەند ئامێر ژەنێك پێكهاتبون لەسەر ئامێرەكانی (كیبۆرد، گیتاری سۆڵۆ، گیتاری باس، كۆردگیتار، فلووت، كلارینێت، ئۆكۆردیۆن، درامز، تەپڵ، بۆنگۆز، كەمان،..ھتد) لەگەڵ چەندین موزیكژەن وەكو (شعائع تارق لەسەر ئامێری ئۆرگ، سۆزان فایقو رێزان حەمید لەسەر ئامێری كەمان، ڤیان قاسم لەسەر ئامێری كلارنێت، نادیە لەسەرئامێری ئۆكۆردیۆن، سۆزان حەمید لەسەر ئامێری ئیقاع، ڤیان فائق وكچێك بە ناوی سەراب، لەسەر ئامێری گیتار، كچێكی تر بەناوی وەردە دەڤ ژن بو لەگەڵ چەندین ئافرەتی تر… یەكێك لەگۆرانی بێژە دیاری ناو تیپ ئافرەتێك بوو بە ناوی (ڤیان فائق) كە لەزۆربەی چالاكی هونەری ئەو كات بوونی هەبو، یەكێك بووە لەو ئەندامانەی كە زۆر چالاك، لەنێو تیپ بونی هەبووە، زۆر هەوڵمدا بۆ ئەوەی لە نزیكەوە گفتۆگۆی لەسەر تیپو گۆرانییەكانی لەگەڵدا بكەین بەڵام هەوڵەكان بێسوود بوو،تەنیا ئەو زانیاری ئەوەم دەست كەوت كەئێستا لەدەرەوەی هەرێمی كوردستانە لەهەمانكاتدا دووركەتوتەوە لە هونەری گۆرانی وتن، بەڵام ئەو لەزۆربەی چالاكیو فیستیڤاڵەكان بەشدارییەكی كارای هەبووە.
(تیپی موزیكی خانزادی كچان) تاكە تیپ بو كە هەموو ژانیارەكانو گۆرانی بێژەكانی تەنیا ئافرەت بون كاتێ لەبەغدا فیستیڤاڵكی هونەری گۆرانی لەسەر ئاستی عێراق ساز دەكرێت زۆربەی پارێزگاكانی عێراق بەشدار دەبن تیپی موزیكی خانزاد بووە جێگای سەرسوڕمانی ئامادەبووانو سەرپەرشتیارانی فیستیڤاڵەكە، هەربۆیە دەست خۆشییەكی زۆر ئاراستەی سەرپەرشتیارو ئەندامانی تیپەكە كرا.
لەساڵی 1982 تیپەكە بەشداری (فیستیڤاڵی دووەمی هونەری كوردی ـ هەولێر) كرد كۆمەڵێ گۆرانی لەو فیستیڤاڵە پێشكەش كرد، لەساڵی 1983 ،كۆمەڵێك گۆرانیشی بۆ تەلەفزیۆنی ئەوسا تۆماركرد، بەمەش تیپەكە دەنگ دانەوەیەكی زۆری لێكەوتەوە، زیاتر كوردستانیان بەتیپەكە ئاشنا بوون دوای ئەوە تیپەكە لە چالاكی ھونەری بەردەوام بوو لەزۆر بەی فیستڤاڵی هونەری گۆرانیو موزیك بەشداری كارای هەبوو وە بەشداری چەندین بەرنامەی تەلەفزیۆنی كرد یەكێك لەو بەرنامانە بەرنامەی هەرجارەی لەپارێزگایەك (سهرە ئەربیلییە) لەتەلەفزیۆنی عێراق بوو چەندین گۆرانی لەو بەرنامەیە پێشكەش كران وەكو (هەی مینە عەمرم مینە، هۆپ زندانو هۆپ زندان، دەك نەمینێم ئەلەززە، ئایشۆكی دەلالی دبلا وابی هەروابی ،وەزتازەممە وەزتازەممە، خان ئەمیری) لەگەڵ گۆرانی پەشیمانی لە هۆنراوەی شاعیرەی گەورەی كوردی گۆران ئاوازی هونەرمەند وریا ئەحمەد ووتنی كۆرس.
ئەوەی راستی بێت من زۆر هەوڵمدا ئەندامانی ئەو تیپە بدۆزمەوە بۆ ئەوەی گفتۆگۆیەكی هونەرییان لەگەڵ ساز بدەم باس و خواسی تیپەكەیان لەگەڵ بكەم، بەداخەوە بەهۆكاری ئەوەی زۆبەیان لەهونەرەكە دووركەوتونەتەوە ،یان لە دەرەوەی هەرێمی كوردستان ژیان دەگورزەێنن، ئەو دەرفەتەم بەنەگونجا، بەڵام لەرێگەی مامۆستای هونەرمەند وریا ئەحمەد توانیم پەیوەندی بە خاتوو (ناسكە عزەدین مەحیەدین) بكەم كە ئێستا مامۆستایە لەیەكێك لە قوتابخانەكانی شاری هەولێر تاكە ئەندامی ئەو تیپەیە تائێستا بەردەوامە كە جگە لە بواری موزیك و سروود لەبواری دیزاینش دەستێكی باڵای هەیە.
ناسكەخان پێراگەیاندم، كە ئەو هەر لەسەرەتای دامەزراندانی تیپ لەساڵی 1980 پەیوەندی بەتیپی (خانزاد) كردوە هەروەها دەڵێت: بەسەرپەریشتی هونەرمەند وریا ئەحمەد ئەم تیپە دامەزرا ئەو راهێنان و مەشقی پێكردین كۆمەڵێ ژەنیاری بەتوانا لەژێر دەستی ئەم كەڵە هونەرمەندە پێگەیشت منیش وەكو ژنیاری فلوت بەشدار بووم خۆشم دەرچووی پەیمانگەی هونەرە جوانەكانی موسڵ بەشی موزیكم لەكۆتییدا وتی: شانازیش دەكەم كە ئەندامێكی كارای تیپی (خانزاد) بووم، بەشداری سەرجەم چالاكیەكانم كردوە.
لەو كاتەی لەساڵاكانی هەشتاییەكان شەڕی نێوان عێراق و ئێران تا دەهات شەڕەكە زۆر گەرمو خوێناوی تر دەبوو بۆیە هەموو شتێكی دەوڵەت لەخزمەت ئەو شەڕە بوو كاتیش داوا لەو تیپە دەكرێت سرودو گۆرانی بۆ بەعس و دكتاتۆرەكەی بڵێن مامۆستای هونەرمەند وریا ئەحەمد واز لە تیپەكە دەهێنێت لە دوایی ئەو چەند هونەرمەندێك لەو شوێنی ئەو دانرا وەكو هونەرمەندی خوالێی خۆشبێت (شێرزاد عوزێری) بەڵام هیچ بەرهەمێكی ئەوتۆیان نەبوو، بۆیە تیپەكەش دوای چالاكی وەك پێویست نابێت.
ئەو فاكتەرەی وای لەئێمەمانان كردوە بەو كورتە باسەئەم تیپە وەبیر ئێوە بهێنینەوە بۆ ئەو خزمەتە پڕشكۆییەی تیپی موزیكی خانزادی كچان بووە بە تایبەتی هەوڵ و كۆششی مامۆستای ئازیزی هونەرمەند (وریا ئەحمەد) كەلەو بارو دۆخەدا خزمەتێكی بەرچاوی هونەری گۆرانی موزیكی كوردی بكات لێرە دەست خۆشی لێدەكەم لەهەمانكاتدا سوپاسی دەكەم بۆ پێیدانی زانیاری لەسەر ئەم تیپە پڕ بەخشندە لێرەشەوە سوپاسی خوشكی بەرێزم (ناسكە) خان بۆ هاوكاریو پێدانی زانیاری بۆ نووسینی ئەم بابەتە.
