میدیاكار و ئه‌رك … ئاری زێندینی
كاتێك رۆژنامەڤان پەردە لەسەر كەم و كورتییەكان لا دەدات، مانای ئەوە نییە وڵاتەكەی سەرەو ژێر دەكات، یان دوژمنایەتیی كەس دەكات، بەڵكوو مەبەستيەتى
ئەركی رۆژنامەڤانیی خۆی بەجێ بگەیەنێت.كاتێك رەخنەش لە سیاسەتی هەڵەی حكومەت دەگرێت، بۆ ئەوەی نییە دوژمنی بۆ پەیدا بكات، یان ئینتیمای تاك بۆ نیشتمانەكەی لاواز بكات. ئەو كاتەش كە لە سەر كاربەدەستێكی باڵای حكومەت دەنووسێت، ئەوە ناگەیەنێت رقی لێ دەبێتەوە، بەڵكوو مەبەستیەتی بە ئاگای بێنێتەوە و هەڵەكانی بخاتە بەر تیشكی سەرنجی دەوروبەر.
لەگەڵ ئەوەشدا، نابێ بیرمان بچێ، زۆر جار خودی میدیاكار حورمەتی پیشەكەی ناگرێ، لەم لاو ئەو لاوە ئاراستە دەكرێ و لە ژێر كاریگەریی مەیلی سیاسی و ئایدیۆلۆژیدا دەجووڵێتەوە، یان لە روانگەی بەرژەوەندیی كەسی سەیری شتەكان دەكات، ئەمەش رێك زیان بە ناوبانگی پیشەكەی دەگەیەنێ و رەنگە دوا جاریش متمانە بدۆڕێنێت.
میدیاكار، ئەركێكی گرنگی لە ئەستۆدایە، ئەویش پاراستنی ئەمانەتی پیشەیی و راستگۆییە. مادامەكێ ئامانجی كاری رۆژنامەڤانی پێشخستنی كۆمەڵگە و پاراستنی كەرامەتی مرۆڤە، دەبێ بە هەستیاری مامەڵە لەگەڵ رووداو و پرسەكاندا بكات، كارێك نەكات ببێتە مایەی پەشێوی و پاشاگەردانی.
جەماوەر مافی خۆیەتی راستییەكان بزانێ، لەم نێوەندەشدا ئەركی رۆژنامەڤانە بەدوای بێ دادی و بێ سیستەمی و خراپیدا بگەڕێ و بەدواداچوون بۆ دیاردەكان بكات. زانیاری لە بارەی كۆی پرسەكانی پەیوەست بە ژیانی هاونیشتمانیان بخاتە روو، بەڵام هەرگیز مافی ئەوەی نییە كار بۆ لاواز كردنی ئینتیمایی نیشتمانی هاونیشتمانیانی بكات، یان دەست بخاتە كاروباری شەخسیی خەڵكەوە.
میدیای كورد تا هەنووكە خاوەن پەیامێكی روون نییە، یان بەرگرییەكی كوێرانە لە دەسەڵات دەكات و هەموو كاری خۆی لە ستایش و پێداهەڵدان دەبینێتەوە، یان بە چاوی دوژمن لە دەسەڵات و دامەزراوەكانی وڵات دەڕوانێت و سەنگەریان لێ دەگرێت.
ئەركی رۆژنامەڤان شەڕ كردن نییە لەگەڵ حكومەت، ئەركی ئەو چاودێری كردنی كارەكانیەتی. دەكرێ میدیا هەوڵی لادانی وەزیر، یان بەڕێوەبەرێك بدات، كە دەسەڵاتەكەی بۆ خزمەتی بەرژەوەندی تایبەت قۆستبێتەوە، بەڵام ناكرێت بە هۆی هەڵە، یان مامەڵەی خراپی كاربەدەستێك، هەموو جوانییەكانی نیشتمان بسڕێتەوە و حەز بكات وڵاتەكەی سەرەو ژێر بێت.
ئەمە مانای ئەوە نییە، میدیای ئێمە بە سارد و سڕی گوزەر بكا، رۆژنامەنووسیش دەستەو ئەژنۆ دابنیشێت، لێ نابێ تەنیا لە سەر رەگەزێك بوەستێ و رەگەزەكانی دیكە فەرامۆش بكات.
بە داخەوە وەك چۆن هەندێك رۆژنامەڤانی ئێمە بوونەتە دومبكچیی دەسەڵات، ئاوهاش هەندێكیان بوونەتە دوژمنی سەرسەختی حكومەت.
میدیای كورد تا ئێستا نەیتوانیوە مامەڵەیەكی پیشەیی و بێ لایەنانە لەگەڵ رووداوەكاندا بكات.
هەرچی میدیای وابەستەیە، بە گوێرەی بەرژەوەندی ئەو لایەنەی تەمویلی دەكات، زانیاری دەگەیەنێت، میدیای ئەهلیش لە بیری دەچێت ئەركی ئەو گەیاندنی زانیارییە وەك خۆی، بۆیە لە رووماڵ كردنی هەواڵ و بەدواداچوونەكانیدا، خۆی دەكاتە لایەن و وەزیفەی پیشەییانەی خۆی پێ ناپارێزرێت.
میدیای كورد، بە هەردوو جۆرەكەیەوە، یەك دیو دەبینێ، یان تەنیا جوانی و كارە باشەكان دەبینێ، یان تەنیا خراپی و ناتەواوییەكان پیشان دەدات.
ئەركی رۆژنامەڤانە ببێتە چاودێر بە سەر حكوومەت و راستییەكان وەك خۆی بخاتە روو، وەلێ نابێ كارێك بكات لە دەرەوەی هەقیقەت بێت، نابێ متمانە لەدەست بدا و هەقیقەت ون بكات.
لەو سۆنگەیەوە، مادام لە بنەڕەتدا میدیاكار لە خەمی ئینساندایە، داكۆكی لە بەرژەوەندی هاونیشتمانی دەكات، بێگومان وەك چۆن ئەركی پیشەیی بەجێ دەگەیەنێت، ئاواش رۆڵی نیشتمانی دەبینێت، كەواتە ئەركەكەی تەنیا لە سیاقی رۆژنامەڤانی نامێنێتەوە، بەڵكوو دەچێتە خانەی وڵاتپارێزیشەوە.
مێژوو پێمان دەڵێت، كەم نین ئەو میدیاكارانەی لە پێناو راستی و ئاییندەیەكی جوانتر بۆ وڵاتەكانیان بوونەتە قوربانی، لەم رووەشەوە خاكی ئێمە بێ نموونەی زیندوو نییە. هەروەك لە خەباتی رزگاریخوازی نەتەوەییشدا، میدیاكارانی ئێمە، بێ رۆڵ و كاریگەری و قوربانی نەبوون.
ئەمڕۆش، كە ئەركی گواستنەوەی زانیاری و چاودێری كردنی كایە جیاجیاكانی دەسەڵاتی سیاسی و سیستەمی بەڕێوە بردنی وڵاتیان لە ئەستۆدایە، مانای ئەوە نییە ئینتیمایان بۆ نیشتمان لەدەست دابێ، هەروەك مانای كاڵ كردنەوەی ئینتیمای تاكی كوردیش نییە.
كاتێك تۆ بەدوای دەرخستنی هەقیقەتێكدا دەگەڕێیت، بە حكوومەتەكەت دەڵێیت ئەو هەموو بێ سەروبەری و بێ پلانییە بەسە، مانای راگەیاندنی شەڕ و هەڵگەڕانەوە نییە لە حكوومەت. خستنە رووی خەوش و ناتەواوییەكانی حكوومەت، جۆرێكە لە خۆشەویستی بۆ نیشتمان.
مادام پێمان وایە كۆمەڵگەیەكی ئازادین، دەبێ خاوەن میدیایەكی ئازادیش بین، بۆ ئەوەی بە ئاسانی بتوانین گوزارشت لە بیر و بۆچوونی خۆمان بكەین. كورد پتر لە میللەتانی دیكەی دونیا پێویستی بە میدیایەكی ئازاد هەیە.
هەموومان دەزانین، لە مێژوودا كورد زوڵمێكی زۆری لێ كراوە، بە خراپترین شێوە چەوسێندراوەتەوە، كەواتە چۆن دەبێ میللەتێك خۆی قوربانیی دەستی سیستەمێكی داپڵۆسێنەر و ستەمكار بێت، كەچی ئازادیی را و ڕای پێچەوانەی قبووڵ نەبێ؟
دیموكراسی بەرهەمی ئازادییە، بە میدیای ئازاد جوانتر و گەشاوەتر دەبێ. بە مانایەكی دیكە، دیموكراسیی راستەقینە، بەرهەمی میدیای ئازاد و سەربەخۆیە، هەروەك (ژان پۆل مارپۆز)ی رۆژنامەڤان پێی وایە: “ئەوانەی ویلەكانی ماشێنی دیموكراسی چەور دەكەن، رۆژنامەڤانانن”.
ئیتر ئەو میدیاكارەی لە ئەركی راستەقینەی میدیا تێگەیشتووە و پیشەییانە مامەڵە دەكات، نەك رێی تێناچێ بە كەسێكی بێ ئینتیما بزاندرێت، بەڵكوو ناڕاستەوخۆ رۆڵێكی زۆر گرنگی دەبێت لە تۆخ كردنەوەی ئینتیمای تاك بۆ نیشتمانەكەی.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
