تیئۆری و بۆچوونی (هونەر تەنها بۆ هونەرە)، و بازرگانی بەسەر دیمۆکراسی و ئازادی ڕا دەربڕین!.. سابیر. م
لە کۆمەڵگای چینایەتیدا هیچ هێزێک و کۆمەڵەیەک و تاقمێک لە ئارادا نیە ، ئەگەر مەبەست و نیازێک و ئامانجێکی سەرەکیان لەم چالاکیەی خۆیاندا نەبێت .
خەباتی پڕۆلیتاریا و کۆمۆنیستەکان دژ بە سەرمایەدری ئامانجەکەی ڕووخاندنی دەسەڵاتداریەتی بۆرژوازی و هێنانە سەرکاری دەسەڵاتداریەتی شوورایی پڕۆلیتاریایە واتە ( دیکتاتۆریەتی پڕۆلیتاریا) .
با بزانین تیئۆری و باوەڕی ( هونەر تەنها بۆ هونەرە) ! لە لایەن چ هێزو کۆڕوکۆمەڵ و بەتایبەت لەلایەن چ توێژێکی کۆمەڵایەتیەوە پیادەکراوەو ئەکرێت ؟!
لە ڕاستیدا لە ناو مێدیا جیهانیەکاندا و تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان و قوتابخانە هونەریەکان ، زۆرێک لە لایەنگرانی ئەم ڕەوت و تیئۆریە فیکریە ئەبینین و بەرچاومان ئەکەون .
ئەم ڕەوت و تاقمە فیکری و سیاسی و هونەریانە لە ژێر ناوی ( ئازادی ڕادەربڕین) و (دیمۆکراتیەت لە قسەکردن و دەربڕینی بۆچوونەکاندا ) ، خۆیان حەشارداوەو بازرگانی بەسەر ئەم ووشانەوە ئەکەن ، وە بەمەش دژایەتی مارکسیزم و ئامانجی سەرەکی پڕۆلیتاریا ئەکەن .
پێویستە بە کورتی باسێکی تیئۆری ( هونەر تەنها بۆ هونەرە) یان ( هونەر بۆ هونەر ) بکەین، تا بتوانین ڕۆشنگەری لە سەر بنەمای فەلسەفی و چینایەتی ئەم قوتابخانە فیکریە بدەین .
قوتابخانەی فیکری و باوەڕی ( هونەر تەنها بۆ هونەرە) هەروەها بە باوەڕی ( برناسی) ئەناسرێتەوە ، سەرەتا و یەکێک لە کەسایەتیە یەکەمەکان ( ڤیکتۆر هۆگۆ) بوو کە خودی ئەم زاراوەیەی بەکار هێنا لە ساڵی ۱۸۲۹ لە یەکێک لە پلمیک و جەدەلەکانی لە گەڵ ( ڤۆڵتێر) دا.
هەروەها لایەنگرانی ئەم قوتابخانە یە بریتی بوون لە ؛
- (لوکانت دی لیل ) کە ئەتوانین بڵێین سەرقافڵەی ئەم باوەڕو قوتابخانە فیکریەیە.
- (شارل بۆدلێر )کە لە ساڵەکانی ۱۸٦۷ ـ ۱۸۲۱ دا چالاکی خۆی نواندووە ، شارل بۆدلێر خوازیاری ئاژاوەگێڕی بوو لە سێکسدا و وەک کەسێکی ( سادي) واتە ئەوانەی کە چێژ لە ئازاردانی خەڵکیتر ئەبینن .
- ( تیۆڤێڵ گوتیە) کە لە ساڵەکانی ۱۸۱۱ ـ ۱۸۷۲ ، چالاکی خۆی نوواندووە .
- ( مالا ڕامیە) ، لە ساڵەکانی ۱۸٤۲ ـ ۱۸۹۸ دا چالاک بووە .
- ( ئۆسکار وایڵد ) ، لە ساڵەکانی ۱۸٥٤ ـ ۱۹٠٠ ، دا ژیاوە.
ئەم باوەڕو قوتابخانە فیکریەی ( هونەر تەنها لە پێناوی هونەردا) ، لە سەر بنەمای تێڕوانینە ئایدیالستیەکانی ( ئیمانویل کانت ) دامەزراوە ، کە باوەڕی وابوو کە هیچ شتێک لە دەرەوەی زیهن و هزری مرۆڤدا نیە ، وە ڕاستیەکان تەنها لە مێشکی مرۆڤدان و پەیوەندیان بە هیچ فاکتەرێکی دەرەکیەوە نیە.
فەلسەفەی جوانکاری کە ئەگەڕێتەوە بۆ قوتابخانەی فیکری ( هونەر بۆ هونەرە ) ! ئەوە ڕائەگەیەنێت کە هونەر هیچ پەیوەندیەکی بە کۆمەڵگاو بە تێکۆشانی ناو چینەکانەوە نیە و نابێت تێکەڵ بەم کێشمەکێشانە بکرێت ، تا جوانی خۆی لەدەست نەدات .
ئەم تێڕوانیە و قوتابخانە ئەدەبیە بە شێوەیەک لە شێوەکان کارکردی خۆی لە ناو زۆرێک لە توێژە کۆمەڵایەتیە ووردەبۆرژوازیەکان و بۆچوونە سیاسیەکانیان داناوە.
وە لە بوواری سیاسیدا هەمیشە باس لە ئازادی ڕادەربڕین ئەکەن یان باس لە دیمۆکراتیەت ئەکەن ، بەبێ ئەوەی کە سەرچاوەی کارکردی بەرژەوەندیە چینایەتیەکان دیاری بکەن .
پۆستمۆدێرنیزم و ئانارشیزم و ئەدەب و هونەری سەربەخۆو ، چەپی ناسیۆنالیستی و هەر هەموو ئەو فەلسەفە ووردەبۆرژوازیە لێبڕاڵ ئامێزانەی کە ڕەخنە لە مارکسیزم ئەگرن هەمیشە پێداگری لەسەر ئازادی تاکی مرۆڤ و جودایی زانستی جوانناسی لە هەموو بەش و سێکتۆرە فەلسەفی و ئابووری و کۆمەڵایەتیەکانی تری ژیان ئەکەن ، هەروەها نەوەیەکی پاسیفیست لە ووردەبۆرژوازیە هونەرمەندەکان دروستکردووە ، کە دژایەتی خەباتی سیاسی پڕۆلیتاریاو ڕێکخراوبوونی ئەکات دژ بە سەرمایەداران و دەوڵەتەکانیان .
لە ڕووی تێڕوانینی سیاسیەوە هەموو ئەم ڕەوەندە ووردە بۆرژوازیانە ئەچنەوە سەر بیروبۆچوونە بۆرژوازیەکانی سۆسیال دیمۆکراتی لە جیهاندا کە بە گوێرەی ئەو زاراوە بە ناوبانگەی ( ئیدوارد برنشتاین ) کە ئەڵێت؛
” چالاکی بریتیە لە هەموو شتێک ، بەڵام ئامانج هیچ شتێک نیە ” !
لە ناوچەی بە ناو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە تایبەت لە چوارچێوەیەکی جوغرافی وەک هەرێمی کوردستان ، گەشەی سەرمایەداری و هاتنە مەیدانی چینی کرێکار هێشتا لە سەرەتا زۆر لاوازیدایەو و بەم هۆیەشەوە ئەو ناوچەیە بە کاری دەستی و پیشەی پچووک و خاوەن کۆگاو بازاڕو دوکانە پچوکەکان بەشێکی گەورەو بەرچاوی ئەو کۆمەڵگایەی پێک هێناوە ، ئەوە بێجگە لە ژمارەیەکی تریش لە کارمەند و فەرمانبەری بەناو دەوڵەتی کە بەجۆرێک لە جۆرەکان وەک ( البطالة المقنعة) واتە بێکاریەکی پەردەپۆشکراو و لایەنگران و موریدانی حیزبە قەومیەکان و دەست و پەیوەندو تاقمەچەکداریەکانیان ، بوونەتە بەشێکی تری بەرچاوی ئەم کۆمەڵگایە .
لە کۆمەڵگایەکی ئاوادابیروبۆچوونی ووردە بۆرژوازیانەو موحافەزەکارانە و سازشکارانەو ئۆپۆرتۆنیستانە زۆر بەئاسانی وەک پەتایەکی کوشندە و قێزەون بڵاو بوونەتەوەو ئەبێتەوە و پاسیفیستبوون و دژایەتی ڕێکخراوبوونی کرێکاران و دژایەتی مارکسیزم و سەفسەتەبازی و هەوڵدان بۆ بەسەربردنی کات و جوونەوەی باسەکان و دوورکەوتنەوەو خۆپاراستن لە کاری هەدەفمەندانەو ئامانجدار ، و پلمیک و جەدەل تەنها بۆ سەفسەتەبازی نەک لە پێناوی گەیشتن بە ئامانجێکی دیاریکراو، ئەمانە بوونەتە سیمای گشتی بەرچاوی ڕۆشنفکرانێکی سەرلێشێواوی چینایەتی کە لە ژێر ناوی ئازادی ڕادەربڕین و دیمۆکراتیەت و هەوڵدان بۆ خۆسازاندن لەگەڵ هەموو بیروبۆچوونە جیاوازەکان ، …هتد ؛
هەموو ئەمانە سیمای بەرچاوی کۆمەڵگای کوردی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستین و لە تۆڕەکۆمەڵایەتی و مێدیا دەوڵەتی و حیزبی و نا حیزبی و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی و کە لە چوارچێوەی نەزم وڕێسای دەسەڵاتداریەتی بۆرژوازی کوردی و عەرەبی و نەتەوەکانی تر کار ئەکەن .
سابیر. م
١٢ / ٩ / ٢٠٢٤
