ڕەوەندی سیاسیی هەرێمی کوردستان لە پەیوەندیدا بە خەباتی چینایەتیـیەوە.. موئەیەد ئەحمەد
خەباتی سەربەخۆی چینایەتی کرێکاران بە چ مانایەک؟
بە شیوەیەکی گشتی، ڕەوەندی سیاسی هەم لە هەرێمی کوردستان و هەم لە سەرتاسەری عێراقدا، لەدەرەوەی کاریگەری و دەخالەتی کرێکاران و زەحمەتکێشان و ستەملێکراون بەڕیوە ئەچێ، چونکە جومگە سەرکیـیەکانی ژیانی سیاسی کۆمەڵگە و دەسەڵاتداریەتی و دەوڵەتبەڕیوەبردن و ئۆپۆزسیەنی پەرلەمانیش، قۆرغکراوی دەستی حزب و هێزە بورژوا ئیسلامی و قەومی و نیولیبراڵەکانە. ئەمەش ڕەنگدانەوەی پلەیەکی دیاریکراوە لە هاوسەنگی هێز لەنیوان چینەکان کە لە بەرژەوەندی بورژوازی و ڕژێمەکەیە لە ئیستادا، و هەروەها نیشاندەری دوورخستنەوەی چینی کرێکارە لەم داینامیزمە سیاسیـیانەی کۆمەڵگە، بەزەبری سەرکوت و کاریگەری ئایدیۆلۆژی و سیاسیی ناسیونالیزم و ئێسلامیزم و نیولیبرالیزم لە سەر ئەم چینە و خەباتی.
بەڵام ئەو واقیعە بەو مانایە نیـیە کە چینی کرێکار و تۆیژە چەوساوەکان، دەستبەرداری خەباتی ئابووری و سیاسیـیان بووبن، و یان بورژوازی دەستبەرداری چینی کرێکار بووبێت، و سیاسەت و ئایدیۆلۆژی خۆی بەدوور لێیان و تەنها لەناو چواردیواری كێشمەکێشەکانی دەروونی کەمپی بورژوازی و ڕەوت و هێزەسیاسیـیەکانیدا قەتیس بکات.
کرێکاران و تۆیژە نەدار و زەحمەکێشەکان لە عێراقدا، بەهەرێمی کوردستانیشەوە، وەک هەر وڵاتێکی سەرمایەداری دیکەی جیهان، هەمیشە لەناو سیاسەت و داینامیزمی کێشمەکێشی چینایەتیدان، چونکە، لە لایەک، خۆیان سەرقاڵی خەباتی ئابوری و سیاسیـین بۆ باشترکردنی ژیانیان و هەلومەرجی کاریان و بەدەستهێنانی بژێویەکی باشتر، وهەروەها بۆ پتەوکردنی ڕیزی خەباتیان و بەئاکامگەیاندنی ئامانجی سیاسیـیان، و لە لایەکی ترەوە، بورژوازی ئەیانهێنێتە ناو بازنەی سیاست و ڕەوەندە سیاسیـیەکانەوە.
ئەوە ڕاستیەکی حاشاهەڵنەگرە کە نۆینەرانی سیاسی و فیکری بورژوازی و ڕژێمی ئەم چینە هەردەم کارئەکات لەسەر چینی کریکار و زەحمەتکێشان، و خەریکی مشغوڵکردنیانە بەکاری سیاسیـیەوە، بەڵام بۆ جێبەجێکردنی ئامانجە سیاسی و ستراتیژیەکانی خۆی وەک چینی دەسەڵاتدار. لە بارودۆخی ئاسایی و نۆرماڵ و جێگیریی ڕێژەیی دەسەڵاتی بورژوازیدا، ئەوە بەڕوونی بەدیئەکرێت کە چۆن نۆینەرانی بورژوازی لە هەوڵی بەشداریپێکردنی كرێکاراندان لە پرۆسەی دەنگدان و هەڵبژاردنەکان، ڕیفراندۆمەکان، و یان سەرقاڵی ئەندامگیرین لە نیوانیاندا و پەیوەستکردنیان بە حزب و تۆڕە کۆمەڵایەتی و فیکری و سیاسیـیە جۆراوجۆرەکانی خۆیانەوە. ئەمە جگە لەوەی کە سوپا و هیزە چەکدارەکانی دەسەڵات بەپلەی سەرەکی لە تۆیژە جۆراوجۆرەکانی پرۆلیتاریا پێکهاتوون، و سەربازەکان لە ژێر فەرمانی ئەفسەر و ڕابەر و دەستەودایرەی ڕژیم و چینی سەرمایەداراندان، و لەکاتی کێشمەکێش و جەنگی دەوڵەتییدا یان شەر و پێکدادانی نیوان لایەنکانی بورژوازیدا، ئەوە هەر پرۆلیتاریا و زەحمەتکێشان و چەوساوەکانن کە بە پلەی سەرەکی ڕاپێچ ئەکرین بۆ ناو دۆزەخی جەنگ، هەر ئەوانیشن کە زۆربەی کارەساتە ئینسانی و ئابووری و کۆمەڵایەتیـیەکانی سیاسەتی بورژاوزی لە فۆرمی جەنگدا ئەشکێنڕیتەوە بەسەریاندا.
لەناو ئەم بارودۆخ و ڕەوەندانەدا و بەشیوەی جۆراوجۆر خەبات و کێشمەکێشی جەماوەری کریکاران و چەوساوەکان بەڕووی شکاندنەوەی باری قورسی ڕەوەندە سیاسی و سەربازی و کەلتوریەکان بەسەریاندا، بەردەوامە، بەڵام، لە هەمانکاتدا ئەوە واقعیـیە کە چینی کرێکار و تۆێژە کۆمەڵایەتیـیەکانی؛ زەحمەتکێشان، ژنانی کرێکار و ستەملێکراو، گەنجانی بێکار، هەر لەسەرتاوە لەژێر ڕکێفی مەجبوریی ئابووریدان و پێویستیانە ژیانی ڕۆژانەیان بەڕێبکەن. هەر بەم پێیەش لە ژێر ڕکێفی مالکیەتی ئیحتیکاری سەرمایە و دەوڵەتدان بەسەر سەرچاوەکانی بژێوی ماددی ئینسانەکان و پرۆسەی کار و ئامرازەکانی بەرهەمهێناندا، و وەک کۆیلەی هاوچەرخ و دیلکراوی سیستمی سەرمایەداری دێنە ناو ڕەوەندی سیاسی و ئایدیۆلۆژی و كێشمەکێشە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگەوە.
سیاسەت و ترادسیۆن و پراتیکی سیاسی، کەلتور و فیکر و ئایدیا و موراڵەکان و بەهاکان هەر لەسەرەتاوە مۆرکی چینایەتیـیان لەخۆگرتووە، و جیاناکرێنەوە لەم دابەشبونەی کۆمەڵگە بە دارا و نەدار، پرۆلیاریا و بورژوازی، و دانابڕێن لە ستراکچەری ئابووری و کۆمەڵایەتی کۆمەڵگە و پەیوەندیـیەکانی بەرهەمهێنانی کۆمەڵایەتی. هەر بۆیە مۆرکی چینەکان و خەباتی چینایەتی سێبەری خۆی ئەکێشێ بەسەر پانتایی ڕەوندی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئایدیۆلۆژی و کەلتوری کۆمەڵگەدا، و هەردەم ئەم مۆرکە چینایەتیـیە دووبار بەرهەم ئەهێنرێتەوە.
هەر لەم ڕاستایەشدا، ئەوە ئاشکرایە کە چینی کرێکار و تۆیژە کۆمەڵایەتیـیە ستەملێکراوەکان، بەتەنیا نین و لە بۆشاییدا ناژین، بەڵکو لەناو کۆمەڵگەدان و لەناو فۆڕماسیۆنێکی ئابوری و کۆمەڵایەتی و سوپەرسترەکچەرێکی سیاسی و ئایدیۆلۆژی و حقوقی و کەلتوریدان، و بە بەردەوام لە لێکەوتدان لەگەڵ چین و تۆیژەکانی تری کۆمەڵگە لە بورژوازی و وردە بۆرژوازی. هەر وەک لینین ئاماژەی پێداوە دیوارێکی ئاسن نیـیە لە کۆمەڵگەدا لە نێوان چینەکاندا، هەروەها، مارکس لە پەرتوکی “ئایدیۆلۆژی ئەڵمانی” دا ئەڵی: “بیروباوەڕە زاڵەکانی ناو کۆمەڵگە بیر و باوەرەکانی چینی دەسەڵاتدارە”، وە ئەنگڵزیش جەخت لەسەر خەباتی تیوری وەک لایەنێکی خەباتی چینایەتی سەربەخۆی کرێکاران ئەکات.
کاتێک باس لە بەرجەستەبوونی خەباتی سەربەخۆی چینایەتی کریکاران ئەکەین، باس لە پرۆسەی سەرهەڵدان و چوونەپێشەوەی ئەم خەباتە ئەکەین، واتە باس لە پەرسەندنی ئەکەین لە دەروونی هەموو ئەو دینامیزم و کێشمەکێشە سیاسی و ئابوری و فیکریـیانە و ئەو ڵیکەوتە چیانیەتیانەدا لەسەر ئاستی کۆمەڵگە، و هەر بەوپێیەش باس لە ڕەچاوکردنیان ئەکەین لە بەرنامە و ئەجیندە و پڕاتیکی کۆمۆنیستیدا. هەر بۆیە جەختکردن لەسەر ئەو ئەرکە بناغەیـیە کۆمۆنیستیـیە کە مەسەلەی گرنگ بۆ چینی کریکار و ئینسانی زەحمەتکێش بەئاکامگەیاندنی سەربەخۆیی سیاسی چینایەتیـیەتی و بەرەوپێشبردنیەتی بەدژی سەرمایە و سەرمایەداری، وەک گشتێک و کۆمەڵگەیەک، و وەک سیستم و سترەکچەرێکی ئابوری – کۆمەڵایەتی، سیاسی و فیکری و بە ئاڕاستەی ڕزگاربوونی کۆتایی لە کۆتوبەندی سیستمی چینایەتی کۆمەڵگە.
بزووتنەوەی کرێکاری و کۆمۆنیستی ئەم چینە هەردەم لە هەوڵی بەدەستهێنانی ئەم سەربەخۆیـیە چینایەتیـیەی کرێکاران و زەحمەتکێشاندایە، بەڵام ئەنجامدانی ئەم ستراتیژە لە سەر شەقامێکی ڕاست و قیرتاوکراو بەرەوپیش ناچیت، بەڵکو بە ڕەهەند و ڕەوەندێکی هەمەلایەنەی پڕ لە کێشمەکێش بەرەوپێش ئەچیت.
ئاشکرایە سیاسەت و پڕاتیکی سەربەخۆی چینایەتی کرێکاران و نەداران بە دیماگۆجی و ڕستەی شۆرشگێرانەی دوور لە بزوتنەوەی کرێکاری و خەباتی زەحمەتکێشان بەدینایەت، بەڵکو لەناو جەرگەی ئەم بزووتنەوە و خەباتەدا و لە ململانێ بەڕووی ئایدیۆلۆژی و تیۆری و سیاسەت و پڕاتیکی چینەکانی تردا بەدیدێت. هەربەم پێیەش ئەنجامدانی ئەم سەربەخۆییە وەڵامی چینایەتی کرێکارانە بە کێشە ماکرۆکانی خەباتی چینایەتی و مەسەلە سەرەکیـیەکانی کۆمەڵگە و چارەنوسی لە هەموو وەرچەرخان و پێچوپەناکانی پرۆسە و ڕەوەندی خەباتی چینایەتیدا. ئەمانەش هەمووی یانی ئەنجامدانی ئەم سەربەخۆییە چینایەتیـیە خۆی لە خۆیدا مێژوویەکی زیندووی نەپچڕاو و گەشەسەندووی پێکهێنابێ.
ئایدیۆلۆژی بورژوازی و خەباتی سەربەخۆی کرێکاران
بورژوازی و وردە بورژوازی، و هەروها ڕۆشنبیرانیان، بە هەزار و یەک شێوە، لەهەوڵی ڕێگرتنن بە کریستەڵایزەبوونی ئەم سەربەخۆییە سیاسی – چینایەتی و فیکریـیەی کریکاران لە ڕێگەی جۆراوجۆرەوە لەوانە: پروپاگەندە و هێنانەوەی بڕوبیانوی پوچ و فۆڕمۆڵەی تیۆری ئاڵۆز و سەرگێژکەر بەناوی بەرگری لە تاک، بەڵام بە بەکارهێنانی تیۆری تاکگەرایی بورژوازی کە لەسەر ئەنتی-تێزی کۆمەڵایەتی و کۆمەڵگە و پچراندنی تاک و کۆمەڵگە لە یەکتر داڕیژراوە، ڕەتکردنەوەی هەبوونی چینەکان و كێشمەکێشی چینایەتی، جێگرتنەوەی چین بە ملتیتیود (حەشامات)ی سەروو چینایەتی، پروپاگەندەی نەبوونی شتێک بەناوی گۆرانکاری سۆشیالیستی و ئایدیاڵی کۆمۆنیستی، و گاڵتەجاری بە ئەجیندەی گەورەی کۆمەڵایەتی و گۆڕانکاری شۆڕشگێرانەی سەرجەم سترکچەری کۆمەڵگە و سیستم، و هەر لەم ڕاستایەشدا، پاکانە بۆ هەر شتێکی سیاسی و ئایدیۆلۆژی دابڕاو لە ناوەڕۆکە كۆمەڵایەتی و چینایەتیـیەکەی، لەوانە پیا‌هەڵخواندان و ستایشی ئایدیۆلۆژی ناسیونالیزم، سێکیولاریزمی بورژوازی، نیو لیبرالیزم، دیمکراسی بورژوازی و پەرلمانی، سیاسەت لەسەر بنەمای شوناس و دەوڵەتی مەدەنی، ئەمە سەرباری ئایدیۆلۆژی کۆنەپەرستانە و دیلهێنەرانەی دینی و ئیسلامیزم.
هەر لەم بارەیەشەوە بەڕێخستنی پروپاگەندەی ژهراوی بەدژی ڕێکخرابوونی حزبیی پرۆلیتاریا بەبیانوی ڕێگەگرتن لە دووبارەنەبوونەوەی ئەزمونی دکتاتۆریەتی ستالینیزم و ماویزم و سەرمایەداری دەوڵەتیی سۆفیەت، و بەمجۆرەش هەوڵ و تەقەلا بۆ بێبەشکردنی کرێکاران و ئینسانی چەوساوە و ستەملێکراوی کۆمەڵگە لە دەستڕاگەیشتنیان بە ئامڕازی حزبی و ڕێکخراویی خەباتی سەربەخۆی خۆیان، و ئەمانەش بۆ ئەوەی شەقام و شار و کارگە و خۆیندگاکان چۆڵ ببن بۆ ڕمبازی سیاسی و ئایدیۆلۆژی و پڕاتیکی حزب و هێزەکانی چینی دەسەڵاتدار و یاریکردن بە ژیان و چارەنوسی چەوساکان و سەرجەم کۆمەڵگەوە.
ناکامیـیەکانی ڕژێمی بۆرژا ناسیۆنالیستی کورد
و مەسەلە زیندووەکانی خەباتی چینایەتی
ڕەخنەی ڕادیکاڵ و شۆرشگێڕانە لە سەرجەم بارودۆخی سیاسی کوردستان و دەرخستنی ناکۆکیـیە بێچارەسەرەکانی ڕژێمی بورژا ناسیونالیستی کوردی و هەردوو حزبی دەسەڵاتدار، و ناکامیـیەکانی قەوارەی سیاسی و ڕژێمە گەندەڵ و سەرکوتگەرە میلیشیاییەکەی، هەروەها ڕیسواکردنی هاوپەیمانیی ئیسلامی سیاسی و ناسیۆنالیزم لەم ڕژێمەدا، و ڕۆلی دژە شۆرشی هێزەکانی ئۆپۆزسیۆنی دەرون- ڕژێمی نیولیبرال و قەومی، و ڕیسواکردنی پەیوەندی کۆنەپەرستانەی قەوارەی هەرێمی کوردستان و ڕژێمەکەی و هەردوو حزبی دەسەڵاتدار (پارتی) و (یەکێتی) بەهێزە ئیمپریالیستەکان و دەوڵەتە سەرکوتگەرەکانی ناوچەکەوە، هەموو ئەمانە کار و ئەركێکی گرنگن لە ڕاستای خستنەڕووی ناکۆکیـیەکانی ڕەوەندی سیاسی ئەم قەوارەیە و دژایەتیی لە بەرامبەر بەرژەوەندی زۆربەی دانیشتوانی هەرێمدا.
بەڵام باسکردنی ئەمانە بەبێ دەستنیشانکردنی گڕێوگۆڵەی دۆخەکە و کێشەی ئەسڵی کۆمەڵگەی کوردستان کە وەڵامدانەوەیە بە كێشەکانی بەردەم ڕەوەندی بەرەوپێشچوونی خەباتی چینایەتی کرێکاران و نەداران، تەنها ئەبێتە خولانەوە لە بازنەی ڕەخنەگری لە هەمان ئەو واقعەی کە هەیە و ئەو ڕەوندە سیاسیـیەی کە زاڵە لە کوردستاندا، بە واتایەکی تر ئەبێتە گەڕان بەدوای چارەسەر بۆ باری ناهەمواری کۆمەڵگە لە دەرەوەی خەباتی چینی کریکار و تۆیژە زەحمەتکێشەکان و بەرەوپێشچوونی خەباتی چینایەتی سەربەخۆیان.
دەرچوون لەو بارودۆخە نائاسایی و کارەساتبارەی کە کۆمەڵگەی کوردستان دەرگیریبووە بۆ خۆی مەسەلەیەکی چینایەتیـیە و زیاتر لەهەر کات ئەنجامدانی ئەم وەڵام و ڕێگەچارە چینایەتیـیە بوەتە پێداویستیەکی ئەمرۆ و پەیوەست بوەتەوە بە وەڵام بە ڕێگریـیەکانی بەردەم پێشڕەوی خەباتی کرێکاران و زەحمەتكێشان و نەداران. هەر کەسێکی ئازادیخواز و بە پەرۆشی یەکسانی و عەدالەتخوازی و هەر كرێکاریکی کۆمۆنیست و ئازادیخواز کە بە دوای فەراهەمهێنانی ئاڵوگۆڕی شۆڕشگێڕانە و پێشکەوتنخوازنەوەیە لە هەرێمدا ناکرێ خۆی لەم فاکتە چینایەتیـیە بەدووربگرێ. وەڵام بە کێشەکانی کۆمەڵگەی کوردستان گرێدراوەتەوە بە وەڵام بە کێشە و بەربەستەکانی بەرەوپێشچووونی خەباتی چینایەتی کرێکاران و زەحمەتکێشان، و ژنانی کریکار و ستەملێکراو، و گەنجانی بێکار و ئازدیخواز.
هەموو تەیفی (سپێکترەمی) بزووتنەوە و حزب و ڕەوتە بورژوا ناسیونالیستەکان بە ڕادیکاڵ و مەدەنیانەوە، بە سێکیولار و دینیانەوە، لە دەسەڵاتدا بن یا لە ئۆپۆزسیۆن، هەردەم ئەم فاکتە چینایەتیـیە بە هەزار و یەک شیوە پەردەپۆش ئەکەن، و بە سروشتی لەناو پراتیک و سیاسەت و تیۆری بورژوا ناسیونالیزم و ئایدیاڵەکانی و ئامانجەکانیدا بەدوای چارەسەری ناکامیـیەکانی دەسەڵاتی ناسیونالیزمدان و ئیتر پاساو بۆ دوژمنکاریـیەکانی بورژا ناسیۆنالیزم و ڕژێمەکەی ئەکەن لە بەرامبەر ئینسانی کرێکار و چەوساوەی کۆمەڵگەدا.
مەسەلەی نەتەوەیی کورد و خەباتی چینایەتی کرێکاران
لیرەدا من ناچمە سەرباسی مەسەلەی قەومی لە کوردستان و شیوەی چارەسەری ئەم مەسەلەیە وەک کێشەیەکی سەرەکی کۆمەڵگە و کاریگەریی لەسەر شکاندنەوەی پارسەنگی هێزی چینایەتی بەلای ناسیونالیزم لە هەرێمدا، و ناچمە سەر لێدوانی ئەوەی کە بزووتنەوەی سۆشیالسیتی کرێکار چ ستراتیژێک ئەگرێتەبەر بۆ چارەسەریی، چونکە ئەمە باس و خواسێکی تر هەڵئەگرێ، بەڵام لێرەدا زەرورە بەکورتی ئاماژە بەوە بدەم کە لە بەرامبەر كێشەی قەومیی کوردیـیدا کە لە پرۆسەیەکی مێژوویدا شکڵی گرتووە، ستراتیژی پرۆلیتاریای سۆشیالیست لە بەرامبەر ستراتیژی بورژوا ناسیۆنالیستی هەم مەرکەز و هەم هەرێمدایە و وەک دوو لایەنی بورژوازی یەک سیستمی چینایەتی سەرمایەداری ئەیانـناسێ، کە بریتیین لە بورژا ناسیونالسیتی کوردی و بورژوا ناسیۆنالسیتی عەرەبی، و لەسەربنەمای پاراستنی بەرژوەندی خەباتی چینایەتی و ئامانجی سۆشیالیستی و ئینتەرناسیونالیستی چینی کرێکار لە سەرتاسەری عێراقدا بەدوای چارەسەری ئەم مەسەلەوەیە، هەر ئەمەشە کە ئەتوانی ڕێگە بکاتەوە تا دانیشتوانی هەرێم ئازادانە بریاربدەن لەسەر جۆری ئەو نیزامە سیاسیـیەی کە ئەیانەوێت لە کوردستاندا بەرقەرار بێت، لە ناو عیراقدا بێت یا لە دەرەوەی.
تێزی دیموکراسی کۆنفیدراڵی ئۆجەلان هەر چەندە چوارچێوەی مۆدێلی کلاسیکی بورژا ناسیونالیستی کوردی بۆ پێکهینانی دەوڵەتی سەربەخۆ بەجۆرێک تیپەڕاندووە، بەڵام لە دوا شیکردنەوەدا ئەم تێزەش هەر لە چوارچێوەی ئاسۆی نەتەوەیی و تیوری سەرووچینایەتیدایە و کارێکی بەسەر وەلانانی ستراکچەری چینایەتی دژبەیەکی کۆمەڵگەکانەوە نیە هەر بەوپێـیەیش کەوتۆتە بەرامبەر ستراتیژی چینایەتی پرۆلیتاریای سۆشیالسیت بۆ چارەسەری کێشەی قەومی.
هەڵوێستی بەشیک لە کریکاران و زەحمەتکێشان، لە پەیوەند بە بودجەوە
دەسەڵاتی بورژوا ناسیونالیستی کورد و دوو حزبە میلیشیایەکەی بەگرتنەبەری سیاسەتی سەرمایەداری نیولیبرالی ئابوری، و فراوانکردنەوەی هەرچی زیاتری گەندەڵی و تاڵانی، و بەڕێخستنی پرۆژەی شکستخواردوی بونیاتنانی “ئابووری نەتەوەیی” و دەستبەرداربوون لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری گشتیی تەندروستی و خوێندن و خزمەتگوزاریـیەکانی تر، پشتی چینی کرێکار و نەداران و گەنجانی کچ و کوڕی بێکاریان شکاندوە. ئەمە سەرباری ئەوەی کە دەسەڵات و هێزەکانی، سەرکوتیان ئەکەن، و ڕاپەرین و خۆپیشاندانەکانیان بە وەحشیـیانە دادەمرکێننەوە، و موچەکانی کرێکاران و کارمەندان ئەبڕن، و هەوڵوتەقەلاکانیان بۆ خۆڕێکخستن و سەندیکا پێکهێنان قەدەغە ئەکەن، و فشاری ئابووری لەسەر جەماوەری بەرینی دانیشتوان تابێت توندوتیژتر ئەکەنەوە بە چەندەها باجوخەراج، و بەرزکردنەوەی نرخی بەنزین و نەوت و چەندین فشاری ئابووری تر، ژیانیان هەرچی سەختترئەکەن، کەچی هێشتا هەموو کەمپی بورژوازی بەهەمان ئاسۆ و تیۆری و سیاسەتی بورژوازی ناسیونالسیتی و ناسیونال ئیسلامی دێنەسەر باسی چارەسەرکردن. هەربۆیە ئەوانیش، واتە بورژوازی و نۆینەرانی سیاسی ئەم چینە، ئەو ڕاستیـیە ئەسەلمـیننەوە کە لە دیدگای بەرژەوەندی چینایەتی خۆیانەوە سەیری کێشەکانی کۆمەڵگەی کوردستان و چارەسەریان ئەکەن.
شانبەشانی سەرهەڵدانی جموجووڵی کرێکاران و کارمەندانی بەشەکانی تری عێراق، لە کاتی ململانێی لایەنە سیاسیـیەکان و پەرلەمانتارەکانیان لەسەر بوجە و دابەشکردنی، کرێکاران و کارمەندانی هەرێم جارێکی تر هاتنەوە دەنگ لەسەر مووچە بڕاوەکانیان، و هەروەها بێکاران و لاوان و جەماوەری ناڕازی لە دەسەڵاتی هەرێم کەوتنەوە دەربڕینی بێزاریان بەدژی هەژاری و بیکاری و گەندەڵی.
لەگەڵ ئەوەشدا کە ئەم شەپۆلە لە بێزاری و توڕەیی جەماوەر لە هەرێم شکڵیگرت، بەڵام چەشنی زۆربەی جارەکانی تر، هەم تەبلیغی ژەهراوی ناسیونالیستانە و ناوچەگەریانەی هەردوو حزبی دەسەڵاتدار (پارتی و یەکێتی)، و هەروەها پڕوپاگەندەی هەڵخەڵەتینەرانەی بۆرژوا ئۆپۆزسیۆنی چەشنی (نەوەی نۆی) و (حزبە ئیسلامیەکان)، و لەسەرووی هەمووشیانەوە بەهۆکاری پەرژوبڵاوی ڕیزەکانی خەباتی كرێکاران و زەحمەتکێشان، نەگۆڕا بۆ بزوتنەوەیەکی جەماوەری کاریگەر.
ئەوەی گرنگە ئاماژەی پێبدەم لیرەدا، ئاستی ئەم بیزاری و تۆڕەیـیە بە شیوەیەک بوو کە، وەک جارانی پێشوو، بەشیک لە کرێکاران و کارمەندان و بەهەژارکراوان بەڕوونی باسیان لە کەمکردنەوەی دەسەڵاتی ناسیونالیستی کوردە بە سەر ژیان و بژیوی و چارەنوسیانەوە، و داواکاری ئەوەن کە دابەشکردنی موچە، و تەنانەت بەشی بودجەش بۆ خزمەتگوزاریـیەکان، ڕاستەوخۆ لە لایەن حکومەتی ناوەندیـیەوە بیت، و ئەمە جگە لە کۆمەڵە داوکاریکی تر کە مانا کرداریەکەی کەمکردنەوەی دەور و نەخشی سیاسی هەرێمە وەک حکومەتێکی فیداراڵ.
لە واقعدا، ئەم دیاردەیە شیوەی ناڕەزایەتی دەربڕینی بەشێکی کرێکاران و بەهەژارکراوانی هەرێمی کوردستانە کە ئەیانەوێت هەر چۆن بێت هەندی لە ئازاری برسیەتی و نەداری و بیکاریان کەمبکەنەوە، دیارە پاش بێئۆمیدیان لە فەرزکردنی هەر ڕیفورمێک بەسەر دەسەڵاتدا لە هەرێم. لەم نێوەدا (یەکیەتی) بەشێکی ئەم ناڕەزایەتیانەی لە قاڵبدا بۆ بەرژەوەندیەکانی خۆی و کێشمەکێشەکانی لەگەڵ (پارتی)دا بەڵام ئەمە هەموو چیرۆکەکە نیە چونکە ناڕەزایەتیەکان فراونترن لەوەی ئاوا ڕامبکرێن. ڵە ڕاستیدا، ئەم جۆرە ناڕەزایەتی دەربڕین و داواکارایانە شێوەیکی دیاریکراوی دەخالەتکردنی جەماوەری کرێکاران و زەحمەتكشیانە لە دەرەوەی بازنەی کاریگەریی ئایدیۆلۆژی ناسیۆنالیزم، هەروەها گەڕانە بەدوای وەڵام لە دیدگای سەربەخۆی چینایەتی خۆیانەوە.
لە کۆتاییدا، ئەبینین کە دوو وەڵامی چینایەتی جیاواز ئەدرێتەوە بە ڕیگەی دەرچوون لە بارۆدۆخی ناهەمواری کوردستان، وەڵامی پرۆلیتاریا و وەڵامی بورژوازی. ئەوەی گرنگە ئاماژەی پێبدەم ئەوەیە کە وەڵامی بەشیک لە چینی کرێکاران و نەداران و زەحمەتکێشان هێشتا نەیتوانیوە هەڵوێستی چینایەتی خۆی بە دوور لە هەردوو کەمپی بورژوازی، واتە دەسەڵاتی هەرێم و ناوەند نمایش بکات. ئەویش لە بەر ئەوەی هێشتا چاوەڕوانیی هەیە لە بورژا ئیسلامی و قەومی دەسەڵاتدار لە عێراق کە یارمەتی بدات لە بەرامبەر ناسیونالیزمی کورددا. ئەمە لە کاتێکدا کە چینی کرێکار و تۆێژە کۆمەڵایەتیـیەکانی، بەر لەهەر شتێک پێویستیان بە یەکخستنی ڕیزەکانی خەباتی خۆیانە لە کوردستان و هەم لەسەر ئاستی عیراق بە ئاسۆی چینایەتی و ستراتیژ و سیاسەتی سەربەخۆی خۆیانەوە، و بەدیهێنانی هاوخەباتی یەکگرتوویان بۆ ڕزگاڕبوون لە سیستمی سەرمایەداری و ڕژێمەکەی هەم لە هەرێمی کوردستان و هەم لە عێراقدا، و هەنگاونان بەرەو بونیاتنانی کۆمەڵگەیەکی بێ چین و ئازاد و یەکسان.
٢/٧/٢٠٢٣
