چەرخ و فەلەك لەنێوان هەڵكشان و داكشاندا.. حه يده‌ر عه‌بدولرِه‌حمان
دەكرێ بڵێین زنجیرە درامای (چەرخ و فەلەك) ی دەرهێنەر بیلال عومەر بەو ئامانجە نەخشەی بۆ كێشراوە، كە ببێتە زنجیرەیەكی فەلسەفی، سایكۆلۆژی، پەروەردەیی ، كۆمەڵایە تی، لەچوارچیوەی فۆرمی كۆمێدیایەكی سووك و خێزانداری،
ئەم هەوڵەی دەرهێنەر بۆ دروست كردنی دەستپێكێكی تازە بۆ كۆمیدیایەكی سووكی كۆمەڵایەتی، هەوڵێكی ئەرێنیە بۆ هێنانە پێشەوەی ئەو فۆرمەو بایەخ پێدانی، كە من پێم وایە بۆ كۆمەڵگای كورد فۆرمێكی گونجاوە و جیگەی خۆی دەكاتەوە ، زیاتر لە فۆرمە تەقلیدیەكانی تری درامای كوردی.
وەك لەناونیشانی زنجیرەكەش دەردەكەوێت، سیناریۆی دراماكە (چەرخ و فەلەك ) لەزەمەنێك دەدوێت وەك سوڕانەوەی زەوی بەدەوری خۆردا، بەردەوام لەسوڕانەوەو و بەرەو پێشەوە چوون و هەڵبەزین و دابەزین دایە، ئەوانەش كە سواری چەرخ و فەلەكەكە دەبن كۆمەڵگا مرۆڤایەتیەكانن.
كۆمەڵگایێكی وەك كۆمەڵگای ئێمە گەنجێكی وەك (ئاسۆ) هێمایەتی و لەژینگەو كۆمەڵگایێكی دوا كەوتووی كۆمەڵایەتی چاو هەڵدێنێ، گیرودەی كۆمەڵێ كولتوورو نەریتی دوا كەوتووی وەك دوژمنكاری، چەك هەڵگرتن، تۆڵە سەندنەوە، توندو تیژی بۆتەوە، لەبری زانست و مەعریفەو پەروەردەو تەكنەلۆژیا .
ئەم عەقلیەتە میتافیزیكیە كلاسیكیە فاكتەر بووە، بۆ ئەوەی ئەو كۆمەڵگایە ماوەی بیست ساڵان لەرەوتی پێشكەوتنی زانستی و تەكنەلۆژی و مەعریفی دابڕێ، بەبەراورد لەگەڵ كۆمەڵگاكانی تردا هێشتا لەئەلف و بێ ی ژیان شتێ فێر نەبووبێ، بەو مێژووە دوورو درێژەی خۆیەوە، هێشتا وەك مناڵێك دەردەكەوێت، نەتوانێت بەهەمان هەنگاوو بەهەمان تێگەیشتن لەگەڵ ئەوانی تردا خۆی بگونجێنێ.
ئەوەتا ببینە (ئاسۆ) چۆن لەگەڵ مناڵەكانی دیكەی پۆلەكەی، چەند جەستەیەكی نامۆیە و چۆن دەبێتە مایەی گاڵتەجاڕی و پێكەنین .
فەلسەفەی نمایشەكە لەرووی سیناریۆوە دەیەوێ بەفۆرمێكی هێمادار، عەقلی ئەو كۆمەڵگایە بوروژێنێ بۆ كۆمەڵێ پرسیار:
ئایا قەت بیرتان لەوە كردۆتەوە ئێوە لەكوێ ی مرۆڤایەتین ؟
جیاوازیتان لەرووی هوشیارییەوە لەگەڵ ئەوانی تر چەندە؟
ئایا تا ئێستاش خۆتان لەو نەریت و كولتوورە دوا كەوتووانەتان داتەكاندووە ؟
یا ئێستاش ئەو پەتا كۆمەڵایەتیانە بەدوا تانەوەیەو ژیانی پەك خستوون ؟
ئەوانە پرسیارە فەلسەفیەكانی زنجیرەكەن، بەڵام بینەریش كە ئەو هەموو پرسیارانەی ئاراستە دەكرێت وەڵامی چیە؟
ئەویش مافی خۆیەتی بڵێت : ئایا ئێوە وەك دەرهێنەرو هونەركاران تا چەند توانییوتانە ئەو چمكە فەلسەفیانە لەسەر رووی شاشە تەرجەمە بكەن بۆ زمانی دراما ؟
دراما بەتەكنیك و وێنەو نواندن و رووناكی و موزیك و دیالۆگ و هەموو ئامرازەكانی تری ؟
ئەوان دەڵێن، ئێمە بۆ ئەوە تەماشای دراما ناكەین تەنیا چمكێكی فەلسەفی بەسادەیی بخوێنینەوە، بەڵكو لەپاڵ ئەمەدا لە درامادا چاوەڕێ ی چێژ دەكەین بمان وروژێنێ،
لەدروست كردنی گرێ ی درامیدا، ناچارمان بكات بزانین دەرهێنەر تا چەند چارەسەركردنی گونجاو بۆ گرێكان دادەنێ.
ئەكتەرەكان چ پێرفۆرمانسێكیان هەیە بۆ بەرجەستە كردنی كاراكتەرەكانی خۆیان؟
دەرهێنەر بەرامبەر هەموو ئەو خواستانەی بینەر، بەرپرسیاری یەكەمە، ئینجا ئەوانی دیكە هەریەكەو بە پێی پسپۆری خۆی.
كێشەی سەرەكی دەرهێنەر لەوە دایە نەیتوانیووە وەك پێویست ئەو فەلسەفەیە لەسەر شاشە بەفۆرمێكی لۆژیكی و هونەریی ئەوتۆ بەرجەستە بكات، كە بینەر وا نەزانێ بەدیار فیلمێكی كارتۆن دانیشتووە، بەڵكو دووچاری كۆمەڵێ پرسیاری ئاڵۆز بووە كە لەرووی پراكتیكەوە ئەنجامێكی نا مەعقول و نالۆژیكی بداتە دەست وەك ئەوەی :
ئایا عەقلی كۆمەڵگای ئێمە بەگشتی تا چەند هەزمی ئەوە دەكات، كەسێك ماوەی بیست ساڵ بێ هۆش بێ لەنەخۆشخانەیەكی ئەهلی چاو بكاتەوە؟
چۆن كەسێك بیست ساڵ لەهۆش خۆی چوو بێت، ناوی خۆی و دایك و باوكی لەبیرچووبێتەوە، موحازەراتی فەلسەفی لەهاوڕییەكی خۆی وەردەگرێت و گوێ لەخوێندنەوەی چیرۆك دەگرێت ؟
ئەم دیمەنە ئەفسانەییانە لەچ فەرهەنگێكی زانستی دا هەیە؟
دەرهێنەر بۆ تەرجەمە كردن و بەپراكتیك كردنی ئەم تیۆرانە، دراماكەی دابەشی چوار تەوەری سەرەكی كردووە:
1.بێ هۆشی (ئاسۆ) لەئەنجامی شەڕی دوژمنكاری و بەركەوتنی بەئۆتۆمبیل لەكاتی راكردن لەتەمەنی دە ساڵیداو مانەوەی لەنەخۆشخانە بەبێ هۆشی بۆ ماوەی بیست ساڵ، لەوێوە دەرهێنەر پەنجە بۆ واقعێكی تاڵی رابووردوو دەبات، بەتایبەت لەرووی پەروەردەو راهێنانی لاوەكان لەچەك و كوشتارو شەڕی خێڵەكی و دوژمنداری و بیری تۆڵە سەندنەوە، لەوێوە نەوەكان فێری رق و توندو تیژی دەكرێن ، بۆیە باوكی ئاسۆ هەر لەمناڵییەوە ئاسۆ لەئەشق بوونی چەك رادێنێ و پێی دەڵێ: ئەگەر گەورە بووی چەكێكی جوانت بۆ دەكڕم، ئەم بیرە ژەنگاویەی ئەو باوكەیە وا لەئاسۆ دەكات، بەڵێنەكەی باوكی لەبیر نەچێتەوە، ئەو بیرە ژەهراویەی لەكاتی گەورە بوونیشدا لەمێشك دەرنەچێ و بەردەوام داوای چەك بكا،
دەرهێنەر دەیەوێ بڵێ، ئەوە باوكەكانن لە نەوە دوا كەوتووەكاندا كۆمەڵگا گوناە لەگەڵ مناڵەكانیان دەكەن و ئەو بیرە ژەهراویانەیان دەخەنە مێشك، كەواتە نەوەی كۆن رۆڵێكی نەرێنیان بینییووە بۆ دروست كردنی ئەو پەروەردە سەقەتە كۆمەڵایەتیە.
2.تووشبوونی باپیری ئاسۆ بەنەخۆشی شیزۆفرینیا و واهیمەی نەخشینی خێزانی، كە من پێم وایە،تەوەرێكی سایكۆلۆژی كاریگەرە بۆ هەندێ نەریتی كۆن بەنشاندانی وەفاو خۆشەویستیەكی راستەقینە لەرێگەی باپیری ئاسۆو نەخشینی خێزانی، كە دوای تێپەڕینی ئەو هەموو ساڵە لەماڵئاوایی كردنی، نەخشین هەمیشە وەك سێبەر وایە لە گەڵی و هەرگیز لێی جودا نابێتەوە.
دواتر دەرهێنەر چارەسەرێكی شییاوو گونجاو بۆ ئەو تەوەرە دادەنێ، كاتێ كاراكتەری باپیرە نەخشینێك دەدۆزێتەوە و دەگاتەوە بەهیوای خۆی و لەگرێ دەرونیەكە رزگاری دەبێت.
3.تەوەری (شەماڵ) رەبەن مامی ئاسۆ و ئاشق بوونی بە (خاتوون ) ی کارمەندی نەخۆشخانەو هەوڵەكانی بۆ پرۆسەی هاوسەرگیری و خۆ رزگار كردنی لەو تەنیاییە بەردوامەی، بۆتە گرێیەكی دەروونی ئەوتۆ، هەوڵی ئەوە بدات، لە بری هاوسەرێك بۆ ئاوەدانی ماڵەكەی مەیموونێكی بیَِ رۆح لەتەك سەرینەکەی، بەرامبەر بەخۆی دابنێ و ناوە ناوە دەردە دڵی خۆی بۆ بكات.
هەر لەو تەوەرەدا دەرهێنەر كێشەو ئاریشاكانی پیاوی رەبەن و ئافرەتی بێوەژن بەرجەستە دەكات لە كۆمەڵگایەكدا كە پێی وایە بێوەژن بۆی نیە دوای مردنی مێردەكەی، یان لێك جیا بوونەوەی، جارێكی دیكە ژیان دەست پێ بكاتەوە.
دەرهێنەر پێی وایە ئەم كێشەیە بەردەوامی هەیە هەتا ئەگەر خاتوون و شەماڵیش بە یەك بگەن
4 .رەنجەــ ئەوكوڕە گەنجەی لەلایەن بنەماڵەی ئاسۆوە باوكی كوژراوە، بە بەردەوامی بیر لەتۆڵە سەندنەوە دەكاتەوە، خوشكەكەشی هاوڕێ ی مناڵی ئاسۆ بووە، لە یەك گەڕەكدا،
ئەم رووداوە بۆتە هۆی ئەوەی رەنجە ژیانی لێ تێك بچێ و لە مەكتەبیش دابڕێ و نەبێتە خاوەنی هیچ كارو كاسبیەك کە بتوانێ ژن و منداڵەكەی بەخێو بكات و لە ئەنجامیشدا ژنەكەی بەجێی بیڵێ .
دواتریش لەسەر بنەمای عەقلیەتێكی كۆنی سەقەت خۆی و برادەرەكەی تووشی تاوانی گەورە بكات، بەڵام دەرهێنەر وەك تەوەرەكەی تری نەخشین ، چارەسەرێكی لۆژیكی گونجاو بۆ ئەم کیشەیە دادەنێ و بەخۆشەویستی و دیالۆگ چارەی كێشەکە دەكات .
دەرهێنەر ستایلیًكی كۆمێدی سووكی بژاردووە بۆ ئەوەی بینەر بە ئازارەكانی خۆی پێبكەنێ، لەهەموو ئەوانەشدا بەگشتی پشتی بەئەكتەر بەستووە بۆ گەیاندنی بیرۆكەكەی، كەمتریش بایەخی بەلایەنی تەكنیكی داوە، بۆ بەستاتیكا كردنی دیمەنەكان، بۆیە هەست بە كۆمەڵێ بۆشایی هونەریی دەكەیت لەرووی دەرهێنان، سیناریۆ، موزیك، لوكێشن، مۆنتاژ، رووناكی.
لەو تەوەرانەی باسم كردن چەندین بۆشایی زەق هەن وەك :
1.تەوەرەكان بەرووكەشی تێپەڕیوون و كاراكتەرەكانیش تێر نەكراون، دەبوا دەرهێنەر لق و پۆپی زێتری لە ناوەرۆكی ژیانیان و كێشەكانیان خستبایە روو، بۆ ئەوەی بینەر زێتر لەوەندە هۆگریان بێت ، چونكە تێكڕای تەوەرەكان مەودای زێتریان تێدا بوو بۆ تێر كردن .
رووداوەكان ساردن و كاراكتەرەكان نەفەسیان كورتە، شوناس و ڕابووردوویان ڕوون نیە، بۆیە مۆنتاژ کەرەستەیەکی ئەوتۆی لەوێنە لەدەست نەبووە بۆ تێرکردنی دیمەنەکان و بەهاوسەنگ ڕاگرتنی ریتمی رووداوەكان .
2.لوكێشنەكان دووبارەن و گۆڕانكارییەكی ئەوتۆیان تێدا نیە، تەنیا لەچوارچیوەی بازنەیەكی داخراودا دەسوڕێنەوە، لەنەخۆشخانە، پرسگە، ماڵی هاوار، پارك…ئەو دووبارە بوونەوەی لوکێشنەکان بینەر دووچاری بێزاری دەکەن و دەبنە ڕێگر لە بەردەم نوێ بوونەوەی بەردەوامی دراماکە.
3.شتێكی ئاساییە رێكلام بۆ سپۆنسەرەكانی بەرهەم هەبێت، بەڵام ناكرێت لەناو دیمەنەكاندا دیالۆگ و سیناریۆی تایبەت بەرێكلامی بازرگانی بكرێت و رووی دراماكە بشێوێنێ، بەتایبەت بۆ برنجی مەحموود و سوپەرماركێت و نەخۆشخانەو شتی تر، تیَِ ئاخنیكی رێكلام بەو فۆرمە بەربادە فۆرمی دراماكەی ناشیرین كردووە، چونكە ناكرێت لەكارێكی درامی دا هەموو ئامانجێك هەر تەنها پارە بێت .
4.لەستایلی كۆمێدی و رووداوی سایكۆلۆژی، دەبێت گرنگیەكی زۆر بەموزیك بدرێت، بۆ دەرخستنی دیوی ناوەوەی ناخی ئەكتەرو بەرجەستە كردنی ئاماژەكانی جەستە، لەزۆر حاڵەتی دەروونی دا، بەڵام بە پێچەوانەی ئەو زەرورەتە، موزیك هیچ حزورێكی نەبوو، لەهەموو ئەو دیمەنانەی پێویستیان بەموزیك هەبوو، بەڵكو وەك جەستەیەكی بێ گیان مانەوە و دیمەنەكان و ئەكشنەكان بە ساردو سڕی تێدەپەڕین بێ ئەوەی كاریگەریەكی دەروونی لای بینەر دروست بكەن .
5.رووناكی و سینۆگرافیاو تەكنیك لەکاری درامیدا وەك موزیك رەگەزی بەئەكتیف بوونی دیمەنە، بۆ بە خشینی ستاتیكا ، تێر كردنی چاوو، وروژاندنی دەروونی و راچڵەكاندنی بینەر، بەكورتی دەڵێم من بە درێژایی زنجیرەكە تەنیا یەك دیمەنم نەبینی تێرم بكات لەو ستاتیكاو جوانكارییەی لەوێنەدا چاوەڕوانیمان دەكرد، بەڵكو هەمیشە رووناكی كراوە بوو، كەمتر دیمەنمان لەتاریكی دا بینی، بەهۆی ئەو پەلە پروزێیەی لە وینەگرتندا كرابوو، هەستم كرد، دەرهێنەر ئەوەندە بەپەرۆشی دروست كردنی دیمەنی تێر لەستاتیكاو وێنەی درامی نیە.
5.كاراكتەرەكان لەهەموو دیمەنەكاندا بەیەك ستایل و یەك فۆرم كاریان دەكرد، دیمەنەكان و رووداوەكان نایانگۆڕی.
6.هیچ هونەركارییەكی ستاتیكی لەمۆنتاژدا نابینم، بینەر بەئاسانی ئەو لاوازیەی مۆنتاژ لە گەڕانەوە بۆ باگ راوندەكاندا دەبینێ .
7.كێشەی هەرە گەورەی زنجیرە دراماكە لەكاراكتەری (پاشا) و مناڵەكان و گەمارۆدانی مناڵەكان بوو لەشوێنی بەند كردنی ئاسۆ ، كە لەفیلمێكی مناڵان دەچوو،
دەرهێنەر نەك هەر بەو ئەكشنە لاوازانە نەیتوانییوە ئەو ئامانجە بپێكێنێ كە كلیلی دەرگاكانی ئازادی لای نەوەی نوێیە، بەڵكو سەراپای دراماكەی دووچاری جۆرێك لەلاوازی بكات.
8.وەك دەرهێنەر ویستبێتی سوكایەتی بەرۆڵی پۆلیس بكات، پۆلیسی زۆر بەلاوازی نیشان داوە و هەندێ جاریش دیمەنەكانی پۆلیس خانەی وا لێکردووە ببێتە مایەی گاڵتە جاڕی و پێكەنین
9.ریتمی دراماكە ریتمێكی خاو بوو، ئەگەرچی كۆمێدیا زێتر پێویستی بەریتمی خێرا هەیە.
10.كۆمەڵێ ئەكتەری بەتوانا و خاوەن ئەزموون لەبەرهەمەكەدا بەشدار بوون، دەبوا دراماكە جوانتر و بە چێژ تر بكەن لەوەی بینیمان ، بەڵام ئەگەر ئەوانیش نەبان بەرهەمەكە نەدەگەیشتە كەنارەكانی دڵنیایی.
رەگەزێكی گرنگی سیناریۆ دیالۆگە، بەڵام لەرووی پیشەییەوە جیاوازییان لەوە دایە كە سیناریۆ بەگشتی پێویستی بەئەزموون و شارەزاییەكی سینەمایی هەیە، بەڵام دیالۆگ پێویستی بەهەردوو رەگەزی سینەمایی و ئەدەبی هەیە، بەڵام مەرج نیە سیناریستێك ئەدیبێكی باش بێت، بۆیە زۆر لەو بەرهەمە درامیانەی سیناریۆ یان دیالۆگەكانیان لەلایەن دەرهێنەرەوە دەنووسرێن لاوازییان لەلایەنە ئەدەبیەکەوە پێوە دیارە .
بۆیە وا پەسەند ترە دەرهێنەر هەموو شتێ نەبێ لەكاری درامادا، بەڵكو ئەركەكان بەپێی پسپۆری و ئەزموون دابەشی سەر ستافە هونەرییەكەدا بكا.
لەچەرخ و فەلەكدا دەرهێنەر تووشی ئەو گرفتە بووە، تەوەری باشی بۆ ناوەرۆكی دراماكەی هەلبژاردووە، بەڵام بۆ داڕشتنەوەی ئەو بیرۆكانەی هەیبووە، ئەركی سیناریۆو دیالۆگی خستۆتە سەر ئەستۆی خۆی، كە رەنگە ئەگەر پسپۆرو زمان زانێك دیالۆگەكانی بنووسیبوایە، دیالۆگی بەتام و چێژو سەرنج راكێشی ئەوتۆی دەنووسی ، كە بینەر چەند ئەوەندەی وێنە دەیوروژێنێ ، ئەوەندەش وشە..
زۆر جاران وشە بەسەر وێنەشدا زاڵە، بۆیە سینەماکارانی جیهانیی ئەوەندە پەنا دەبەنە بەر رۆمانەكانی ماركیس و شكسپیر بۆ سیناریۆو دیالۆگ .
كاركردن لەدرامادا دروست كردنی هاوسەنگیە لەنێو پێكهاتەكانی درامادا، هەر پێكهاتەیەك بۆشایی دروست كات، وەك مردنی ئەندامێكە لەجەستەی مرۆڤدا و دەچێتە خانەی كەم ئەندامی و سەقەتی.
لەو درامایەدا لاوازی دیالۆگ كاراكتەرەكانیشی لاواز كردووە، زۆر لەوان كە كێشەی دەروونی و كۆمەڵایەتی گەورەیان هەیە، نەیانتوانیووە گوزارشت لەئازارەكانی خۆیان بكەن، وەك ئەوەی كەسانی كەڕولاڵ و بێ زمان بن لەئاست دەربڕینی ئەو ئازارانە.
راستە كامیرا لەهەندێ دیمەندا دەتوانێ شوێنی هەندێ دیالۆگ بگرێتەوە، بەڵام بینەر چەند ئەوەندەی ئارەزووی وێنە دەكات، ئەوەندەش وشە، بەتایبەت لەپرسە كۆمەڵایەتی و سایكۆلۆژیەكاندا.
پێویستی دراما بۆ وێنە یا وشە بەپێی فۆرمی دراماكە دەگۆڕێ، لەهەندێ فۆرمدا دەرهێنەر پێویستی بەكامێراو بژاردەی گرتەكان و زمانی كامێرا هەیە، لەهەندێ فۆرمی تردا بەوشەی ئەدەبی كاریگەر، بەڵام چونكە چەرخ و فەلەك كارێكی كۆمێدی و كۆمەڵایەتی و پەروەردەیی هاوبەشە، پێویستی بەهەردوكیان هەیە.
رەگەزێكی دیكەی دراما هونەری دروست كردنی گرێ ی درامیە، كە سەرچاوەی وروژاندنی بینەرە، هەر كات هەستت كرد درامایەك ناتوروژێنێ، ئەوە بزانە توخمی دروست كردنی گرێ لەو بەرهەمەدا لاوازە، خۆ ئەگەر ئەو گرێیانە نەبن ، زنجیرەیەكی درامی ناگاتە هەشت سەد و نۆ سەد ئەلقە ، بێ ئەوەی دووچاری سارد بوونەوەت بكات .
بەڵام سەرچاوەكانی وروژاندن هەر تەنها گرێ نیە ، رەنگە هەندێ جار ئەكتەریش رۆڵی كاریگەری هەیە لەوروژاندنی بینەر و بەدوادا چوونی بۆ دراما، بۆ نموونەش لە چەرخ و فەلەك گرێ زۆر لاوازە ، تەنیا گرێ ی نەخشین نەبێت كە بینەر چاوەڕوانی ئەوەی دەكرد بزانێت دەرهێنەر چ چارەسەرێك بۆ دۆزینەوەی نەخشین دادەنێ ، یان گرێ ی بەیەك گەیشتن یا نەگەیشتنی شەماڵ و خاتوون و رازی بوون یان رازی نەبوونی فریاد، بەڵام سەرچاوەی كۆ كردنەوەی ئەو بینەرە زۆرە بەدەوری دراماكە گرێ نەبوو ، بەڵكو تەنیا ئەكتەر بوو، بەتایبەت ئەكتەرێكی كۆمێدی وەك (رێشان حەمۆ)
ئەكتەر
وەك ئاماژەم پێدا كۆمەڵە ئەكتەرێكی خاوەن ئەزموون لە چەرخ و فەلەك دەردەكەون، هەر یەك لەوان قورسایی تایبەتی خۆیان و شوێنی تایبەتی خۆیان هەیە لەدراماكەدا.
بەڵام رۆڵی گرنگی ( رێشان حەمۆ ) وەك ئەكتەرێكی كۆمێدی لەزنجیرەكەدا دیارە ، نواندنێكی سروشتی، دوور لە تەسەنوع و گرژی، دوور لە زێدە رۆیی و هەڵچوون، ، دەم و چاوێكی گوزارشت بەخش، بەژنو باڵاو لەشو لارێكی نەرم ، شارەزا لەهەڵسوكەوت كردن و ناسینی كاراكتەر، بوێر بەرامبەر بەکامێرا.
ئەگەرچی ئەو لەرەسەندا زۆرینەی نواندن و ناسینی بۆ بینەر لەرێگەی رێكلامی بازرگانی بووە، بەڵام لەنواندنی دراماشدا هەمان تواناو دەسەڵاتی هونەریی هەیە.
بۆیە دەرهێنەر كە بەشێكی زۆری بەرهەمەكەی بۆ رێكلام و بازرگانی تەرخان كردووە، سەركەوتوو بووە بۆ هەڵبژاردنی ئەكتەرێكی رێكلامی بۆ كارێَكی درامایی .
زۆر لەو دیمەنانەی لەدراماكە هەبوون شایەستەی ئەو ئەكتەرە نەبوون، چونكە دەكرا دەسەڵات و توانای رێشان وەك پێویست بۆ بەرهەمەكە بەرجەستە بكرێت نەك بكرێت بە ئەكتەرێكی بازاڕی، هەویر بێت بۆ هەموو شتێ .
بۆیە لەزۆر دیمەندا ناهەقیم بەدەرهێنەر دەدا كە لەزۆر دیمەندا غەدری لە رێشان كردووە، بە تایبەت لەو دیمەنە لاوازانەی ناوی چاکسازی لێنابوون.
زاهیر عەلی _ ئەكتەرێكی دێرینو خاوەن ئەزموونە ، بەو تەمەنەی ئێستای مێژووی جوانی خۆی وەبیر هەوادارانی هێنایەوە، نواندنێكی سووك و بێ گرێ ی دەكردو سەركەوتنێكی باشی بەدەست هێنا، كاراكتەرەكەی خۆی وەك پێویست بەرجەستە كرد، بۆیە شوێنی زاهیر عەلی شوێنێكی دیارو بەرچاو بوو لەدراماكەدا.
جەبار مەعروف ـ راستە كە لەگەڵ كاراكتەرەكەی خۆی نزیك بوو، دوو دیاردەی زەقی پێوە دیار بوو، یەكێیان ئەوەبوو كە وەك كۆیلەیەكی دەستی خونچەی ژنی بوو، جێ بەجێ كردنی هەموو كارەكانی بە فرمانی ژنەكەی بوو، خۆی خاوەنی هیچ بڕیارێك نەبوو، وەك نموونەیەكی پیاوانی ئەو سەردەمە، دووهەمیان : وەك لایەنێكی پەروەردیی رێزێكی زۆری دەنواند بەرامبەر بەباوكی، ئەگەرچی ئەو باوكە ببووە بارگرانیەك لە ماڵەكەدا .
لەرووی نواندنەوە یەك فۆرمی نواندنی هەبوو لەهەموو حاڵەتەكاندا، بێ ئەوەی لە هیچ دیمەنێكدا و لەگەڵ گۆڕینی هەر ریتمێكا هەست بە گۆڕان لە نواندنی دا بكەم ، بەڵام هەستم بەبێزار بوون نەكرد لەگەڵیدا.
رزگار زاهیر ـ ئەكتەرێكی ئەكادیمی بەتوانایە، ئەگەر ئەو رۆڵەی پێی دەبەخشرێت لەئاست ئەو توانایە بێت و دەرفەتی پێ ببەخشرێت وەك پێویست،.
ئەو لەو درامایەدا لایەنێكی سەرەكی ململانێی نێو درامایەكە بوو، نوێنەری دوژمنكارە كۆنەكان بوو، لەهەمان كاتیشدا باوكێكی كەمتەرخەم بوو لە ئاست هاوسەرو منداڵەكەی.
ئەوەی لە نواندنی رزگاردا بێزارم دەكات، لەهەموو دیمە نەكاندا بەیەك شێوە، بەخۆی و هەڵمژینی جگەرەكەی دەستی دەیبینم ، لەم در امایەو درامای دوا شەو یشدا بە هەمان شێوە بەو دیمەنە خۆی نیشان دەدا.
تەلار هیرانی ـ دایكی ئاسۆ ، ئەكتەرێكە هەم بۆ شانۆ هەم بۆ تەلەفزیۆن دەشێت، بەپێی پێویستی كاراكتەر رەفتار لە گەڵ نواندندا دەكات، ئەو لە چەرخ و فەلەك وێنەیەكی جوانی دراماكە بوو، توانی وەك پێویست گوزارشت لەو خۆشەویستیە بكات كە وەك دایك بۆ ئاسۆ هەیبوو، بەتایبەت لەدیمەنەكانی بەهۆش هاتنەوەی ئاسۆ و ئازاد كردنی ئاسۆ، بەڵام دەرهێنەر لەپەلو پۆی خستبوو، لوكێشنەكانی دووبارە بوون، زۆربەی دیمەنەكان لەیەك شوێنی دانیشتن بوو، بێ ئەوەی فۆرمی دەركەوتنی بگۆڕێ .
كوێستان خوسرەوی ـ مامۆستاو هاوڕئ ی مناڵی ئاسۆ ، خاوەنی روخسارێكی درامی و نواندنێكی بەپێز بوو، بەڵام لەدراماكەدا بەئاسانی لەدەست چوو، بێ ئەوەی دەرهێنەر بەو رووكەشیە هەڵسوكەوت لەگەڵ ئەو روخسارو توانایە بكات و سوودێكی ئەوتۆی لێ ببینێ .
بۆیە دەرهێنەر كە رووكەشانە كاراكتەرەكانی خۆی بەرێ دەكرد بێ ئەوەی لێیان قوڵ بێتەوە، غەدرێكی گەورەی لەخۆی و لەكوێستانیش كرد.
سەربەست ئەحمەد ـ كاراكتەرەكەی وەك نەخۆشێك لەنەخۆشخانەیەكی دەروونی، هیچ ئاسەوارێكی نەخۆشی پێوە دیار نیە، بیست ساڵیشە لەنەخۆشحانەیەكی ئەهلیە، بێ ئەوەی دەرهێنەر هیچ دیمەنێكمان لەنەخشی ئەو پیاوە فەیلەسوفە نیشان بدا، بەگشتی دەرهێنەر كاراكتەرەكەی كوشت، ئەگەرچی (سەربەست ئەحمەد) وەك ئەكتەر شتێكی ترە لەوەی بینیمان .
مازچین عەزیز ـ دایكی رەنجە ـ لەرۆڵی دایك وخەمەكانی ژیانی ئاڵۆزی كوڕەكەی دەوەشایەوە ، بەڵام دەركەوتنێكی ئەوتۆی نەبوو زێتر لەوەندە ماف بەكاراكتەرەكەی خۆی بدات.
كەریمۆك غەفوور ـ ئەو پیاوە رەبەنە هێمنەی تەنیایی تەنگی پێ هەڵچنی بوو ، خۆی و بووكەڵە مەیموونەكەی لە ژوورێكی ماتەمدا ژیانیان دەبردە سەر، لەلایەك ئەشقی بۆ خاتوون و گرێ ی رازی نەبوونی فریادی كوڕە گەورەی خاتوون بەهاوسەری بوونی، لەلا یەكی تر جێ بە جێ كردنی فرمانەكانی هاواری برا گەورەی .
كەریمۆك كاراكتەرەكەی لاواز بوو، چونكە پیاوێكی بێ هەڵوێست بوو، وەك پێویست نەیتوانی لەهیچ دیمەنێكدا بەتایبەت لەگەڵ مەیموونەكەی باس لەئازارەكانی خۆی بكات و زێتر كاراكتەرەكەی خۆی بەخەڵكی بناسێنێ ، بەڵام لەرووی نواندنەوە كەریمۆك نواندنێكی هێمن و سروشتی ئەنجام دا، كە بینەر لەخۆی رازی بكات ، چونكە دراما هەمیشە پێویستی بەو جۆرە نواندنانە هەیە كە بەرجەستەی واقیع دەكەن و فۆرمێكی سروشتی وەردەگرن .
میدیا زەندی ـ یان نازەنینی خوشكی ئاسۆ ، ئەو كیژۆڵە زیرەكو هوشیارەی هەمیشە سەركۆنە دەكرا لەسەر راستیەكان و دەكەوتە بەر زەبرو زەنگی دایكی ، تەنیا وەك كچێكی ماڵ نیشان درا ، بێ ئەوەی بینەر شتێ لەجیهانی ناوەوەی ئەو كاراكتەرە تێ بگا، هەندێ نموونەی تایبەتی ئەو بخاتە روو، یان گرێیەك بۆ ئەو دروست بكات و بینەر زێتر لەوەندە ئاشنا بە تایبەتمە ندییەكانی نازەنین بێت .
لە رووی نواندنەوە من میدیا لە ڕێزی پێشەوەی بئەكتەرە هەرە باشەكانی دراماكە دەبینم.، مەگەر هەر تەنها ڕێشان توانیبێتی ڕکابەری لەگەڵدا بکات لەنواندن دا.
شنۆ محەمەد، خاتوون ـ ئەو بێوەژنەی رۆڵی بێوەژنێكی دەبینی كە كوڕە گەورەكەی رێگر بوو لەبەردەم بەهاوسەر بوونی، من یەكەم جارە شنۆ لەكارێكی درامی دەبینم ، بەڵام توانی وەك پێویست رۆڵی كاراكتەرەكەی خۆی بەرجەست بكات.
قاسم نوری ـ لەو درامایەدا ئەو دەرفەتەی پێ نەدرا كە بتوانێت تواناكانی بەدەرخاو زیاتر خۆی ئاشنا بكات بەبینەر، ئەگەرنا تواناو ئەزموونی قاسم لەهەندێ ئەكتەری تر زیاتر دە ردەكەوت كە رۆڵی سەرەكییان پێ درابوو.
ئەكتەرە لاوەكییەكانی وەك شاخەوان مستەفا و عەلی حامید و عەلی عەبدولباقی و سەردار زەنگەنە، ئیدریس رواندوزی ، دلێر دلزار كافرۆشی ، میران سابیر، شادی عوسمان، هەریەك لەوان بەگشتی كەوتنە بەر سێبەر ، ئەگەرنا ئامادەیی زۆرتریان هەبوو بۆ بەخشینی توانای فرەوانتر .
حه يده‌ر عه‌بدولرِه‌حمان
