تیۆری بەراوردكاری كۆمەلایەتی.. هەرمان جەعفەر
تیۆری بەراوردكاری كۆمەلایەتی (Social Comparison Theory)
لە ساڵی ١٩٥٤ بڵاوكرایەوە لە لایەن لیۆن فیستینگەر. كە باس لە لایەنە باش و خراپەكانی بەراوردی كۆمەڵایەتی كەسەكان دەكات لە ژیان.
بە گوێرەی فیستینگەر بەراوردكاری لە نێوان كەسەكان یەكێكە لە هۆكارەكانی هەڵسەنگاندنی تاك، كاتێك كەسێك خۆی بەراورد دەكات بە كەسێكی تر بەتایبەتی كەسێكی سەركەوتوو، یەكەم كاریگەری ئەو بەراوردكاریە ئەوەیە كەسەكە دێت خاڵە ئەرێنیەكانی كەسە سەركەوتووەكە لەگەڵ تواناكانی خۆی دەگونجێنێت و دەستەبژێریان دەكات، ئەمەش دەبێتە هۆی هاندانی زیاتر و گەشەپێدان بە توانا مرۆییە تایبەتیەكانی خۆی.
گومان لەوە دانیە خەڵكی حەز دەكەن خۆیان بەراورد بكەن بە ئەوانی تر، تاوەكو وێنەیەكی ڕاستەقینەی خۆیان بۆ دەركەوێت و هەڵسەنگاندن بۆ خۆیان بكەن(بەتایبەتی لەگەڵ ئەو كەسانەی لە دەوروبەریان دەژین).
ئەم تیۆرییەی بەراوردكاری كۆمەڵایەتی وەكو هەموو شتەكانی تری ژیان یان ئەوەتا سوودت پێ دەگەیێنێت و دەتكاتە كەسێكی سەركەوتوو و چیتر ئاوڕ لەدواوە نادەیتەوە و هەنگاو بۆ پێشەوە دەهاوێژیت، یانیش لە ئەنجامی هەڵە ئەنجامدانی ئەو بەراوردكاریە ژیانی خۆت وێران دەكەیت و دەبیتە كەسێك كە تەنها شكست بەشت دەبێت لە ژیان.
كەوایە لێرە خاڵێكی گرنگ هەیە، ئەو خاڵەش ئەوەیە: چۆن ئەو تیۆریەی فیستینگەر بەركابهێنین؟
تیۆریەكە دابەشی سەر دوو لا دەبێت:
Down side: هەركاتێك كەسێك خۆی بەراورد بكات لەگەڵ ئەو كەسانەی لە خوارەوەی خۆیدان لە دەستكەوتەكانی ژیان بەتایبەتی لە ڕووی لێهاتوویی، بێگومان ئەو كەسە تووشی كەمی هاندان دەبێت، وە لە ئەنجام توشی شكست دەبێت. بۆ نموونە ئەگەر لە پۆلێكی ٢٠ قوتابی. لە تاقیكردنەوەیەك تەنها دوو قوتابی نمرەیەكی باشیان بەدەستهێنابێت، ئەوانی تریش هەموویان كەوتبن، لەكاتی بەراوردكاریەكەدا ئەگەر قوتابیەكە خۆی لەگەڵ كەوتووەكان بەراورد بكات لە تاقیكردنەوەی داهاتووش بە ئەگەرێكی زۆر دەكەوێت.
بەڵام ئەگەر خاڵە ئەرێنیەكان و شێوازی
خوێندنی ئەو دوو قوتابیەیی نمرە بەرزەكەیان هێناوە وەرگرت، ئەگەر لە تاقیكردنەوەی داهاتوو نمرەی تەواویش نەهێنێت، لەگەڵ كەوتووەكان هەژمار ناكرێت(بەلایەنی كەمەوە دەردەچێت).
Envy (up side): یەكەم گرفتی ئەو لایەنەی تیۆری بەراوردكاری كۆمەڵایەتی ئەوەیە تووشی فشاری دەروونیت دەكات، چونكە تۆ چاودێری كەسانی سەركەوتوو دەكەیت، پرسیاریان لێدەكەیت چۆن ئەوەت بەدەست هێنا؟ وەڵامی ئەوان وەردەگریت و زەردەخەنەیەك دەكەیت سەرەتا، دواتر بیر لەوە دەكەیتەوە ئەو لە ڕۆژێكدا ٦ كاتژمێر هەوڵیداوە، لە جەژندا نەچۆتە دەرەوە و خەریكی كاركردن و خوێندن بووە، تا ئێستا بە قەڵەم و كاغەز بۆی هەژمار بكەیت ئەو كاتەی بە فیڕۆی داوە دە هێندەی ئەو كاتە كەمترە كە هەوڵیداوە و كاری كردووە.
ڕەنگە لای تۆ ئەو جۆرە شێوازی ژیان و كاركردنە مەحاڵ بێت، لەگەڵ ئارەزووەكانی تۆ نەگونجێت، ڕەنگە زۆر بە ڕاشكاوی بڵێیت ئەوە ئیش، و توانای من نیە. بەڵام ئەگەر شوێن هەمان رێكارەكانی ئەو كەسە سەركەوتووانەش نەكەویت، نیوەی ئەو ڕێكارانە بگریتە بەر و گۆڕانكاری لە شێوازی ژیانت(Life style) بكەیت، چەندین هەنگاو لە ئامانجەكەت نزیك دەبیتەوە.
هەرمان جەعفەر
Dengekan
دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.
