نا بۆ ئەمریکا و ناتۆ و نا بۆ ڕوسیا.. کامل احمد

کۆمەڵگای بەشەری ئەمڕۆ لە نێو جەنگێکدایە. ئەم جەنگە بە هیچ شێوەیەک جەنگی تەقلیدی نێوان دوو ووڵات نی یە ، ئەگەر چی لە ڕووی ڕووکەشەوە وەکو جەنگی نێوان ڕوسیا و ئۆکرانیا دەردەکەوێت و زوڕنا ژەنانی بورژوازیش دەیانەوێت ئاوها وێنای بکەن. ئەم جەنگە جەنگی نێوان دوو زلهێزی سەرمایەداری جیهانە و شەڕی نێوان ئەمریکا و ڕوسیایە، بەڵام مەیدانی جەنگەکە ئۆکرانیایە. ئەم جەنگە نە پەیونەدی بە مافی هاوڵاتیانی ئۆکرانیاوە هەیە و نە تەنانەت ئەو ناوچانەشی کە ڕوسیا دەیەوێت بیانکات بە دەوڵەتی پەنادەستی خۆی بە ناوی پارێزگاریکردن لە مافی نیشتەجێبووانی، بەڵکو ڕاستەوخۆ شەڕە لەسەر بردنەڕێوەی جیهانەوە. جیهانێک کە چیتر ئەمریکا، وێڕای هەر هەوڵێکی، ناتوانێت هێزی یەکەم و قولدری جیهانبێت و بتوانێت جیهان بە تەنیا بەڕێوەبەرێت و پیادەی بکات. لەم کارەیدا شەریکی بۆ دروستبووە و شەریکەکانیشی نەیارەکانی دوێنێین کە بریتین لە ڕوسیا و چین. ئەم شەڕە یەکێکە لە ئاکامەکانی ئەو بارە ڕاگوزەرەی کە ئێستا جیهانی پیاداتێدەپەڕێت. جیهانێک کە هێزی پێشوو وێڕای هەر هەوڵێکی ناتوانێت ڕابەری جیهانبێت و هێزی تری لێ قووتبۆتەوە لە قۆناغێکی ڕاگوزەردا کە سەرمایەی جیهان بەجۆرێک تێکەڵاوە کە هەم شکاندنی بەرامبەر و هەم جێگرتنەوەی قورسترە لە چاو سەدەی پێشوودا. بۆیە جیهان لە گۆشەنیگای بەرژوەندییە جیاوازەکانی سەرمایەوە پێوسیتی بە ئارایشتدانەوە بە خۆی هەیە و بە داخەوە بەشێکیش لەم دووبارە دابەشبوونەوە و دەستبەرکردنی بەرژەوەندیانە پێویستی بە جەنگە بۆ یەکلاییکردنەوەی. جەنگێک لە ڕاستیدا دەمێکە بە شێوەی ئابوری و شەڕی بە وەکالەت دەستیپێکردووە.
ڕوسیا لە دوای ساڵی ١٩٩٧ ەوەو بە دوای ئەوەی کە زۆرێک لە ووڵاتە دراوسێکانی و بە تایبەتی ئەوانەشی کە بەشێکبوون لە خۆی پێش ڕووخانی دیواری بەرلین، هەمیشە نیگەرانی خۆی لە بەرفراوانبوونەوەی هاوپەیمانی ناتۆ دەربڕیوە و جێگەی نیگەرانی بووە و بە مەترسی لەسەر خۆی چاویلێکردووە، وە لە ڕاستیشدا هەروابووە و ئەم هاوپەیمانیەش بە ڕابەری ئەمریکا هەمیشە یەکێک لە ئامانجەکانی ئابڵوقەدانی ڕوسیا بووە بە هێزەکانی و خودی دامەزراندنیشی هەر بۆ ئەو مەبەستە بووە بۆ ئەوەی هەرکاتێک بیانەوێت و بتوانن دەستیان ئاواڵابێت بۆ تەدەخولی سەربازی. هاوکات بە دوای ٢٠١٤ و ٢٠١٥ و بەڵێننامەی مینسک دا و هەوڵدانی هاوپەیمانی ناتۆ بۆ ئەوەی بتوانێت ئۆکرانیا لە خۆ بگرێت ڕوسیای لەبەرامبەر هەڕەشەیەکی گەورەتردا ڕاگرتووە کە وای لە ورچە سپی یەکە کردووە بەخەبەربێتەوە. ڕوسیا بە ئاشکرا دەزانێت کە ئەمریکا و ئەوروپا ناکۆکن، وێڕای ئەوەی کە لە ئێستادا وا دەردەکەوێت کە کۆکبن، بەڵام خۆری ئەم کۆکبوونە دەمێکە ئاوابووە و زۆرێک لە ووڵاتەکانی ئەوروپا و بە تایبەتی فەرەنسا و ئەڵمانیا هەمیشە لە مۆلەقەییدا ژیاون و هەوڵی ئەوەیان داوە کە ئەوەندەی بۆیانبکرێت بای باڵی خۆیانبدەن و لەژێرڕکێفی تەواوی ئەمریکادا نەبن. ئەمە وێڕای قووتبوونەو و گەشەکردنی چەندین هێزی ناوچەییو تر وچەندین کێشەی تر. لە ڕاستیدا ئەم شەڕە نزیک بە دوو دەیەیە لەژێر ناوی دانانی ئابڵوقەی ئابوری و لێدان لە بەرژەوەندییە ئابورییەکانی یەکتردەستیپێکردووە و ڕۆژ دوای رۆژیش بواری بەردەم ڕوسیای تەسکترکرۆتەوە، هەر بۆیە کاتێک کە شەڕی بۆرسە و پشکەکاکن و بانکەکان بە بنبەست دەگات و ناتوانێت ڕیگاچارە خوازراوەکەبێت، ئەوا شەڕی مەیدانی و جیۆسیاسی دێتە پێشەوە بۆ بەدەستهێنانەوەی ئەو پشک و سەروەریە ئابورییانە، سەرمایەداری جەنگ دەکات و دەیەوێت لە دوای جەنگ لە بەرووبوومەکەی بخوات. ئەم جەنگە ڕاستەوخۆ جەنگی بۆرسەو سەرمایەیە و چ لایەنێکیش هێزی زیاتربێت سەرمایەکەی زیاتردەبێت. هەر بە پێی ئەم هاوکێشەیەش کە بۆرسەکان و بەرژوەندییە بازرگانی و سەرمایەدارییەکان جیهانین و هەموو شتێک جیهانی یە، هەر بۆیە ئەم شەڕەش جیهانی یەو تەنها وەکو پێشتریش ووتمان مەیدانەکەی ئۆکرانیایە. ڕوسیا و پۆتین داوای بەشی زیاتردەکەن و ئەوانیش نایدەن و بەربەستی بۆ دروستدەکەن، بۆیە بە شەڕ ساغدەکرێتەوە. ئەوەی ئەمڕۆ لە مەیدانی شەڕدا بە ئاشکرا دەیبینین گەواهی لەسەر ئەمە دەدات و بە ئاشکرا و ڕۆشنی هەموو ڕۆژێک لە میدیاکانی خودی بورژوازییەوە گوێبیستی دەبین کە چۆن ئەم دوو بلۆکە بورژوازییە جیهانییە خەریکی ساغکردنەوەی ناکۆکیەکانی خۆیان لە شوێنێکدا کە ناوی ئۆکرانیایە، هەر لە بلۆککردن و ئابڵوقەی ئابوری یەوە بگرە تا دەگاتە نوردستریم و ناردنی چەک و تەقەمنی بۆ ئۆکرانیا. تەنانەت بارەکە بە شوێنێک گەیشتووە کە بورژوازی جیهانی چۆن لە ئەفغانستان و عێراق و ووڵاتانی عەرەبی و ئەفریقی دا خەریکی دروستکردنی مورتەزەقە بوون، هەر وا لە ناو دڵی ئەوروپاش دا خەریکن ئەم جۆرە لە سیاسەت بەڕێوەبەرن لە ژێر ناوی جەنگاوەری خۆبەخش وبەرگریکار لە ئەوروپا و ئۆکرانیا و بێ شەرمانەش سەرۆکی ووڵاتەکان یان بانگەشەی بۆ دەکەن یان ڕەزامەندی لەسەر دەدەن و دەیانەوێت جەنگێک کە هیچ پەیوەندییەکی نە بە ئەوروپی بوون و ئۆکرانی بوونەوە هەیە، بە خەڵک بقەبڵێنن و بۆ بووکەڵە جوانەکەی دیموکراسی فرمێسکبڕژن و خەڵک بکەنە قوربانی. ئەم شەڕە تەنانەت بە واتا سوواوەکەشی هییچ پەیوەندییەکی بەو بەها سوواوانەوە نییە و شەڕە لەسەر پێگەی دوو ڕەقیب و زلهێزی جیهانی کە دەیانەوێت زۆرترین بەشیان لە سەرمایەی جیهاندا هەبێت بە تایبەتی کە ئەم کێبەرکێیانەیان لە چوارچێوەی دانوستان و ڕێکەوتن دا بۆ ناچێتە پیش، ئەو کات شەڕ بە تاکە گریمانە دەمێنێتەوە بۆ ئەم یەکلاییکردنەوەیە.
مەیدانی جەنگێک کە ئۆکرانیایە، هیچ پەیوەندییەکی بە خەڵکی ئۆکرانیاوە نییە و ئەوێ تەنها وەک مەیدانێکی ڕووبەڕووبوونەوەکە هەڵبژێردراوە یان ناچاربوون هەڵیبژێرن. ئەم جەنگە جەنگی نێوان “ئەمریکای دیموکراسی” و “ڕوسیای دیکتاتۆری” نی یە، بەڵکو لەڕاستیدا جەنەگی نێوان دوو سەرمایەی جیاوازە بە پشتبەستن بە ئایدۆلۆژی درۆزنانە و هەر بۆیە هەڵوێستوەرگرتن لەبەرامبەر جەنگیشدا ئەگەر دژ بەم دوو جەمسەرە و هاوپەیمانەکانیان نەبێت نە مانایەکی دەبێت و نە دەتوانێت سیاسەتێکی دروست بێت. وە ئەگەر هەر کەس و هێز و لایەنێکیش بە یاسا و ڕێساکانی جەنگی ئەم دوو زلهێزە ووشیارنەبێت، ئەوا زۆر ئاسان دەکەوێتە بەرەی یەکێکیانەوەو یان دەبێت بە پارێزگاریکەر لە “ئەمریکا و خۆرئاوای دیموکراتی” و دەچێتە سەنگەری خەڵکی ئۆکرانیاوە و تەنانەت وەک دەوڵەتە ڕاستڕەوەکانیشیان بانگەوازی هەڵگرتنی چەک دەکات بۆ پارێزگاریکردن لە “ئۆکرانیا” و تەنانەت بەرزکردنەوەی ئاڵای ئۆکرانیاش تا بەوە دەگات کە هاوڕای وەزیر و گوزیرەکانی ئەوروپا بچێت لە خۆپیشاندانەکاندا بەشداربێت و چەپڵە بۆ ناتۆ و ئەمریکا لێبدات و هاوپشتی خۆی بۆ “خەڵکی ئۆکرانیا” نیشانبدات دژ بە “ڕوسیای دیکتاتۆر” و یان دەبێت بچێت پشتگیری لە “ڕوسیای دیکتاتۆر” بکات و فرمێسکە تیمساحاوییەکانی پوتین قبوڵبکات کە سەبارەت بە خەڵکی ئەو ناوچە جێناکۆکانە دەیڕێژێت و دەیەوێت “سەروەرییان” بۆ بگێڕێتەوە!.
لەم جەنگەدا پڕۆلیتاریای ڕوسی و ئۆکرانی وجیهانی زەرەرمەند دەبن. ئەوەتا لەو ڕۆژەوەی کە جەنگ دەستپێکردووە، نرخی هەموو کولوپەل و خۆراک و پێداویستیەکان و سووتەمەنی و هتد لە بازاڕەکانی جیهاندا زیادیانکردووە و رۆژ لە دوای رۆژ توانایی کڕینی ئەم چینە بۆ ئەم پێداویستیانە دێتە خوارەوە و باری شانی قورستردەبێت. دەبێت ئەوەشمان لە یادبێت ئەم جەنگە چۆن بۆ بورژوازی و هێزەکانی جیهانییە و گڵۆباڵە ئاوهاشە بۆ پڕۆلیتاریا، بۆیە ناتوانرێت لە چوارچێوەی ئاسۆ و ئایندەیەکی “نەتەوەیی” کە خۆی هیچ جێگایەکی نییە لەم هاوکێشانەدا لێکبدرێتەوە. وەستانەوە بە دژی جەنگیش تەنها و تەنها کاتێک مانا پەیدا دەکات کە پڕۆلیتاریا توانیبێتی بە دژی ئەم زلهێزانە لە گۆشەیەکی ئەم جیهانەدا هێزی خۆی نمایش بکات و ڕیزی خۆی لە ڕیزی ئەم جانبازانەی سەرمەیاداری و دەسەڵاتە گڵۆباڵی و ناوخۆییەکانی جیابکاتەوە. ئەگەر نا هەر جۆرە هەڵوێستگرتنێکی تر بە بێ خەباتی چینایەتی پڕۆلیتاریا بە ڕیزی سەربەخۆی چیانیەتی خۆیەوە، دەبێتە ئاو و دەڕژێتە ئاشی یەکێک لە لایەناکنی ئەم کێشمەکێشەوە. هەر بۆیە جەنگ و ماڵوێرانی و بۆمبارانکردنی شوێنی کار و ژیانی خەڵک بە گشتی جێگای ئیدانەکردنە لە لایەن هەر هێزێکەوە بێت، بەڵام ئەگەر ئەم جەنگانە بە ڕیزی پڕۆلیتاریای یەکگرتوو قڵپنەکرێتەوە بەسەر لایەنەکانی جەنگدا، ئەوا لە هەڵوێست دەربڕینێکی بێ کاریگەر زیاتر نابێت چونکە ئیدانەکردنیش ئەگەر بتوانێت مانایەکی هەبێت تەنها لەنێو ئەم هاوکێشە چینایەتیەدا ماناپەیدادەکات. ئیدانەکردن دەبێت “نا” یەکی گەورەی چینایەتی و یەکگرتوو بێت دژ بە هەموو لایەنەکانی ئەم جەنگە بە ئەمریکا و ناتۆ و ڕوسیاشەوە، وە هەر ئەمەش دروشمی ئەنتەرناسیۆنالیستی پڕۆلیتاریای هۆشیارە.

کامل احمد
01.03.2022
kamil.ahmed.f@gmail.com

Dengekan

دەنگەکان وەک رۆژنامەیەکی ئەلکترۆنی لەپێناوی فەراهەمکردنی سەکۆیەکی ئازاد بۆ دەنگە جیاوازەکان لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ دەستی بەکارکردن کردووە لە شاری تۆرنتۆ. دەنگەکان بە رۆژنامەی خۆتان بزانن و لەرێی ناردنی بابەتەکانتانەوە بەرەو پێشی بەرن لەپێناوی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی هۆشیار و ئازاد و یەکساندا.