Skip to Content

جنێو لە پاکەتی رەخنەدا.. ستیڤان شەمزینی

جنێو لە پاکەتی رەخنەدا.. ستیڤان شەمزینی

Closed
by حوزه‌یران 7, 2021 General, Opinion

یەکێک لە کێماسی و کێشە گەورەکانی رۆژنامەنووسیی کوردیی، زاڵبوونی فەرهەنگی داشۆرین و شەڕەجنێوە لە بری رەخنەگرتنی زانستیی و میتۆدیی. ناهەموارییەکە لەوێوە دەستپێدەکات ئەم تەرزە لە کارکردن خەریکە باڵ دەکێشێت بەسەر کۆی راگەیاندنەکانی کوردستاندا، تا ئەو سنوورەی بەشێکی زۆر لەوانەی وەک رووناکبیر و رۆشنبیری ئەکادیمی سەیر دەکران بە ئاگا و بێئاگا کەوتوونەتە ناو ئەو شەپۆلە لە موهاتەرات و داشۆرین. لەم نێوەندەشدا میدیای دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن و “ئەهلی و ئازاد” تەریب و بە ئەندازەی یەکتر دەستپێشخەربوون و بەردەوام رەواج بەو فۆرمە لە وتاری رۆژنامەنووسی دەدەن و بەهەرچی شێوەیەک بۆیان بکرێت هەوڵی سڕینەوەی سنوورەکانی نێوان رەخنە و داشۆرین و هەجونامەی سیاسیی دەدەن. لەم رووەوە حاڵی حازر نۆرمێک لە راگەیاندن هەڕمێنی هەیە هەرچی شتە تایبەتییەکانی تاکەکەس و مافە دەست لێنەدراوەکانی هاووڵاتیانە، بێ هیچ دوودڵی و سڵەمینەوە و هەست بە تاوانکردنێک بە پاککراویی دەیخاتە بەردەم وەرگر. ئەمەش جیا لەوەی کارەساتێکی گەورەی ناوەتەوە و ئاسایش و ئازادیی شەخسیی زۆرینەی هاووڵاتیانی خستۆتە بن مەترسییەوە، لە هەمان وەختدا ئاستی کاری رۆژنامەنووسی هێندە هێناوەتە خوارەوە، مرۆ بەزەیی بە حاڵی ئەو نێوەندەدا دێتەوە.
ئەگەر کەمێک دیقەت بدەن و نیگایەک بگرنە حاڵی ئەو تەرزە رۆژنامەنووسییەی بە ناوی رۆژنامەنووسی ئەهلی و ئازادەوە کار دەکات، بە هەمان مێنتەلێنتی میدیاکانی دەسەڵات فامی شتەکان دەکات، بۆیە هەست بە کارەساتێکی گەورە دەکەین، چوون ئەنگیزەی ئەم میدیا بزۆز و هەراشە بریتییە لە دۆزینەوەی تازەترین شێوازەکانی داشۆرین و جنێوی سیاسیی، خۆ ئەگەر هەجو و جنێوی ئاسایی لە نێو شیعردا، بۆ نموونە لە شیعرەکانی شێخ رەزادا قبوڵ بن، بەو حوکمەی مانای رەمزیی و خوازراویان هەیە و شیعریش جۆرێکە لە خەیاڵاتی تاکەکەس، نەک هەقیقەت. ئەوا ئەم تەرزە لە جنێونامە و بەخشینەوەی تۆمەت و سووکایەتی نێو کایەی راگەیاندن، جا دژی هەر کەس و لایەنێک بێت، نەک نابێت مایەی قبوڵکردن بێت، بەڵکو ئیتر دەبێت یاسا سەروەر بێت و دوا قسەش بۆ حوکمی قانوون بەجێبهێڵین، چوونکە بە دیتنی من چیدی ناکرێت بە ناوی رەخنە و ممارەسەکردنی ئازادییەکانی کاری رۆژنامەنووسییەوە، میدیایەک لەم وڵاتە هەڕمێن پەیدا بکات، هەرچی جنێوە لە فەرهەنگی زمانەوانیی کوردییدا لە قاڵبی وتار و ئەرتیکڵی رۆژنامەنووسیدا سیاغەی بکاتەوە، ئەم کارە نەک تاوانە بەڵکو خیانەتێکی گەورەیە و لە خودی چەمکی ئازادیی دەکرێت.
دۆخەکە گەیشتۆتە ئاستێک میدیایەک لە سەردەستی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن هەژموونی پەیدا کردووە، رژد نییە لە بەخشینەوە و بڵاوکردنەوەی تازەترین جۆری جنێو و وتەی بێ پێز و پڕ داشۆرینی ئەخلاقی و تاد..دا، میدیایەک خەریکە دەبێتە میدیای سائید پڕ پڕە لە چەقۆی بریندارکردنی هەست و مەشاعیری یەکە بە یەکەی هاووڵاتیانی کوردستان و خاڵی خاڵییە لە رەخنە. کارەساتەکەش لەوەدا چەند قات گەورەتر دەبێتەوە، هەموو ئەم داشۆرین و جنێودانانە بە ناوی رەخنەوە دەرخواردی خەڵک دەدرێت، ئاخر رەخنە رەچاوی چەندین بنەما و پرنسیپی زانستیی و میتۆدیی دەکات، رەخنە هەمیشە زمانێکی نەرم و کاریگەری هەیە و کارێک تەواو دەکات بەهەر هۆیەک بووە تەواو نەبووە و یان تژی کەموکوڕیی بووە، بەڵام جنێودان بۆ خۆی میتۆدێکە بۆ سووککردن و حەیابردن و سووکایەتیکردن بە ئەویتر. خۆ ئەگەر ئەو تێزەش پێچەوانە بکەینەوە کە دەڵێ هیچ شتێک لە سەرووی رەخنەوە نییە یان هەموو کەسێک لە ژێر نەشتەری رەخنەوەیە، ئەوا هیچ کەسێک یان هیچ شتێک بە هەر هۆیەک بێت، شایەنی ئەوە نییە لەسەر رووپەڕی رۆژنامە جنێوی پێبدرێ و سووکایەتی بە کەسێتی مەعنەویی و ژیانی تایبەتی بکرێت. لەم رووەشەوە دەبێت یاسا رۆڵی خۆی هەبێت و قسەی خۆی بکات.
من هەست دەکەم وەرگری کورد، چیتر بە تاسوق و شەوقەوە چاوەڕوانی میدیا کوردییەکان بە تایبەت میدیای دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن ناکات، چوونکە هەموو کاریان چڕبۆتەوە لە جنێودان و تۆمەت هەڵبەستندا، خۆ ئەگەر رەخنەیەکی بەجێ و راستەقینەش بگرن، ژبەرئەوەی زمانەکەیان هێندە پڕ لە مورادیفی زبر و نەشیاوە، هێزی رەخنەگرانە لە دەستدەدا و سەرئەنجام دەبێتە هەجویەکی رووت و قووت. ئەگەریش ئەم باسە کەمێک روونتر بکەینەوە و زیاتر خاڵ بخەینە سەر پیتەکان، ئەوا رووی دەممان بە پلەی یەکەم لەو میدیایانەیە وابەستەی دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنن چا راستەوخۆ پەیوەستی ئۆپۆزیسیۆن بن یان میدیای سێبەر بن، چوونکە ئەوان زیاد لە هەر کەس دەستیان هەیە لە برەودان بەو فەرهەنگە نزمەی نووسین و بڵاوکردنەوە، ئەوان سەبەبکاری راستەقینەی ئەو زمانە زۆر ناشرین و ئاگرین و نەخوازراوەن، کە هەنووکە بۆتە زمانی فەرمی راگەیاندن.
بەو هۆیەی ئەو راگەیاندنانە لەبەر خاتری شەڕی سیاسیی و لێدان لە هەیبەتی دەسەڵات پەنایان وەبەر هەموو رستە و وشەیەکی نەشیاو بردووە و بە پێی لێکدانەوەی خۆیشیان ئەوە رەخنەیە بە مانا و فۆرمە پۆست مودێرنەکەی. تەنانەت ئەگەر جارێکیش دانیان بە هەقیقەتێکدا نابێت یان هەڵەیەکی خۆیان راست کردبێتەوە، دیسانەوە رووبەرێکیان بۆ داشۆرینی دەسەڵات هەر تێدا هێشتۆتەوە، ئەمەش نموونەی ئەو دانپێدانانەی “شێخ رەزا”مان بیر دەخاتەوە کە لە دێڕە شیعرێکدا هێمای بۆ کردووە، سەرباری دۆڕاندنی لە ئەنجامی گفتوگۆدا، بەڵام لە دوایین هەلدا جنێو و شمشێری خۆی وەشاندووە، وەختێک لەم بەیتەدا دەڵێت:

حەسەنی هەمزە لەسەر (شەم) کە چییە تەفسیری
دەست بە شمشێر لەگەڵم ساحێبی دەعوا دەرچوو
من وتم ناخونی شێرە، ئەو وتی کلکی شێرە
لەسەر ئەم لەفزە بەسی شۆڕش و دەعوا دەرچوو
گرەوم کرد لەگەڵی، چووم و کتێبم هێنا
ناخونی من نەبوو، کلکی حەسەناغا دەرچوو


ستۆکهۆڵم – سۆلنا

Previous
Next
Kurdish