ئهو ژنهی به گۆرانی به گژ بێزارییهكانیدا دهچیتهوه ن … فرمان احمد
مای نەیم ئیز لەیلا،یەکەم ڕۆمانی ( بیتا مەلەکوتی) ژنە نووسەری ئێرانییە،مەریوان هەڵەبجەیی کردوویەتی بە کوردی.
پهرهگرافیك له ڕۆمانهكهوه”
“(وەرە با لەسەر ئاو لەسەر درەخت لەسەر جەستەی باڵندە و لەسەر زەریا بنووسن خوا لە کۆتایی زەینی باخچەدایە،،ئەمە هەر ئەو دەنگە سیحرییەیە.دەنگی سیحری ئەو ژنەی کە کاتێ بۆ یەکەم جار لەگەڵی خەوتم پشتی تێ کردم و بە دەنگێکی ترسناکتر لە دەنگی ساحیرێک گۆرانی وت)”
ڕووداو:
ڕووداوەکانی نێو ڕۆمانەکە باسگەلێکی سیاسی و كۆمهڵایهتی ژیانی ئهو ئێرانیانهیه كه سهروهختی شۆڕشی ئیرانیهكان ئهو وڵاتهیان جێهێشتوه و ڕوویان كردوهته ڕۆژئاوا یاخود له چهند باسێكی بەراوردکارنەی نێوان کۆمەڵگەی ڕۆژەهەڵاتی یان وردتر بێژین کۆمەڵگەی ئێرانی و ڕۆژئاواییەیش دهدوێ.
زمان:
ڕهنگه گهشترین رووی ڕۆمانهكه خۆی له زمانه شیعریهكهیدا وهدهرخات كه دواجار شكاوهتهوه سهر بونیات و هونهری گێرانهوهكهشی .زمانی شیعری لێره به ئهندازهی ئهو پهیامه بێزاریهی كه ڕۆمانهكه ههڵیگرتووه و وهك تهم سهرتاپا ئاسمانهكهی گرتووه ،ئامادهگی ههیه.
ئهو شتهی كه نووسهر لێوهی ئهدوێ ههست ئهكهی نزیكه لهو شتهی به كات و شوێنی جودا كه سادق هیدایهت له كوندهبهبووی كوێردا پهنجهرهی لێ كردبووهوه .
(خۆزگەم بەکەسێ نیشان و ناوێکی نەبوو
لە شوێن پڕوپووچ خەیاڵی خاوێکی نەبوو
نەک وەک من و تۆ کوندەبەبوو ئاسایی
چاوی لە قەڵایەک بوو،کەلاوێکی نەبوو )خهیام -و:ههژار “ل66
پیربوون به دیار ههڵوهرینی خهونهكانهوه:
تەمی بێزاری و نائومێدی لە ئەنجامی هەڵوەرینی خەونەکان باڵی کێشاوە بەسەر سەرلەبەر ڕۆمانەکەدا ،بێزاریەک گهرم و گوڕی ڕۆژههڵاتییهكان دهكوژێ !بەگشتی ڕۆماننووس لە پەنجەرەیەکی دیکەوە لە جیهان ئەدوێ کە چۆن چۆنیە؟گوزەرانی مرۆڤەکان نیشاندەدات.
کە تاک هەست ئەکات لە گوناحدا دەژی ،بۆ هەرکوێیەک ئەچێ تەمی ئەو بێزاریەی بەدواوەیەو خۆی پێ تاوانبارە، له نێو ڕۆمانهكهدا كهسێتیهكی نووسەر ئەو بێزاریەی بە نووسین ،ژنێ بە گۆرانی ،فوادی کارەکتەری لاوەکی بەنەفرەت لە (جەنجاڵی و هاژووهوژی شار و لەخۆنامۆبوون و ئەو گوشارە بەردەوامانەی کە لەسەریەتی) دواجار به خۆ کوشتن دهردهبڕێ.
له رۆمانهكهوه (کەس دەستی بە قەدی ئەم درەختانەدا نەهێناوە،ئەمەش بەجوانی ئەم هەموو درەختەوە خەمێکی دوو بەرانبەرە.ئەم درەختانە چەند جوان و ماندووکەرن.لەم ڕووەوە هیچ هاوشێوەیەکیان لەگەڵ لەیلا نییە.))
له پهرهگرافێكی تردا هاتووه
(من لە ژووری خوشکەکەی دەنووستم ،قەیرەیەکی ستەملێکراو بوو،،جوانبوو بەڵام نازانم بۆ هێشتا هاوسەرگیری نەکردبوو،واتە تا چلووپێنج ساڵی ئەو کەسەی دەتەوێ دەستت ناکەوێ،،یان ڕەنگە ئەو پیاوەی ئەو دەیوویست ،ئەوی نەویستبێ).
تهكنیك:
سەروەختی خوێندنەوەی ڕۆمانهكه ،ڕەنگە خوێنەر ئەزموونی تەکنیکێکی جیاواز بکات لە گێڕانەوە ،ڕۆمانهكه له حهڤده بهش پێك دێت له شێوهی كورته چیرۆكی جودا و ههر بهشێكی پاش و پێش بخهین سهروهختی خویندنهوه ڕهنگه گرفتمان بۆ دروست نهبێت ،گیڕهرهوه زیاتر لە دووکەسه ئەگەرچی ئەمە ڕەنگە بۆ خوێنەری سادە تەمومژاوی زیاتری پێوەدیاربێ و گیر بخوات بە دەست جوداکردنەوە و ناسینەوەی کارەکتەرەکانی ،لێ بۆ خوێنەری وردبین جۆرێکە لە تام و چێژ .
ڕهخنهی كۆمهڵایهتی :
نووسهر لە بەشێکی ڕۆمانەکە ئەیەوێ لە قۆناغی هەرزەکاری ئافرەت بدوێ بە بیرهێنانەوەی ژیانی (لەیلا)ی کارەکتەری سهرهكی كه له ئیران ژیاوه و بەراورد کردنی بە قۆناغی هەرزەکاری کچەکەی لەیلا (تانیا) كه لە کۆمەڵگەیەکی ئەوروپایی ئهژی،کە دواجار چۆن لە کۆمەڵگەیەکی ئێرانی قۆناغی هەرزەکاری و گەشە فیسیۆلۆژیەکان ئابڕوهێنەرە و سەركۆنه دەکرێ ،لەهەمان کاتدا لە کۆمەڵگایەکی ئەوروپایی تاک کەیفی بهخۆی دێ و بگره شانازیشی پێوه دهكات.
پهرهگرافیك له نێو ڕۆمانهكهوه :((ئەو هەر لەسەرەتای سەردەمی منداڵیەوە زانیبووی چ ئەو ستیانە ئیسفەندارانە ببەستێ چ نەیبەستێ ،هەمووان سەیری دەکەن،ئەمە جگە لەوەی پێشی خۆش بوو سەیریان دەکرد.ڕەنگە هەر لەبەر ئەوەش بوو کاتێ مەمکەکانی سەریان دەرهێنا،نەک تەنیا خۆی کوڕ نەدەکردەوە،بەڵکو زۆر ڕێک و ڕاست دەڕۆیشت.کەمێک بەرەودوا وەک نمایشکارانی جلوبەرگ کاتێک لە تەلەفززیۆندا نیشانی دەدا دێن و دەڕۆن . دایکی سەری سوڕ دەما چۆن کچ گۆی مەمکی قوت بێت کاتی ڕێکردن خۆی کووڕ نەکاتەوە و شەرم نەکات))
هەر لە تەوەری ئەم باسە دوورناکەوینەوە حەمەسەعید حەسەنی نووسەر لە کتێبی (لە هەیڤدا بۆ ڕووی تۆ و لە پەیڤدا بۆ خۆم دەگەڕێم )دەنووسێ :(سەروەختی نووسینی ڕۆمان،ژیاننامەی نووسەر بایەخێکی زۆری هەیە.نزیکەی هەمیشە ڕۆمان شتێکی زۆر یا کەم لە ژیانی نووسەرەکەی تێدایە ).ئەمانەوێ لەیەکێکی دی لە پەرەگرافەکان بدوێنین بۆ ئەوەی ڕوونتر گوزارش بكهین مەبەستمان لە چییە، ئەم دێڕەی پامووک دەهێنینەوە لە كتێبی (ڕۆماننووسی سادە و بیرکەرەوە
)دا ل(159)دهنووسێ (ڕۆماننووس لە کاتێکدا دنیا لە چاوی ئەوانی ترەوە دەبینێت،تێدەگۆشێت گوزارە لە جیهانی تایبەتی خۆی بکات).
هەر ههمان نووسهرکە پەی بەناخی خوێنەر بردووە دهنووسێ( خوێنەر حەزەکا و بەدوای ئەوەوەیە بزانێ کامە بەشەحەقیقیەکەی ژیانی نووسەرە)
ڕەنگە خوێنەر دەست بەجێ ئەم پەرەگرافە وەک ژیانی تایبەتی نووسەر هەڵبژێرێ،ئهگهرچی تۆزێک فویتێکرابێ ئەخیرەن هەویرێکی ڕاستیە و بە ئاوی خیاڵ شێلاویەتی
لهڕۆمانهكهوه(لەیلا کەوتبووە بیری ئەو کاتانەی کە مەمکەکانی هەڵتۆقیبوون،لە هەژمەت شەرمی زۆر ،دوومانگ لەماڵ نەهاتبووە دەر) ئهگهر چی ئهمانه شتگهلی بچووك بن له ژیانی نووسهر لێ سهرهدوای باشه بۆ دهرخستنی ئهو ترسنۆكیهی نووسهر كه ههموو ڕووداوهكانی داوهته پاڵ خهیال و دهڵێ (كهسێتی لهیلا دورترین كهسێتییه له خۆمهوه).
ئیرۆتیك:
ڕۆمانەکە لە باسە ئیرۆتیکیەکانی دا ئەگەرچی بوێرانە دواوە ،لێ زۆر بەخێرای بەسەری کردوونەتەوە لە کاتێکدا لە گهیاندنی وێنە ئیرۆتیکەکاندا ڕەنگە واپێوویست بکا ڕۆمانەکە کیسەڵ ئاسا بڕوا و بایەخ بە وردەکاری زێدەتر بدات و لەشت گەلێک بدوێ لەو ڕووەوە کە پێشتر کەس بەسەری نەکردبێتەوە ،لێ ئەو بەسەرکردنەوە خێرایەی نووسهر لهم ڕووهوه بێزاری لای خوێنەر دروست ئەکات ئهگهر چی له وردهكاری وهسفی ڕووخسار و جل و بهرگی كارهكتهرهكانیدا لێهاتووانه مامهڵهی كردووه و باشیان ئهناسێنیت .
وهرگێڕ:
پێشتر ڕۆمانی زیكزیكهی ئهحمهدی خوڵامیم خویندۆتهوه كه ههمان وهرگێڕ(مهریوان ههڵهبجهی)وهریگێرابوو ههر ئهوكات دركم به توانایی و لێهاتووی وهرگێڕ كرد ،ئهوهش وای كرد كه ئهم بهرههمه و ئهو بهرههمانهی دیكهش كه مهریوان ههڵهبجهیی وهریگێراوه بخوینمهوه ،ئهتوانم بڵێم حهقی تهواوی به وهرگێرانهكهی داوه و ڕهنگه ڕۆمانهكه به كوردیش بنووسرابایه ههر ئهوهنده پهیامهكهی ڕوون بووایه و ههر ههمان تاموچێژی ههڵگرتبا.
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
