هونەرمەندان بدوێنە شەرحی حاڵی خۆیان دەكەن!.. سەدیق سەعید ڕواندزی

بڕوام وایە دیارترین توێژ لە دوای مامۆستایان ( خۆم مامۆستام و ئەوە دەزانم ) كە ناخوێننەوە، توێژی هونەرمەندانن، ئەمەش زۆر بە ڕوونی لە میانەی دیمانە و گفتوگۆ و بەشدارییان لە بەرنامە میدیایەكان دەردەكەوێت، كە زۆرباش هەست بەوە دەكەین كە هونەرمەندی كورد، چۆن هونەری هەیە، بەڵام ڕۆشنبیریی هونەری نییە، كە سەرچاوەكەی لە كتێب و خوێندنەوەوە دروست دەبێت. ئێمە لە كوردستاندا، ئەكتەری زۆر بە توانا، مۆسیقاڕی زۆر لێهاتوو، شێوەكاری زۆر داهێنەر، شانۆنامەنووس و سیناریست و گۆرانیبێژی زۆر بە توانامان هەن، بەڵام لە ڕووی ڕۆشنبیریی هونەریی و زمانی دەربڕینەوە، ئەوەندە هەژار و كۆلەوران، مرۆڤ بە زەیی پێدا دێنەوە، كە چۆن لە دیمانەیەكی تەلەفزیۆنیدا، زوو پە كییان دەكەوێت و ناتوانن دوو ڕستەی ڕاست و دروست، دوو زانیاریی جیهانی و كوردستانی لە بارەی هونەرەكەی خۆیانەوە بخەنە ڕوو، چونكە بڕوایان وایە، سنووری هونەر تەنها لە ژەنینێكی ناوازە، تابلۆیەكی پڕ مانا، نواندنێكی جوان، دەنگێكی خۆش، كۆتایی دێت و ئیدی پێویشستیان بە هیچ نییە. زۆر جار كە سەیری زمانی هونەرمەندانی كورد، ئاستی ڕۆشنبیریی و زمانزانی و مەعریفیان دەكەم، بە ڕاستی بەلامەوە سەیرە و تەریق دەبمەوە، كە چۆن دەبێ هونەرمەند، كە ناو و شوناسێكی هێندە گەورە و جوانە ،بەو شێوەیە بێت و ئەمە ئاستی ڕۆشنبیریی و زمانزانی بێت؟ سەیر كەن هونەرمەندانی كورد چی دەكەن و چی دەڵێن؟ ئەوان لە بری ئەوەی داهێنان دوای داهێنان بكەن، هونەری نەتەوەكەیان لە هەموو ڕووێكەوە بە دنیا بناسێنن، دێن بە زمانێكی پەریووتی بێ زانیاریی و گوتە و دەستەواژەی هێندە میللی و كۆمەڵایەتییانە دەدوێن، كە نەك هەر جیاوازی لەگەڵ زمانی ئاسایی خەڵك نییە، بگرە پلەیەك لە ژێر ئەو زمانەشە. سەرنج بدەن، درامانووس و ئەكتەرێكی دیار، كە ئایكۆنێكی هونەری دیارە، بە دەنگێكی بەرز و بە هەناسە بڕكێوە دەڵێت:( نەكەن بێوەژن بێنن بە كەڵكی هیچ نایەن ) ئەم هونەرمەندە، بێ ئەوەی درك بەوە بكات، كە هەزارەها ژنی كورد هەن، هاوسەرەكانییان پێشمەرگە بوون و كاتێ ئەو لە ئەوروپا بێ خەم دەژیا، گیانیان لە پێنا و ئەو و نیشتمانەكەیان بەخت كرد و عاوسەرەكانیان بەداخەوە بێوەژن كەوتن. كەم نەتەوە هەیە لە دنیادا هێندەی نەتەوەی كورد، بە حوكمی ستەمی سیاسی و نەتەوەیی، ژنانی بێ مێرد كەوتبن، ئیدی ئەم بە ناو هونەرمەندە دێت بێ ئەوەی هەست بەوە بكات، كە چۆن هەست ونەستی ئەو ژنانە بریندار دەبێت، دەڵێت: مەیانهێنن ! بە ڕاست ئەمە زمانی هونەرمەندە، یان زمانی شوان و گاوان؟ مەگەر ئەوان كە نەدەزانن هونەر چییە و نواندن چییە، قەت قسەیەكی لەو شێوەیە دەكەن؟ هونەرمەندێكی دیكەی ژن، بە دەنگێكی بەرز هاوار دەكات و دەڵێت:
( یەك ملیار دۆلارم بەنێ دەمی پیاوێك ماچ ناكەم !) بەوەدا دیارە كە ئەم خاتوونە لە هونەر و نواندن نەگەیشتووە، چونكە جیاوازی لە نێوان دنیای هونەر و دنیای واقیع ناكات و وا دەزانێ هەردووكییان هەر یەكن. مەگەر جگە لە ژنە هونەرمەندەكان، ملیۆنان ژنی دیكە لە كۆمەڵگە نین؟ بۆچی دەرهێنەرێك بەوان ناڵێت ماچی پیاوێك بكەن؟ چونكە ئەوان هونەرمەند نین ! هونەر بێ ڕاشكاویی و بوێریی و سڵنەكردنەوە هیچ مانایەكی هەیە؟ ئایا ئەم ئەقڵە بە ناو هونەرییە هیچ جیاوازییەكی لەگەڵ ئەقڵی ئاسایی ژنێكی دواكەوتوو خێڵەكی هەیە؟ هونەرمەندێكی دیكەیان هاوسەرە پیاوەكەی كە زۆر لە خۆی قۆزترە، لە ماڵ دەردەكات و ناچاری دەكات لە سەر شەقام ونێو پاركەكان بنووێت ! یەكێكی دیكەیان، لە گۆرانییەكدا بۆ شووكردن دەكرووزێتەوە و داوا دەكات بچنە داخوازیی ! سەردەمانێك ژنی كورد بە شوو دەدرا، مارەبڕ دەكرا، دەگواسترایەوەـ هەفتا ساڵیش لەگەڵ پیاوەكەی بەیەكەوە دەژیان، كەچی هەرگیز ڕووبەڕووی دانەدەنیشت و پشتی تێ دەكرد، واتا ئەوەندە شەرمن و خاوەن ڕێز و سرووشتی كۆمەڵایەتییانەی جوان بوو. یەكێكی دیكەیان تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی چنیوە و بە شانازییەوە باس لەوە دەكات تەمەنی پەنجا ساڵە و مێردەكەشی بیست ساڵە و بە سی ساڵ لەو گەورەترە، ئەو هونەرمەندانەشی كە ڕقیان لێیە لە بەر ئەوەیە كە گەنجێك هاوسەریەتی! لێرەدا قسە لە سەر ئەوە ناكەین كاتێ ژنێك دڵخۆشە بەوەی لە تەمەنی پەنجا ساڵی گەنجێكی بیست ساڵ هاوسەریەتی، چونكە دەزانین خۆشی و مەرامی ئەو هاوسەرگیرییە چییە و لە چیدایە ! تەنها دەڵێین ئایا ئەو باس و ڕووداوە بێ بەها و نا هونەری و ناكۆمەڵایەتییانە هی ئەوەن لە زاری هونەرمەندێكەوە بگوترێن؟ مەگەر هونەرمەند دەبێ داهێنان لە هونەرەكەی بكات، یان شانازی بەوە بكات كە مێردێكی گەنجی هەیە؟ یەكێكی دیكەیان دەڵێت 🙁 مێردەكەم سیفەتی جاكوراری هەیە ئەوەندە ترسناكە) بە مەرجێك سیفەتی ڕێویشی نییە، چونكە زانستی پزیشكی و دەرووناسی ئەوەی سەلماندووە پیاوی سپی پێست و قژ زەرد و چاوشینەكان، لاواز و بێ توانان و سیستەمی بەرگریی لە شیان وەك ڕەشپێست و گەنم ڕەنگەكان بە هێز نییە ! ئەویتریان باس لەوە دەكات كە هەموو لەشی تاتووە، نازانێ كامەیان بە لێزەر لا بات. یەكێكی دیكەیان هەرچی قسەی بازاڕی هەیە، بە ناوی بەندەوە ڕێز دەكات! بە ڕاست ئەمە دەبێ زمانی هونەرمەندان بێت؟ بێگومان بە داخەوە زۆرینەی هەرە زۆریان، ڕۆشنبیرییەكی كەم و زمانێكی پەرپووت و هەژاریان هەیە و هونەرمەندە ڕۆشنبیرەكانی ئێمە لە پەنجەی دوو دەست تێناپەڕن.
ناو و شوناسی هونەرمەند گەورە و پیرۆزە، نابێ بە ئاسانی بدرێتە پاڵ هەموو كەسێك، هونەرمەند دەبێ بە مانای وشە لە هەموو ڕووێكەوە بە تایبەتیش ڕۆشنبیریی و زمانەوە هونەرمەند بێت ! من چی لە گۆرانیبێژێكی ناودار، ژەنیارێكی دیار و بە توانا، ئەكتەرێكی خاوەن ئەزموون بكەم ئەگەر نەزانێت دوو قسەی جوان و پڕ مانا بە زمانێكی ڕێكی كوردییانە لە دیمانەیەكی تەلەفزیۆنیدا دەرببڕێت. هونەر هەر تەنها بەهرە و نماییش نییە، بەڵكو لەوە گرنگتر پێگە و كاریگەریەتی لە سەر ئاستی تاك و كۆمەڵگە. هونەرێك لە خزمەت نەتەوە و نیشتمان، ئاكار و بەها ڕەوشتی و كۆمەڵایەتییەكانی مرۆڤ نەبێت، هیچ مانایەكی هەیە؟.هیوادارم هونەرمەندانی كورد كەمترین دەركەوتنیان هەبێت، نە بادا وەك ئەو باڵندەیەیان لێبێت كە دەڵێن تەنها یەكجار دەیخویند ئەویش دەیگووت:_ (قوڕ ).

*ئەم بابەتە لە ڕۆژنامەی هەولێر ژمارە (4181) لە 28/10/2024 بڵاوكراوەتەوە.

Sadiq Said Rwandze

سەدیق سەعید ڕواندزی، لە ساڵی 1972 لە شارۆچکەی ڕواندز لە دایکبووە. خوێندنی سەرەتایی و دواناوەندی هەر لەو شارە و ساڵی 1993 _1994، بەشی کوردی _ پەیمانگای مەڵبەندی مامۆستایانی لە هەولێر تەواو کردووە. هەر لە ڕواندز دەژیت و خولیایەکی گەورەی بۆ کتێب و خوێندنەوە هەیە و زۆرجاریش وەک خوێنەرێک سەرنجەکانی لە بارەی پرس و بابەتە ئەدەبی و ڕۆشنبیرییەکان و کتێب و تێکست دەخاتە ڕوو.