مەرگ.. هێندە ناشیرین نیە !! … شیعر : مەولود ئیبراهیم حەسەن
بەماڵی خۆم ناکەومەوە
ئەو شەقامەی دەچیتەوە گەڕەکی ئێمە
لە سەر نەخشە نەماوە.
ژمارەی درەختی موبایلەکانم
لێ تێکەڵ بووەو
کێوی( ئیمەیل )ەکەم
ناکەوێتەوە بەرچاوم،
(پاسۆرد )ەکەم..
بەستوویەتی
هیچ ڕێگایەک
ناچیتەوە ماڵی
( فەیسبوک )ەکەم.
ئەو نامانەی دەیاننێرم
دەڵێ 🙁 تەنیا لە کاتی تەنگەتاوی دا !!)
ژیان هێندە شڵۆغە ڕێم نیە بڕۆم
کەسێ نیە بەلەد بێت !
ئەو دەنگانەی دەیانبیسم
بۆم شیناکرێنەوە.
(موو)ی هه ر(ئەسپێ )ک دەسوتێنم
هاژە ی باڵێ هاتنیان لە ئاسمانەوە نایەت .
هه ر(ئەنگوستیلە )یەک بادەدەم
گرمەی( دێو )ێک ناڵێ:لە خزمەتم !
هه ر(کڵاو)ێک لەسەر دەنێم ،
بزرنابم !!
بەماڵێ خۆم ناکەومەوە ،
گەڕەکەکان
چەند لە یەک دەچن ،
شارەکان
چەند لە یەک دەچن ،
ئەستێرەکان
چەند لە یەک دەچن !
شەو بەڕۆژ ئاوسە
ڕۆژ بە شەو.
کات..
تام و بۆن و ڕەنگی لەدەست داوە.
من کەی و لە کوێندەرەوە هاتووم ؟
بۆچی و بەرەو کوێندەر دەڕۆم ؟
ڕابردووم نەماوە
ئێستام ناناسمەوە
داهاتووم
لەوە ناچێ بێت !
شەقامەکانی ئەم ژیانە
چەند بێ هێمان
جەستەم (دارە بزمار)انە
برینم هه مووی دووبەدەرە
ئەو برینانە ئازارم نادەن
ئەو تیرانەی لەدوورەوە دێن
زۆر بە ژانن
هیچ( ئۆف )ێک
نابێ بە( کۆد)ی
کردنەوەی دەرگای هیچ ئەشکەوتێک
کە (دوڕ)ی ئومێدی تێدا پەنهانە .
چراکەی ڕۆژم ناسوتێ
شەو هه ناسەی لە ژیان بڕیوە
ئەستێرە لە سووڕ کەوتووە
ساڵ بێ وەرزە
بەری هیچ درەختێک پێ ناگات
تاریکی بە چەقۆ کووز کووزکە
زەمەن لە زەمەن بوون کەوتووە
چ سەرو سیمایەکی پەیداکردووە مرۆڤ!
گلۆپی هه موو یاساکان کوژاونەتەوە
(گۆدۆ) بە تەمای هاتن نیە
کەس نە ماوە چاوە ڕێی بکا`ت!
ئەوەی ئەستەمە
مردن نیە ،
نەمانی هێماکانی ژیانە
لە شەقامەکانی مەرگ
بوون دۆزەخە
نەبوون بە هه شت
لە نێو ئەم نە بوونی ژینە
بە هه شتێکم دۆزیوەتەوە
بەهه شت چ غەریبستانێکە
ژیان تێیدا زۆر ئەستەمە .
دەتانبێنم فریشتەکانی ئازار
هه ربەرگێک لە بەرکەن
بە هه رزمانێک بدوێن
لە هه ر دەم و
لە هه رلایەوکەوە بێن،
من بە ئازارەکانم دەتانناسمەوە .
روحم جێ قامچی ئێوەی بەسەرەوەیە
جەستەم نا ..
ئەوەی ئازارم دەدات
مردن نیە
برینەکانی جەستە نیە
ئەو تیرانەن کە بەرەو روحم دێن.
هه موو بەیانیەک من ناگەمە (زانکۆ)
هه موو ئێوارەیەک بە( ماڵ) ناکەومەوە !
چرایەکم دەست کەوتووە
ڕوناکیەکەی دەخەمە باخەڵم
لە جیاتی( گلگامش)
(گیای نەمریی) دە گەێنمە شاری (ئورووک) .
نهێنی مانەوەم دۆزیوەتەوە
مەرگی( ئەنکیدۆ)ی روحی خۆم دیوە
دەمیکە کرم لە لوتم دێتە دەرەوە
مەرگ هێندە ناشێرین نیە
کە گلگامش باسی دەکات .
جوانیەکانی ژیان
لە دەمی ژنە مە یفرۆشەکە ببیسە،
ئەوەی نەمریی بەدەست هێنا
(ماری گیاخۆر) نەبوو
ئازارەکانی من بوون.
(ئەشتار) تەواوی ژین
من لە( بندونیایێ) بەند دەکات ،
هیچ (نەورۆزو سەرەساڵ )ێکم نیە
بۆ ڕزگار بوون !
ئەو چرایە نەبوایە لە نێو دڵ
من زەمانێک بوو کوژابوومەوە،
هۆکانی نەمریی
ئازارەکانی منن
نەک گیای ژێر دەریا
ئەوە ئاوازی شمشاڵی ئەشقە
سرە بە مەڕەکان دەگرێ
بۆ سەرکەوتن بە( پەیژەی مەرگ)
(کراسی ئاسودەیی) ..منی لە بەرکردووە
ڕەشەبا دەستی پێی ناگا
من نهێنی ژیانم دۆزیەوە
ئاوی ژیان…نا
نەمریی ئەوە نەبوو
گلگامش بەدوای دا دەگەڕا،
ژیان ئەوە بوو( ژنە مەیفرۆش )ەکە باسی دەکرد .
نەمریی ئەوە بوو( میرمح)
نەچێتە سەر (گرێ هه ی هایێ)
ژیان ئەوە بوو میرمح
هه ر( سێ سێو)ە کە ببەخشێ
من تەنیا سێوێکم بەدەستەوە ماوە
ئاسودەیی ئەوەیە
ئەو سێوە ش ببەخشم .
بۆنی کەس وکارو ماڵ و شارو وڵاتی خۆم دەکەم
پێویستە بەسەر
گردی هه ی هایێ کەوم
بێ کەس وکار
بەهه شت ئیتر تامی نەما
پێویست بە خۆکوشتن ناکات
ساڵانێکە بڕیاری مەرگمان دراوە
بڕیاری جاری دووەم !
ئیتر جەستەم گوڵڵە نایبڕێ
(کراسی ئاسودەیی).. منی لە بەرکردووە .
(سیزیف) ئێستا شاخ دێنێتە ژێربەردەکە
(دۆنکیشۆت ) شەڕی با ناکات و
ڕاکشاوە سەری بە شمشێرە ئەلماسەکەی کردووە
( نیقاپۆش ) ئێستاش
کەس نیە جلەوی ئەسپەکەی بۆ بگرێ !
سەرێک هێژای تاج بێت ،
ئەوە سەری ( مەستوورە)یە .
(ئەحمەد پاشا ..)
لە (گەرماو)ە جوانەکەی ( عەبدال خان )..
دڵی پڕبوو لە ترس !!
تۆپەکانی (وەستا ڕەجەب )..
بە فرمانی پاشای گەورە
ڕوویان لە هه رچوار کەنارە،
هه وارێ کوردان دوورە ، ترک خائینە..
لە( هه ڵەبجە) ژەهر ڕشێنە
لە گەرمیان منداڵ چاندنە ..
لە( شنگال) چەقۆ بە ملان ڕاناگات ،
لە ( کۆبانی ) بەرەڤانی ..بە کەلەخانە !
لە ( سنە ) پەت خوێنی لیدەتکێ ،
لە ( ڕۆبۆسکی ) شەهید قەتارەی بەستووە .
( ئەژدیها) بەری ئاوی گرتووە لە عەفرین ،
لە دوورەوە چرایەک کز کز دەسوتێ
دەنگێک هه تا دێ نزیک دەبیتەوە
هه واڵی گەیشتنی (هه واڵ) بەڕێوەیە !!
پەراوێزی هه ندێک ناوو وشە :
– گرێ هه ی هایێ: گردی هه ی هایێ ئەوگردەیە لەنیو ئەو بە هه شتە دایە کەمیرمح پاڵەوانی گەڕان بەدوای نەمرییدا لە ئەفسانەیەکی برا ئیزەدیەکان پاش گەڕانیکی زۆر بەدەستی دێنێ و لەم بە هه شتە هه رچی دڵ بیخوازێ هه یە و دەتوانێ بیکاو بیخوا ،بەڵام تەنیا نابێ سەر ئەم گردە بکەوێ! دواجار سەر ئەم گردە دەکەوێ، گرد لە خۆوە بەرز دەبێتەوە ..هێندە بەرز دەبێتەوە ، پاش هه زاران ساڵ و لە دووری هه زاران کیلۆمەتر بۆنی کەس و کاری دەکاو ماڵ و شارو وڵاتی خۆی دەبینێ وغەریبی هه ڵدەستێ و بە هه
– شت بە جیدێلی و دەگەڕێتەو ئەو وڵات و شارو ماڵەی کە کەس نایناسێتەوە .
– موو و ئەسپ : لە زۆر لە ئەفسانە کوردیەکان لە پاداشتی چاکەیەک کە پاڵەوان لە گەڵ ئەسپی باڵداروسەر مرۆڤ دەیکات ، سێ داوە موو دەدات بە پاڵەوان و لە کاتی تەنگانە پاڵەوان مووەکان دەسوتێنێ و ئەویش دەس بەچێ دەگەنە هاواری .
-ئەنگوستیلە : ئەمەش هه ردیاری دێوە و لە کاتی پێویست پاڵەوان بایدەداو دێو یەکسەر دەگاتە لای و دەڵێ : فەرموو لە خزمەتم.
-کڵاو: ..مەبەست کڵاوی سەخرە جنە ، ئەو کڵاوە بە پیی ئەفسانەکان هه رکەسێک بیکاتە سەر کەس نایبینێ
-دارە بزماران :لەکوردەواری زۆر داری پیرۆزهه ن و بە بڕوای خەلک مرازان ئادا دەکەن ، زۆرتر کچ و کوڕی گەنج بۆ ژن هێنان و شوکردن بزماریک لە دارەکە دەکوتن و چاوڕێی کرانەوەی بەخت دەکەن، لە زۆر ناوچەی کوردستان ئەم جۆرە دارانە هه ن و بزمارڕێژکراون .
-ئۆف : لە ئەفسانەی کوردیش هه ندێک وشە هه ن هێزی کاری گەریان هه یەو لە کاتی گوتنیان کاردانەوە ڕوو دەدەن ، وەک ئەوەی پاڵەوان دەڵی : ئۆف . لە پر دێویک پەیدا دەبیت و دەڵی : ئەمرکە . هێندە هه یە ئەمە لە خۆڕا ڕوودەدات
گۆدۆ :پاڵەوانی گرنگترین شانۆگەری (سامۆئیل بێکت )ە و هێمای چاوە ڕوانی کە سێکە کە نایەت .
.گیایی نەمریی گلگامش، : ئەو گیایەبوو گلگامش لە ژێر دەریا هێنای و دەیوێست لە شاری ئۆرووک بیچێنێ و هه موو خەلکی ئۆرووک بیخون و نەمر ببن .گلگامس پاشا پاڵەوانیکی دوولە سێ بەش خوداوەندبوو لە هه زارەی سێیەمی پێش زاین حاکمی شاری ئورووک بوو.
پەیژەی مەرگ : لە چێرۆک و بەسەر هاتێکی کوردەواریداولە ئاشق بوونی کوڕە شوان بە کچی ئاغاکەی ، شوانە هونەرمەندێکی شمشاڵ ژەنی وای لیدەردەچێ ، کە دەتوانی بە شمشاڵ قسە لە گەڵ مەڕەکانی بکات و بۆ هه موو ڕادان و لە وەڕاندن و خڕکردنەوەیەک شمساڵ بەکاربێنێ . دواجار ئاغا کچەکەی نادات بە شوان و داوی لێدەکات بە شمشاڵ مەڕەکانی سەر کۆشکی چەند قاتە بخات ..شوانە بە ئەشقەوە شمشاڵ دەژەنێ و بانگی مەڕەکان دەکات بۆ سەر بان و سەر پەیژەی دار بکەون !مەڕەکان یەک یەک سەرە دەگرن و سەر پەیژەدەکەون بەرەو شوانەی ئاشق ..لەوڵاوە ئاغا پایەی چروکی لە پەیژەکە قایم کردووە هه رمەڕێک دەگاتە پەیژە چروکەکە بەردەبێتەوەو دەکەویتە بنی دۆلە کە ..کە شوانە سەیردەکات هیچ مەڕێک ناگاتە لای ئەو سەرسام دەبێت ، ئاغا پێی دەڵی نەتتوانی مەڕەکان بانگ بکەیتە لای خۆت .شوانە کە سەیردەکات مەڕەکان هه موو کەوتوونەتە نیو دۆڵەکەو مردوون..ئەوێش لە وبانە خۆ هه ڵدەدێرێ و دەمرێ کە کچە ش ئەمە دەبینێ ئەوێش خۆ هه ڵداوێتە نێو دۆڵەکەو دەگاتە شوانەی ئاشق و هونەرمەند و ئەوێش وەک ئەوان دەمرێ . ،
-ئەنکیدۆ : ئەو کێویە بوو خوداوەندانی سۆمەر بۆ نەدیمیی گلگامش ئەفراندیان و دواجار بوون بە برای گیای بە گیانی .
-ماری گیاخۆر : ئەو مارە بوو ..ئەو گیایەی خوارد کە گلگامش بە زەحمەتی زۆر لە ژێر دەریا هێنابووی ، باوەڕ وایە کە مار بە خواردنی ئەم گیایە نەمریی بەدەس هێناوە .
-ئەشتار،عەشتار : خوداوەندی ژن ودەسە ڵاتدارو ئاشق بە دەمموزی، لە داستانی –دەمموزی و ئەشتار-سۆمەریدا.
-بن دنیایێ: جیهانی ژێرەوە لە ئەفسانە سۆمەریەکان ، ئەو جیهانەیە کە دەمموزی شەش مانگ تێدا دەس بە سەرە .
-نەورۆزو سەری ساڵ :ڕۆژی هاتنە دەرەوەی دەمموزی لە جیهانی ژیرەوەو بن دنیایێ دەکاتە ڕۆژییەکەمی سەری ساڵی سۆمەری و دەکاتە ڕۆژی نەورۆزی ئێمە . هه ر ئەمەشە کە٠(مەلای جزیری ) لە شیعرێکدا دەفەرمووێ : نەورۆزو سەری سالێ دلا .
کراسی ئاسودەیی : شیعرێکی دی ئێمەیە و هه رلە فەیسبوکەکەم بڵاو بووە تەوە .
ژنە مەیفرۆش : ئەوژنەبوو کە گلگامش لە ڕێگای گەڕان بە دوای گیای نەمرییدا توشی بوو، لە مە یخانەیەکدا کاری دەکرد، کە زانی گلگامش بەدوای گیایی نەمریدا دەگەڕێ ، زانی کارێکی بێهودەدەکات کەوتە ئامۆژگاری کردنی و گوتی : گلگامش بڕۆ دەست بە سەری منداڵە کەت دابینەو دەستی ژنە خۆشەویستەکەت بگرە بەختیاری لە وێندەرە .
-سێ سێو : ئەو سێوانە بوون لە بە هه شتی پەریان دایان بە( میر مح ) بۆ ئەوەی هه تا ئەو سێوانەی لابێ نە مرێ ، بەڵام : میرمح بە سۆزی مرۆڤ بوون دواجار هه رسێ سێو دەدۆڕێنێ و دەمرێ .
-سیزیف : سیسیفۆس بە پێی ئەفسانە ئەغریقیەکان یەکێ لە پیاوە هه رە فێلبازەکان بوو، توانی خوداوەندی مردن ثاناتۆس لە خشتە بەرێ ، بەم هۆیە خوداوەندی گەورە زیوس لێی توڕە بوو ، بەوە سزای دا کە بەردێکی گەورە بگە ێینێتە سەر لوتکە ، هه موو جارێک کە بەردەکەی دەگەیاندە نزیک لوتکە بەرد غلۆردەبووەوە..بە هوی بەردەوامی ئەم هێنان و بردنە بووە هێمای عەزابدانی هه میشەیی .
– دۆنکیشۆت :پیاوێکی لەڕو لاوازی تەمەن پەنجا ساڵەیە، بە هۆی خوێندنەوەی زۆر ژنی نە هێناوە و بەزۆریش کتێبی سوارچاکان دە خوێێتەوە و دەیەوێ ڕۆژگاری ئەوان بژێنیتەوە ، لەسەدەی شانزە دا دەژێ و لە ئەسپانیا ،لەخۆی دەگۆڕێ و خودە دەکاتە سەرو زرێ دەپۆشێ و ئەسپیکی لەڕ پەیدا دەکات و کۆنە شمشیرێکی ژەنگاوی باوانی دەگرێتە دەست و دەچیتە شەڕی – ئاشی با – یان .دەیەوێ یارمەتی هه ژارو هه تیوان بدات .ئێستا ئەو پیاوە نموونەی پاڵەوانی خەیاڵ پڵاوی لە واقیع دابڕاوە .
-نیقاپۆش ؛ ژنە پاڵەوانێکی نێو ئەفسانەی کوردیەو بە دوای پیاوێکدا دەگەڕێ کە لە بەردەمی ئەشکەوت جلەوی ئەسپەکەی بۆ بگرێ و ئەویش بچێتە شەڕێ دیوان و تۆڵەی براکەی لە چل دێوان بکاتەوە .
-مەستوورە : ژنە شاعیرو مێژوونووسی کوردە مەستوورە ، ژنێکە لە ماڵباتی ئەردەلانیەکانەو زۆرێش لێهاتووە ، لە شێعرێکدا باسی خۆی دەکات ودەنووسێ : ئەو سەرەی هیژای تاجە .
– ئەحمەد پاشای عوسمانی – گەرماو –عەبدال خان :ئەحمەد پاشای عوسمانی لە ساڵی ١٦٠٥ دا سەردانی شاری بەدلیس دەکات کە عەبدال خانی کورد تێدا حاکم دەبێت ، لەو سەردانە عەبداڵ خان پیشوازیەکی شاهانە لە ئەحمەدپاشا دەکات و شارە پیشکەوتووەکەی خۆی پیشان دەدات ، یەکێ لە و پێشکەوتنانە گەرمای بەدلیس دەبیت ، ئەحمەد پاشا کە گەرماوە کە دەبینێ سەرسام دەبێت و دەست بۆ ئاسمان هه ڵدەبڕی و دپاڕیتەوە و دەڵێ : خودایە گەرماوێکی ئاوا لە ئەستە مبۆل هه بوایە چی دەبوو !!؟ دواجار ئەحمەد پاشا نە چوو گەرماوێکی ئاوا لە ئەستەمبۆڵ دروست بکات لەشکری هێنا و شارەکەی وێران کرد !!
– تۆپ – وەستا ڕەجەب : پاشای ڕەواندز پاشای گەورە کە بەتەمای دروستکردنی دەوڵەتی کوردستان بوو، لەگەڵ محەمەد عەلی پاشای میسر ڕێککەوت بوو بۆئەم مەبەستە ، هه ربۆیە دەیزانی پێویستی بە لەشکری بە هێزو چەکدار دەبێت بۆ ئەم مەبەستە وەستا ڕەجەبی هێناو چەکی پی دروستکرد ..ئێستاش ئەو تۆپانە نمونەیان ماوە لە رواندزو لە بەغدا .
– هه لەبجە و شنگال وکۆبانێ و سنە: شارو دێی هه رچوار ئاڵی کوردستانن و هێمای شارو دێی غەدر لێکراوو وێرانکراون بەدست داگیر کەران و کارەساتی گەورە ی تێیاندا رووی داوە.
-ئەژدیها : لە ئەفسانە کوردیەکان زۆر جار ئەژدیها بەری ئاو لە شارێک دەگرێ و ئاو بەرنادات و هه ر ڕۆژەی دەبێ کچێکی جوان و ڕازاوە بە سنیەک خواردنی زۆرەوە ی بۆ بەرن ،..ئەوسا کەمێک ئاو بەردەدات ، تادواجار پاڵەوانی چێرۆکە ئەفسانەییەکە دەیکوژێ .
هه ولیر -٩/٢٠١٨
